Misioni i NATO-s në Kosovë, KFOR, ka thënë se është i përgatitur për të intervenuar nëse rrezikohet stabiliteti në veri të Kosovës.
KFOR-i i ka bërë këto deklarata të dielën pasi serbët lokalë në veri të Kosovës kanë bllokuar me kamionë, dhe me mjete tjera, rrugët që çojnë drejt dy pikëkalimeve kufitare që lidhin Kosovën dhe Serbinë – Jarinjë dhe Bërnjak.
Bllokadat janë krijuar një ditë para nisjes së zbatimit të vendimeve të Qeverisë së Kosovës që kanë të bëjnë me targat dhe dokumentet serbe.
“Në përgjithësi, situata e sigurisë në komunat veriore të Kosovës është e tensionuar. KFOR-i është duke vëzhguar situatën nga afër edhe është i gatshëm të intervenojë nëse situata rrezikohet, në përputhje me mandatin që ka nga rezoluta 1244”.
Ky mision ka thënë se do të marrë çfarëdo mase që është e nevojshme për të mbajtur ambientin në Kosovë të sigurt në çdo kohë.
Pak para mesnatës, Qeveria e Kosovës ka shtyrë zbatimin e vendimeve për targat dhe dokumentet serbe për një muaj, duke thënë se dënon ashpër bllokimin e rrugës në veri të Kosovës.
“Kryeministri Kurti së bashku me Presidenten Osmani dhe zëvendës kryeministrat Bislimi e Gërvalla kanë zhvilluar kontakte e takime me faktorët ndërkombëtarë amerikanë dhe evropianë. Me këtë rast, Qeveria e Kosovës jep zotimin që të shtyhet zbatimi i dy vendimeve të datës 29 qershor 2022, deri me datën 1 shtator 2022, nga momenti në ditën e hënë, 1 gusht 2022, kur do të hiqen të gjitha barrikadat dhe të vendoset liria e plotë e lëvizjes në të gjitha rrugët në veri të Kosovës”, është thënë në njoftimin e Qeverisë.
Ambasadori amerikan në Kosovë, Jeffrey Hovenier, i ka kërkuar të dielën Qeverisë së Kosovës që të shtyjë për 30 ditë zbatimin e vendimeve
Vendimet për targat dhe dokumentet serbe
Qeveria e Kosovës pati vendosur që më 1 gusht do të niste lëshimi i të ashtuquajturave dokumente për hyrje-dalje për të gjithë shtetasit e Serbisë që hyjnë në Kosovë.
Ky dokument do të lëshohej në të gjitha pikëkalimet tokësore dhe ato ajrore, si dhe do të ishte i vlefshëm për 90 ditë, ashtu sikurse dokumenti që autoritetet serbe lëshojnë për shtetasit e Kosovës kur të hyjnë në Serbi.
Po ashtu të hënën pritej të hynte në fuqi edhe vendimi për riregjistrimin e makinave me targa me akronime të qyteteve të Kosovës që lëshohen nga Serbia. Vlerësohet se 10.000 makina me targa si KM (Mitrovica e Kosovës), PZ (Prizren) UR (Ferizaj) e të ngjashme, qarkullojnë në komunat në veri të Kosovës, të banuara me shumicë serbe.
Sipas vendimit të marrë më 29 qershor nga Qeveria e Kosovës, afati për riregjistrimin e makinave do të zgjaste deri më 30 shtator.
Edhe dy ditë skadon afati për të marrë dokumente të Kosovës mbi bazën e atyre që lëshohen nga organet serbe për qytetet në Kosovë – sikurse certifikata e lindjes, martesës apo vdekjes.
Një pjesë e qytetarëve, kryesisht nga komuniteti serb, nuk kanë mundur të marrin dokumente të Kosovës pasi kishin vetëm dokumente të lëshuara nga institucionet serbe, të cilat autoritetet e Kosovës nuk i njohin.
Megjithatë, Ministria e Punëve të Brendshme e Kosovës (MPB) në nëntor të vitit të kaluar mori një vendim që lejon regjistrimin në Regjistrin Qendror të Gjendjes Civile të Kosovës mbi bazën e dokumenteve serbe.
Bazuar në ekstraktin nga libri amë i lindjeve, ndër të tjera, aplikuesit mund të fitojnë shtetësinë e Kosovës, gjë që më pas u mundëson nxjerrjen e letërnjoftimit, realizimin e të drejtave të ndryshme administrative dhe të tjera.
Sipas MPB-së, nga 1 shkurti deri më 25 prill, janë kryer gjithsej 4.330 regjistrime në sistemin kosovar mbi bazën e dokumenteve serbe.
Nuk ka të dhëna zyrtare të sakta për numrin e serbëve që jetojnë në Kosovë dhe që posedojnë dokumente kosovare, pasi ky komunitet, sidomos në katër komunat në veri, ka bojkotuar regjistrimin e popullsisë më 2024.
Sipas vlerësimeve të sektorit civil serb dhe autoriteteve lokale në komunat me shumicë serbe, në Kosovë jetojnë rreth 100.000 serbë. Një raport i organizatës joqeveritare Aktiv nga viti 2023, me titull “Analiza e trendëve, qëndrimet e komunitetit serb”, tregoi se mbi 90 për qind e 536 të anketuarve posedojnë dokumente të Kosovës.
“Pavarësisht pretendimeve se në veri të Kosovës ka rezistencë më të madhe ndaj nxjerrjes së dokumenteve kosovare, është e qartë se shumica dërrmuese kanë marrë letërnjoftimet e Kosovës”, thuhet ndër të tjera në raport.
Ministria e Punëve të Brendshme e Kosovës të hënën u ka bërë thirrje qytetarëve të shfrytëzojnë të drejtën për regjistrim gjatë dy ditëve të mbetura, pasi pas datës 30 prill një gjë e tillë më nuk do të jetë e mundur.
