Reportazh: Shaban Shishmani, rapsod i ndjesive të thella të melosit popullor shqiptar.
Mbi gjashtëdhjetë vite jete të kaluara odave shqiptare, anekend trojeve tona, duke krijuar kënaqësinë e dashamirëve të artit muzikor,të folklorit shqiptar, janë një përvojë jete, një pasuri shpirti, e më shumë se kaq, edhe manifestim i ndjenjës së brendshme të palodhur, të dehur në telat e çiftelisë e në melosin e ëmbël rekian. Shaban Shishmani është trashëgimtar i melosit të vjetër që e kanë kultivuar të tjerët para tij, si Maxhun Fazlia e Sadri Isufi, dy legjenda shekullore, pastaj vllaznit Botusha, Hajdari e Tahiri, e shumë të tjerë. Nga ato gjenerata, Shabani është trashegimtar i gjeneratave të vjetra që mban të gjallë frymën burimore të folklorit autokton shqiptar nga Rekë e Keqe.

-Fillimet rapsodike të Shaban Shishmanit.
Shaban Shishmani, lindur e rritur në fshatin Shishman të Rekës Keqe, Komuna e Gjakovë, në vitin 1948, nga një familje bujare e njohur për urtësi, mirësi, patriotizëm e shumë vlera të tjera që janë trashëguar brezave tonë, pra një familje palcë ashti i shqiptarisë. Me këto karaktere u rrit dhe u edukua edhe rapsodi Shaban Shishmani,i cili që disa vite jeton në lagjen Brekoc të Gjakovës. Edhe pse në këtë moshë,bukur të shtyrë, shpirti i tij ende nuk ia ka kërkuar pushimin e merituar prej rapsodi.
Ky rapsod i mirëfilltë, gëzon autoritet, jo vetëm në Rekë të Keqe të Gjakovës, por në gjithë rrafshin e Dukagjinit,në tëre Kosovën e trojet shqiptare.
Nuk kishte më shumë se njëmbëdhjetë vite kur filloi të merret me këtë “zeje” të shpirtit. As vet nuk e ka menduar që t’i bëjë mbi gjashtëdhjetë vite rrugëtim me gjithë barrën e artit të bukur, të kapur damarëve të zemrës e mendjes. Por vitet ecin…
Në moshë të re pra, e njohu artistin tjetër të folklorit shqiptar, moshatarin, Zef Gashi nga fshati Korenicë e Gjakovës, me të cilin nuk u ndanë disa vite. Duke e tërhequr vëmendjen e popullit për këngën e bukur si art i vërtetë shpirtëror, shpejt u bënë të njohur në tërë Kosovën. Kështu, atëbotë, Lornec Antoni e Akil Koci,dy muzikologë të respektuar në rrafshin kombëtar nuk hezituan, bënë inçizimet e para në vitin 1964 në Radio Prishtinën. Ato vite, zëri i këtyre dy të rinjve,Shabanit e Zefit,ishte hit,sinonim i çdo gjëje që njerëzit dëgjonin me kënaqësi të veçantë. Me këto suksese të papara deri atëherë,këta dy të rinj, mbetën pjesë e historisë së folklorit tonë burimor shqiptar. Këngët e dashurisë, për moshën e tyre dhe shumë deshira të tjera,ishin kërkesë kohe. Këta dy rapsodë ndahen mes veti pas ca vitesh nga se Zefi(tani i ndjerë), drejtohet për shkollë të muzikës, ndërsa Shabani vazhdon me këngën i vetëm disa kohë, odave të Rekës së Keqe.
Trashëgimia folklorike e Shaban Shishmanit nuk është burim familjar, ndonëse veglave u kishin rënë edhe babai me axhen, por është pasion e ndjeshmëri përsonale artistike, i cili ndikoi shumë në frymëzimin e gjeneratave pas tij. Në këtë kuptim, angazhoi në duet vëllain, Sokolin, pastaj me djalin e axhës, Nexhmedinin,i cili(tani), ndodhet ne SHBA. Edhe ky “duet” vëllazëror nuk zgjati,nga se Nexhmedini kaloi në Radio-Prishtinë,ku bëri karrierë, ndërsa Sokoli në SHKA.”Jahë Salihi” të Nivokazit,ndër shoqëritë e afirmuara të kohës, gjatë viteve 80. Ndërsa, koka e këngës folklorike, kaloi në shoqërinë “Ganimete Terbeshi”, që ishte në kuader të fabrikës së tekstilit “Emin Duraku” ,Gjakovë. Një shoqëri me renome të kohës e cila brenda vetes kishte 12 anëtarë enkas për folklor. Kjo arritje ishte meritë e Agë Botushës së ndjerë, dikur drejtor financiar i fabrikës.
