Shqipëria mbetet ndër vendet me shpenzimet më të ulëta për kërkim-zhvillim (R&D) në rajon, duke alokuar vetëm 0.20% të PBB-së për inovacion, nivel pothuajse identik me Bosnjën (0.19%), sipas të dhënave që janë bërë publike nga Eurostat, për vitin 2024, ose viti më i afërt kur janë informacionet.

Në kontrast, Serbia investon 0.93% të PBB-së dhe Maqedonia e Veriut 0.36%, duke treguar një angazhim më të lartë ndaj zhvillimit teknologjik dhe modernizimit ekonomik.

Niveli i ulët i financimit në Shqipëri kufizon rritjen e produktivitetit, inovacionin dhe transformimin e modelit ekonomik, duke e bërë më të vështirë për vendin të konkurrojë me ekonomitë e tjera në zhvillim.

Ndërkohë, panorama europiane paraqet një kontrast të fortë. Sipas Eurostat, mesatarja e Bashkimit Europian në këtë tregues është 2.24% e PBB-së, pjesa më e madhe e të cilit, rreth 67% vjen nga shpenzimet për kërkim dhe zhvillim të bizneseve (1.49% e PBB-së).

Në Shqipëri, bizneset investojnë vetëm 0.07% të PBB-së për kërkim e zhvillim. Investimet e bizneseve përbëjnë vetëm 35% të totalit të shpenzimeve për kërkim zhvillim në vend, shumë më poshtë se mesatarja europiane.

Europa

Vendet e Bashkimit Europian vazhdojnë të investojnë shumëfish më tepër në kërkim dhe inovacion, duke i konsideruar shpenzimet për R&D një shtyllë themelore të rritjes afatgjatë.

Në BE, shumë shtete anëtare shpenzojnë mbi 2% të PBB-së për kërkim-zhvillim, duke krijuar një diferencë të dukshme midis ekonomive të zhvilluara dhe vendeve të Ballkanit Perëndimor.

Vendet nordike, si Suedia, Danimarka dhe Finlanda, mbeten në krye të renditjeve, duke kombinuar investimet publike dhe private me traditën e forte universitare dhe industriale.

Ekonomitë e mëdha, si Gjermania, kontribuojnë në vlerë absolute me buxhete të konsiderueshme për teknologji, inovacion dhe shkencë, ndërsa vendet e Europës Lindore kanë rritur gradualisht investimet për të afruar standardet e BE-së dhe për të modernizuar sektorët e tyre prodhues.

Sipas Eurostat, në vitin 2024, 6 vende të BE-së regjistruan një intensitet të shpenzimeve për R&D të barabartë ose më të lartë se 3%, objektivi i BE-së i vendosur nga Këshilli Europian. Intensiteti më i lartë i R&D-së u regjistrua në Suedi (3.6%), Belgjikë (3.4%), Austri (3.3%) dhe Finlandë (3.2%), të ndjekura nga Gjermania (3.1%) dhe Danimarka (3.0%).

Në të kundërt, 7 vende të BE-së raportuan një intensitet të shpenzimeve për R&D më të ulët ose të barabartë me 1%: Rumania dhe Malta (nga 0.5% secila), Qipro (0.7%), Bullgaria (0.8%), Letonia (0.9%), si dhe Sllovakia dhe Luksemburgu (1.0%).

67% e shpenzimeve për R&D vijnë nga sektori i biznesit

Sektori i ndërmarrjeve private vazhdoi të përbëjë pjesën më të madhe të shpenzimeve për kërkim dhe zhvillim në vitin 2024. Ai zuri 66.5% të totalit të shpenzimeve të BE-së për R&D, duke arritur në 268.1 miliardë euro. Pas tij renditet sektori i arsimit të lartë (86.1 miliardë euro; 21.4%), sektori qeveritar (43.5 miliardë euro; 10.8%) dhe sektori jofitimprurës privat (5.4 miliardë euro; 1.3%).

Komisioni Europian ka nënvizuar vazhdimisht lidhjen e drejtpërdrejtë mes investimeve në R&D dhe fuqisë konkurruese të ekonomive të BE-së.

Sipas të dhënave të Eurostat, vendet që shpenzojnë më shumë për kërkim kanë produktivitet më të lartë, sektorë teknologjikë më të zhvilluar dhe një aftësi më të madhe për të tërhequr investime të huaja. Kjo politikë ka bërë që BE-ja të synojë rritje të vazhdueshme të shpenzimeve për R&D dhe të shtyjë sektorin privat të marrë një rol më aktiv në financimin e inovacionit.