Çfarë ndodh pas skadimit të afatit për regjistrim?
MPB-ja nuk i është përgjigjur pyetjes së Radios Evropa e Lirë nëse pas skadimit të afatit do të tolerohen ende dokumentet serbe, siç ka ndodhur në raste të veçanta kur qytetarët kishin vetëm letërnjoftime të lëshuara nga organet e Serbisë.
Zyrtarisht, institucionet e Kosovës i konsiderojnë institucionet serbe që funksionojnë në qytetet e Kosovës si paralele dhe ilegale, ndërsa Beogradi refuzon t’i mbyllë ato pasi nuk e njeh pavarësinë e Kosovës, të shpallur në vitin 2008.
Në fillim të vitit 2024, autoritetet e Kosovës kanë nisur mbylljen e institucioneve serbe, përfshirë organet e përkohshme komunale që ishin përgjegjëse për lëshimin e ekstrakteve të lindjes dhe dokumenteve të tjera. Edhe pas mbylljes, këto institucione nuk e kanë ndërprerë punën, por janë zhvendosur në qytetet kufitare në territorin e Serbisë.
Çfarë dokumentesh kërkohen për regjistrim në sistemin e Kosovës?
Vendimi i MPB-së parasheh që të drejtë për të aplikuar për regjistrim në sistemin e Kosovës kanë të gjithë qytetarët që nga 10 qershori 1999 deri më 1 shkurt 2025 kanë qenë të regjistruar vetëm në sistemin serb.
Pas datës 1 shkurt 2025, ekstraktet e lindjes apo vdekjes do të mund të nxirren vetëm përmes një kërkese të veçantë për regjistrim të mëvonshëm në zyrat komunale të gjendjes civile.
Për regjistrimin civil mbi bazën e dokumenteve serbe, kërkohet paraqitja e ekstraktit origjinal nga libri amë i lindjeve të Serbisë për të aplikuar për shtetësinë e Kosovës, dhe më pas për dokumentet që kërkohen. Gjithashtu, njëri nga prindërit e fëmijës duhet të jetë shtetas i Kosovës.
Deri më tani, serbët në Kosovë janë përballur me vështirësi të shumta për të fituar shtetësinë, për shkak se institucionet nuk i kanë njohur ekstraktet më të reja të lëshuara nga autoritetet serbe.
Ligji për shtetësinë e Kosovës parasheh që shtetësia të fitohet përmes lindjes, naturalizimit dhe në bazë të nenit 32 – që përcakton se shtetas të Kosovës konsiderohen të gjitha personat që më 1 janar 1998 kanë qenë shtetas të Jugosllavisë dhe kanë pasur atëherë vendbanim të përhershëm në Kosovë.
Në vendimin e MPB-së për marrjen e dokumenteve të Kosovës mbi bazën e atyre serbe thuhet gjithashtu se për regjistrimin në librin amë të lindjeve duhet të paraqitet edhe letërnjoftimi i Kosovës, i prindërve.
Sektori civil serb në Kosovë ka theksuar disa herë problemet me të cilat përballet komuniteti serb sa i përket regjistrimit të lindjeve, marrjes së shtetësisë dhe sigurimit të dokumenteve personale.
Autoritetet e Kosovës kanë hapur zyrën e katërt të Postës së Kosovës në Leposaviq, komunë në veri të Kosovës, e banuar me shumicë serbe.
Në hapjen e kësaj zyre, që është e dyta që është hapur në qendër të Leposaviqit, ishte i pranishëm edhe kryeministri në detyrë i Kosovës, Albin Kurti, dhe ministrja në detyrë e Ekonomisë, Artane Rizvanolli.
“Ky është një lloj bashkëdyzimi i ligjshmërisë dhe cilësisë. Ata operatorët e palicencuar që kanë funksionuar më herët janë mbyllur dhe tash e kemi Postën e Kosovës, ku përveç dërgesave të zakonshme të Postës, mund të pranohen edhe mjete financiare në euro për qytetarët e Leposaviqit”, tha Kurti.
Nga Posta e Kosovës thanë se në katër komunat në veri – Mitrovicë e Veriut, Zveçan, Zubin Potok dhe Leposaviqit – tani ky institucion ka trembëdhjetë pika. Shumica e pikave – 11 prej tyre – sipas Postës, janë hapur vetëm në dy vjetët e fundit.
Megjithatë, një nga pikat e Postës së Kosovës në Zveçan më 1 prill u sulmua me dy granata dore. Sulmi ndodhi disa ditë pasi kjo pikë ishte hapur.
Sulmi u dënua nga zyrtarët në Kosovës dhe nga Gjermania. Kurti, e ishte cilësuar sulmin si “orvatje për të cenuar sigurinë dhe për të penguar integrimin e qytetarëve në sistemin ligjor dhe institucional të Republikës së Kosovës”.
Sulme në veriun e Kosovës janë regjistruar edhe vitin e kaluar, teksa institucionet e Kosovës kanë ndërmarrë një sërë hapash për, siç kanë thënë, shtrirjen e sovranitetit në këtë pjesë të vendit.
Këtu përfshihet mbyllja e organeve të përkohshme komunale – që funksiononin sipas sistemit të Serbisë – dhe ndërmarrjet e tyre publike. Po ashtu, janë mbyllur edhe Posta e Serbisë në veri, Banka Postare Kursimore, Thesari i Bankës Kombëtare, Drejtoria e Fondit për Sigurimin Pensional dhe Invalidor, Rrethi Administrativ i Mitrovicës së Kosovës dhe të tjera.
Në veri, po ashtu është ndaluar përdorimi i dinarit serb për kryerjen e pagesave. Serbia ka financuar strukturat paralele në veri dhe ka mbështetur serbët atje përmes pensioneve dhe shtesave të tjera, në dinarë.
Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian kanë kundërshtuar shumë nga veprimet e Prishtinës në veriun e Kosovës, duke i vlerësuar si veprime të paakordinuara.
Gjykata Themelore e Prishtinës ka lëshuar fletarrestim ndaj Millan Radoiçiqit dhe 19 serbëve të tjerë, të dyshuar për veprën penale “krime lufte kundër popullatës civile”.
Sipas dokumentit që mban datën e 15 prillit, të publikuar nga Reporteri.net, Radoiçiq – ish-nënkryetar i partisë së serbëve në Kosovë, Lista Serbe – akuzohet se ishte pjesë e një grupi serbësh që vranë 106 civilë shqiptarë, trupat e të cilëve më pas u gjetën në një varrezë masive në Serbi.
Nga Prokuroria Speciale e Kosovës kanë konfirmuar për Radion Evropa e Lirë se kanë parashtruar kërkesë në Gjykatën Themelore për lëshimin e fletarrestimeve.
“Prokuroria Speciale e Republikës së Kosovës ne kërkesë ka cituar se me datë 18.03.2025 ka nxjerr aktvendim për fillimin e hetimeve ndaj të pandehurve për shkak të dyshimit të arsyeshëm se në periudhën kohore 1998-1999, në vendin e quajtur ‘Ura e Taliqit’ në Gjakovë nga data 7 maj e deri më date 10 maj te vitit 1999, pjesëtaret e forcave ushtarake dhe policor serbe të uniformuar, në mesin e tyre edhe të pandehurit e lartcekur filluan të hynin shtëpi për shtëpi, ku me forcë dhe kanosje i nxorën nga shtëpitë të gjithë personat që ishin prezentë, duke i ndarë burrat nga gratë dhe fëmijët dhe me pas i vranë gjithsej 106 civilë të nacionalitetit shqiptar dhe pas luftës trupat e tyre u gjetën në një varrezë masive në Batajnice të Serbisë”, thuhet në arsyetimin e fletarrestimit.
Infografikë
Vendndodhjet e varrezave masive të identifikuara në Serbi
Po ashtu, në dokument thuhet se ky grupi i personave, nga 7 maji i vitit 1999 deri më 10 maj të po atij viti kishte arrestuar dhe burgosur më shumë se 300 civilë shqiptarë, të cilët “u mbajtën në burgje të improvizuara, ku nuk kishin trajtim human duke iu munduar gjërat elementare, ushqimi i rregullt, higjiena dhe kujdesi mjekësor dhe më pas një pjesë e madhe e këtyre të burgosurve ishin dërguar në burgje të ndryshme të Kosovës”. Në fund, sipas Gjykatës Themelore, këta persona u liruan pas qershorit të vitit 1999, me ndihmën e organizatave ndërkombëtare.
Për të gjithë të pandehurit që është lëshuar fletarrestim, autoritetet e Kosovës nuk e dinë adresën e tyre. Ndërkaq, në mesin e tyre është edhe Llazar Drashkoviq, ndaj të cilit veçse ka një urdhërarrest aktiv ndërkombëtar lidhur me masakrën e Mejës.
Ndryshe, Radoiçiq veçse kërkohet nga autoritetet e Kosovës për sulmin e armatosur në Banjskë të Zveçanit në shtator të vitit 2023. Ai e mori përgjegjësinë për këtë sulm, ku u vra një polic i Kosovës, dhe gjerësisht besohet se gjendet i lirë në Serbi.
Kosova e cilëson këtë sulm si terrorist dhe akuzon Serbinë se ka gisht në të. Beogradi mohon çdo përfshirje.
Në Kosovë, për sulmin në Banjskë është ngritur edhe një aktakuzë – ku përfshihet edhe Radoiçiqi – dhe ka nisur gjykimi ndaj tre të pandehurve për këtë rast, që gjenden në Kosovë. Gjykata Themelore e Prishtinës ka refuzuar ankesën që ndaj të pandehurve të tjerë për rastin Banjska të zhvillohet gjykim në mungesë.
Ka ndërruar jetë njeri ndër ushtarët më të hershëm të Brigadës 121, Naser Shala i njohur si Ftyra, raporton KosovaPress.
Kështu ka njoftuar familjari i tij Fatmir Surdhaj përmes një postimi në rrjetin social Facebook.
Njoftimi i plotë:
Ju njoftojmë se pas një sëmundje të shkurtër ndërroj jetë daja e bashkëluftëtari im Naser Bislim Shala- Ftyra.
Njëri ndër ushtarët më të hershëm të Brigadës 121 Ismet Jashari Kumanova, i organizuar në UÇK-ën me Mujë Krasniqin e Rexhep Selimin, bashkëluftari i komandant Kumanovës , Fatmir Limes Haxhi Shalës, Ajet Kastratit e shume luftarëve dhe Dëshmorëve të kombit.
Naseri si epror i shtabit Brigades kreu shumë detyra të rëndësishme në organizimin ushtarak të njësive të UÇK-së, me devotshmëri të lartë e heroizëm të pashoq qendronte me shkoët luftarë nëpër vijat e para të ftontit.
Njihej me nofkën e luftës FTYRA ishte shumë i dashur me shokët dhe besnik në qdo rrethanë luftarake të kohës.
E kam pasur fatin të jemi bashkë nip e dajë në vijat e para të frontit me forcat armike, por, Ftyra qëndronte heroikisht bashk me shokët.
E paq të lehtë dheun e Kosovës dajosh, e ke krye detyrën për atdheun me përkushtim sipas edukimit të Nanës Qamile e Dajes Bislim që na i vranë forcat serbe më 1998.
Ngushëllime Familjes Shala, miqve, farefisit , bashkëluftarëve e shoqërisë.
Lavdi jetës e veprës tënde atdhetare daja im bashkëluftëtari im Ftyra i UÇK-së!
Presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, mori pjesë në ceremoninë e funeralit të Papë Françeskut, përkrah liderëve nga mbarë bota.
Përmes një postimi në Facebook, Osmani vlerësoi lart figurën dhe trashëgiminë e Papës, duke theksuar se ai do të mbahet mend për angazhimin e tij të palëkundur për paqen, dinjitetin njerëzor dhe solidaritetin ndërmjet popujve.
“Trashëgimia e Papa Françeskut në përkushtimin ndaj të varfërve, mbrojtjes së të drejtave të njeriut dhe ndërtimit të urave të miqësisë ndërmjet kombeve do të jetojë gjatë,” u shpreh Osmani.
Ceremonia në Vatikan bashkoi liderë politikë, fetarë dhe personalitete të shumta nga e gjithë bota, të cilët nderuan jetën dhe veprën e Papë Françeskut.
Osmani publikoi fotografi nga takimi me liderë të ndryshëm botërorë. Gjatë funeralit Osmani ka shtrënguar duart me Donald Trump, Zonjën e Parë Melania Trump, Sekretarin e Vatikanit, Pietro Paroli, që po përmendet si kandidat favorit për të udhëhequr me Kishën Katolike, Presidentin e Kenias, William Ruto, Presidentin e Këshillit Evropian, Antonio Costa, Presidenten e Komisionit Evropian, Ursula Von der Leyen, Përfaqësuesen e Lartë të BE-së për Politikë të Jashtme, Kaja Kallas, Presidentin e Letonisë, Edgar Rinkevics, Presidentin e FIFA-s, Gianni Infantino. bw
Deputetja e Parlamentit Finlandez, Tytti Tuppurainen, ka takuar presidenten e Kosovës, Vjosa Osmanin.
Politikania finlandeze ka thënë se Kosova është shteti më reformator në Ballkan Perëndimor dhe se ky progres duhet t’i njihet.
Tuppurainen ka thënë se do ishte një tregim vizioni gjeo-strategjik nëse të gjitha vendet anëtare të BE-së ta njihnin pavarësinë e Kosovës dhe që Kosovës t’i jepet statusi i vendit kandidat.
“Kosova është një top-reformatore në Ballkanin Perëndimor dhe progresi i saj duhet pranuar. Do ishte tregim i një vizioni të madh gjeostrategjik nga të gjitha vendet e BE-së për të njohur sovranitetin e Kosovës dhe për t’i dhënë statusin e vendit kandidat”, ka shkruar ajo pas takimit me presidenten Osmani. sn
Të vendosur që zëri i tyre të dëgjohet, një grup qytetarësh po proteston çdo ditë prej më shumë se 20 ditësh përpara institucioneve shëndetësore në Graçanicë, rreth 10 kilometra nga kryeqyteti i Kosovës, Prishtina.
Këto institucione funksionojnë sipas sistemit të Serbisë nën mbikëqyrjen e Ministrisë serbe të Shëndetësisë, e cila në fund të janarit shpalli konkurse për dhjetëra vende të reja pune.
Megjithatë, protestuesit në Graçanicë pretendojnë se i gjithë procesi i punësimit ka qenë jotransparent dhe se janë krijuar “lista të fshehta të njerëzve të përshtatshëm”, në të cilat janë përfshirë edhe persona të afërt me Listën Serbe – partinë më të madhe të serbëve në Kosovë, që gëzon përkrahjen e Beogradit.
“Na mblodhi i njëjti hall”, thotë për Radion Evropa e Lirë Dushica Nikolliq, ndërsa mban pankartën “Kadro profesionale, por në kërkim të punës”.
Ajo është teknike e farmacisë dhe inxhiniere e diplomuar e bujqësisë. Është nënë vetushqyese e dy fëmijëve dhe prej vitesh pret të punësohet në profesionin e saj. Vendosi të mos e duroj; më “padrejtësinë” pasi u refuzua sërish në konkursin e shpallur nga institucionet shëndetësore, përfshirë Institucionin Farmaceutik të Prishtinës.
Dushica Nikolliq, e treta nga e majta.
Në mjediset serbe në Kosovë të gjitha institucionet shëndetësore financohen nga buxheti i Serbisë.
“Shkollën e kam mbaruar në mënyrë të rregullt, jo me korrespondencë. Kjo është një nga padrejtësitë që ndodhi. Janë punësuar njerëz që për një vit mbaruan atë për të cilën ne kemi studiuar katër vjet”, thekson Dushica Nikolliq për Radio Evropa e Lirë.
Disa institucione shëndetësore, si Qendra e Mjekësisë Familjare në Graçanicë dhe Gushtericë të Poshtme, më 6 prill shpallën vendimin për anulimin e konkurseve “për shkak të skadimit të afatit prej 30 ditësh për marrjen e vendimit për përzgjedhjen e kandidatëve”.
Grupi i qytetarëve të pakënaqur, i cili atëkohë kishte disa ditë që protestonte, vendosi të mos i ndalë protestat, por të vazhdojë luftën e tyre për një punësim më të drejtë dhe më transparent.
Protesta e qytetarëve të pakënaqur në Graçanicë, më 22 prill.
Ata kanë paraqitur kërkesat e tyre me shkrim tek institucionet lokale përgjegjëse, por edhe te Ministria e Shëndetësisë në Beograd dhe Presidenca e Serbisë. Disa nga kërkesat e këtij grupi – që e quan veten Lëvizja Popullore e të Pakënaqurve – janë që të publikohen rezultatet e të gjitha konkurseve të shpallura, që drejtuesit e institucioneve shëndetësore të japin dorëheqje dhe të gjenden përgjegjësit për parregullsitë dhe mungesën e transparencës.
Ata pretendojnë se nuk janë të organizuar nga askush dhe se protestat e tyre nuk janë të motivuara politikisht, por se po luftojnë për vendosjen e një sistemi ku të gjithë do të kenë shans të barabartë për punësim.
