Ndahet nga jeta patrioti dhe adhetari i Kombit Rexhë Xhakli, New Jersey

Me hidhërim të thellë e mora lajmin e ikjes nga kjo botë të patriotit dhe atdhetarit të flaktë

Rexhë Xhakli.  Ne ishim kreanar si Diasporë të kishim në gjirin tonë një burrë zemërmadh dhe një atdhetar që i rahu zemra  fort për Kombin deri sa iku.  Ne fakt zemra e tij do të jetë në përjetësi pasi ai la pas vepra që vihen në shërbim të njerëzve në nevojë, si në edukim ashtu dhe në fusha të tjera.

I ndjeri Rexhë Xhakli së bashku me bashkëshorten e tij Dr.Xhaklin hapën qendra për fëmijë me Autizëm dhe Down Syndrom në Kosovë.  Ata kanë ndihmuar në fushata të ndryshme në ngritjen e fondeve për Kosovën dhe Kombin.  Ishte e pamundur të mos e shikoje

Rexh Xhaklin në aktivitete të rëndësishme kombëtare dhe kulturore ku merrte pjesë gjallërisht dhe jepte opinione para kamerave.

Të dy me Qemalin kemi pasur fat ta intervistojmë dhe ta kemi në arshivën e TV “Alba Life”, New York.  Elekuenca e Tij në të folur, dashuria dhe pasioni për punë kombëtare e rreshtojnë ate në njerëzit e njohur me kontribute të Diasporës Shqiptaro Amerikane.

Rexh Xhakli ndihmoi jo vetëm duke shkuar me Flamur në dorë në aktivitetet kombëtare, por dhe kontribuoi financiarisht.  Ai diti me plot kulturë dhe atdhetarizëm të bënte bamirësi atje ku duhej dhe kur duhej.  Altruizmi dhe patriotizmi i tij ishin dy nga cilësitë që dalloheshin lehtë kudo që shkonte.  Perkrahja qe iu ka bere fëmijëve me Autizëm dhe Down Syndrome, kishin dhe një arsye të madhe shpirtërore, ngaqë ia kushtoi djalit të tij Arbenit i diagnostikuar me Autizëm.

Ai u dallua si nje biznesmen i suksesshëm dhe që diti jo vetem ta menaxhonte me profesionalizëm, por ndërkohe ndihmonte dhe Kombin.

Këto veprime kaq humane dhe tejet shpirtërore doemos që do të ngelen gjatë në kujtesën tone, jo vetëm ne që e njohëm nga afër, por dhe ne të gjithë Diasporën që i shërbeu me devotshmëri deri në frymën e fundit.

Është e dhimbshme kur dëgjon që njerëzit largohen nga kjo botë para kohe, por akoma dhimbja dyfishohet kur ikën në këtë kohë të pazakontë në kohë lufte.

Ngushëllimet tona për ju Dr.Xhakli, Adrianës dhe Arbenit për këtë humbje të madhe në familjen tuaj!

Zoti ju dhëntë forcë për ta përballuar këtë fatkeqësi familjare.

Dritë të pastë shpirti Rexhë Xhakli!

Lamtumirë!

6 Prill, 2020

Staten Island, New York

Çikago sot ka një heshtje kur mbyllen përdet në tatrin e jetës…Krejt heshtje,lajmet na kthejnë në planet se çfarë po ndodhë…?Vështirë,po thonë,endej detit dhe kendej detit…Virusi Covid-19 është bërë ,,bomba atomike,,e kohës.Mos na raftë me harrua,thonë në Drenicë.

Koha e izolimit është terapia që duhen mbajtur me kujdes.Kështu thonë bota e mjekësisë në tërë planetin,kur 7.8 miliardë njerëz janë shqetësuar për të sotmën dhe të nesërmen tonë…Planeti,thonë shkencëtarët,nuk duron më përtej vijave të përmasës se,deri ku mund të shkoj përmasa e orëve të globalizimit për luhatjen e drejtpeshimit.

A e kemi helmuar tokën,thotë Bill Gejt në një intërvistë në mjetët e informimit në Amerikë?

Shfletoj shkrimtarin Borhes dhe me delë përpara syve planeti i trazuar dhe njerëzimi…Çdo gjë gjëndet në bibliotekë,thotë Borhes dhe,sipas tij,njeriu nuk duhet të dalë nga biblioteka…!

Librat dhe dija e ruajnë mos të shëmbet planeti ynë…!

*

Kosova kendej detit…

Lajmet nuk janë të mira,e shihni se si në kohën e pandemisë Covid 19 tërë politika është ngritur në këmbë.Dhe,tutje,nis ora e hasmërive të skajshme krejt kjo për pushtet dhe më pak për
popullin,që ka mbetur duke pritur kur do të hapet përdja e teatrit pa spektatorët…Flasin,komentojnë,si thonë kush po zgjohet më herët .Madje,i doli punë edhe Andi Bushati nga Tirana që të thotë disa fjalë ,,vlerësime,,nga bulevardi në Tiranë për gjendjen aktuale në Kosovë.Unë,mbase dhe ju në Prishtinë nuk kuptuan asgjë çfarë tha Andi Bushati(sic!).

Edhe në një shkrim timin pata thënë se,në studio të TV-së në Prishtinë dhe Tiranë,po parakalojnë të njejtit njerëz (analistë politikë),që në të shumtën e herave po ua huqin pa e goditur me rrafshe të dijes aktualitetin politik në Kosovë…!

Ku na mbeti,kur e kur,bota akademik dhe shkencore(universitare)që nuk i thirrë asnjë producentë të TV-së që të thonë diçka më shumë  dhe me peshë se sa Bushtatët e ditëve tona…!

Çikago,3 mars 2020

Lajme të hidhura vijnë nga SHBA, ku koronavirusi ka shpërthyer frikshëm, duke prekur edhe shqiptarët që jetojnë atje.

Ambasadorja shqiptare në SHBA, Floreta Luli Faber, njofton se deri më tani 9 shqiptarë kanë vdekur nga COVID-19, ndërsa shton se “Fatëkeqësisht tabloja është krejt ndryshe në Nju Jork dhe Nju Xhersi ku ka mjaft qytetarë në gjendje të rënduar”.

Më tej, duke folur për gjendjen alarmante në SHBA, ambasadorja thekson se “individët trajtohen në spital vetëm kur janë në gjendje tepër kritike dhe kanë probleme me frymëmarrjen dhe kërkohet mbështetja e tyre me respiratorë”.

Mesazhi i ambasadores:

Të nderuar anëtarë të komunitetit shqiptar në SHBA

Në kuadër të situatës së krijuar nga #COVID-19, Ambasadorja Floreta Faber ka zhvilluar një sërë komunikimesh telefonike me drejtues të Organizatave dhe Shoqatave, përfaqësuesit fetar në disa shtete si dhe me anëtarë të spikatur të komunitetit shqiptare-amerikan. Në proces të informimit sa më gjërë mbi siutatën dhe mbi gjendjen shëndetësore të anëtarëve të komunitetit, përfaqësuesit kanë konfirmuar se deri më tani, nga informacionet që disponojnë nuk ka përpahje në masë të rasteve të testuar pozitivisht me COVID-19 në shtet respektive.

Fatëkeqësisht tabloja është krejt ndryshe në Nju Jork dhe Nju Xhersi ku ka mjaft qytetarë në gjendje të rënduar. Të paktën nëntë anëtarë të komuniteti shqiptarë kanë humbur jetën, tre nga Shqipëria, katër nga Maqedonia e Veriut dhe dy nga Mali i Zi. Ambasadorja gjen rastin të shprehë ngushëllimet për familjet dhe të afërmit e viktimave. Mbi tridhjetë anëtarë nga komuniteti ynë janë evidentuar në faza të ndryshme të sëmundjes. Me disa prej tyre është komunikuar drejtëpërdrejtë në telefon, të cilët kanë informuar se simptomat e sëmundjes janë të rënda, por fatmirësisht të kalueshme në kushte shtëpie. Bazuar në informacione, individët trajtohen në spital vetëm kur janë në gjendje tepër kritike dhe kanë probleme me frymëmarrjen dhe kërkohet mbështetja e tyre me respiratorë.