Të dhënat tregojnë se Shqipëria është dukshëm prapa, duke rrezikuar të mbetet e shkëputur nga trendet teknologjike që po transformojnë ekonominë europiane. Hendeku mes vendeve të BE-së dhe rajonit sa vjen e zgjerohet, ndërsa vendet me investime më të larta në R&D po rrisin pozicionin e tyre konkurrues./monitor/

Ambasada amerikane në Tiranë ka reaguar lidhur me abuzimet me tendera të zv.kryeministres Belinda Balluku dhe vendimin që GJKKO vendosi ndaj saj; pezullim nga detyra dhe bllokim të pasaportës.

Ambasada amerikane deklaroi se nuk komenton çështje në hetim, ndërsa theksoi se pavarësia e drejtësisë është thelbësore për bashkëpunimin mes dy vendeve.

“Pavarësia e institucioneve të drejtësisë në Shqipëri mbetet thelbësore për bashkëpunimin e vazhdueshëm SHBA-Shqipëri në luftën kundër krimit transkufitar. Ne nuk kemi komente mbi çështjet ligjore në vazhdim”, thuhet në reagimin e Ambasadës amerikane për Report TV.

Pezullimi

Gjykata e Posaçme vendosi që ta pezullonte Ballukun nga detyra dhe të ndalonte udhëtimin jashtë vendit, duke i bllokuar pasaportën.

Ajo u mor e pandehur disa javë më parë për akuzën e shkeljes së barazisë në tendera pasi akuzohet se ka manipuluar dy tendera me vlerë 210 milionë euro, së bashku me vartësit e saj më të ngushtë, Evis Berberi, Gentian Gjyli dhe Erald Elezi, duke favorizuar kompanitë fituese.

Kryeministri pretendon se me vemdimin e pezullimit të Ballukut, gjykata ka shkelur kompetencat e tij si kryeministër dhe prej dy ditësh ka rritur presionin publik ndaj Gjykatës Kushtetuese, duke kërkuar një vendimmarrje në favor të tij.

“Nëse pezullimi i një ministri nga një prokuror dhe gjykatës sot do të legjitimohej si një e drejtë e ligjshme e drejtësisë, atëherë shtrirja e krahut të gjyqësorit përtej kufirit ndarës me ekzekutivin dhe me vetë jetën politike do krijonte precedent unikal, të rrezikshëm dhe kërcënues, sepse duke i hapur rrugë presioneve politike ndaj qeverisë, destabilizimit institucional dhe manipulimit të ekzekutivit nëpërmjet procesve penale, do ndodhte diçka që është e panjohur në Europë,” tha Rama të hënën gjatë një video-mesazhi.

Rama e ka justifikuar ankimin në Kushtetuese si një betejë për pavarësinë e pushtetit ekzekutiv dhe mbrojtjen e kompetencave kryeministrore.

Hetimet per Ballukun

Prokuroria sqaron se nga hetimet janë evidentuar shkelje të barazisë së pjesëmarrësve në tendera dhe ankande publike, në kuadër të dy procedurave të rëndësishme prokurimi.

Në tenderin me objekt ndërtimin e Tunelit të Llogarasë, pjesë e seksionit rrugor Orikum-Himarë, me fond limit më shumë se 18.9 miliardë lekë pa TVSH, të zhvilluar nga ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë, janë evidentuar veprime të kundraligjshme të pandehurës Belinda Balluku, e cila në cilësinë e ministrit të Infrastrukturës dhe Energjisë ka ndjekur dhe orientuar në vijimësi procedurën e këtij prokurimi publik, prej fazës përgatitore, e deri në momentin e lidhjes së kontratës me operatorin ekonomik fitues.

“E pandehura Belinda Balluku, në bashkëpunim me anëtarët e Komisionit të Vlerësimit të Ofertave, të pandehurit; Evis Berberi, Gentian Gjyli, Erald Elezi, Jetmira Dervishi dhe Mirzeta Kashnica, kanë paracaktuar fituesin e kësaj procedure prokurimi, kanë krijuar avantazhe dhe privilegje të padrejta për bashkimin e operatorëve ekonomikë fitues ‘I….dhe A…..’”, citohet në njoftim.

Po ashtu, shpjegohet se në kohën e kryerjes së veprimeve, i pandehuri Evis Berberi ka mbajtur funksionin si drejtor i Përgjithshëm i Autoritetit Rrugor Shqiptar; Erald Elezi ka qenë drejtor i Drejtorisë së Planifikimit Strategjik dhe Operacioneve në Autoritetin Rrugor Shqiptar; Gentian Gjyli si drejtor i Drejtorisë së Ndërtimit dhe i Mirëmbajtjes në Autoritetin Rrugor Shqiptar, ndërsa të pandehurat Jetmira Dervishi dhe Mirzeta Kashnica kanë qenë specialist të nivelit të Lartë në Ministrinë e Infrastrukturës dhe Energjisë.