Drejtorët e Qendrës së Mjekësisë Familjare në Graçanicë dhe Gushtericë të Poshtme kanë thënë në fillim të prillit, kur edhe filluan protestat, se për pranimin e punëtorëve ka vendosur një komision profesional, dhe kanë hedhur poshtë akuzat për parregullsi dhe ndikim politik.
Ndryshe, drejtoresha e Qendrës së Mjekësisë Familjare në Graçanicë, Mirjana Dimitrijeviq, ka qenë në listën e kandidatëve për deputetë nga Lista Serbe në zgjedhjet parlamentare të 9 shkurtit.
Diskriminim politik
Megjithatë, Jellena Steviq, 39-vjeçare, nga Graçanica thotë se politikanët lokalë nga radhët e Listës Serbe i kanë “premtuar” se nuk do të punësohet për sa kohë që ata janë në pushtet. Në një deklaratë për Radion Evropa e Lirë, ajo shpreh bindjen se arsyeja për këtë “premtim” është sepse ajo nuk e mbështet politikën e tyre.
Shpallja e konkurseve për pranimin e punonjësve në institucionet shëndetësore përkoi me fushatën parazgjedhore për zgjedhjet parlamentare në Kosovë më 9 shkurt, në të cilat mori pjesë edhe Lista Serbe.
“Nuk e mbështes atë që bëjnë politikanët lokalë, kjo është e vetmja arsye për të cilën jam diskriminuar”, thotë Steviq, e cila gjithashtu prej vitesh kërkon punë në profesionin e saj si infermiere.
Ajo është nënë vetushqyese e tre fëmijëve dhe thotë se me pagën minimale në sektorin privat nuk mund t’i mbajë.
Jellena Steviq thotë se ka marrë një ‘premtim’ që nuk do të punësohet sepse nuk e mbështet Listën Serbe.
“Vajza ime është në universitet, por do të detyrohet të ndërpresë sepse nuk do të jem në gjendje ta financoj, pasi kam edhe dy vajza të tjera që janë në shkollë”, thotë ajo.
Kryetari i Listës Serbe, Zllatan Ellek, gjatë fushatës zgjedhore ka deklaruar se “në periudhën e mëparshme shteti i Serbisë ka siguruar një numër të madh vendesh pune dhe se kjo është edhe një mënyrë për të qëndruar”. Ellek është gjithashtu drejtor i Qendrës Klinike në Mitrovicën e Veriut, një nga katër komunat me shumicë serbe në veri të Kosovës.
Megjithatë, Marija Millkoviq Maksimoviq thekson se janë punësuar njerëz që nuk jetojnë fare në Kosovë. Ajo thotë se për tre vjet ka punuar si asistente dentare në Qendrën e Mjekësisë Familjare të Graçanicës në zëvendësim, ka përvojë dhe është refuzuar padrejtësisht në konkurs, në mënyrë që të punësohet dikush që jeton në Serbi.
“Ne vetëm kërkojmë drejtësi, të punësohen ata që janë profesionistë, dikush që ka përvojë pune si unë”, thotë ajo.
Në prononcimin për REL-in, ajo gjithashtu pohon se ka parë që listat e të punësuarve janë bërë në kafene nga zyrtarë lokalë të Listës Serbe.
Marija Millkoviq Maksimoviq, e para nga e djathta.
Se “fjala e fundit” për punësimet në sektorin shëndetësor ka qenë në dorë të politikanëve, mendon edhe Petar Gjorgjeviq nga Graçanica.
“Ka pasur premtime për pozita në këmbim të votës në zgjedhjet parlamentare. Kemi dëshmi që politikanët lokalë janë përfshirë dhe dëshmi nga disa prej nesh që në intervistat për punë na është thënë se komisioni ka bërë pjesën e vet dhe tani duhet të ndjekim ata që realisht vendosin, sepse ata [komisioni] nuk janë ata që vendosin”, thotë Gjorgjeviq për REL-in.
Ai ka aplikuar për pozitën e inxhinierit të softuerit në QMF-në në Gushtericë të Poshtme. Është inxhinier i diplomuar i elektronikës kompjuterike dhe ka mbaruar masterin për inxhinieri biomjekësore në Universitetin Aristoteli në Selanik.
“Të gjithë jemi dëmtuar nga ky proces jotransparent i punësimit. Thjesht duam që kushtet të jenë të barabarta për të gjithë, që kush i plotëson kushtet të ftohet në intervistë dhe të shpallen emrat e atyre që janë pranuar në punë”, thekson Gjorgjeviq.
Lista Serbe nuk është përgjigjur për të komentuar akuzat e shumta ndaj zyrtarëve të saj.
Petar Gjorgjeviq, një nga të pakënaqurit me mënyrën e punësimit.
Ai konsideron se njerëzit po punësohen “fshehurazi”, sepse pakënaqësia do të ishte shumë më e madhe nëse do të publikohej lista e të punësuarve.
Gjorgjeviq thekson se ditëve të fundit janë sulmuar nga ata që janë punësuar në konkursin e anuluar, dhe se një burrë – të cilit thuhet se i ishte premtuar punësimi i tre fëmijëve të tij – u ka thënë se do t’i “ndjekë si Jezu Krishtin” derisa të ndalojnë protestat.
Se drejtësia në fund do të dalë në dritë shpreson edhe Mirjana Vasiq, e cila ka përfunduar shkollën e mesme të mjekësisë për teknike të farmacisë. Sipas saj, një burrë – të cilin nuk dëshiron ta emërojë – i ka ofruar të punojë si pastruese në QMF-në e Graçanicës.
“Duke qenë se kam katër fëmijë, isha gati ta pranoja edhe atë, më mirë diçka sesa asgjë”, thotë ajo, duke shtuar se në fund nuk mori asnjë vend pune.