Është kënaqësi të shikosh së komuniteti shqiptare-amerikane nga e gjithë SHBA kanë organizuar grupe vullnetarësh në ndihmë të anëtarëve të komunitetit të cilët për shkak të moshës e kanë të pamundur daljen për realizimin e nevojave të tyre të përditshme. Në disa raste, komunitetet kanë organizuar ngritje fondesh që mund të përdoren në javët e ardhshme. Veçanërisht për t’u përshëndetur është puna e komuniteteve fetare që po ndihmojnë edhe në uljen e stresit dhe ankthit të individëve apo familjeve në këto kohë të vështira.

Ambasadorja falënderoi përfaqësuesit për informacionin dhe për solidaritetin në ndihmë të anëtarëve të tjerë të komunitetit dhe kërkoi mbajtjen e komunikimeve me Ambasadën në këtë situatë të vështirë.

Nga bisedat mësuam se një pjesë e madhe e komunitetit kanë humbur dhe vendet e punës. Ambasada nxit anëtarët e komunitetit të jenë të vemendshëm ndaj udhëzimeve të dhëna nga shtetet përkatëse për të përfituar nga ndihmat financiare të ofruara nga shteti amerikan. Vetë ambasada do mundohet të përmbledhë këto informacione dhe ti ofrojë në gjuhën shqipe dhe të ofrojë adresat ku duhet të drejtoheni në çdo shtet.

Në ditët në vijim do vijojmë me kontaktë të përditshme me anëtarë të tjerë të komunitetit në shtete të tjera ku ka një përqëndrim të lartë të komunitetit shqiptar. Ambasadorja tashmë ka biseduar me përfaqësues në disa qytete të shteteve të Nju Jorkut, Miçiganit, Teksasit, Shtetit të Uashingtonit, Kalifornisë, Floridas dhe Filadelfias. Në se përfaqësuesit e shoqatave që dëshirojnë të komunikojnë me Ambasadoren apo stafin e ambasadës, për pyetje apo për të ndarë informacione mbi situatën e komunitetit në qytetin e tyre, lutemi na shkruani në adresen embassy.washington@mfa.gov.al dhe ne do ju kontojmë menjëherë.

Tregoni sa më shumë kujdes për vete, familjen tuaj dhe komunitetin që ju rrethon! bw

I

Bisedë me znj.Armida Bahja Hoxha, Huston

Znj.Hoxha është në javën e fundit të muajit të nëntë dhe vazhdon t’ju shërbejë me përkushtim pacientëve me Coronavirus dhe Covid 19.

Po, mund të thuash se jemi dy persona të cilët u shërbejmë pacientëve, unë dhe foshnja ime e palindur. Ai mua më jep forcën për të vazhduar më tej. Për mua frika më e madhe është se mund të lind nga momenti në moment…

Jam befasuar kur pashë që një grua shtatzanë në muajin e nëntë shërben në Frontin e Luftës, ndërkohë ndihem tejet krenare që ju vazhdoni t’ju shërbeni të sëmurëve.  Cila është detyra juaj konkretisht dhe ku punoni?

Faleminderit që më dhatë mundësinë të ndaj përvojën time me ju në lidhje me këtë krizë. Unë punoj si një Infermiere e Regjistruar (RN) në një nga spitalet më të mëdha në Hjuston Teksas. Unë punoj në Vendosjen e Kujdesit Akut (Acute Care Setting), ku presim dhe trajtojmë pacientët në fazën kritike të sëmundjes. Nga këtu në varësi të rezultatit pacienti mund të transferohet në njësinë e kirurgjisë/mjeksisë nëse gjendja përmirësohet ose në ICU nëse gjendja përkeqësohet.

Domethëne ju jeni 2 veta që po i shërbeni popullit amerikan?  Jeni e frikësuar për bebin tuaj dhe a keni status të vecantë si grua shtatzanë?

Po, mund të thuash se jemi dy persona të cilët u shërbejmë pacientëve, unë dhe foshnja ime e palindur. Ai mua më jep forcën për të vazhduar më tej. Për mua frika më e madhe është se mund të lind nga momenti në moment, por për sa i përket frikësimit nga infeksionet, besoj se flas për të gjithë punonjësit e sistemit shëndetsor, kur them se kur hasim këto lloj vështirësish, frika zë pozicionin e dytë ose “back seat” siç themi në Amerikë. Frika tejkalohet, natyrisht, me përdorimin e kujdesshëm të pajisjeve mbrojtëse, megjithëse ato janë të vogla në numër dhe përkohësisht me kursim.  Sa i përket statusit të veçantë në këtë situatë, është pak vështirë, por mund të them se kam pasur ca lehtësime dhe ndihmë, sidomos kur u futa në javën e 38 të shtatzanisë. Madje keto javët e fundit kam bër më shumë turne nate, ku lëvizja e njërëzve është më e pakët gjithashtu dhe nevojat e pacientëve janë më të ulëta. Por, momentalisht, ne jemi “all hands on deck”, siç thonë në Amerikë. Ne punojmë si ekip dhe kolegët e mi më ndihmojnë shumë sidomos në lëvizjen e pacientëve. Për fat të mirë, numri i pacientëve të prekur nga Covid-19, të cilët kanë nevojë për “Kujdesin Akut” në spitalin tonë është ende i ulët, i menaxhueshëm dhe nën kontroll.

Sa kohë keni që punoni si infermiere në Amerikë?

Unë lëviza në Amerikë, më Shtator 2017, fillimisht punova si një Ndihmëse Infermierie gjatë kohës që m’u njoh diplloma nga Bordi i Infermerisë në Teksas dhe më pas kalova si Infermiere në Prill 2019.

Si u ndjetë kur ju dhanë detyrën se ju do të jeni në vijën e parë të Frontit të Luftës?

Në fakt, detyra nuk më dhanë, unë e kërkova atë që në momentin kur hyra në këtë fushë. Unë besoj se kushdo që e bën këtë detyrë ka një pasion të veçantë për t’u kujdesur dhe lehtësuar dhimbjen e atyre që kanë nevojë. Kjo është ajo që më shtyn të vazhdoj të luftoj për këta njerëz derisa të mundem edhe kur kam parasysh që kolegët e mi kanë nevojë për mua. Diçka e veçantë krijohet kur jemi në situata të tilla “në frontin e betejës”, siç përmendet ju, një “band of brothers” ose shokë luftëtar. Prandaj duke iu përgjigjur pyetjes suaj, ndihem krenare të bëj pjesën time për njerëzimin në këto momente të vështira.

Ju punoni për ICU, sipas informacioneve që kam nuk ju vendoset tubi të gjithë pacientëve, si bëhet përzgjedhja e pacientëve?  Ndiheni keq qënuk ëhtë mundësia për të gjithë?

Atëherë, unë punoj në Kujdesin Akut, i cili është procesi para se pacienti të shkoj në ICU. Ne kujdesemi që të parandalojmë vajtjen e tij në ICU. Për fat të mirë në Hjuston, përqindja e pacientëve që kanë nevojë për Kujdes Intensiv është ende e ulët dhe ne kemi kushte dhe hapësirë ​​për çdo person tani për tani. Stafi i ICU bën çdo përpjekje për të shpëtuar jetën e çdo pacienti. Ne momentalisht nuk jemi në fazën ku mund të zgjedhim kush do të marr respirator apo jo dhe shpresoj që të mos jemi kurrë në atë fazë. Por në se do të ishim, vendimi do të merrej nga mjekët e ICU dhe besoj se kjo do të varej nga situata e pacientit dhe perqindja e mundësisë që pacienti ka për te mbijetuar. Janë vendime tepër të vështira edhe ende më të vështura për t’u zbaturar, por kur përballemi me dy të këqia, do zgjedhim të keqen më të vogël. Sigurisht që për ne humbja e pacientit nuk është e dicka që erdhi me këtë virus, ne repartin tonë ndodh shpesh, dhe normale  që humbja e çdo pacienti është e rëndë, por ne gjejmë mbështetje tek Zoti, sepse në fund të fundit bëjmë atë që kemi në duartë tona.

A mendoni se do të zhduket së  shpejti kjo epidemi globale?