Shaban Shishmani si rapsod, gjatë karierës së tij jetësore i ka rënë fati të këndojë me shumë figura të këngëve folklorike, si me: Zenel Dolin, Ndec Gojanin, Zenel Gacaferin,Tafil Agen (instrumentalist), Sadik Kuçin, i “Grupi i Shaban Shishmanit”,me Muhamet Sejdiun, Miftar Meten, Besim Avdylin etj. të gjithë nga rrethi i Gjakovës dhe qyteti . Emrat e këtyre burrave kanë lënë gjurmë të pashlyera në folklorin tonë popullor,në jetën kulturore, duke kultivuar vlerat artistike të një trashëgimie etnokulturore me shekuj.
-Autorësia krijuese e rapsodit Shaban Shishmani

Rapsodi Shaban Shishmani.
Duke qenë një përsonalitet me përvojë i folklorit burimor shqiptar,duke poseduar bagazh e dije në shpirtin melankolik të vargut artistik, si rrjedhojë, burojnë vargje të autorësisë së autorit-tekste, të cilat me dijen e aftësinë përsonale i komponon dhe interpreton si autodidakt, me sukses të paparë. Duhet vlerësuar lartë- aftësia krijuese e këtij rapsodi,i cili vetëm gjatë viteve 90 e këndej, ka shkruar e komponuar mbi 15o tekste të ndryshme. Pëmbajtja e teksteve, kryesisht është patriotike e viteve 90-ta,ku i këndohet okupimit klasik serb, dhe figurave të kohës, prijësve që ditën ta drejtojnë kombin në rrugën e fitores. Ndërsa në vitet 98-99 u këndon fuqishëm luftetarëve të lirisë, atyre që ranë në fushëbeteja për lirinë e këtij populli. Kjo familje (e rapsodit),ka dhënë një dëshmor, ish mësuesin Rexhep Binaku, të cilin e vranë barbarët në mënyrë më të pa njerëzishme… E gjithë kjo punë mbi gjysëm shekullore e rapsodit Shaban Shishmani, nuk duhet të mbetet anash, në harresë, por vlen të jetë e pashme, e ndjeshme në vëmendjen e njerëzve kompetentë të artit tonë folklorik.
Për sukseset e tij të jashtëzakonshme,si prijës i grupit folklorik,ka qenë i ftuar shumë e shumë herë edhe jashtë vendit tonë, dhe përherë i kthyer me mirënjohje e lëvdata të lakmueshme për veten e të tjerët. Ka marrë pjesë (pas lufte) në Gjirokastër(2006) dhe me grupin e tij ka zënë vendin e parë në Festivalin e njohur,pastaj në Krumë të Hasit(2001),poashtu mer vendin e parë dhe shpërblehet me mirënjohje,dhe shumë vende tjera. Gjithsej mban më se 30 mirënjohje të karrierës për sukseset si rapsod, me grupin e tij të lartëcekur. Një Mirenjohje të veçantë e mban me xhelozi nga kryetari i Gjakovës, Ardian Xhini, marrë para pak kohësh.
-Pozita e këngës folklorike dhe rapsodët sot.
Duke njohur përvojën e Shaban Shishmanit, prej një rapsodi me përvojë të gjatë, natyrshëm lindi dëshira për ta ditur gjendjen e rapsodit sot dhe vlerat e folklorit në këto vitet e fundit, sipas mendimit të tij. Ishte kënaqësi të merrje një mendim aq të thukët . Pos të tjerash u shpreh:” Folklori nuk mund të humbë nga shpirti jonë. Ne jemi rritë nëpër shekuj me këngën folklorike. Jemi regjë e tymosur nëpër kohë, gëzuar e hidhëruar,trimëruar e luftuar gjithmonë nën ndikimin e këngës. Kemi rezistuar çdo dukuri negative, pra, kënga është vaji i burrit, kanë thënë gjithmonë.
Pas lufta, ceremonitë darsëmore, zjafete e kanagjeçe etj.e kanë zbehur fuqinë rapsodike. Mendoj se shkaktar kryesor është organizimi i ceremonive në të cilat bëhet muzikë tallava,muzikë e huaj përzier me melodinë tonë vetëm sa për të vallëzuar tërë ditën ose gjithë natën. Pra,nuk po kultivohet ajo forca e embriont shpirtëror që ngritë peshë zemrat,por një “kërcim-muzikë”. Këtë gjendje është mirë me e tejkaluar sa më parë. “Nuk e zëvendëson asgje këngën e shpirtit e të zemrës!” tha rapsodi Shaban Shishmani.Në vazhdim të bisedës “vodhëm” edhe dy prononcime të figurave ndërkombëtare që në fillimet e viteve 2000 të cilët ishin në vendin tonë me detyrë nga OKB-ja.