“Po përpiqemi të zbulojmë të vërtetën pse nuk u punësuam dhe mbi çfarë baze u punësuan ata që morën punë. Kush i punësoi ata”, pyet ajo.
Mirjana Vasiq, e dyta nga e majta.
Përgjigje për pyetjet dhe kërkesat e tyre ky grup qytetarësh të pakënaqur ende nuk ka marrë.
REL-i i është drejtuar gjithashtu Ministrisë së Shëndetësisë në Qeverinë e Serbisë dhe Presidencës së Serbisë me pyetjen nëse janë të informuar për protestat në Kosovë dhe nëse do të shqyrtojnë kërkesat e tyre, por nuk ka marrë përgjigje.
Megjithatë, protestuesit shpresojnë se institucionet kompetente do ta marrin seriozisht problemin e punësimeve jotransparente dhe se lufta e tyre për një shoqëri më të drejtë do të ketë sukses.
Autoritetet e Kosovës kanë mbyllur zyrat e Fondit të Pensioneve dhe Invaliditetit (Fondi PIO), Shërbimin Kombëtar të Punësimit dhe Fondin Republikan për Sigurime Shëndetësore në Leposaviq, në veri të Kosovës, si dhe Ndërmarrjen Publike Komunale në Shtërpcë, komunë me shumicë serbe në jug të Kosovës.
Të gjitha këto institucione funksiononin sipas sistemit të Serbisë, të cilin Kosova e konsideron të paligjshëm dhe paralel. Zëvendësdrejtori i Policisë së Kosovës për rajonin e veriut, Veton Elshani, i tha Radios Evropa e Lirë se Policia ka asistuar autoritetet komunale në Leposaviq për të rikthyer ambientet e tyre, dhe se gjatë aksionit janë zbuluar “aktivitete të paligjshme”.
“Jemi konsultuar me prokurorin për çështjen e Shërbimit Kombëtar të Punësimit dhe është hapur një rast për falsifikim dokumentesh. Do të intervistojmë një person në lidhje me këtë rast. Sa i përket Fondit për Sigurime Shëndetësore, nga sa di, komuna u ka dhënë një afat prej një jave për të lëshuar hapësirat”, tha Elshani.
Më herët, ministrja në detyrë e Ekonomisë, Artane Rizvanolli, njoftoi se është mbyllur Ndërmarrja Publike Komunale në Shtërpcë.
“Asnjë institucion paralel i Serbisë nuk ka vend në Republikën e Kosovës. Nuk do të ketë asnjë lloj paralelizmi të institucioneve tona dhe asndonjë nënshtrim ndaj direktivave nga Beogradi në territorin e shtetit tonë”, shkroi ajo në një postim në llogarinë e saj në Facebook.
Institucionet sipas sistemit serb kanë funksionuar pas vitit 1999 në mjediset ku jetojnë serbët. Kosova i ka konsideruar ato të paligjshme, por megjithatë ato janë toleruar. Megjithatë, Qeveria e Kosovës, e udhëhequr nga Albin Kurti, ka filluar mbylljen e tyre që nga fillimi i vitit 2024.
Deri më tani janë mbyllur organet e përkohshme komunale, qendrat për punë sociale, Posta e Serbisë, Banka Postare Kursimore dhe ndërmarrjet publike.
“E falënderoj Policinë e Kosovës për mbështetjen dhe njëkohësisht kërkoj nga ata dhe nga Prokuroria që urgjentisht të hetojnë dëmet dhe përfitimet që ka shkaktuar veprimtaria e paligjshme e kësaj strukture paralele të Serbisë”, shtoi Rizvanolli.
Nga ana tjetër, Zyra për Kosovën në Qeverinë e Serbisë njoftoi se autoritetet e Kosovës “në mënyrë të kundërligjshme po i mbyllin edhe ato pak institucione serbe që kanë mbetur në Kosovë”.
“E gjithë kjo po ndodh në praninë e bashkësisë ndërkombëtare, e cila në heshtje po vëzhgon terrorin ndaj serbëve dhe përndjekjen e mëtejshme të popullit tonë”, thuhet në deklaratën e Serbisë, me një thirrje për reagim nga bashkësia ndërkombëtare, veçanërisht nga Bashkimi Evropian, në ndërmjetësimin e të cilit po zhvillohet dialogu ndërmjet Prishtinës dhe Beogradit për normalizimin e marrëdhënieve.
Mbyllja e institucioneve që funksionojnë sipas sistemit serb po has në kundërshtim nga komuniteti serb, por edhe në kritika nga bashkësia ndërkombëtare, me arsyetimin se “aksionet e njëanshme dhe të pakoordinuara” mund të rrisin tensionet në terren.
Gjithashtu, BE-ja ka deklaruar në fillim të këtij viti se statusi i strukturave të mbështetura nga Serbia pritet të zgjidhet përmes dialogut.
Banka Qendrore e Republikës së Kosovë ka njoftuar se sipas projeksioneve të BQK-së, ekonomia pritet të rritet me 4.2 përqind gjatë vitit 2025, me kontribuues kryesor konsumin, investimet dhe eksportin e mallrave dhe shërbimeve, ndërsa importi i mallrave dhe shërbimeve pritet të ketë ndikim negativ.
Ekonomia e Kosovës ka shënuar rritje reale prej 4.4 përqind në vitin 2024, e nxitur kryesisht nga konsumi dhe investimet, ndërsa eksportet neto ndikuan negativisht.
Sipas raportit të Bankës Qendrore të Kosovës (BQK), vetëm në tremujorin e katërt të vitit, rritja ekonomike ishte 4.1 përqind krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit paraprak.
Industria përpunuese, tregtia dhe ndërtimtaria janë sektorët që kanë mbështetur këtë rritje, ndërkohë që importet e larta të mallrave dhe shërbimeve kanë reflektuar rritjen e kërkesës së brendshme pas liberalizimit të vizave.