Tenderi i dytë në të cilin Balluku është gjetur përgjegjëse është ai i Lotit 4 të Unazës së Jashtme Tiranë në vitin 2021, me fond limit 2 miliardë lekë pa TVSH, të zhvilluar nga ARRSH. Sipas SPAK, ka rezultuar se dhe në këtë rast, Balluku ka ndjekur dhe orientuar në vijimësi procedurën e këtij prokurimi publik të zhvilluar nga ARRSH, institucion në varësi të ministrisë që ajo drejton.

Edhe në këtë rast, Balluku akuzohet se në bashkëpunim me Berberin, tre anëtarët e njësisë së prokurimit, shtetasit J.Ç, A.K. e D.Xh, si dhe anëtarët e Komisionit të Vlerësimit të Ofertave, Erald Elezi, K.K. e M.Sh., kanë paracaktuar fituesin e tenderit duke krijuar avantazhe dhe privilegje të padrejta për bashkimin e operatorëve ekonomikë të shpallur fitues.

Autoriteti Kombëtar i Ushqimit ka konstatuar prani të aflatoksinës në një sasi prej 51 ton misër me origjinë nga Serbia.

Sipas një njoftimi zyrtar, AKU thotë se nga analizat e kryera në mostrat e marra në dy ngarkesat me misër, ushqim për kafshë të ardhura nga Serbia, janë konfirmuar me prani të Aflatoksinës B1.

Për këtë arsye, njëra nga ngarkesat, është kthyer në vendin e origjinës, ndërsa ngarkesa tjetër është bllokuar me destinacion asgjesimin.

“AKU garanton opinionin publik se çdo produkt ushqimor i importuar, i nënshtrohet kontrolleve rigoroze për të garantuar produkte të sigurta ushqimore në mbrojtje të shëndetit të konsumatorëve”, thuhet në njoftimin e AKU-së për mediat.bw

SHBA ka ngritur shqetësime për reformën në drejtësi.

Kongresmeni amerikan, Keith Self, ka folur për reformën në drejtësi, duke u shprehur pas dhjetë vitesh zbatimi, është e përshtatshme të rishqyrtohet nëse reforma në drejtësi po funksionon “siç është menduar dhe po ofron drejtësi të paanshme për popullin shqiptar”.

“Shtetet e Bashkuara kanë mbështetur prej kohësh përpjekjet për të ndërtuar një gjyqësor të pavarur dhe të jashtëzakonshëm në Shqipëri. Megjithatë, pas dhjetë vitesh zbatimi, është e përshtatshme të rishqyrtohet nëse reforma në drejtësi po funksionon siç është menduar dhe po ofron drejtësi të paanshme për popullin shqiptar.

Duhet të jetë shqetësuese për të gjithë fakti që numri i rasteve të prapambetura në nivel kombëtar është zgjeruar nga afërsisht 16,000 raste në fillim të reformës në rreth 200,000 sot, duke i lënë qytetarët të presin 8 deri në 15 vjet për të marrë një vendim përfundimtar. Vonesa të tilla dëmtojnë sundimin e ligjit, besimin publik dhe procesin e rregullt ligjor.”, tha Self,

Gjithashtu në fjalën e tij, ai ka theksuar se duhet të jetë shqetësuese për të gjithë, fakti që numri i çështjeve të pazgjidhura në nivel kombëtar është zgjeruar nga afërsisht 16,000 çështje në fillim të reformës në rreth 200,000 sot, duke i lënë qytetarët të presin 8 deri në 15 vjet për të marrë një vendim përfundimtar.

“Marrëveshja e OHRIT e vitit 2023 midis Serbisë dhe Kosovës, që synonte të ulte tensionet e menjëhershme dhe të ringjallte marrëveshjet e kaluara, ka ngecur. Kriza zgjedhore në Kosovë e ka përkeqësuar këtë situatë si rezultat i dështimit të republikës për të formuar një qeveri pas zgjedhjeve të 25 shkurtit, duke shkaktuar përgatitjen aktuale të Kosovës për zgjedhje të tjera të parakohshme më 28 dhjetor. Pas zgjedhjeve, nëse Kosova formon një qeveri, shpresoj sinqerisht që Serbia më në fund do ta njohë sovranitetin e Kosovës. Situata që po përkeqësohet me shpejtësi në Bosnje ka çuar në një rritje eksponenciale të përdorimit të fuqive të obligacioneve ligjërisht të dyshimta nga përfaqësuesi i lartë.