Besoj se po. Nuk është hera e parë që kemi hasur epidemi apo pandemi dhe nuk besoj se do të thotë që njerëzimi do të shuhet. Faktikisht nga statistikat, megjithëse është një sëmundje shumë ngjitëse, numri i atyre që kanë nevojë për kujdes të veçantë është i ulët dhe numri i vdekjeve është gjithashtu i ulët. Problemi është gjithmonë në fluksin e pacientëve.  Ndoshta keni dëgjuar se këtu në Amerikë kemi shumë probleme në plotësimin e stafit. Ne nuk kemi mjekë apo infermierë të mjaftueshëm . Në qoftese kemi qenë ne nevojë më parë, jemi sot ende me më shumë nevojë. Diçka kjo që e ka rënduar edhe më shumë sistemin tonë shëndetsor. Kështu që për mua kjo është sfida jonë e parë, sfida e dytë janë mjetet e mbrojtjes dhe ventilatorët që shpresoj se do të vijnë me bollëk se shpejti. Unë gjithashtu besoj se populli amerikan ka diçka shumë të veçantë, është një popull shumë bujar dhe inovator. Besoj se zgjidhja do të vijë nga bizneset amerikane të mëdha, por pse jo dhe të vogla. Kjo do të na lehtësojë barrën. Gjithashtu mendoj se amerikanët janë një popull i ndëgjegjshëm. Edhe pse është e vështirë te mbashë “social distance”, distancë sociale, besoj se njerëzit janë të vetëdijshëm dhe shoh që rregullat po zbatohen në shumicën e rasteve. Kjo do të ndihmojë në zvogëlimin e infeksioneve, të paktën derisa të gjendet kurimi.

Në Amerike jetojnë shumë emigrantë shqiptarë. Keni pasur paciente shqiptarë?  Mund të na përshkruani emocionet tuaja si infermiere dhe si shqiptare?

Fatmirësisht deri tani, nuk kemi pasur asnjë pacient shqiptar në spitalin tonë dhe dëshiroj që të mos të kemi kurrë. Në fakt, nuk i uroj askujt këtë sëmundje, pavarësisht, se çfare janë, por normal që besoj se situata do të ishte akoma më e dhimbshme sikur pacienti të ishte shqiptar. Njohja me kulturën tonë, vuajtjet tona, sakrificat tona, duke njohur dinamikën e familjes, besoj se do ta pësoja humbjen e një pacienti shqiptar sikur po humbisja një anëtar të familjes.

Si mendoni për gjendjen e Shqipërisë parë me syrin tuaj si shqiptare dhe infermiere në spitalet e Amerikes?

Unë besoj se Shqipëria e ka menaxhuar shumë mirë situatën deri tani. Madje mund të them që ata ndërmorën veprime serioze shumë më herët se këtu në Amerikë. Kjo për disa arsye. Së pari, Shqipëria është shumë afër Italisë, e cila e dimë që pesoj raste tragjike, dhe hyrjet dhe daljet me Italinë janë shumë të shpeshta. Shqipëria gjithashtu mori parasysh aftësinë e saj. Ata e dinë shumë mirë që sistemi shëndetësor është i brishtë. Në këto raste është më mirë të ndërmerren masa më të rrepta sa më herët, sesa të mos merren dhe  të dëshirosh më vonë që ti kishe marrë ato. Kështu që reagimi i tepërt, nëse mund ta quaj kështu, për mendimin timë ishte i nevojshëm. Këto masa janë shumë të padëshirueshme dhe shumë të panatyrshme për kulturën dhe popullin tonë, por besoj se ato janë të nevojshme. Gjithashtu desha të shtoj se isha shumë krenare kur pashë epikim mjeksor shqiptar që u nis në Itali.

E kishit endërr të punonit në shëndetësi?

Po, kam e kam pasur ëndërr që kur kam qenë e vogël. Mbaj mend kur gjyshja ime u sëmur, para se te humbe jetën, i rrija në kokë dhe u ndjeva shumë e pafuqishëme për ta shëruar atë. Besoj se qysh atëherë kam pasur një dëshirë për të shëruar njerëzit.

Për të shuar kuriozitetin e lexuesve le të hidhemi në fëmijërinë tuaj.  Cila është fëmijëria juaj, origjina dhe çfarë do të kujtoni më shumë prej saj?

Unë kam lindur në qytetin e bukur të Elbasanit. Situata ekonomike në Shqipëri bëri që unë dhe familja ime, si shumë shqiptarë, të merrnim rrugën e emigrimit, dhe në moshën 10 vjeç, u gjenda në Itali. Si çdo emigrant shqiptar, jeta në mërgim ka pasur sfidat e veta. Unë besoj se ato kujtime dhe sakrificat e para do të mbahen në kujtesën time. Kanë qenë kohë të vështira, por edhe të bukura. Edhe pse vetë isha fëmijë, isha e madhja dhe kujdesesha për motrën dhe vëllain tim të vogël i cili erdhi në Itali ende foshnje. Prindërit punonin si shumë emigrat, nga 2 apo 3 punë. Në Itali ishim të kufizuar, por siç të gjithë e dimë, edhe jo shumë të dëshiruar. Por, mua kjo më ka shtyrë edhe më shumë. Sidoqoftë, unë Italinë e kam për zemër, atje u rrita dhe u shkollova, gjithashtu mora eksperincen dhe dipllomën si infermiere. Kam jetuar në Itali derisa njoha bashkëshortin tim. Ne u njohëm në Shqipëri kur të dy ishim me pushime, ai kishte ardhur nga Amerika dhe unë nga Italia.

Cila është familja juaj në Amerikë?

Përveç bashkëshortit dhe djalit që pritet nga dita në ditë, unë këtu kam një kushërirë shumë të ngushtë, pothuajse si një motër, e cila gjithashtu martuar këtu në Amerikë, po ashtu si unë është infermiere. Bashkëshorti im ka dhe familjen e tij këtu, disa prej tyre janë gjithashtu në frontet e para duke punuar për dyqantet ushqimore të cilat kanë bërë një punë të mrekullueshme këtu me furnizimet ushqimore. Kam edhe një rreth të ngushtë shoqëror shqiptar, të cilin e konsideroj familje.

Sa është i shqetësuar bashkëshorti juaj, familja, apo kudo ku ata jetojnë pasi ju jeni direkt në Luftë dhe shtatzanë në front të Luftës?

Bashkëshorti im në fakt është mbështetës i vendimeve që kam marrë në karrierën time, por sigurisht që ai është shumë i shqetësuar për këtë situatë që ndodhemi, akoma më tepër për kushtet e mija fizike. Madje mund të them që këto ditë, lart e poshtë në punë, me turrne të ndryshme, nuk më lejon t’i jap makinës dhe më shoqëron kudo. Familja ime në Itali është e shqetësuar si dhe familja e bashkëshortit tim këtu, por unë jam në javën e fundit, dhe përderisa situata është ende e manaxhueshme, siç e thashë edhe më parë, do të përpiqem të bëj atë që mundem edhe te jap kontributin tim para se të marr lejen e lindjes, dhe besoj se familja ime e kupton këtë.

Dhe së fundi, mendoni se një ditë do te ktheheni në Shqiperi për të ofruar përvojën tuaj si infermiere e  specializuar e ardhur nga një shtet me mjekësi më të zhvilluar në bote?                 

Meqenëse kam qenë në emigrim tërë jetën time, unë e njoh Shqipërinë shumë pak, të paktën nga një qëndrim profesional. Por besoj se mund të them që të kthehesh në Shqipëri dhe të japësh kontributin, është një ëndërr për çdo fëmijë emigrant. Gjithmonë sytë dhe zemërën nga Shqipëria i kemi. Nëse piqen kushtet, pse jo? Do doja shume te jepja kontributin tim. . Por më që po flasmin për kontribut, ju lutem më lejoni t’jua kushtoj këtë të gjithë shqiptarëve në të gjithë botën që janë në vijën e parë të kesaj epidemie globale në situata shumë me të rënda sesa ajo e imja, veçanërisht shqiptarëve në New York, mendimet dhe lutjet tona janë per ju.

Ju faleminderit zonja Hoxha për bisedën dhe paci shëndet!

Ju faleminderit juve! Ju uroj gjithë të mirat ju dhe lexueseve juaj. Ne jemi në këtë së bashkëku dhe do te ja dalim mbanë.