Inflacioni në rënie, por çmimet e ushqimeve mbeten sfidë
Inflacioni ra në 0.7% në TM4 2024 nga 1.3% në tremujorin paraprak, i ndikuar nga rënia e çmimeve të energjisë dhe mallrave të tjera.
Megjithatë, rritja e çmimeve të ushqimeve ishte faktori kryesor që ndikoi në nivelin e inflacionit.
Deficit buxhetor dhe rritje të të hyrave tatimore
BQK raporton se të hyrat buxhetore primare arritën në 823.4 milionë euro (rritje prej 11.6%), ndërsa shpenzimet kapën vlerën e 1.1 miliardë eurove (rritje prej 7.0%), duke rezultuar në një deficit prej 289.3 milionë euro.
Tatimet direkte dhe indirekte shënuan rritje përkatësisht prej 10.7% dhe 10.1%.
Rritje e deficitit të llogarisë rrjedhëse, rënie e investimeve të huaja
Deficiti i llogarisë rrjedhëse u rrit në 488 milionë euro, një rritje vjetore prej 18.3%, kryesisht për shkak të bilancit tregtar negativ dhe rënies së të ardhurave dytësore.
Investimet e huaja direkte ranë me 17.1%, ndërsa remitencat u rritën për 3.0%, duke arritur në 344.2 milionë euro.
Sektori financiar në rritje – bankat dhe fondet pensionale me performancë të mirë
Sektori bankar ka përjetuar rritje të shpejtë të kredive dhe depozitave, me fitime në rritje për shkak të të hyrave më të larta krahasuar me shpenzimet.
Pavarësisht kësaj, ka pasur rënie të lehtë të treguesit të mjaftueshmërisë së kapitalit dhe ulje të likuiditetit, megjithëse mbeten mbi nivelet rregullatore.
Sektori pensional ka shënuar rritje të shpejtë të aseteve, kryesisht falë kthimeve nga tregjet ndërkombëtare.
Edhe sektori i sigurimeve dhe ai mikrofinanciar kanë regjistruar përmirësim të performancës dhe fitimeve, duke ruajtur qëndrueshmërinë e portofolit të kredive.
Eurozona me rritje të ngadaltë – inflacioni mbetet sfidë
Ndërkohë, ekonomia e Eurozonës u rrit me vetëm 0.2% në TM4 2024, ndërsa rritja vjetore u regjistrua në 1.2%. Parashikimet e Bankës Qendrore Evropiane (BQE) flasin për një rritje më modeste në vitin 2025 (0.9%) dhe 2026 (1.2%).
Inflacioni në Eurozonë qëndroi në 2.2% për tremujorin e fundit, i nxitur nga çmimet e larta të energjisë dhe shërbimeve. BQE pret që inflacioni të ngadalësohet në 2.3% në vitin 2025 dhe 1.9% në 2026, por mbetet i ndjeshëm ndaj rreziqeve gjeopolitike dhe luhatjeve në tregjet globale.
Drejtori i Policisë së Kosovës, Gazmend Hoxha (djathtas) dhe kryeprokurori i Prokurorisë Themelore në Ferizaj, Burim Çekini
Radio Evropa e Lirë
Policia e Kosovës i ka arrestuar shtatë persona të dyshuar për “planifikimin dhe kryerjen e vrasjes” së rreshterit Muhamed Lika, gjatë një aksioni të gjerë policor mëngjesin e së hënës, njoftuan autoritetet.
Muhamed Lika u vra natën e 1 prillit në shkallët e ndërtesës ku jeton, derisa po kthehej në banesën e tij nga puna.
Drejtori i Policisë së Kosovës, Gazmend Hoxha dhe kryeprokurori i Prokurorisë Themelore në Ferizaj, Burim Çekini, thanë gjatë një konference për media se motivet e vrasjes së tij ka mundësi të kenë lidhje me “punën e tij si zyrtar policor”.
Në mesin e të arrestuarve është edhe një ish-pjesëtar i Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSK), thanë ata, pa treguar identitetin e tij.
Kreu i NISMA-s, Fatmir Limaj, ka folur pas përfundimit të procesit të betimit si deputet. Limaj nuk ka komentuar rreth dështimit të VV-së për ta zgjedhur Albulena Haxhiun si kryekuvendare, shkruan Gazeta Express.
Ai ka shprehur besimin e tij se edhe procedurat e mbetura për konstituimin e Kuvendit do të përfundojnë shumë shpejt dhe sipas Limajt deputetët dalëngadalë do të gjejnë rrugë për hapat e tjerë.
“Besoj që shumë shpejt edhe pjesët e papërfunduara të përfundojnë”, ka deklaruar Limaj.
Kreu i NISMA-s është shprehur i gatshëm për bashkëpunim me Kurtin dhe ka pasur raportime se ai ka zhvilluar edhe negociata për një marrëveshje me Kurtin, megjithatë votat e NISMA-s në Kuvend ka treguar se s’ka ende kurrfarë pajtimi.
Anëtarët e Qeverisë në detyrë të Kosovës gjatë mbledhjes së mbajtur më 16 prill 2025.
Albin Kurti dhe kabineti qeveritar po pretendojnë se janë dorëhequr nga postet ekzekutive qysh më 23 mars. Atë ditë, Qeverisë i përfundoi mandati katërvjeçar.
Dorëheqjen, përmes një letre, Kurti ia konfirmoi edhe kryetarit të deritanishëm të Kuvendit, Glauk Konjufca.
Por kjo letër u kontestua nga Partia Demokratike e Kosovës, Lidhja Demokratike dhe Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës.