Duke qenë musafir i ftuar në oden e Haradinajve të Glloxhanit, zotëri Peterseni dhe gjenerali gjerman i KFORIT, ftohet për këngë folkorike, po ashtu dhe rapsodi Shaban Shishmani me grupin e tij. Pas pushimit, mes këngës e bisedave, zoti Petersen iu drejtohet shumë të rinjve në odë me fjalët:” Ju duhet t’i trashëgoni këto gjëra të bukura,veshjen,këngën.Folklori është pjesë e çdo populli në mënyrën e tij,andaj nuk duhet harruar kurrë. Sa bukur këndon Saban Shismani( në mungesë të theksit SHSH)”
I njëjti rast rapsodit Shaban Shishmani i kishte ngjarë edhe në Kullen e Haro Bajraktarit të Vranocit, ku prezent ishte kongresmeni Engel Eliot, i cili, të rinjve u dha të njëjtën porosi, sikur edhe zotëri Petersen më parë.

Autori i tekstit bashk me rapsodin Shaban Shishmani.
Trashëgimia folklorike si art, gjithmonë ka ushqyer shpirtin e njeriut nëpër kohë, si frymëzim për liri, humanizëm, drejtësi, dashuri, ideal kombëtar. Bashkë me këngën, populli ynë është rritur duke u edukuar për luftën për liri, deri në mitologjizëm, për sakrificen , për dashurinë, etj. Prandaj, si pjesë e historisë sonë dhe ndjenjë shpirtërore e pandarë, kurrë nuk duhet nënvlersuar cilësitë dhe efektet e saja historike, por patjetër se folklori dhe rapsodi duhet të jenë pjesë e jetës sonë.
Në këtë rast,edhe rapsodi në fjalë, z.Shaban Shishmani, mbetet pjesë e kësaj historie të mirëfilltë e të lavdishme, të ecjes sonë rrathëve të historisë, për afër 60 vite jete e pune.
Gjakovë, Shtator 2019
Te lumte baci Tahir.
Ke shkruar një reportazh të mrekullueshëm dhe shumë të qelluar per rapsodin e njohur Shaban Shishmani.
Urojmë qe te mos ndaleni me shkrime e qasje si kjo per Shabanin.
Pershendetje i nderuar poet, shkrimtar dhe krijuesi yne Tahir Bezhani.
E lexova reportazhin, qe sapo e paskeni shkruar pas shkruar per
rapsodin Shaban Shishmani(vellaun tim). Jam shume i sigurt se edhe rapsodet/kengetaret e folklorit tane shqipetar, por edhe cdo figure tjeter: historike, artistike, kombetare dhe politike, nuk do mund t’u rrezistonin ndryshimeve te kohes dhe as te ndriqoheshin aq sa duhet, por do margjinalizoheshin sikur mos t’ishit ju, pa interesimin, perkrahjen dhe plasimin tuaj me kaq perkushtim e fakte tek publiku yne i dashur: ne Shqiperi, Kosove e viset tjera shqipetare apo dhe ne diasporen shqipetare anemban botes.
Ju falenderojme dhe u jemi shume mirenjohes per punen e madhe humane dhe patriotike, qe ju beni ne te miren e artit, kultures dhe historise sone kombetare.
Shume rrespekt!
KËKIM FALJE:
Lexues te nderuar dhe Juve zoteri, Zenel Gacaferi,ju këkoj ndjese për rrjedhen e gabimit nga doreshkrimi i tekstit per rapsodin Shaban Shishmani,te voali e fokusi.org.ku shkruhet” i ndjere”,ne fakt zotriu jeton.Ndersa,nuk eshte ne jete,Zenel Gjaferi,bashkautori i rapsodit Sh.Shishmani,te cilin e kane vrare forcat serbe.
Njeherit,kerkoj ndjese ish drejtorit të Telstilit “Emin Duraku” ne Gjakovë,z.Age Botusha,i cili fatmirersisht jeton ne Gjakove.
Lutem per konsiderate ndaj ketyre dy gabimeve,lexuesve dhe dy zoterinjve,Zenel Gacaferi e Age Botusha.
Me rrespejkt ndaj JUVE!
Tahir Bezhani
Te rrespektuar miq,Sadik Isufi e Sokol Syla,ju falenderoj per leximin e shkrimit tim dhe per fjalet e ngrohta e shume miqesore qe drejtoni ne adresen time. Rrespekt gjithmone ndaj Juve!
TB.