Sa herë që gjyshit i shkrepte për të pirë ndonjë gotë, më jepte shishkën, një të tillë s`e kam parë kurrë, thoshte se ia kishin sjellë nga Stambolli dhe, ia krisja vrapit për tek dyqani i Lipit, pavarësisht këshillës së tij, që të mos nxitoja se ia thyeja shishkën, që e kishte aq shumë merak. Nuk kish hallin tim, ngaqë besonte se të vegjëlit nuk vriten kur rrëzohen, sikurse i kishte ndodhur atij, që, një rrëshqitje këmbe dhe zuri krevatin. Më lehtë mund të bashkohej qielli me tokën se sa kocka e gjyshit, dëgjova të thoshte im atë. Lipit nuk i lejohej t`i shërbente fëmijëve të moshës sime, por ai e shkelte rregullin, duke më thënë: “Yt gjysh më ka shpëtuar kokën.” Pra, Lipi, jetonte falë gjyshit tim. Vërte ia ke shpëtuar jetën, i thashë një ditë gjyshit. Ai pohoi me kokë. Kokën ma mbush me përralla, ndërsa të vërtetat m’i fsheh, iu ktheva unë, duke marrë pamjen e të pakënaqurit. Se mos vetëm atij, shtoi pas pak. Kundrejt shokëve që mburreshin me të vetët se kishin vrarë gjermanë e ballistë, derra dhe rosa të egra, pse të mos mburresha me gjyshin, që vetëm shpëtonte jetë? Me këtë akt ia kalonte dhe doktorëve, po pse nuk mbahej për hero? Mbase ngaqë ai ishte mësuar t`i fshihte meritat. Ama dhe ai Lipi, kur ia vija lekët mbi banak, si s’më tha njëherë të paktën: këtë radhë një të qerasur nga unë, por mjaftohej me shprehjen: me gjyshin tënd s’kam të larë?! Ia thashë gjyshit pakënaqësinë. Ka gjëra që nuk paguhen, ma ktheu ai. Edhe ti ama, vetëm nga këto që s’paguhen bën, desha t’ia thosha.
Sapo kapërceva pragun e pijetores së Lipit, një burrë disi teatral në ecje, shakaxhi estrade me sa kujtoj, iu sul nga pas priftit i ndodhur aty dhe pasi e prek me të shpejtë në kurriz, i thotë me zë të lartë: “Ta lashë, uratë!” Ngula vështrimin në rrasën e priftit për të parë se ç`ishte ajo e lëna: asgjë, por, çudia pasoi dhe me priftin, i cili iu vu pas shakaxhiut dhe, ngaqë s`mundi ta arrinte, u afrua tek unë dhe më ra fort tek supet, duke thënë të njëjtat fjalë me zë lartë: “Ta lashë!” Kalova dorën tek supi, asgjë, por, urata iku i lehtësuar, sikur të kishte hequr nga vetja një barrë të madhe. Që diçka kishte lënë, s`diskutohej, mos unë s`isha në gjendje ta shihja?! Nis të më mundoj asgjëja. Sapo shkova në shtëpi, ia tregoj gjyshit këtë histori të pakuptimtë gjestesh, që, vite më pas, do më dukej si gjëja më me kuptim në këtë botë sikuresh, virusesh, quajtur si “armiku i padukshëm”. Madje, identiteti ynë na qënkish vetëm tek shenjat e gishtave. Gjyshi qeshi aq shumë, sa bëri dhe një “oh”, ngaqë lëndoi pjesën e këmbës të futur në allçi. Isha mësuar të qeshnin me naivitetin tim.
-Ka plasur keq kjo lojë me të ngecme, që, po e luajnë të gjithë! Vuajtjet që i taksim vetes, nisin përherë si lojë.
-Mos unë duhej t`ia lija dikujt para se të vija në shtëpi?-E dija zakonin, që kur kthehesh nga varrezat, më parë, duhej të futesh diku.
-Hajd, ma lërë mua, që të mos mbetet merak!
