Ngjarja e fundit në Suharekë, ku dy të mitur grisën dhe përdhosën flamurin kombëtar shqiptar, përfaqëson një fenomen më të thellë se një akt sporadik vandalizmi. Ky shkrim analizon rrënjët strukturore, kulturore dhe gjeopolitike që çojnë drejt një fenomeni të tillë: humbja e lidhjes së brezit të ri në Kosovë me simbolet e përbashkëta kombëtare shqiptare. Artikulli trajton mungesën e investimit sistematik të shtetit shqiptar në viset jashtë kufirit të tij administrativ dhe degradimin e edukimit patriotik si një rrezik strategjik për unitetin kombëtar në hapësirën shqiptare.

Shkrimi bën thirrjen se nëse shteti shqiptar dëshiron të mbetet përfaqësues i gjithë shqiptarëve, duhet të veprojë si i tillë. Patriotizmi nuk mund të kërkohet si detyrim, nëse nuk ofrohet si mundësi dhe si kujdes. Ky është një mësim që nuk mund të anashkalohet më 

Hyrje

Më 24 korrik 2025, një video e shpërndarë nga qyteti i Suharekës në Kosovë nxiti debat dhe zemërim publik në të gjitha trojet shqiptare. Në pamje shfaqeshin dy të rinj, të mitur, teksa grisnin dhe shkelin me makinë Flamurin kombëtar shqiptar – Flamurin Kuq e Zi. Për shumëkënd, kjo përfaqësonte një akt banal adoleshentësh. Për të tjerë, një provokim i qëllimshëm. Por për mua si studiues i proceseve të kombformimit dhe identitetit, kjo është dëshmi e një boshllëku të thellë kulturor, që e bën të mundur një sjellje të tillë. Ky është një akt simptomatik, jo përjashtim, i mungesës së ndërgjegjësimit historik dhe kombëtar te brezat e rinj në Kosovë.

1. Flamuri kuq e zi: Simbol kombëtar, jo thjesht shtetëror

Flamuri shqiptar kuq e zi nuk është vetëm simbol i shtetit shqiptar të shpallur më 1912 në Vlorë. Ai është simboli historik i kombit shqiptar në të gjitha hapësirat ku ky komb ka qenë i pranishëm fizikisht dhe shpirtërisht. Në kontekstin e Kosovës, flamuri kuq e zi ka qenë simbol i rezistencës kundër pushtuesve serbë, i përpjekjeve për vetëvendosje, i luftës së UÇKsë dhe i aspiratës shekullore për liri dhe barazi.

Refuzimi i këtij simboli nga të rinjtë që kanë lindur pas vitit 2008, kur Kosova shpalli pavarësinë, nuk mund të kuptohet jashtë dinamikave të formimit të identitetit post-konfliktual, që është shpesh i ndikuar nga politika e brendshme, ndikimet ndërkombëtare, sidomos shërbimet antishqiptare dhe vakuumi i edukimit historik.

2. Identitet pa rrënjë: Rinia shqiptare e Kosovës pas Pavarësisë

Të rinjtë e pasluftës në Kosovë janë rritur në një realitet të ri politik – një shtet i pavarur, me simbolet e veta si flamuri shtetëror që nuk mbart asgjë të kombit shqiptar, apo të identitetit shqiptar. Por ndërkohë që u krijuan institucione, nuk u krijua një narrativë gjithëpërfshirëse historike që të ndërtojë ndjesinë e përkatësisë brenda një kombi të përbashkët shqiptar. Mësimdhënia e historisë kombëtare është fragmentarizuar dhe shpesh është bërë objekt i përplasjeve politike.

Si rezultat, brezat e rinj në Kosovë janë më të ekspozuar ndaj një identiteti të shkëputur nga e kaluara, në një mjedis të ngarkuar me presione socio-ekonomike, zhgënjim institucional dhe ndikime të huaja kulturore e ideologjike.

3. Mungesa e pranisë strategjike të Shqipërisë në hapësirat shqiptare

Një ndër dështimet më të mëdha strategjike të shtetit shqiptar, qysh prej themelimit më 1912, por sidomos pas hapjes së Shqipërisë më 1991, apo në periudhën pas vitit 1999 ka qenë mungesa e një politike shtetërore për përfshirjen kulturore dhe edukative të shqiptarëve jashtë kufirit shtetëror. Ndryshe nga Serbia, Greqia apo Turqia – që kanë ndërtuar qendra kulturore, kanë ofruar bursa dhe kanë ngritur rrjete mbështetëse për bashkëkombasit – Shqipëria nuk ka investuar realisht asnjë dollar në këtë drejtim.

Për më shumë se një shekull, Shqipëria nuk ka ngritur një bibliotekë, një institut arsimor, një qendër studimore ose kulturore për shqiptarët e Kosovës, Maqedonisë së Veriut, Luginës së Preshevës apo Malit të Zi. Një shtet që nuk kujdeset për shpërndarjen e dijes dhe kulturës kombëtare jashtë kufijve të vet, humbet të drejtën të presë përkushtim nga bashkëkombasit.