Bisedoi Keze Kozeta Zylo, gazetare, shkrimtare

2 Prill, 2020

New York

I shpreh mirënjohjen Adriatik Riza Dostit që kujton brezin e rinisë tonë, me biografi të keqe, të konsideruar “brezi i humbur”, pasi na ishte mohuar e drejta e edukimit, e punësimit, e ëndërrave. Ishim një brez i bukur sikur shokët e shoqet tona me biografi të mirë apo fatlumë që mbetën të paprekur nga lufta e klasave, që u shkolluan nëpër Universitete nëpër degët që dëshëruan, që partia e punës i konsideroi bijtë e bijat vet, që edhe sot e kësaj dite krenohen me periudhën e rinisë së tyre të shkëlqyer, ndërkohë nuk shprehin asnjë vrarje ndërgjegje për shokët e shoqet e tyre të dënuar pashpirtshëm për fajin e vetëm se ishin bijtë e bijat e armiqve të partisë apo se kishin biografi të keqe. Elida Buçpapaj

…Pasi lije pas e ne krah lagjen periferike te Tiranes Lapraken … e ne kryqezim me Pularine … tutje …nja 2-300 metra prej rruges kryesore nacionale …shtrihej gjigand Kombinati i Materialeve te Ndertimit Josif Pashko…

Kish marre emrin e nje hetuesi, prokurori e gjykatesi komunist e kriminel ndaj dhe dukej se i tille do te ishte edhe vete ai kombinat… Kriminal.…..i vetmi i ketj lloji ne Shqiperi ku me se shumti kish te punesuar njerez te prekur e me cene ne biografi sic i thoshim ne atehere…

Pikerisht ketu me caktuan mua te punoja atehere pasi mbarova shkollen e mesme ne vitin 1978 ku edhe pse me rrezultate te larta …te drejten e studimit per ne universitet nuk pranuan te ma jepnin kurre aso kohe….

Kujtoj se perpara se te behej shperndarja jone neper repartet e kombinatit …e nje kontigjenti te ri djemsh e vajzash te se njejtes natyre si e imja…na priti Drejtori i pergjithshem i Kombinatit Nexho Konomi…nje ish partizan e nje fanatik militant e besnik i rregjimit ne fuqi…nje njeri i serte e fytyre prishur te cilit nuk i qeshte buza kurre…

Mua me caktuan te punoja tek Kaldaja e Uzines se 2000 Apartamenteve qe sapo ishte inauguruar e qe ishte pjese e ketij kombinati…

Per shef kisha Lazen nje injorant klasik e nje pijanec i llojit te vecante qe nuk kish me shume se 4 klase shkolle e megjitheate ishte Sekretar Partie…ndersa brigadier e pergjegjesa turni kisha Arifin e Brrakes qe i binte Qypit neper dasma dhe Liun pa asnje klase shkolle e qe s’dinte te shkruante as emrin e vet !

Nderkohe qe reth vetes kisha edhe djem te mire si Ed Dashi, Gramozi, Rrema, Turi, Nikua, Tomi por edhe ca goca laborante si Lida, Moza, Irma, Ida etj me te cilet te pakten hiqja disi merzine e lodhjen e dites dhe lija pas kraheve injorancen e Lazes e te Arifit e Liut me shoke….

Imagjinoni tani …nje djalosh 18- 19 vjecar qe ka mbaruar pothuajse gati shkelqyeshem nje shkolle te mesme Arti e kulture dhe qe pret te arsimohet edhe me tej …e qe ka nje mal me enderra e deshira…tash e mbrapa do te punoje ne nje kaldaje kineze me qymyr e madje edhe me tre turne … e qe ata qe do ta komandojne te tre se bashku nuk i kishin 8 klase shkolle !

Nejse…fati e sidomos nderhyrja e sime motre [ e cila punonte aso kohe po ne kete Kombinat ]…tek Mehdi Lame nje kusheriri yne qe ishte edhe Drejtor i parkut si dhe tek Ladi …nje shoqja e ngushte e saj qe ishte edhe sekretare e drejtorit te pergjithshem N.Konomit .. si dhe dashamiresia e Llaq Goges qe me pas do te ishte Brigadieri im Mekanik …bene qe pas nja 6 muajsh une te sistemohesha perfundimisht e te punoja tek Reparti Mekanik deri ne fund te vitit 1980…kur do te thirresha nen arme per te kryer sherbimin e detyrueshem ushtarak…

Eshte nje liste e gjate emrash me te cilet punova tek Mekaniket …shume prej te cileve [ dikush edhe eshte larguar nga kjo bote ] edhe sot e kesaj dite vazhdoj ti kem miq te mrekullueshem sepse ishin e kane mbetur po te tille e ashtu sic i njoha une atehere ne ato kohe te veshtira vertet…Llaq Goga, Fat Qesja… Cen Ahmeti, Bexheti, Gjergj Prenga, Besniku, Qemoli, Dyli, Manja , Mond Merkoci, Drita,Merita, Ivan Kumbuli, Cen Balena, Tuti, Luan Reci, Zana, Poku, Ben Vogli, Mond Lapi, Genc Thaka, Luan Ballabani, Fatlinda ,Bardhi, Xhemoli, Xhevdet Mazreku, Li Myftari, etj etj…e vecmas dua te kujtoj edhe Suren kryetifozin e anetarin e kryesise se SK Tirones qe ishte aq i respektuar nga te gjithe ne…

Po kaq neper gjithe Kombinatin kishte nderkohe edhe plot spiune qe na ruanin e na pergjonin ne e mezi prisnin te na reshkiste kemba diku e te raportonin menjehere …kishte edhe plot dembele e qylaxhinj qe i merrnin rrogat ne kurriz tone…te pa afte, te pa fytyre, servile e bythelepires te pushtetit e te rregjimit te asaj kohe … injorante, e dallaverexhinj te neveritshem qe jo pa qellim ….. nuk dua as t’ju a permend emrin se ndjej perbuzje e neveri njesoj si kur atehere tek i shihja qe si Minjte e peshtire vinin verdalle skute me skute ….e vrime me vrime…

Sapo hyje ne kombinat ne te majte ndodhej i ndare ne dy pjese Reparti mekanik ku ne njeren ”komandonte” Shaqua e Nandi e ne tjetren Simon Dani e Besniku….perjashto kete te fundit te tre te tjeret nuk i pashe kurre njehere ti thonin punes miremengjes e merhaba…sekretar partie njeri, shef e pergjegjes tjetri etj etj …kot sa vinin verdalle neper repart e ju rrinin njerezve mbi koke si xhaga !

Pas mekanikeve ishte Ambulanca …ku per doctoreshe Tixhen e infermiere Nailen [ motra e Bimit shokut te ngushte te tim vellai ] edhe sot e kesaj dite ruaj kujtimet me te mira …sidomos e vecante ka qene ndihma e tyre mjekesore kur ne dy raste u aksidentova vertet rrezikshem ne pune …aq sa pas remontit ne Fabriken e Cimentos per pak sa nuk humba te dyja duart…

Pas Ambulances vinte Drejtoria e kombinatit ku perfshiheshin edhe zyrat e administrates, byroja teknike , financa etj …

E ne vijim ishte nje nga repartet me te tmerreshme te punes qe mua me kane pare syte deri me sot ne jeten time …Reparti i Pllakave…

Kushtet teknike te punes ketu ishin mizerrabel , primitive ne ekstrem…c’frynte e binte jashte hynte e ndihej brenda …pa dyer e dritare…makineri te kohes se Nues …teknollogji e 100 vjeteve me pare….pune teper e rende fizikisht …me ujera, cimento e perzjerje te tjera shendet shkaterruese qe te shkurtonin jeten …dhe kulmi ishte se ketu punonin vetem Gra !

E pikerisht ketu punonte edhe Elida Skenderi [Bucpapaj] e bija e poetit dhe shkrimtarit te denuar te asaj kohe Vehbi Skenderit…tashme prej vitesh nje gazetare, poete e publiciste e respektuar ne aktivitetin e saj te gjate anti – komunist .

Nuk do ta harroj dot kurre tronditjen e dhimbjen qe pesova kur e kam pare kete vajze fisnike , te bukur e te mencur se ciles biografia ja kish keputur dhunshem enderrat e jeten normale me dysh me egersine me te madhe …te punonte e detyruar aq kafsherisht ne nje repart te tille pune qe te kujtonte skllaverine e dikurshme te shekullit te shkuar….