Ky autoritet i pakontrolluar, i cili i mundëson përfaqësuesit të lartë të miratojë ose të imponojë legjislacion dhe të shkarkojë zyrtarët nga detyra, ishte i fjetur nga viti 2014 deri në vitin 2021, por vitet e fundit përdorimi i tyre është rritur ndjeshëm. Shtetet e Bashkuara kanë mbështetur prej kohësh përpjekjet për të ndërtuar një gjyqësor të pavarur dhe të jashtëzakonshëm në Shqipëri.

Megjithatë, pas dhjetë vitesh zbatimi, është e përshtatshme të rishqyrtohet nëse reforma në drejtësi po funksionon siç është menduar dhe po ofron drejtësi të paanshme për popullin shqiptar. Duhet të jetë shqetësuese për të gjithë që numri i çështjeve të pazgjidhura në nivel kombëtar është zgjeruar nga afërsisht 16,000 çështje në fillim të reformës në rreth 200,000 sot, duke i lënë qytetarët të presin 8 deri në 15 vjet për të marrë një vendim përfundimtar. Vonesa të tilla dëmtojnë sundimin e ligjit, besimin e publikut dhe procesin e rregullt ligjor.

FJALA E PLOTË

Qëllimi i kësaj seance dëgjimore është të promovojë ekuilibrin në Ballkan. Shpresoj që ndoshta anëtarët në të dyja anët e rreshtit të mund të bien dakord për qëllimin e përbashkët të shërbimit ndaj interesave të SHBA-së, ndërsa kërkojmë të promovojmë ekuilibrin në këtë rajon, prosperitetin për qytetarët e tij dhe parandalimin e konflikteve të ardhshme. Duke përjashtuar agresionin rus kundër Ukrainës, Ballkani Perëndimor mbetet rajoni më i paqëndrueshëm në Evropë.

Edhe pse konflikti i hapur është qetësuar që nga shpërbërja e Jugosllavisë në vitet 1990, shekuj të tërë ndarjesh etnike, ndryshimesh kufijsh dhe mosbesimi politik vazhdojnë ta ndjekin këtë lagje, ndërsa kriza të ndryshme politike kërcënojnë rendin post-jugosllav. Si shembull, marrëdhënia e pazgjidhur e Serbisë me Kosovën është një nga nxitësit kryesorë të paqëndrueshmërisë rajonale që ka krijuar një vijë strategjike përçarjeje që i mundëson Rusisë aftësinë për të minuar aftësinë e BE-së dhe NATO-s për të fuqizuar vendet e Ballkanit. Marrëveshja e OHRIT e

vitit 2023 midis Serbisë dhe Kosovës, që synonte të ulte tensionet e menjëhershme dhe të ringjallte marrëveshjet e kaluara, ka ngecur. Kriza zgjedhore në Kosovë e ka përkeqësuar këtë situatë si rezultat i dështimit të republikës për të formuar një qeveri pas zgjedhjeve të 25 shkurtit, duke shkaktuar përgatitjen aktuale të Kosovës për zgjedhje të tjera të parakohshme më 28 dhjetor. Pas zgjedhjeve, nëse Kosova formon një qeveri, shpresoj sinqerisht që Serbia më në fund do ta njohë sovranitetin e Kosovës. Situata që po përkeqësohet me shpejtësi në Bosnje ka çuar në një rritje eksponenciale të përdorimit të fuqive të obligacioneve ligjërisht të dyshimta nga përfaqësuesi i lartë. Ky autoritet i pakontrolluar, i cili i mundëson përfaqësuesit të lartë të miratojë ose të imponojë legjislacion dhe të shkarkojë zyrtarët nga detyra, ishte i fjetur nga viti 2014 deri në vitin 2021, por vitet e fundit përdorimi i tyre është rritur ndjeshëm. Shtetet e Bashkuara kanë mbështetur prej kohësh përpjekjet për të ndërtuar një gjyqësor të pavarur dhe të jashtëzakonshëm në Shqipëri.

Megjithatë, pas dhjetë vitesh zbatimi, është e përshtatshme të rishqyrtohet nëse reforma në drejtësi po funksionon siç është menduar dhe po ofron drejtësi të paanshme për popullin shqiptar. Duhet të jetë shqetësuese për të gjithë që numri i çështjeve të pazgjidhura në nivel kombëtar është zgjeruar nga afërsisht 16,000 çështje në fillim të reformës në rreth 200,000 sot, duke i lënë qytetarët të presin 8 deri në 15 vjet për të marrë një vendim përfundimtar. Vonesa të tilla dëmtojnë sundimin e ligjit, besimin e publikut dhe procesin e rregullt ligjor.

