Rauf Fico (1881 – 1944)

Nga Aurenc Bebja*, Francë – 4 Mars 2023

“The Christian Science Monitor” ka botuar, të hënën e 8 korrikut 1929, në faqen n°6, intervistën ekskluzive me ministrin e Jashtëm të Shqipërisë, z. Rauf Fico, të cilën, Aurenc Bebja, nëpërmjet blogut të tij “Dars (Klos), Mat – Albania”, e ka sjellë për publikun shqiptar :

Mbreti duhej, Zogu pëlqehej, shpjegon Fico

Monarkia e re ishte zgjedhje popullore e fiseve shqiptare, thotë burrështetasi

Speciale nga The Christian Science Monitor

Burimi : The Christian Science Monitor, e hënë, 8 korrik 1929, f.6

Tiranë, Shqipëri — “Dhe pse e bëmë Ahmet Zogun Mbret?” u shpreh Rauf Fico, ministri i ri gjenial i Jashtëm i Shqipërisë, teksa mirëpriti korrespondentin e The Christian Science Monitor në zyrën e tij modeste këtu.

“Epo, njerëzit e pëlqejnë atë dhe i besojnë atij dhe donin që ai të bëhej mbret. Duhet të keni parasysh zakonet shoqërore dhe mentalitetin e shqiptarëve. Për shekuj me radhë ata ishin nën sundimin e Sulltanit. Atëherë mbi ta ka pasur dhe ka mbretër. Burrat e mëdhenj në historinë e tyre kanë qenë mbretër ose me fuqi mbretërish.

Shqiptarët tani janë të organizuar në fise ose grupe me prijës të fortë. Ky është lloji i autoritetit me të cilin është mësuar shqiptari në punën e tij, në jetën e tij shoqërore dhe në politikë. Pra, çfarë ishte më e natyrshme apo më e drejtë sesa të kishim një prijës ose mbret suprem mbi krerët e tjerë?

Dhe populli është i vetëdijshëm se Zogu (ose, që nga ardhja e tij, Zogu), ka bërë shumë për Shqipërinë. Tani kemi rend dhe siguri. Nuk ka më revolucione, jo më bastisje përtej kufirit, nuk ka më rrezik nga jashtë apo nga brenda. Ne kemi paratë tona, bankat, ushtrinë, shkollat — shtetin tonë. Për këtë, në një masë të madhe është përgjegjës Ahmet Zogu. Kështu populli e bëri mbret për ta bërë të përhershme këtë gjendje. Nuk është absolutizëm, por mënyra në të cilën njerëzit mund të organizohen më së miri. Kushtetuta jonë është shumë e ngjashme me atë të të gjitha monarkive të tjera.”

“Ne jemi shumë ambiciozë”

“Oh, Italia dhe ndikimi italian!” bërtiti ministri, në përgjigje të një pyetjeje tjetër, duke folur me një zë që kishte një notë proteste.

“Po imperializmi italian? Po imperializmi shqiptar? Ju mund të jeni të sigurt, — tha ai prerazi, — se ka një imperializëm shqiptar. Është si imperializmi zviceran. Ne jemi shumë ambiciozë. Ne duam të ecim përpara (të përparojmë) dhe të bëhemi Zvicra e Ballkanit. Ne duam rrugë, shkolla, industri, fusha prodhuese dhe pyje në malet tona. Dhe ne po punojmë për këtë me gjithë fuqinë tonë.”

Më pas ai u ngrit dhe e çoi korrespondentin në dritare, duke i treguar : “Atje, shikoni Tiranën e vjetër dhe Tiranën e re! Shtëpi të vjetra me baltë, rrugë të shtrembërta, mungesë uji, dhoma të errëta, pa shkolla. Dhe aty përshkon pikërisht Tirana e re : rrugë të gjata, të drejta, të asfaltuara, shtëpi të ajrosura të ndërtuara mirë, të shëndetshme, shkolla, parqe, jetimore, qendra sociale, bibliotekë, ujë, drita elektrike, teatro. Ne të gjithë po përpiqemi ta rindërtojmë vendin tonë.”

Jo vegla të Italisë

Më pas, duke u ulur, ai vazhdoi në një mënyrë të animuar : “Thonë se jemi vegla të Italisë, sepse Italia po na ndihmon dhe sepse ne jemi mirënjohës për ndihmën e saj. A jemi të dominuar nga amerikanët sepse kemi shumë shkolla amerikane këtu? Pse jo! Ne jemi një shtet i ri. Ne jemi prapa juve të tjerëve dhe duam të kapim hapat (të përparojmë). Nuk kemi pasur një shans më parë dhe duam të shfrytëzojmë sa më shumë shansin që kemi tani. Dhe ne dëshirojmë që ju të gjithë të na ndihmoni. Ne nuk jemi në shërbim të askujt. Por ne dëshirojmë që ju të jeni në shërbimin tonë dhe ne do t’ju jemi mirënjohës të gjithëve.”

Zyra e zotit Fico ndodhet në një shtëpi të vogël e të re private, në një nga rrugët e reja të Tiranës. Qeraja e saj paguhet nga shteti, sepse deri tani Shqipëria ka mundur të ndërtojë vetem pak pallate publike. Përveç zyrës së ministrit ka një sallon të vogël pritjeje dhe katër ose pesë zyra të tjera për drejtuesit e departamenteve të ndryshme, të gjitha të hapura në një korridor qendror. Ministria e Jashtme e Shqipërisë korrespondon me ministritë e tjera në Tiranë dhe të jep përshtypjen se shteti shqiptar nuk po shpenzon fonde të panevojshme vetëm për show; duket se është duke u përpjekur të ekonomizojë.