Perballe repartit te Pllakave ishte Reparti i Hekur-kthyesve ku drejtonte nje burre i mire, i mencur e teper fisnik …Petraq Jorgaqi babai i kengetarit te mirenjohur e mikut tim te mire Gjergj Jorgaqit…

Petraqin e respektoja dhe e doja fort pasi se bashku me 1979 kishim qene per disa muaj vullnetare ne likidimin e pasojave te Termetit te 1979 ne Bahcallik te Shkodres… e kishim folur kushedi sa here hapur me njeri tjetrin …

Pas Pllakave vinte Gadri i Mermerit …gjithashtu me kushte pune e teknike mizerrabel e teper te frikeshme …i piset e i rrezikshem ne cdo moment pasi blloqet e stermedha te mermerit e sharrat prerese mund te te merrnin jeten nga casti ne castin teksa mjaftonte qofte edhe nje pakujdesi e vogel…

Ketu punonte Fiorja …nje italian i mbetur ne Shqiperi qe prej luftes se dyte boterore i cili e kishte humbur njeren dore pikerisht ketu ne kete Kombinat te vdekjes … e me te cilin ne cunat e rinj benim goxha shaka me menyren se si Fiorja e fliste shqipen…por ketu punonte edhe nje mekanik e njeri i mrekullueshem si Zebo Bushi… me te cilin kishe qejf te bisedoje…

Pak me tutje ishte Poligoni…ku ne nje fushe te hapur e te stermadhe prodhoheshin, montoheshin e ngarkoheshin per ne destinacionet perkatese te famshmit Bunkere te ” mbrojtjes” se Atdheut…por edhe soletat e arkitraret qe duheshin aq shume ne ndertim…

Me ore te tere dimer e vere ata qe punonin ketu e ne nje pune te rende e torturuese rrinin jashte …pra ne poligon sic quhej vendi ku punonin …jashte…ne shi e te ftohte Janar e Shkurt…sikurse edhe mes atij zhegu e vape torturuese ne Korrik e Gusht …

Ne krah te djathte te Poligonit ishte Reparti i Pupuliteve ku prodhoheshin veshjet e brendeshme per ndertime te cfaredollojeshme …ketu vinte nje ere tmerresisht e rende aq sa ne mekaniket qe shkonim atje per ndonje riparim a per remontin e radhes nje zot e di se si duronim te punonim per ore te tera ne asi lloj ambienti …vaj halli tani …ata te gjoret te cileve fati ju kish rene ta ngrysnin jeten ketu dite – nate per vite me radhe…

Pas Pupuliteve e pothuajse ngjitur me ne Mekaniket ishte Reparti i Centrifugave …ketu prodhoheshin Shtyllat prej betoni qe perdoreshin per elektrifikimin .. edhe ketu te mbyste nje zhurme shurdhuese qe te merrte mende e kokes …e sidomos duhej te ishe teper i kujdesshem nga shtypja pa dashje e ndonje butoni tek aparaturat e pa fundme kineze qe kishe rrotull se edhe mund te perfundoje e te fluturoje maje catise apo edhe fishek perjashta nga dera e dritaret e pergjysmuara pasi te tilla qene proceset e punes…delikate e teper te rrezikeshme…

Ne krah te Centrifuges …vinte Nyja e Betonit kur s’kishte dite te mos shihje vargun e makinave qe priste ne radhe per te marre beton per destinacine ndertimore te ndryshme…e ku shoferet shpesh ziheshin e grindeshin me Dispecerat e shperndarjes…

Me tej…e gati balle per balle me hyrjen kryesore te kombinatit vinte Tmerri i vertete …Fabrika e Cimentos…!

Edhe sot qe jam 61 vjec e c’nuk me kane pare syte…une as kam pare e as kam per te pare sa te jam gjalle nje Gulag -pune te tille si Fabrika e Cimentos e Kombinatit Josif Pashko…

Nje vend pune qe mbillte vdekjen !

As qe flitej per kushte pune, as per dyer, dritare, dhoma pune a ndenje , ndricim , ajer normal per te thithur…uje per te lare duar e fytyre…etj etj…

Atje nuk arrije dot te njihje e te identifikoje dot askend …pasi te gjithe ishin te mbuluar koke e kembe prej pluhurit vrases e vdekjeprures se cimentos…

Borja me duket se quhej Shefi i ketij reparti …te cilit fytyren origjinale njerezore ja shihja nje here ne dy jave…vetem kur vinte e merrte rrogen e zakonshme dyjavore…

Gjate nje remonti ketu …per pak sa nuk lashe peng te dyja duart e mija kur nje elektro – motor i rende na rreshqiti e na iku prej litareve e desh na la cyryk mua e shokun tim te ngushte Ben Voglin…

Nuk ma do kurre mendja qe ata qe kane punuar tek kjo fabrike ti kene kaluar 65 vjet jete.,..pasi ajo s’ishte as fabrike e as vend pune por thjesht nje karakatine mbytese, helmuese e vrasese !

Ne krah te djathte te Fabrikes se Cimentos vinte Parku i Kombinatit ..i cili gumezhinte nga makinat ruso-kineze qe iknin e vinin pa pushim gjate gjithe dites …e ku me se shumti po aq shihje edhe mekanike e shofere me duart me vaj, graso e vajvoline deri ne berryla.,..qe shanin e mallkonin se s’gjenin dot pjeset e kembimit me te domosdoshme per ti vene serisht ne pune makinat e tyre shkatarraqe e rrangalla …

Balle per balle me Parkun ishte Reparti i Marangozeve ose sic e quanim ne Zdrukthtaria… ku punonin miqte e mij te mire Alqi, Beni, Kujtimi, Zydi etj ….. i vetmi repart i atij kombinati qe te pakten ishte sagllam e kishte kushte normale pune [ edhe pse minimale] …kjo ndoshta edhe per faktin se ky repart kishte nen -reparte te vecanta qe punonin me porosi speciale e shpesh benin punime te shume llojeshme edhe per Bllokun e Udheheqjes…

Ne hyrje te Kombinatit …majtas ndodhej edhe Dentisti…ku dua ta vecoj ate zonjen dentiste te asaj kohe …nje korcare ne mos gaboj me emrin Xhevi e cila i kishte duar vertet flori e bente nje pune te mrekullueshme ndaj te gjitheve…

E ngjitur me te ndodhej edhe Menxa e Kombinatit ku Drita me shoqet e saj ne kuzhine gatuanin vertet aq mire saqe kur vinte ora e pushimit radha per tek menxa e Drites sic e quanim ne ishte vertet e gjate…

Ne krah te menxes ndodhej edhe Kafeneja e Bules ku pasi u zhduk kafeja e zakoneshme si kudo… per nje kohe te gjate s’ na u nda kafja e Cikores qe ta shpifte me ate shijen e qelbur te saj….e ku co ku rastiste qe te hanim ndonjehere edhe ndonje panine me kremcice apo edhe me sallam e pak kackavall… a te pinim ndonje arancate te ftohte…

E siper tyre ndodhej edhe Kino – klubi i Kombinatit ku disa here kemi bere mbledhjet e imponuara nga lart apo edhe jemi njohur me komunikime te ndryshme e thirrje te kohes qe bente Partia…

Ky ishte pak a shume nje fare Portreti i atij te cilin per nga kushtet e punes, teknollogjia, pagat qesharake , numrin e madh te te prekurve nga biografia te cilet punonin ne te, rrezikshmerine per tu aksidentuar e deri edhe per te humbur jeten …etj etj ….jo me kot une e kam quajtur dhe etiketuar si Kombinati i Vdekjes .,..sepse pa e egzagjeruar fare …i tille ishte vertet !

Nderkohe qe e shoh me vend te shpreh respektin, mirenjohjen e konsideraten time te vecante edhe per te gjitha ata njerez te mire e te mrekullueshem per shume te tille specialiste te zot e duar arte me te cilet punova per gati 2 vjet e gjysem ne ate Kombinat …te cilet kurre nuk e perlyen Biografine e tyre”te keqe” me askend…….sikurse bene shume te tjere ”biografi mire” kundra tyre,…. sepse ata qe kishin lindur nga Dere e mire ishin te destinuar te mbeteshin te tille e ata qe s’njihnin as Dyer e as Penxhere …dukeshin qe prej se largu qe s’kishin pasur kurre mbi koke as Cati !

A.R.DOSTI

Shqetësimi më i madh imi është që ne nuk kemi “personal protective equipment” për tu ruajtur nga infektimi me këtë virus. Nuk kemi as maska. Shqetisimi tjetër është se spitalet nuk janë në gjendje t’i ndihmojnë dhe të kujdesen pë të gjitë këta pacientë të infektuar.