Jeta e përditshme në Ballkanin Perëndimor karakterizohet nga një popullsi në rënie dhe në plakje. Ashtu si shumë pjesë të tjera të Evropës, ka një eksod të atyre që janë të kualifikuar dhe të arsimuar. Imigracioni i paligjshëm është i përhapur, papunësia dhe shkalla e varfërisë po rriten në mënyrë dramatike. Këta faktorë po ndikojnë negativisht në sundimin e ligjit, duke nxitur krimin e organizuar, pastrimin e parave dhe korrupsionin. Ndoshta sfida më e vazhdueshme dhe urgjente vazhdon të jetë përçarjet etno-fetare të rajonit në Bosnjë. Disa vëzhgues besojnë se sistemi politik i marrëveshjes së paqes së Dejtonit po përkeqëson përçarjet etnike, në krahasim me rolin e tyre të synuar për të mbushur hendekun.

Nga ana tjetër, Kosova fqinje ka vendosur mbrojtje specifike për pakicat që tejkalojnë ato të homologëve të saj të BE-së. Kosova i frikësohet ndikimit serb në shoqatën e komunave me shumicë serbe, të ashtuquajturën ASM, dhe nuk i ka zbatuar plotësisht politikat e ASM. Vetëm përtej kufirit në Serbinë jugore, raportet e përhapura të pasivizimit të luginës së Preshevës janë të dokumentuara mirë nga burime të shumta, duke pretenduar se po bëhet një përpjekje e përbashkët për të hequr qafe luginën e shqiptarëve etnikë. Në të vërtetë, kundërshtarët e Amerikës po shfrytëzojnë në mënyrë aktive dobësitë si pasivizimi, ndërsa angazhohen në luftë hibride, domethënë, duke shtuar paqëndrueshmërinë e rajonit. Partia Komuniste Kineze ka ushtruar ndikimin e saj duke kryer stërvitje ushtarake dhe duke dërguar armë në Serbi.

Përveç kësaj, PKK vazhdon të arrijë marrëveshje ekonomike në të gjithë rajonin si pjesë e një përpjekjeje specifike për të kultivuar aparatin e saj keqdashës dhe për të shfrytëzuar korrupsionin në Ballkanin Perëndimor. Aktorët kibernetikë shtetërorë iranianë të njohur si drejtësia e atdheut kanë nisur vazhdimisht sulme kibernetike ndaj Shqipërisë për strehimin e disidentëve të regjimit. Në fakt, një sulm verën e kaluar paralizoi përkohësisht shërbimet komunale të kryeqytetit të Shqipërisë, Tiranës.

Dua gjithashtu të bëj një moment të shkurtër për të uruar popullin e Shqipërisë për Ditën e Pavarësisë së tyre të fundit dhe për të riafirmuar partneritetin tonë të fortë, të ankoruar në vlerat e përbashkëta dhe aleancën tonë në NATO. Rusia po ndikon gjithashtu në tensionet në rritje përmes Republikës Srpska të Bosnjës dhe Serbisë. Milorad Dodik, i cili është i ndaluar të kandidojë për poste publike të RS, vazhdon të përdorë kapitalin e tij politik për të kontrolluar entitetin serb të Bosnjës dhe për të luajtur me taktikat e rënda të Rusisë, si kërcënimi i shkëputjes nga Bosnja. Ndërkohë që Serbia, pavarësisht se furnizon në mënyrë indirekte armë Ukrainën, ka gjithashtu lidhje mbrojtëse me Rusinë dhe promovon propagandën ruse dhe kineze, thuhet se ka pritur operativë rusë që stërvitnin grupe paraushtarake në Serbinë lindore për të prishur zgjedhjet e Moldavisë në vitet 2024 dhe 2025. Megjithëse shpjegohet pjesërisht nga lidhjet e perceptuara kulturore, përafrimi i Serbisë me Rusinë nuk mund të ndahet nga varësia e saj energjetike, me shumicën e gazit të furnizuar nga Rusia. 

Çdo përpjekje për të frenuar ndikimin politik të Moskës duhet të adresojë varësinë e Serbisë nga Nist dhe Gazprom. Në rast të një konflikti të ripërtërirë, aleatët e NATO-s, Shqipëria, Mali i Zi dhe Maqedonia e Veriut, do të ishin drejtpërdrejt në shënjestër, duke shkaktuar potencialisht autoritetin e Artikullit V. Përmes përpjekjeve të sinkronizuara të mbrojtjes, vendet e NATO-s në Ballkan duhet të punojnë së bashku për të ndërtuar pengesa ushtarake dhe politike.