-Po ti s`lëviz, kështu që e prekura do mbetet tek ty?!
-Ma lërë, ma lërë.-dhe zgjati dorën ta prekja.-Je i vogël, helbete, të mbetet ndonjë fiksim kot së koti e na mbetesh me cen!-desha s`desha e preka, duke shqiptuar me përtesë fjalët: “ta lashë”. Por mendja punonte për efektet e prekjes, sidomos kur dëgjoja njerëzit të thoshin: “Jam shumë i prekur nga fjalët e tua” dhe përr lotët. Sëmundjet ngjitëse transmentoheshin vetëm duke u prekur.
“Mos e prek! Rrezik vdekje!”-shkruhej në kabinat elektrike. “Hë, provoje dhe preke, ta mban!”-i mburrej kapteri i lagjes dikujt, duke bërë me shenjë nga uniforma.
Pas disa ditësh gjyshin e gjetëm pa jetë me shishen e uzos në dorë. U fol se Lipi u mërzit shumë, për këtë fund të pamerituar të gjyshit, me shishkën allaturka të uzos në dorë. S`u muar vesh se kush përhapi fjalët se gjyshi vdiq i helmuar nga ajo uzo e flamosur, që Lipi e bënte nga ca lëndë toksike të rrezikshme. Hë, i bëhet atij, që të ka shpëtuar jetën, kjo hile? Mos vallë ajo që unë ia kisha lënë gjyshit, ishte hilja? Gjyshi vetëm uzon e Lipit preferonte dhe pse i ndodhi pikërisht, kur ai karagjozi preku priftin, urata ma ngeci mua dhe unë gjyshit me dashjen e tij? Ligësirat, shfreu im atë dhe shtoi: sa herë u vret sytë e bardha, duan ta bëjnë pis. Shpifsit po i merrja me mend. Ata duhej të ishin në anën e atyre, që mburreshin me të vrarët. Kur erdhi prifti të bënte shërbesat e veta, unë ia mbërtheva sytë gjithë inat, pasi fatkeqësinë e lidhja me atë: “ta lashë”. Ç’dreqin të ishte ajo që të gjithë i trëmbeshin dhe nxitonin t’ia ngecnin njëri-tjetrit? Prifti, pasi ngushëlloi pjestarët e familjes, mua veçmas më tha: “Të ketë lënë uratën!” Desha ta pyesja uratën se si lihej urata, por ai tundi temjanicën, nga ku dilte tym. Thoshin se me të trëmbte djallin. Tani më kapi një tjetër kurjozitet: si urata e gjyshit do quhej e bërë tek unë dhe pse djalli ishte i padukshëm? (Një shoku im më fliste për një testament, që kishte lënë gjyshi i tij, por, siç më tha im atë: ishte apostafat për ndarje të pasurisë.) Edhe Lipi të njëjtën gjë më tha: të ketë lënë uratën dhe më preku në sup, atje ku prifti më la atë, që kurrë se mësova se ç’ishte?! I mërzitur nga humbja e gjyshit, të nesërmen, mora shishkën e tij dhe shkova në dyqanin e Lipit.
-Yt atë të dërgoi?-më tha ai.
-Gjyshi s’kish tjetër të më linte, veç shishkës. Meqë ai me këtë hiqte mërzitë, po provoj dhe unë t`i heq me uzon e tij. Mbase këtu më ka lënë dhe uratën…
-Ti je i vogël dhe më ndalohet të të shërbej.
-Kam qenë dhe më i vogël dhe s’më ke kthyer asnjëherë bosh?!
-Yt gjysh shëmbëllen me lulet, të cilat, për vete thithin gazin karbonik për t’u dhënë të tjerëve oksigjenin. Kur ke emrin e mirë të gjyshit, përse të duhet vesi i tij?-Hodha vështrimin nga koka e Lipit. Nga ajo kokë të cilën ia kishte shpëtuar gjyshi im dhe, më erdhi mirë, që nderin e kishte bërë tek njeriu i duhur.
Fatbardh Amursi