Znj.Tolve punon në dy qendra të mëdha spitalore në New York të cilat kujdesen për pacientë që janë testuar me COVID-19.

Në këtë kohë pandemike që po kalojmë cila është  detyra juaj në spital për t’i shërbyer popullit amerikan?

Unë jam infermiere. Unë punoj në departamentin e Kardiologjise, Montefiore Medical Center në Bronx si dhe në Good Samaritan Hospital në Suffern, NY në Telemetry Unit dhe tani kujdesemi për pacientë që janë testuar për COVID-19.

Në MMC unë punoj në një klinikë. Aty ne shikojmë pacientë që kanë probleme me zemrën.

Unë assistoj me nuclear stress tests dhe echo stress test. Mbledhje ka përditë, dhe nuk e dimë se çfarë e nesërmja do të sjellë. Ka shumë të ngjarë që të na lëvizin në spital ku ka më shumë nevojë për infermierë e doktorë, sepse numri i pacientëve të infektuar rritet çdo ditë.

Cili është shqetësimi juaj kryesor si infermiere kur ndodheni pranë pacientëve tuaj?

Shqetësimi më i madh imi është që ne nuk kemi “personal protective equipment” për tu ruajtur nga infektimi me këtë virus. Nuk kemi as maska. Shqetisimi tjetër është se spitalet nuk janë në gjendje t’i ndihmojnë dhe të kujdesen pë të gjitë këta pacientë të infektuar.

Si u ndjetë kur ju dhanë detyrën se ju do të jeni në vijën e parë të Frontit të Luftës?

Manaxherja ime më dërgoi një tekst mesazh për të më njoftuar. Të them të drejtën u trondita, po pastaj mendova, rreziku është gjithandej tashmë i përhapur dhe njerëzit kanë nevojë më shumë se kurrë për ne.

Si nënë dhe si bashkëshorte keni frikë se mos e merrni nga të sëmurët këtë virus vdekjeprurës?

Frika është, po kur je në vrullin e punës e harron dhe frikën. Të gjithë që punojnë në fushën e mjekësisë në këtë kohë apo në një tjetër ekspozohen me viruse e bakterie të rrezikshme. Infermieret që janë shtatzanë, ose kane probleme të tjera shendëtsore nuk kujdesen për pacientë të infektuar me COVID-19. Në fund gjërat janë në dorën e Zotit, po kujdesi për të ruajtur veten është për të pasur të gjitha pajisjet e nevojshme që tani për tani nuk i kemi në dispozicion. Mua më është dhënë vetëm një maskë N 95 që e kam mbajtur të veshur për 13 orë rresht pa e hequr nga fytyra.

Ju keni 3 fëmijë kush kujdeset për ata në këtë kohë lufte?

Për fëmijët kujdeset burri, ai punon nga shtëpia gjatë kësaj kohe.

Si mendoni për gjendjen e Shqipërisë parë me syrin tuaj si shqiptare, por dhe si infermiere?

Më vjen shumë keq për shqiptarët që janë në Shqipëri. Fati i mire i shqiptaëve është se janë popull i ri relativisht me moshë, dhe uroj që si popull ta kalojë më kollaj, me më pak fatalitete se Italia qe e ka popullsinë më të vjetër në botë. Nuk ka ilaç për ta kuruar pacientin për këtë virus, dhe nuk mund te them se ne kemi ilace e ata s’kane, po këtu në Amerikë njerëzit kanë mundësi nga ana mjekësore të marrin ndihmë qe ta kapërcejnë këtë virus. Nuk e kam të qartë se çfarë mjekimi po marrin njerëzit e infektuar në Shqipëri kur kanë probleme me frymëmarrjen.

Mendoni se ky virus do të zhduket së shpejti?

Unë personalisht mendoj se ky virus mund të zgjasë dhe një vit. Njerëzit nuk mund t’i mbash të izoluar tërësisht për muaj me radhë. Është e pamudur po ashtu dhe perspektiva e anës së ekonomisë. Nëse do ketë lëvizje të njerëzve do të ketë infektime. Ideja është që të ketë sa më pak humbje jete nga ky virus. Prandaj New Yorku është mobilizuar nën drejtimin e Governor Cuomo të ndërtojë spitale dhe qendra testimi, që kush ka nevojë për ndihmë mjekësore ta ketë atë mundësi.

Cilat janë disa nga këshillat tuaja rreth kësaj epidemie si punonjëse e shëndetsisë?

Duket qesharake, por sapuni është armiku numër një i këtij virusi. Lani duartë me sapun për

20 sekonda. Mos tështini në duar, përdorni një facoletë. Hani ushqime të freskta të pasura me vitamin C. Hapni dritaret dhe ajrosni shtëpitë. Praktikoni distancim social për të mbrojtur njerëzit që janë më të dobët nga shendeti. Shpresoj se kjo marrëzi do të marri fund së shpejti, dhe nëse prapë do të ketë raste në të ardhmen, mbasi kaosi do të kalojë, nuk do të mbulohen nga media si tani…

Si i ngjitët shkallët e karrierës për të arritur këtë sukses në Amerikë?

Gjërat e mira nuk vijnë kollaj në jetë. Çelësi ka qenë të mos heq dorë nga ëndrrat e mia dhe të punoja me gjitë forcën e shpirtit për t’i realizuar. Fati im ka qenë se kam nje mama të mrekullueshme, që më ka mbështetur në çdo hap timim, që ka sakrifikuar cdo gjë për të më parë jo vetëm mua por dhe motrën time të dilnim në dritë.

Unë këtu në Amerikë kam diplomën BA në Literaturë Angleze, BSN në infermieri dhe MSN në Nursing Administration. Ka qenë dashuria për shkollen dhe librin që ka filluar që kur kemi qenë fëmijë nga babai im, që unë të kem këtë vullnet për edukim dhe shkollim.

E kishit ëndërr të punonit në shëndëtësi?

Faktikisht kjo ka qenë ëndrra e mamit tim. Gjithashtu dhe specialiteti i kardiologjisë ka qenë rekomandim i saj. Që të vogël ajo më ka shtyrë të studioj biologji dhe më thoshte te bëhesha veterinere që të kujdesesha për qenin tim se përherë kam pasur dashuri për kafshët. Po ajo ka qenë në gjendje të ma kuptoj personalitetin dhe karakterin, sepse fusha në të cilën unë punoj me jep shumë kënaqësi dhe sadisfaksion nga ana profesionale. Jam përherë e lumtur kur jam në gjendje t’i njihmoj njerëzit që kanë nevojë, dhe e bëj këtë me gjithë zemër.

Ju jeni e bija e dy intelektualëve të nderuar, profesores në universitet në Shqipëri dhe Amerikë Afërdita Ishmaku si dhe e mësuesit të matematikës dhe drejtorit të gjimnazit “50 Vjetori” në Tiranë Myfit Ishmaku.  Si do ta kujtoni të ndjerin babain tuaj të cilin e vranë në kohën e demokracisë, post diktaturë duke u lënë ju në moshë të vogël? 

Babin e kam dashur shumë, dhe megjithëse kanë kaluar kaq shumë vjet, prapë më mbushen sytë me lot kur e kujtoj. Kanë qenë kohë shumë të vështira për familjen time.

Babai im ishte njeri i përsosur, i dashur, i dhimbsur, zemërgjerë, intelektual që e donte shumë kulturën dhe Shqipërinë.

Çdo hap që kam bërë në jetë përherë e kam pasur babain tim në mendje si udhërrëfyes.

Babai im do ishte krenar për mua, siç jam unë krenare që jam vajza e Tij, për jetën time, për çfarë kam realizuar në jetë, Ai na shikon nga lart si Ëngjëll mbrojtës.

Mbasi babai im u vra, më 24 Janar të vitit 1994, ka qenë mamaja jonë ajo që me një forcë të jashtëzakonshme na rriti dhe na edukoi me të gjitha parimet e babait tonë.

Kur ishim të vogla babi na thoshte: “Nëse bëheni të zonjat sa gjysma e mamit, do t’ia dilni në jetë”.  Dhe vërtetë ajo është nje grua shumë e zonja, megjithëse fati e la të ve me dy fëmjë të vegjël në atë Shqipëri të rrëmujës dhe të luftës.