Kosova do të ishte veçanërisht e ekspozuar pa anëtarësimin në NATO, i cili mbetet i bllokuar nga refuzimi i Spanjës, Greqisë, Rumanisë dhe Sllovakisë për të njohur Pavarësinë e saj. Pavarësisht këtyre sfidave, mbeten mundësi për të përmirësuar stabilitetin, paqen dhe prosperitetin në Ballkanin Lindor dhe Perëndimor. Tetë nga 25 vitet e mia në ushtrinë e Shteteve të Bashkuara i kalova duke shërbyer në Evropë. Pesë nga ato vite në selinë strategjike të NATO-s dhe komandën SHBA-Evropë. Gjatë asaj kohe, isha i përfshirë ngushtë në operacionin e NATO-s “forca aleate” në vitin 1999. Kam përvojë të drejtpërdrejtë duke ndihmuar në sigurimin e paqes dhe stabilitetit në këtë rajon të rëndësishëm. Megjithatë, të gjitha ato vite më vonë, Ballkani Perëndimor mbetet një kuti baruti. 

Pa një ndryshim në strategji, lidershipi amerikan duhet të ketë një ndikim të rëndësishëm në ruajtjen e stabilitetit dhe parandalimin e konfliktit të ripërtërirë që do të ndikonte negativisht në ekuilibrin e fuqisë në Evropë. E përgëzoj administratën Trump për riangazhimin e saj në këtë rajon shpesh të anashkaluar. Ky Nënkomision tani ka mundësinë të ofrojë mbikëqyrje kuptimplote dhe të shqyrtojë se si Kongresi mund të ndihmojë në promovimin e stabilitetit, paqes dhe prosperitetit të qëndrueshëm në Ballkanin Perëndimor. bw

Duke folur për Shqipërinë, profesori i njohur nënvizoi se zgjedhjet ishin me shumë probleme dhe ngriti dyshime për efikasitetin e reformës në drejtësi. Joseph përmendi edhe raportin e OSBE/ODIHR për zgjedhjet e majit, ku identifikoi një sërë ndërhyrjesh në procesin zgjedhor.

SHBA- Eksperti i njohur amerikan, Edward Joseph bëri dje një deklaratë “bombë” në Kongresin amerikan. Joseph, i cili një nga pjesëmarrësit në diskutimet në Komitetin për Politikë të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve të Shteteve të Bashkuara për çështjen e Ballkanit, tha se në Shqipëri ka rënë pluralizmi politik.

Duke folur për Shqipërinë, profesori i njohur nënvizoi se zgjedhjet ishin me shumë probleme dhe ngriti dyshime për efikasitetin e reformës në drejtësi. Joseph përmendi edhe raportin e OSBE/ODIHR për zgjedhjet e majit, ku identifikoi një sërë ndërhyrjesh në procesin zgjedhor.

Ai shtoi se Shtetet e Bashkuara dhe shtetet kryesore të BE-së prej kohësh kanë mbështetur përpjekjet për të ndërtuar një gjyqësor të pavarur, të besueshëm dhe efikas në Shqipëri, por të dhënat sugjerojnë një stok të fryrë çështjesh të mbetura pezull, duke i lënë qytetarët të presin me vite për një vendim përfundimtar.

“Më në fund e shkëputur nga rruga e vështirë e anëtarësimit të Maqedonisë së Veriut në BE, Shqipëria po bën përparime mbresëlënëse drejt anëtarësimit. Sundimi i ligjit mbetet një kërkesë thelbësore. Shtetet e Bashkuara dhe shtetet kryesore të BE-së prej kohësh kanë mbështetur përpjekjet për të ndërtuar një gjyqësor të pavarur, të besueshëm dhe efikas në Shqipëri. 

Të dhënat sugjerojnë një stok të fryrë çështjesh të mbetura pezull, duke i lënë qytetarët të presin me vite për një vendim përfundimtar. Këto vonesa minojnë besimin publik dhe të drejtën për proces të rregullt ligjor.

Raporti i vëzhgimit të zgjedhjeve i OSBE/ODIHR për zgjedhjet e majit identifikoi një sërë ndërhyrjesh në procesin zgjedhor. ODIHR citoi raportime për frikësim, keqpërdorim të burimeve publike dhe presion ndaj punonjësve publikë, raste frikësimi dhe blerje votash, si dhe probleme me sekretin e votës.

Ndërsa SHBA vazhdon bashkëpunimin e ngushtë me Tiranën, një aleate besnike e NATO-s dhe partnere e SHBA-së, Uashingtoni duhet të ngrejë pyetje lidhur me sundimin e ligjit, integritetin dhe efikasitetin e gjyqësorit, arrestimet dhe ndjekjen penale të liderëve të opozitës, si dhe rënien e pluralizmit politik,” tha Joseph./Dosja.al

Zyra e Prokurorit të BE-së: Mogherini dhe Sannino lirohen gjatë natës – por akuza mbetet

Zyra e Prokurorit të BE-së, njofton se Federica Mogherini dhe Sannino lirohen nga arresti gjatë natës. Lirohet nga arresti edhe Zegretti .