4. Nga harrimi në urrejtje: kur simboli kthehet në objekt revolte

Në mungesë të investimit simbolik dhe material nga Shqipëria, disa të rinj mund ta perceptojnë flamurin kuq e zi si një simbol të “tjetrit” – një shenjë që i përket një shteti tjetër, që nuk u ka ofruar asnjë mbështetje. Në këtë mënyrë, revolta që ata ndiejnë ndaj sistemit, institucioneve, pritjeve të gjata në dogana, apo përjashtimit kulturor, kanalizohet gabimisht drejt simbolit më të lartë kombëtar.

Ky është një fenomen që nuk mund të izolohet nga ndërhyrjet e mundshme të agjentëve të huaj, sidomos të shërbimeve serbe, por që gjithsesi nuk do të kishte pasur terren nëse mosha e re do të ishte ushqyer me vetëdije dhe krenari kombëtare.

5. Zgjidhja: Një riorientim strategjik i politikës kulturore dhe arsimore

Djegia e flamurit nuk mund të trajtohet vetëm si një incident i izoluar, por si një alarm për të gjithë spektrin politik dhe intelektual shqiptar. Nevojitet një platformë kombëtare për edukimin patriotik dhe kulturor të rinisë shqiptare në të gjitha trevat, përmes:

· Financimit të qendrave kulturore në Prishtinë, Tetovë, Ulqin, Shup, Mitrovicë, Preshevë, Tuz, Guci;

· Krijimit të bursave massive për studime universitare në Shqipëri për shqiptarët e Ballkanit;

· Mbështetjes së botimeve në gjuhën shqipe dhe përmbajtjeve edukative digjitale për brezat e rinj;

· Krijimit të një fondacioni shtetëror për përhapjen e kulturës dhe identitetit shqiptar në diasporë dhe në hapësirat ku shqiptarët janë autoktonë.

Kombet nuk mbahen vetëm me kufij, por me memorie, identitet dhe përkatësi. Nëse nuk i transmetojmë këto te brezi i ri, atëherë rrezikojmë të humbasim më shumë se një simbol – rrezikojmë vetë trashëgiminë tonë historike.

6. Rreziku i infiltrimit nga aktorë antishqiptarë: Një fushëbetejë e re për shpirtin e rinisë

Një dimension i ri dhe gjithnjë e më shqetësues i fenomeneve si përdhosja e flamurit kombëtar është potenciali për rekrutimin e të rinjve shqiptarë nga struktura të huaja armiqësore, përfshirë ato serbe, ruse apo të tjera me interesa destabilizuese në Ballkan. Këto akte, që në shikim të parë duken si veprime adoleshentësh të çorientuar, mund të jenë edhe rezultate të operacioneve të dizajnuara për të testuar ndjeshmërinë e shoqërisë shqiptare dhe për të ndezur ndarje emocionale, krahinore dhe institucionale midis Shqipërisë dhe Kosovës. Mungesa e një strategjie të unifikuar sigurie kulturore e bën hapësirën shqiptare veçanërisht të prekshme ndaj ndikimeve hibride, përmes propagandës digjitale, pagesave të vogla apo shantazheve. Të rinjtë, sidomos ata që ndihen të përjashtuar socialisht dhe kulturorisht, përbëjnë objektiva të lehtë për të ashtuquajturat operacione të “soft infiltration”, që synojnë shkëputjen e tyre nga përkatësia kombëtare dhe përplasjen me pjesën tjetër të kombit shqiptar. Kjo kërkon një vigjilencë të shtuar nga shërbimet e sigurisë në të dy shtetet shqiptare, por edhe një përfshirje të fortë të shoqërisë civile dhe institucioneve edukative në adresimin e këtyre rreziqeve në mënyrë të koordinuar.

7. Zgjidhja: Riorientimi Strategjik për Trashëgiminë Kombëtare

Ngjarja në Suharekë nuk duhet të trajtohet si incident i izoluar, por si shenjë e qartë se brezat e rinj kërkojnë përkatësi reale dhe të prekshme, jo vetëm simbolike. Shqipëria duhet të ndërtojë një politikë gjithëkombëtare të edukimit patriotik, përmes: Financimit të qendrave kulturore në Kosovë, Mal të Zi, Maqedoni dhe Serbinë e Jugut etj.. Ngjarja e Suharekës nuk është thjesht një rast devijimi, por një simptomë e një krize identitare që ka nevojë për ndërhyrje të menjëhershme. Nëse shteti shqiptar dëshiron të mbetet përfaqësues i gjithë shqiptarëve, duhet të veprojë si i tillë. Patriotizmi nuk mund të kërkohet si detyrim, nëse nuk ofrohet si mundësi dhe si kujdes. Ky është një mësim që nuk mund të anashkalohet më./Gazeta Panorama