Faleminderit znj.Tolve dhe ju urojmë shëndet në këtë kohë pandemike!

Bisedoi Keze Kozeta Zylo, gazetare, shkrimtare

25 Mars, 2020

New York

Donjeta Gjuka, shkencëtarja shqiptare e cila jeton dhe punon në Shtetet e Bashkuara të Amerikës vjen me një letër të hapur për qytetarët shqiptarë, në këto ditë të vështira për shkak të COVID-19.

Përmes një mesazhi, të cilët e ka postuar në faqen e saj të ‘Facebook’ Gjuka sjell disa rekomandime, të cilat janë thelbësore për frenimin e COVID-19.

“Këto të gjitha janë masa për mbrojtje dhe jo për panik. Sidoqoftë, mbrojtja është shumë e nevojshme për parandalimin e përhapjes së virusit deri sa të bëhen zhvillime më të mëdha në shkencë për trajtim dhe vaksinim. Përndryshe, pa i ndërmarrë masat e nevojshme, mund të tejngarkojmë sistemin shëndetësor.”, shkruan Gjuka.

Letra:
Si shkencëtare në prag të doktoraturës në Qelizë dhe Biologji Molekulare në Universitetin e Teksasit në Austin, që punoj shumë në fushën e imunologjisë dhe rregullisht po e diskutojmë koronavirusin në departament, po e ndiej përgjegjësi t’ju drejtohem të gjithëve me disa rekomandime (sidomos pasi kultura jonë është më sociale):
1) Për masa mbrojtëse ndaj vetes dhe të tjerëve, ju lutem për momentin: evitoni tubimet. Qëndroni në shtëpitë tuaja jo në grumbuj të mëdhenj, meqë për momentin nuk dihet kush është i infektuar dhe kush jo. Periudha e inkubimit të virusit është 2-14 ditë.

Simptomat e para shihen mesatarisht pas 5 ditësh të infektimit, por mund të zgjasë deri në 14 ditë pa simptoma. Prandaj distancimi edhe prej njerëzve pa kurrfarë simptomash e sidomos që kanë udhëtuar në vende jashtë shtetit, ku ka raste pozitive për koronavirus, është i nevojshëm tani.
2) Sa më pak kontakt direkt me të tjerët. Përshëndetuni me një tungjatjeta, pa nevojë të shtrëngoni duart me njëri-tjetrin apo të përqafoheni. Nuk është histeri ose paranojë, është vetëm mbrojtje për vetën dhe të tjerët.

3)Pastroni duart shpesh me ujë te nxehtë për 20 sekonda. Përdorni dezinfektues kur nuk ka sapun.
4) Virusi jeton edhe jashtë trupit të njeriut në sipërfaqe të forta ose të buta për një kohë ende te pacaktuar definitivisht (varësisht temperaturës dhe lagështisë). Prandaj kujdes çfare prekni dhe lani duart pasi të keni kontakt me gjëra që prekin edhe të tjerët. Kujdes edhe me telefonat mobil të cilët shpesh vendosen në sipërfaqe të ndryshme dhe i prekim me duar.
5) Kujdes të posaçëm për të moshuarit dhe njerëzit me imunitet më të dobët (pacientat me kancer ose sëmundje të imunitetit). Fatmirësisht, për momentin nuk ka shumë raste në fëmijë, por sidoqoftë kujdes gjithashtu edhe për fëmijët pasi që imuniteti i tyre është ende në zhvillim.
6)Të moshuarve u sugjeroj të qëndrojnë në shtëpi. Ecja në natyrë është e shëndetshme por qëndroni larg të tjerëve (së paku 2 metra).

7) Palestrat (gyms) dhe parqet me lodra te fëmijëve, janë vende ku viruset mund te përhapen shumë shpejt dhe lehtë, do t’i evitoja për momentin.
8) Nëse paraqitni simptomat e virusit, evitoni kontaktet me të tjerët dhe testohuni.
Këto të gjitha janë masa për mbrojtje dhe jo për panik. Sidoqoftë, mbrojtja është shumë e nevojshme për parandalimin e përhapjes së virusit deri sa të bëhen zhvillime më të mëdha në shkencë për trajtim dhe vaksinim. Përndryshe, pa i ndërmarrë masat e nevojshme, mund të tejngarkojmë sistemin shëndetësor.

Nga Keze Kozeta Zylo

Taulanti punon në departamentin e Radiologjisë dhe skanon pacientët që janë me simptomat e Covid19, ndërsa Entela është infermiere në repartin intensiv (reanimacion) ku pacientët janë në gjendje kritike, dhe trajtohen me respirator dhe aparaturat e oksigjenit.  Taulanti qëkur ka qenë student, ka shpikur një mbrojtëse nga radiacioni për fëmijë, e cila u aprovua nga shteti amerikan dhe zotëroj patentën për të. Në 2016-ën gjithashtu ka publikur një libër për Rezonancën e Magnetike (MRI Planning) për t’u ardhur në ndihmë studentëve të kësaj fushe.

Taulant Hoxha MBA RT (R) MR, teknolog i Rezonancës Magnetike dhe bashkëshortja e tij Entela Hoxha BSN RN Infermiere e Regjistruar, janë specialistë të shendetit njerëzor dhe punojnë në spitale të njohura në Amerikë, për të mbrojtur shëndetin e popullit amerikan.  Në këtë kohë Pandemic Corona Virus ata janë në vijë të parë të Frontit të Luftës kundër Coronavirusit Covid 19.

Z.Hoxha, jemi në kohë lufte sipas presidentit Trump dhe OBSh-së ku ju keni detyrat tuaja në shëndetësi për t’i shërbyer popullit amerkan.  Më konkretisht cilat janë detyrat tuaja në këtë situatë tragjike?

Unë punoj në departamentin e Radiologjisë dhe skanojmë pacientët që janë me simptomat e Covid19, pasi virusi atakon rrugët e frymëmarrjes dhe veçanërisht mushkëritë. Për momentin jemi në gadishmëri të plotë dhe në kontakt të vazhdueshëm me CDC (Agjensia e kontrollit dhe parandalimit të sëmundjeve). Ata na njoftojnë për çdo zhvillim të fundit të Covid19 dhe në baze të informacionit dhe udhëzimeve të CDC, ne përshtasim protokollin për trajtimin e pacientëve që shfaqin simptomat e Covid 19.

Bashkëshortja Entela, është infermiere në repartin intensive (reanimacion) ku pacientët janë në gjendje kritike, dhe trajtohen me respirator dhe aparaturat e oksigjenit. Entela gjithashtu është në gadishmeri të plotë bashkë me kolegët e saj duke dhënë maksimumin për të shpetuar sa më shumë jetë dhe mposhtur këtë virus pandemik

Në cilat spitale shërbeni dhe cilat janë disa nga problemet akute që ju përballeni në këtë kohë?

Unë punoj në Hackensack Meridian Health Palisades Medical Center dhe bashkëshortja punon në Select Specialty Hospital. Një nga problemet që ne po ndeshemi për momentin faktikisht jo vetem ne por e gjithë Amerika, është numri i kufizuar i mjeteve mbrojtëse si maskat N95, dorezat, dhe veshjet speciale. Megjithatë spitalet tona po bëjnë punë të shkëlqyer për të na i siguruar këto mjete dhe ne po i menaxhojmë me shumë kujdes për mosshpërdorimin e tyre. Spitali gjithashtu ka marrë masa për rritjen e fluksit se pacientëve që deri tani nuk ka krijuar ndonjë problem.

Gjatë shërbimit tuaj në shendetësi në këtë kohë keni pasur raste me pacientë shqiptarë?

Jo fatmirësisht deri tani nuk kemi pasur ndonjë shqiptar me Covid19 apo me simptomat e këtij virusi.

Cilat janë këshillat tuaja si profesionistë në këtë fushë dhe a mendoni se do të zhduket së shpejti kjo epidemi globale që po merr me shpejtësi jetë njerëzish?

Higjena është mbrojtja kryesore nga ky virus. Larja e duarve me sapun për 20 sekonda, mosprekja e fytyrës (hundës, syve dhe gojës), pastrimi i sipërfaqeve dhe dorezave të derës me alkohol pasi në metale ky virus qëndron me ditë. Nëse njerezit dalin për të bërë pazaret menjëherë të lajnë duart pasi karrocat e marketeve jane vektor transmetimi i virusit. Distancimi nga njerëzit është shumë i rëndësishëm pasi jo vetëm që të mbron nga virusi, por ndërpret përhapjen e virusit Covid 19 në masë.