Por çështja e ndjekjes penale mbetet.

Pas marrjes në pyetje nga Policia Federale e Flandrës Perëndimore, Federica Mogherini, Stefano Sannino dhe Cesare Zegretti, të përfshirë në skandalin e dyshuar në lidhje me financimin e diplomatëve të rinj evropianë, u liruan gjatë natës.

Kjo u njoftua nga Zyra e Prokurorit të BE-së, e cila drejton hetimin.

Akuzat kanë të bëjnë me mashtrim dhe korrupsion në prokurim, konflikt interesi dhe shkelje të sekretit profesional, por të tre u liruan sepse “nuk u konsideruan si rrezik për arratisje”.

Mogherini, Sannino dhe Zegretti, shpjegohet, “u informuan zyrtarisht për akuzat kundër tyre”.

Zyra e Prokurorit Evropian thekson gjithashtu se “të gjithë personat supozohen të pafajshëm derisa të provohet fajësia nga gjykatat kompetente belge”.

Lajmin e konfirmon edhe ANSA.

ActionAid Italia, një organizatë joqeveritare në Itali, i është drejtuar Gjykatës së Llogarive (Corte dei Conti) me një ankesë 60-faqëshe dhe Autoritetit Kombëtar Kundër Korrupsionit, ANAC me një raport të veçantë, ku kërkon hetim për “shpërdorim të pajustifikueshëm të burimeve publike” në projektin e qendrave të paraburgimit për migrantët në Shqipëri, pjesë e protokollit Itali–Shqipëri.

Duke u bazuar në të dhënat e mbledhura nga projekti “Trattenuti” që organizata bën në bashkëpunim me Universitetin e Barit, ActionAid i kërkon Prokurorisë Rajonale të Lazios të vlerësojë nisjen e një hetimi për dëm ndaj financave publike. Njëkohësisht, Autoriteti Kombëtar Kundër Korrupsionit (ANAC) është njoftuar për parregullsi të dyshuara në dhënien e kontratës së menaxhimit të qendrave me vlerë 133 milionë euro.

Në denoncim, organizata argumenton se “paratë publike u devijuan nga shëndetësia, drejtësia, mirëqenia dhe shërbimet, si dhe nga fondet e menaxhimit të emergjencave” për të mbajtur në këmbë një skemë që e cilëson “çnjerëzore, joefektive dhe të papajtueshme me ligjin”. Organizata thotë se humbja për financat publike “nuk mund të justifikohet si një gabim i thjeshtë teknik”.

Gjetjet e organizatës u dokumentuan më herët nga një investigim i BIRN, që vuri në dukje se fondet për ndërtimin e qendrave në Shëngjin e Gjadër u rritën nga 39.2 milionë euro në mbi 74 milionë, ndërsa kostoja mesatare për një shtrat në Shqipëri arriti rreth 72 mijë euro, gati 11 herë më shumë se në qendrën model të Modicës në Itali. Investigimi po ashtu gjeti se e gjithë procedura u krye me negocim të drejtpërdrejtë dhe pa garë.

Qendrat e shumëkritikuara nga organizatat e të drejtave të njeriut nuk e kanë kryer funksionin për të cilin u ngritën. Të menduara fillimisht si struktura “offshore” për shqyrtimin e kërkesave për azil, ato funksionojnë sot si qendra riatdhesimi, CPR, për persona që kanë qenë në territorin italian dhe ndaj të cilëve është marrë vedim ekstradimi. Ato mbeten pjesërisht të pashfrytëzuara, ndërsa ka raportime për vetëdëmtime e tentativa vetëvrasjeje mes të ndaluarve që u transferuan aty.

Krahas kontratës së kontestuar të menaxhimit me vlerë 133 milionë euro dhe kostove të ndërtimit, ActionAid Italia ka denoncuar edhe kostot operacionale të qendrave që sipas tyre janë dhjetra herë më të mëdha se në Itali. Organizata thotë se vetëm për transportimin mne anijen Libra u shpenzuan 2.6 milion euro, përfshi investimet për mirëmbajtjen dhe furnizimin e anijes që më pas iu dhurua Shqipërisë.

Sipas të dhënave të mbledhura nga organizata përmes kërkesave për të drejtë informimi Ministria e Brendshme ka shpenzuar 630,000 euro për transferime dhe për blerjen e teknologjive të kontrollit. Ndërkohë, një zë buxhetor tejet i lartë ka të bëjë me ushqimin dhe akomodimin për forcat e rendit.