Duke mos e pranuar dorëheqjen, në këtë formë, deputetët e këtyre partive votuan kundër verifikimit të mandateve të deputetëve dhe rrjedhimisht pamundësuan konstituimin e Kuvendit më 15 prill. Mesditën e 17 prillit, deputetët u mbodhën sërish për vazhdimin e seancës konstituive. Por ajo sërish nuk prodhoi asnjë rezultat dhe u caktua vazhdimi i saj për 19 prill.
Por a mjafton kjo mënyrë e dorëheqjes së Kurtit dhe anëtarëve të tjerë të ekzekutivit?
Disa njohës të Kushtetutës besojnë se po, edhe pse thonë se Ligji për Qeverinë ka gabime dhe bie ndesh me Kushtetutën.
“Nëse ligji nuk funksionon dhe efektet e ligjit janë shumë të rrezikshme për shoqërinë, atëherë nuk zbatohet ligji, por zgjidhet me praktikat [e kaluara] qeveritare. Çfarë ka ndodhur para këtij rasti, kryeministrat e mëparshëm, si kanë vepruar kur kanë qenë duke ushtruar detyrën? Do të thotë kanë qenë deputetë, kanë votuar për deputetë dhe kanë qenë duke ushtruar detyrën [në Qeveri], ushtrues i detyrës nuk është detyrë [e plotë]”, thotë për Radion Evropa e Lirë, ish-gjyqtari i Gjykatës Kushtetuese, Kadri Kryeziu.
Ndërtesa e Qeverisë së Kosovës.
Në Ligjin për Qeverinë, në nenin 26, thuhet se kur anëtari i një qeverie në detyrë zgjidhet deputet duhet të japë dorëheqje nga posti i tij qeveritar para ditës së certifikimit të rezultateve. Pra, para 27 marsit.
Në gjithë debatin për këtë situatë u përmend si gabim edhe fakti që Komisioni Qendror i Zgjedhjeve i ka certifikuar si deputetë Kurtin me ministra.
Por a gaboi KQZ-ja këtu?
Mazllum Baraliu, që më parë e ka udhëhequr këtë institucion, nuk e quan këtë gabim. Sipas tij, ky institucion s’ka kompetencë t’i kërkojë dorëheqje askujt në Qeveri.
“Nuk shkruan askund që [KQZ-ja] ka për detyrë që t’iu thotë atyre të cilët kanë kandiduar për deputet, që të heqin dorë nga punët e tyre [në Qeveri]. Nuk është e rregulluar kjo punë dhe nuk është punë e KQZ-së kjo”, thotë ai për Radion Evropa e Lirë.
Kryeministri në detyrë, Albin Kurti, gjatë mbledhjes së ekzekutivit më 16 prill.
Çfarë tha Kurti për dorëheqjet?
Kryeministri në detyrë, Albin Kurti, njëherësh kreu i partisë fituese të zgjedhjeve të 9 shkurtit, Lëvizjes Vetëvendosje, tha se kërkesa e partive, që mandatin e kaluar ishin në opozitë, që ai të japë dorëheqje dhe të mos dalë në zyre në Kryeministri, është e pakuptimtë.
“Më shumë se kaq nuk është e mundur të jepet dorëheqje, më shumë se kaq do të ishte braktisje e institucionit, do të ishte vakum institucional, papërgjegjësi politike dhe rrezikim i sigurisë kombëtare. Është kërkesë dhe insistim – thënë së buti – i pamatur për të lënë shtëpinë pa zot shtëpie”, tha ai gjatë mbledhjes së ekzekutivit më 16 prill.
Partitë e tjera insistojnë që postet e anëtarëve të Qeverisë të zgjedhur deputetë, të udhëhiqen nga zëvendësit e tyre gjatë kësaj periudhe.
Kurti tha se partia e tij është e interesuar që të ecet para me formimin e institucioneve. Por, partitë që mandatin e kaluar ishin në opozitë, e kanë akuzuar LVV-në se po e zvarrit këtë proces, duke argumentuar se partia fituese e zgjedhjeve nuk i ka 61 vota, aq sa kërkohen për zgjedhjen e kryetarit të Kuvendit, e më pas edhe të formimit të Qeverisë së re të Kosovës.
Seanca konstituive e Kuvendit të Kosovës më 15 prill.
Çka ndodh tani?
Pas mosmiratimit të raportit të Komisionit për mandate, kryesuesi i seancës konstituive, Avni Dehari, iu drejtua presidentes, Vjosa Osmani, për të kërkuar sugjerime se si të vazhdohet. Osmani, brenda pak orësh, më 16 prill iu përgjigj, duke kërkuar vazhdimin e seancës konstituive brenda 48 orëve, siç parashihet në Rregulloren e Kuvendit.
Sipas Osmanit, edhe aktgjykimet e Kushtetueses obligojnë deputetët “që të jetësojnë, e jo të bllokojnë formimin e institucioneve, si dhe të gjejnë rrugën përpara për konstituimin e Kuvendit”.
Partitë morën pjesë në seancë, por në të shkuan me qëndrime të njëjta. Në nisje të vazhdimit të seancës, kryesuesi Avni Dehari nga LVV-ja, i ftoi në konsultime përfaqësuesit e partive politike. Pasi tha se nuk kishte konsensus se si të vazhdohet tutje, ai e ndërpreu seancën dhe caktoi që ajo të vazhdojë të shtunën.
Nëse të shtunën kalohet pika e parë e rendit të ditës, atëherë deputetët do të mund të betohen, më pas të zgjedhin kryetarin e nënkryetarët dhe kështu të përmbyllin konstituimin e legjislaturës së nëntë të Kuvendit. Vetëm pas kësaj, do të fillonin afatet kushtetuese për formimin e Qeverisë së re të Kosovës. Asnjëra parti nuk ka fituar vota të mjaftueshme që të qeverisë e vetme, prandaj arritja e një koalicioni qeverisës duket opsion i pashmangshëm.
Komentet