Për t’u mbrojtur nga ky virus duhet të marrim sa më shumë Vitamin C dhe të pijmë ujë të ngrohtë me limon çdo 15 minuta. Arsyeja se pse duhet të pijmë ujë çdo 15 minuta është sepse virusi qëndron në fyt për të depërtuar në mushkëri. Duke pire ujë çdo 15 minuta, virusi transportohet në stomak ku shkatërrohet nga acidi i stomakut. Një tjetër rekomandim është gargara me ujë dhe kripë.

Besoj se së shpejti do i rikthehemi normalitetit. Qeveria amerikane po punon nonstop për mbrojtjen e qytetareve dhe po mbështet shkencën dhe mjekësinë për zhvillimin e kurës së Covid19 dhe të vaksinës për parandalimin e saj. Trump ka akorduar miliarda dollar dhe ka vënë në gadishmëri agjensitë e shëndetit dhe FDA (Agjensinë për miratimin e ilaçeve) për miratim sa më të shpejtë të kurës dhe vaksinës së Covid 19.

Nju Jorku dhe disa shtete të tjera po bëhen shtete të frikshme me një përhapje me shpejtësi të Coronavirusit si do të parandalohet kjo epidemi që po merr jetë njerëzish?

Masat tashmë janë marrë si kudo nëpër botë me ndalesën e qarkullimit të njerëzeve. Publiku po edukohet për mënyrat e mbrojtjes dhe parandalimit të përhapjes së virusit. FDA sot aprovoi (test kit) tampon qe jep zbulon  Covid 19 brenda 45minutave. Një lajm shumë i mire është se jemi shumë pranë kurës së Covid 19. President Trump lajmëroi në konferencën e shtypit të së shtunës, se Hydroxychloroquine në bashkëpunim me antibiotikun Azithromycin janë shumë efektive në luftën kundër virusit. Nga testet e bëra, 90% e pacientëve me Covid 19 u janë zhdukur simptomat dhe kane rezultuar negativ vetem 6 ditë pas trajtimit me këtë kurë.

Cili është edukimi juaj dhe si i keni ngjitur shkallët e karrierës në mjekësi?

Unë jam diplomuar me BSAST Bachelor Shkencor për Shkencat e Aplikuara dhe Teknologji në Medical Imaging në Thomas Edison State University. Gjithashtu jam diplomuar me Master për Administrim Biznesi, specialiteti menaxhim në Fitchburg State University.

Bashkëshortja është diplomuar me BSN Bachelor në Shkencat e Infermierisë.

Për të dy ka qenë e vështirë në fillim, sepse ishim studentë me kohë të plotë dhe nuk kishim mundësi të punonim shumë. Ka qenë sakrifice shumë e madhe, pasi përveç shkollës duhej edhe të shkonim nëpër spitale për të bërë praktikën deri natën vonë. Dëshira dhe pasioni për fushën e mjekësisë na motivonte që të ecnim përpara pavarësisht vështirësive. Por në Amerikë pas sakrificës vijnë vlerësimi dhe frytet e punës. Pas diplomimit dhe specializimeve, oportunitetet kanë qenë më të mëdha për ngjitjen e shkallëve të karrierës. Personalisht jam përpjekur të jap maksimumin për fushën e Radiologjise pasi e dashuroj si profesion. Qëkur kam qenë student, kam shpikur një mbrojtëse nga radiacioni për fëmijë, e cila u aprovua nga shteti amerikan dhe zotëroj patentën për të. Në 2016-ën gjithashtu kam publikur një libër për Rezonancën e Magnetike (MRI Planning) për t’u ardhur në ndihmë studentëve të kësaj fushe.

Sa e vështirë është për ju të dy si bashkëshortë të punoni në këto ditë të vështira dhe si e menaxhoni kohën?

Është pak e vështirë sepse në një kohë që të gjithë ndodhen pranë familjeve të tyre ne jemi në frontline, duke e luftuar pandeminë virale që ka traumatizuar gjithë globin. Për momentin të dy jemi të fokusuar në punë, pasi pacientët kanë shumë nevojë për ne në këto momente jo vetem fizikisht por edhe psikologjikisht. Në të tilla profesione sidomos në emergjencë kombëtare koha është luks dhe e kuptojmë shumë mirë njeri-tjetrin.

Keni frikë nga kjo epidemi se mos ju transmetohet nga të sëmurët?

Jo sepse ne gjithmone jemi të ekspozuar nga sëmundje edhe më të rrezikshme vdekjeprurëse. Megjithatë kujdesi është shumë i lartë dhe ndjekim protokollin e duhur në përballimin e saj. Meraku është se mos bëhem vektor transmetimi për prindërit dhe marr gjithë masat e duhura para se të dal nga spitali duke lënë uniformën në punë dhe duke bërë larjen e duarve. Ky virus është i rrezikshëm për moshat e treta dhe sidomos nëse kanë sëmundje ekzistente.

Si mendoni për gjendjen e Shqipërisë parë me syrin tuaj si shqiptar, por dhe si specialist?

Mendoj që masat e marra nga shteti shqiptar janë të domosdoshme dhe njerëzit duhen ta marrin pak më seriozisht vetëizolimin, sidomos duke parë gjendjen e rënduar ne Itali që është shume herë më e zhvilluar se Shqipëria. Njerëzit duhen të ndërgjegjësohen dhe të ndjekin rregullat e vetëizolimit, sepse përbejnë rrezik jo vetëm për veten e tyre dhe familjarët, por për të gjithë qytetarët e tjerë. Të mos harrojmë që Shqipëria është një vend i varfër dhe përshkallëzimi i situatës për shkak të pakujdesisë apo kapriçove të disa qytetarëve do e çonte vendin në kolaps total. Ndihmë nga shtetet tjera do mungonte ashtu sic i mungon Italise pasi çdo shtet do të  sigurojë qytetarët e saj. Megjithatë popullsia dërrmuese janë përgjigjur më mirë seç pritej dhe po zbatojnë instruksionet e specialistëve dhe instancave qeveritare. Shpresoj që ta kalojne sa më shpejti dhe pa u rritur numri i viktimave. Fatmirësisht kura qe po zhvillohet me kombinimin e 2 ilaçeve te lartpërmendura ka dhenë shumë shpresë në bazë të rezultateve të deritanishme dhe ato ilaçe ndodhen rëndome nëpër farmaci kudo nëpër botë.

Cila ka qenë fëmijëria juaj?

Personalisht kam pasur nje femijëri të lumtur dhe më gëzon fakti që nuk kishim teknologji të zhvilluar si fëmijët sot, sepse na bënte më social dhe mendjen më pjellore. Krijonim vetë lojra nëse topi i llastikut çahej, dhe ndoshta ajo më ka ndihmuar edhe për shpikjen që bëra këtu në Amerikë.

E kishit ëndërr kur erdhet në Amerikë të punonit në fushën e mjekësisë?

Amerikën gjithmonë e kam pasur ëndërr dhe të them të drejtën se mendoja kurrë që do punoja ne fushën e mjekësisë. Kur fillova kolegjin, ne fillim u regjistrova për Computer Science (Shkencat Kompjuterike) por një student i klasës më bindi të ndërroja degë në Radiography dhe kur bëra orientimin ne Radiography u dashurova menjëherë. Pjesa tjetër është histori.

Kur keni ardhur në Amerikë?

Në Amerikë kam ardhur me ane tëllotarisë Amerikane në prill të vitit 2000, para 20-vjetësh dhe isha 19 vjeç. Llotaria më ra mua vetëm, pa familjen. Ishte një aventurë drejt të panjohurës ku realiteti ishte komplet ndryshe nga çfare dëgjoja në Shqipëri apo shikoja në televizor. Ishte një fat shumë i madh, që më ndryshoi jetën time dhe të familjes 190 gradë ku dhe njoha shoqen e jetës që kemi kaluar çdo vështirësi të jetës së bashku dhe më ka bekuar dhe dhuruar 2 djem të bukur  Brian dhe Kevin që mezi presin të vizitojnë Shqipërinë.

Bisedoi Keze Kozeta Zylo, gazetare, shkrimtare

21 Mars, 2020, New York