“Ndërsa në vitin 2024 CPR-ja e Macomer (Provinca e Nuoro-s, Sardenjë) kushtoi 5,884.80 euro në ditë, në Shqipëri, për vetëm 120 orë operacione reale midis tetorit dhe dhjetorit, u shpenzuan pothuajse 18 herë më shumë, duke arritur në 105,616 euro në ditë”, thekson organizata. Sipas saj këto kosto janë në disa raste edhe 28 herë më shumë se shuma ditore e shpenzuar në CPR-në në Itali./BIRN

Megjithatë, vlera e parave të sekuestruara ka pësuar një rënie të ndjeshme, duke shënuar sekuestrimi në vlerë 9,4 mln euro për janar-gusht 2025, kundrejt 53,9 mln eurove të sekuestruara në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Ulje prej rreth 82%.

Numri i rasteve të referuara për veprën penale “Pastrimi i parave” ka arritur në 311 raste për muajt janar-gusht 2025, niveli më i lartë në 5 vitet e fundit, duke shënuar rritje prej 14% krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar.

Megjithatë, vlera e parave të sekuestruara ka pësuar një rënie të ndjeshme, duke shënuar sekuestrimi në vlerë 9,4 mln euro për janar-gusht 2025, kundrejt 53,9 mln eurove të sekuestruara në të njëjtën periudhë të vitit të kaluar. Ulje prej rreth 82%.

Të dhënat janë bërë publike në raportet statistikore mujore të Ministrisë së Brendshme.

Referuar të dhënave të raporteve statistikore të Ministrisë së Brendshme, për muajt janar-gusht 2025 është shënuar niveli më i lartë i Veprës penale “Pastrimi i parave (N.287)” me 311 raste të referuara nga institucionet.

Krahasuar me të njëjtën periudhë të 2024-, numri i rasteve të referuar është rritur me 38 vepra apo rreth 14% më shumë. Ky është numri më i lartë i rasteve të referuara për hetim nga institucionet në 5 vitet e fundit.

Por pavarësisht rritjes së rasteve të referuara, nga të dhënat e Ministrisë së Brendshme rezulton se vlera e parave të sekuestruara për këtë vepër penale është ulur ndjeshëm.

Për muajt janar- gusht 2025 sekuestrimit kanë qenë në vlerë 9,4 mln euro, kundrejt 53.9 mln euro që u sekuestruan në të njëjtën periudhë të 2024-s. Për periudhën janar-gusht 2025 sekuestrimit në vlerë janë ulur rreth 82%.

Për periudhat janar-gusht të viteve 2021-2025, sekuestrimet për veprat penale të kategorisë ‘Pastrimi i Parave (N.287), kanë pasur nivelin më të lartë në muajin qershor 2024 me 52,700,000 euro. Për 8 mujorin e 5 viteve numri i lartë i rasteve të referuara është shënuar në muajin qershor 2025 me 56 raste.

Sakaq sipas raportit vjetor të Ministrisë së Brendshme, gjatë vitit 2024 vlera e aseteve të sekuestruara për veprën penale të pastrimit të parave ka qenë 27,636,788 euro dhe vlera e aseteve të konfiskuara sipas ligjit antimafia ka qenë 4,093,091 euro pasuri të luajtshme dhe të paluajtshme.

Vepra penale “Pastrimi i parave (N.287)

Pastrimi i produkteve të veprës penale ose veprimtarisë kriminale (N.287) – Pastrimi i produkteve të veprës penale ose veprimtarisë kriminale, nëpërmjet:

a) këmbimit ose transferimit të pasurisë, me qëllim fshehjen ose mbulimin e origjinës së paligjshme të saj, duke ditur se kjo pasuri është produkt i veprës penale ose i veprimtarisë kriminale;

b) fshehjes ose mbulimit të natyrës së vërtetë, burimit, vendndodhjes, disponimit, zhvendosjes, pronësisë ose të drejtave në lidhje me pasurinë, duke ditur që kjo pasuri është produkt i veprës penale ose i veprimtarisë kriminale;

c) fitimit të pronësisë, posedimit ose përdorimit të pasurisë, duke e ditur në çastin e marrjes në dorëzim të saj, që kjo pasuri është produkt i veprës penale ose i veprimtarisë kriminale;

ç) kryerjes së veprimeve financiare ose transaksioneve të copëzuara për shmangien nga raportimi, sipas legjislacionit për parandalimin e pastrimit të parave;

d) investimit në veprimtari ekonomike ose financiare të parave a sendeve, duke ditur se janë produkte të veprës penale ose veprimtarisë kriminale./ Monitor