“Rrezik për sigurinë e Republikës së Serbisë”, thuhet në vendimin e Ministrisë së Punëve të Brendshme (MPB) të Serbisë me të cilin shtetasit kroat Nikolla Francetiq i është anuluar leja e qëndrimit në Serbi.

Në Beograd, siç ka deklaruar ai për gazetën kroate Jutarnji list, “kishte qenë për shtatë vjet, kishte punuar, kishte krijuar miq” dhe “asnjëherë nuk kishte pasur ndonjë problem”.

“Pastaj mora një thirrje nga policia, nga drejtoria për të huajt”, tha ai më 21 prill.

Në vendimin që e ka marrë nga MPB-ja e Serbisë, nuk është shpjeguar se në çfarë mënyre ai përbën rrezik për sigurinë e Serbisë.

“Unë nuk jam person me interes, nuk kam vepruar politikisht, problemet e mia profesionale dhe private janë si te çdokush tjetër. Pas dëbimit tim qëndron politika, sepse asgjë tjetër nuk ka kuptim”, vlerësoi Francetiq.

Në opinionin publik është shpërfaqur edhe rasti i Arien Stojanoviq-Ivkoviq, e cila jeton në Serbi prej 12 vjetësh dhe ka familje në këtë shtet. Sipas avokatit të saj, ajo aktualisht është në pritje të vendimit të gjykatës administrative lidhur me kërkesën e paraqitur për të shtyrë zbatimin e vendimit për anulimin e lejes së qëndrimit në Serbi.

Ambasadori i Kroacisë në Serbi për REL: Dëbimet kanë një dimension politik

Sipas të dhënave nga Ambasada e Kroacisë në Serbi, Francetiq dhe Stojanoviq-Ivkoviq janë mes gati 20 shtetasve kroatë që në tre-katër muajt e fundit kanë marrë vendim për dëbim nga Serbia.

“Shumica e tyre jetojnë në Serbi prej dhjetë vjetësh, kanë krijuar familje këtu, janë të stabilizuar në punë, kanë blerë banesa … kështu që pas të gjitha këtyre vendimeve burokratike fshihen një sërë dramash njerëzore”, tha për Radion Evropa e Lirë, ambasadori i Kroacisë në Serbi, Hidajet Bishçeviq.

Në një përgjigje me shkrim dërguar REL-it, Bishçeviq vlerësoi se dëbimin e shtetasve kroatë kanë një dimension politik.

Si argument për këtë, Bishçeviq përmendi se në vendimet për anulimin e lejeve të qëndrimit për shtetasit kroatë “nuk shpjegohet apo argumentohet në asnjë mënyrë” se si këta shtetas përbëjnë “rrezik për sigurinë” e Serbisë.

“Për motivet e këtij trendi shqetësues mund të hamendësojmë… ndoshta, para së gjithash, në kontekstin e situatës aktuale politike dhe shoqërore në Serbi, apo edhe për shkak të insinuatave të shprehura publikisht se Kroacia po i nxit protestat studentore apo dëshiron të destabilizojë Serbinë”, tha ambasadori Bishçeviq.

Dëbimi i shtetasve kroatë po ndodh në kohën kur në Serbi po mbahen protesta masive, të udhëhequra nga studentët, të cilët tash e katër muaj kanë bllokuar më shumë se 60 fakultete në mbarë vendin.

Zyrtarët e lartë shtetërorë serbë, përfshirë edhe presidentin e Serbisë, Aleksandar Vuçiq, disa herë kanë përsëritur akuzat, pa ofruar prova, se pas bllokadave studentore qëndron Kroacia – akuza që janë mohuar me vendosmëri nga zyrtarët kroatë.

Deklaratat e zyrtarëve serbë për përfshirjen e pretenduar të Kroacisë në bllokadat dhe protestat në Serbi i kanë hedhur poshtë edhe vetë studentët protestues, të cilët kanë theksuar në komunikata zyrtare se protestat organizohen për të realizuar kërkesat e tyre studentore. Ndër kërkesat kryesore është ajo për të përcaktuar përgjegjësinë për vdekjen e 16 personave nga shembja e një strehe betoni në stacionin hekurudhor në Novi Sad.

Asnjë institucion zyrtar i sigurisë në Serbi deri tani nuk ka lëshuar ndonjë deklaratë që të mbështesë pretendimet se ka dyshime të bazuara që Kroacia qëndron prapa bllokadave studentore në Serbi.

S’ka shpjegim nga autoritetet në Serbi, pritet përgjigjja nga Brukseli

MPB e Serbisë nuk i është përgjigjur pyetjeve të Radios Evropa e Lirë se sa shtetas kroatë kanë marrë vendimin për anulimin e lejes së qëndrimit në Serbi që nga fillimi i vitit dhe çfarë arsyetimi është dhënë në këto vendime.

As Kroacia nuk ka marrë përgjigje për këtë çështje nga autoritetet serbe. Ambasadori i Kroacisë në Beograd, Hidajet Bishçeviq, tha për REL-in se Ministria e Punëve të Jashtme e Serbisë nuk ka reaguar ndaj notës diplomatike, përmes së cilës autoritetet kroate kanë kërkuar sqarim për dëbimin e shtetasve kroatë.

