“Nëse vriteni, nëse ndodh, çfarë mesazhi do t’i lini pas popullit rus?”

Kjo është pyetja e parë që i drejtohet Alexei Navalny-t nga regjisori kanadez Daniel Roher në dokumentarin që fitoi çmimin Oskar në vitit 2022 me titullin “ Navalny”.

“Hajde Daniel, jo, – përgjigjet Navalny duke buzëqeshur. – S’ka mundësi! Duket sikur po bën film me rastin e vdekjes sime.”

Këto fjalë tani kanë marrë një theks të ri me lajmin se aktivisti politik 47-vjeçar rus vdiq të premten në një burg të Rrethit Arktik.

Autoritetet ruse të burgut thanë se kritiku i Kremlinit ishte bërë keq pas një shëtitjeje. Ekipi i Navalny thotë se trupi i tij po mbahet qëllimisht nga autoritetet ruse në mënyrë që ata të mund të “mbulojnë gjurmët”.

Pavarësisht nga rreziqet e qarta me të cilat përballej Navalny në Rusi, regjisori Roher i tha BBC-së se ishte ende i tronditur plotëisht që kur dëgjoi lajmin për vdekjen e mikut të tij.

“Ky moment që ne jemi të pushtuar nga kjo re trishtimi dhe pikëllimi nga e cila jam goditur, është tronditës për mua,” tha zoti Roher për BBC.

“Unë u trondita kur dëgjova lajmin, pavarësisht se kushdo që e shikon filmin nuk duhet të tronditet, nuk duhet t’i vijë aq e papritur”.

Regjisori Roher përshkroi se si u zhvillua miqësia e tij me Navalny gjatë projektit filmik.

“Unë mendoj se respekti ynë i ndërsjellë për njëri-tjetrin ishte i bazuar në një sens të përbashkët humori – ai është një njeri shumë humorist, i pëlqen të qeshë. Brenda rreth 10 sekondave nga takimi ai po tallej me mua dhe po bënte shaka në kurrizin tim, me gjuhën time të dashurisë, kështu që po e ktheja menjëherë”, tha Roher.

Filmi ndjek Navalny ndërsa ai dhe ekipi i tij zbulojnë një komplot për ta helmuar atë me agjent nervor vdekjeprurës Novichok.

Në gusht 2020, ai u rrëzua kur po fluturonte me avion mbi Siberi dhe u dërgua me urgjencë në spital në Omsk – një ulje emergjente që i shpëtoi jetën. Zyrtarët rusë përfundimisht e lejuan atë të transportohej me avion në Berlin për trajtim.

Qeveria gjermane zbuloi se testet e kryera nga ushtria gjetën “prova të qarta të një agjenti kimik të luftës nervore të grupit Novichok”.

Kremlini mohoi çdo përfshirje dhe hodhi poshtë gjetjen e Novichok. Shumë ishin skeptikë, duke përfshirë edhe vetë Navalny, i cili filloi hetimin e tij me një ekip gazetarësh.

Regjisori Daniel Roher dhe Yulia Navalnaya duke u përqafuar në Oscar 2023

Perspektiva e vdekjes së Navalny-t është një fije që përshkon gjithë filmin.

Në një skenë, mes intervistave, një nga ekipi i Navalny-t e pyet nëse irritohet nga pyetjet për të kaluarën e tij.

Navalny thotë se nuk është, por shton: “Vetëm se e kuptoj se ai po i filmon të gjitha për filmin që do të publikojë, nëse më godasin”.

Në realitet, filmi u publikua para vdekjes së tij dhe mori një vlerësim të gjerë ndërkombëtar. The Guardian tha se ishte “një nga gjërat më mahnitëse që do të shihni ndonjëherë”, ndërsa Times e quajti atë “pa dyshim një nga dokumentarët më emocionues që do të publikohej këtë, apo çdo vit”.

Shumë tani po e shikojnë filmin në një dritë të re.

“Alexei, nëse të arrestojnë dhe të hedhin në burg, ose të ndodh diçka e paimagjinueshme dhe vritesh, çfarë mesazhi lë pas për popullin rus? – E pyet regjisori Roher në skenën e fundit.

Navalny përgjigjet shkurt në anglisht, përpara se drejtori t’i sugjerojë që t’i rikthehet gjuhës së tij amtare.

Ai përfundon në rusisht: “Ne nuk e kuptojmë se sa të fortë jemi në të vërtetë. E vetmja gjë e nevojshme për triumfin e së keqes është që njerëzit e mirë të mos bëjnë asgjë”.

“Pra, mos rrini pa lëvizuar,” thotë ai, përpara se t’i hedhë një vështrim kuptimplotë kamerës./ar.sh/SYRI.NET

​

​