The Economist

GJERMANIA ËSHTË gropa në zemër të Evropës. Ajo përbën një të katërtën e prodhimit të Bashkimit Evropian, por ka qenë në recesion për dy vitet e fundit – dhe këtë vit rrezikon të jetë i treti. Perceptimi se emigrimi i parregullt është jashtë kontrollit ka çuar në një rritje të mbështetjes për të djathtën ksenofobike, duke copëtuar politikën gjermane dhe duke shkaktuar paralizë në qeveri dhe mosveprim në BE.

Modeli i saj i biznesit mbështetej në eksportet e prodhimit, veçanërisht në Kinë, gazin e lirë nga Rusia dhe sigurinë e ofruar nga Amerika. Por kjo është një gërmadhë tani. Zgjedhjet e 23 shkurtit janë më të rëndësishmet në Evropë prej vitesh. Ka një fitues të mundshëm; por ajo që do ndodhë më pas është edhe e vështirë për t’u dalluar dhe më e rëndësishme.

Ai fitues në pritje është Friedrich Merz, lideri 69-vjeçar i Unionit Kristian Demokrat (CDU). Së bashku me partinë e saj motër bavareze, CDU parashikohet të fitojë rreth 30% të votave, shumë më tepër se çdo parti, por jo aq sa duhet për një shumicë. Formimi i koalicionit do të marrë muaj dhe nuk është e qartë nëse zoti Merz do të shkojë për një aleancë me Social Demokratët apo të Gjelbrit. Ai madje mund të ketë nevojë për një partner të dytë, gjë që do të ishte një lajm i keq: koalicioni i pafuqishëm tre-partiak i udhëhequr nga kancelari i sotëm, Olaf Scholz, e dënoi Gjermaninë me tre vjet devijim dhe, kur qeveria u shemb, vendi shkoi në zgjedhje të parakohshme.

Por misteri më i madh rrethon vetë zotin Merz. Siç theksojnë me gëzim kritikët e tij, ai nuk ka qenë kurrë ministër dhe në të vërtetë nuk ka drejtuar kurrë diçka më të madhe se grupi parlamentar i CDU-së. Karriera e tij në biznes ishte e llojit këshillues. Duke supozuar se ai do të marrë postin e lartë, si do ta transformojë ai një Gjermani të thyer? Dhe meqenëse Evropa funksionon më mirë kur ka një udhëheqje të fortë franko-gjermane, si do ta udhëheqë zoti Merz Evropën kur homologu i tij francez, Emmanuel Macron, është i shkatërruar?

Në një intervistë, ne përpiqemi të hedhim dritë mbi personin në fjalë. Ka shumë për të miratuar. Ai është i sigurt, inteligjent dhe jashtëzakonisht i qetë duke marrë parasysh veprimet. Instinktet e tij qëndrojnë në drejtimin e duhur. Ai i kupton shqetësimet e biznesit dhe premton një kryqëzatë kundër burokracisë, qoftë kjo e krijuar nga Brukseli apo Berlini. Ai deklaron troç se modeli i biznesit të Gjermanisë “ka mbaruar”. Ai beson në tregjet e lira, tregtinë e lirë dhe aleancën atlantike dhe premtimi i tij për të rikthyer Gjermaninë në zemër të Evropës është i mirëpritur. Ai e di se rregullimi i emigracionit është thelbësor për të dobësuar apelin e partisë së djathtë të Gjermanisë, Alternativa për Gjermaninë (AfD), duke paralajmëruar se: “Kjo mund të jetë një nga mundësitë tona të fundit për të zgjidhur problemet përpara se populistët [të fitojnë] një shumicë”.

E gjithë kjo është qetësuese. Por ka edhe arsye për dyshime. Z. Merz duket, nëse jo i vetëkënaqur, paksa tepër i relaksuar, tepër i prirur për të favorizuar atë që tingëllon si ndryshim në rritje ndaj lëkundjes radikale në Gjermani dhe Evropë. Merrni një shembull: ai mbështet përfundimin e një bashkimi bankar në mbarë BE-në, i cili është thelbësor nëse tregu i vetëm i Evropës do të përputhet me atë të Amerikës dhe Kinës. Megjithatë, pothuajse në të njëjtën frymë ai kundërshton blerjen e Commerzbank të Gjermanisë nga UniCredit, një huadhënës italian, sepse oferta është “armiqësore”. Shkrirje të tilla janë pikërisht mënyra se si duhet të funksionojë një treg i vetëm.