Bishçeviq tha se Kroacia – e cila është anëtare e Bashkimit Evropian – po pret një përgjigje edhe nga Brukseli, i cili është informuar për këtë çështje.

BE-ja ka shprehur shqetësim lidhur me dëbimin e shtetasve kroatë nga Serbia.

“Po e ndjekim situatën dhe nuk do të hezitojmë që shqetësimet tona t’ua përcjellim autoriteteve të Serbisë, në nivelin më të lartë, nëse është e nevojshme”, tha zëdhënësi i Komisionit Evropian, Guillaume Mercier, më 11 prill, në përgjigje ndaj një pyetjeje të bërë nga një gazetar kroat në Bruksel.

Fushata e shënjestrimit të shtetasve kroatë në Serbi

Sofija Todoroviq, drejtoreshë e organizatës joqeveritare Nisma Rinore për të Drejtat e Njeriut, vlerësoi për REL-in se shtetasit kroatë janë shënjestruar në Serbi për muaj me radhë, gjë që sipas saj përbën shkelje të të drejtave të njeriut.

“Po e shohim sërish atë histerinë antikroate, e cila është e pranishme kudo – në media, portale, televizione kombëtare – dhe kjo duket se nuk shqetëson askënd”, tha Todoroviq.

Në një raport të publikuar në mes të marsit, Nisma Rinore për të Drejtat e Njeriut ka evidentuar të gjitha veprimet problematike, me synimin për të vënë në dukje një “fushatë sistematike disa javore të dezinformatave dhe shpifjeve nga zyrtarët serbë dhe mediave proqeveritare” që nga dhjetori 2024 deri në mars 2025, fushatë që kishte në shënjestër shtetasit kroatë – përfshirë edhe qytetarë e Serbisë, që kanë shtetësi kroate.

“Në esencë, nuk ekziston ndonjë lidhje reale mes asaj që po ndodh sot në Serbi dhe Kroaci. Kjo lidhje po ndërtohet në mënyrë artificiale përmes këtij lloji të shtypjes ndaj shtetasve kroatë”, përfundoi Todoroviq.

“Goditje ndaj sigurisë së njerëzve dhe përkeqësim i marrëdhënieve me BE-në”

Për Maja Stojanoviqin, drejtoreshë ekzekutive e organizatës joqeveritare Nismat Qytetare, veprimi i autoriteteve në Serbi përbën një “goditje ndaj sigurisë themelore të njerëzve, ndaj jetës së tyre dhe mundësisë për të planifikuar të ardhmen e tyre”.

“Kjo vetëm sa e përkeqëson edhe më shumë situatën në rajon, marrëdhënie që tashmë prej vitesh janë të prishura për shkak të politikës zyrtare të Beogradit”, vlerësoi Stojanoviq.

Përpjekjen e autoriteteve serbe për të paraqitur protestat në Serbi si një “revolucion shumëngjyrësh” dhe për t’i lidhur ato me Kroacinë, Stojanoviq i sheh si “propagandë të brendshme” të Serbisë.

“E konsideroj si më të rrezikshmen pikërisht atë që e kemi parë edhe në vitet ’90, kur kjo propagandë e brendshme serbe filloi të përhapet në gjithë rajonin, dhe kjo mund të ketë pasoja shumë më të mëdha”, paralajmëroi ajo.

Ajo shtoi se rastet e dëbimeve të shtetasve kroatë mund të çojnë jo vetëm në përkeqësim të marrëdhënieve me Kroacinë, por edhe me BE-në, anëtare e të cilës është Kroacia.

“Më shqetëson fakti që nuk kemi një reagim zyrtar apo më të ashpër nga vetë Bashkimi Evropian. Një vend që mohon lejen e qëndrimit pa asnjë arsye apo arsyetim zyrtar ndaj shtetasve të BE-së, nuk mund të presë të anëtarësohet në BE”, tha Maja Stojanoviq.

Serbia e ka nisur procesin e negociatave me BE-në në vitin 2014. Megjithatë, në tre vjetët e fundit, nuk ka hapur asnjë kapitull negociues.

Ambasadori kroat: Dëbimet do t’i përkeqësojnë më shumë raportet mes dy vendeve

Beogradi dhe Zagrebi zyrtar kanë këmbyer akuza dhe retorikë të ashpër në disa raste gjatë viteve të fundit, ndërsa marrëdhëniet mes dy vendeve ndodhen në një trajektore në rënie.

Ambasadori i Kroacisë në Serbi, Hidajet Bishçeviq, vlerësoi se dëbimi i shtetasve kroatë nga Serbia mund të rëndojë edhe më shumë këto marrëdhënie.

“Është e pamundur të shmangen pasojat negative, sidomos mes qytetarëve, sepse krijohet një atmosferë mosbesimi – njerëzit pyesin veten nëse mund të udhëtojnë në Serbi, çfarë duhet të bëjnë”, tha ai.

Bishçeviq shtoi se në një atmosferë të tillë “është më e vështirë të pritet ndonjë përparim serioz” në raportet Kroaci–Serbi.

“Edhe pse disa muaj më parë ishim pajtuar për mënyrën dhe renditjen e trajtimit të çështjeve të hapura. Fatkeqësisht, në vend të vullnetit politik, kemi përfunduar me këto dëbime, të cilat – do të guxoja të thosha – kanë një dimension politik”, përfundoi ai.

Radio Evropa e Lirë