Ose merrni diçka më të madhe: shpenzimet publike dhe “frenimin e borxhit”, një dispozitë kushtetuese që e ndalon qeverinë të ketë më shumë se deficite të vogla. E penguar nga kjo, Gjermania nuk ka qenë në gjendje të investojë siç duhet në rrugë, hekurudha, infrastrukturën dixhitale apo mbrojtjen; shpenzimet për arsimin dhe shërbimet e tjera sociale gjithashtu vuajnë. I pyetur nëse ai do të kërkojë ta ndryshojë këtë gjë, zoti Merz do të thotë vetëm se: “Unë jam i hapur për ta diskutuar këtë, por nuk është qasja jonë e parë”.

Burimet thonë se po bëhet punë për frenimin e borxhit, por se zoti Merz nuk dëshiron ta thotë këtë hapur, sepse votuesit gjermanë janë shumë të kursyer. Çdo gjë më shumë se një ndryshim i vogël do të jetë i diskutueshëm dhe i vështirë. Do të ishte më mirë që zoti Merz të sinjalizonte tani se dëshiron të tregohet i guximshëm. Idealisht, ai do të kërkonte të hiqte frenat e borxhit krejtësisht. Të qenit i qartë sot do të forconte gjithashtu dorën e tij në bisedimet e koalicionit, të cilat përndryshe mund të bien në kaos.

I njëjti inkrementalizëm përshkon shumë nga ato që thotë zoti Merz. Edhe nëse bisedimet mes Donald Trump dhe Vladimir Putin çojnë në një armëpushim në Ukrainë, Rusia do të mbetet një kërcënim ekzistencial për Evropën. Merz dhe liderët e tjerë evropianë duhet të jenë veçanërisht të shqetësuar që zoti Trump duket sikur dëshiron të negociojë mbi kokat e tyre.

Anëtarët e NATO-s kanë një objektiv të shpenzojnë 2% të PBB-së për mbrojtjen çdo vit. Gjermania ishte gjithmonë një prapambetje, por pas pushtimit të plotë të Rusisë në vitin 2022, Scholz krijoi një fond të posaçëm për të rritur shpenzimet në nivelin e duhur, të cilin Gjermania (sapo) e plotësoi tani. Ky fond do të mbarojë në dy vitet e ardhshme. Duke pasur parasysh kërcënimin nga Rusia, 2% nuk ​​mjafton më. Pas një armëpushimi, zoti Trump ka të ngjarë të dëshirojë të zvogëlojë angazhimin e Amerikës ndaj NATO-s. Konsensusi i ekspertëve është se 3.5% e PBB-së duhet të jetë standardi i ri. Merz refuzon të angazhohet për këtë dhe dekurajon me vendosmëri bisedimet për një lidhje të përbashkët evropiane për të paguar më shumë për mbrojtjen. Por nëse anëtari më i madh dhe më i pasur i BE-së nuk udhëheq në riarmatim, askush përveç polakëve të guximshëm dhe baltikëve në vijën e parë të luftës së ardhshme nuk do të jetë as ambicioz.

Kriza tjetër me të cilën përballet zoti Merz dhe BE-ja më e gjerë është emigracioni. Perceptimi toksik se kufijtë e Evropës nuk janë të sigurt i ka shtyrë votuesit në shumë vende të mbështesin partitë ekstreme, duke e bërë shumë më të vështirë formimin e qeverive të qëndrueshme të moderuara. Z. Merz ka qenë i guximshëm këtu. Duke paraqitur një mocion jo-detyrues në Bundestag që bën thirrje për një shkelje të angazhimeve të Gjermanisë për udhëtime pa pasaporta në Evropë, ai nuk arriti asgjë. Votimi kaloi me mbështetjen e AfD-së, duke thyer një tabu kundër bashkëpunimit, duke nxitur kundërshtarët e tij, duke shqetësuar mbështetësit dhe duke demonstruar një ndjenjë shqetësuese se çfarë do të thotë të drejtosh.

Shumë shpesh, zoti Merz sillet sikur pjesa e vështirë do të jetë zgjidhja. Megjithatë, qeverisja do të jetë shumë më e vështirë. Për të komanduar koalicionin e tij dhe për të kryer reforma të vështira në një kohë trazirash, atij do t’i duhet një mandat për ndryshime gjithëpërfshirëse. Deri tani, ai ka qenë shumë i ndrojtur për të kërkuar një të tillë.