E pakta kam 15 vjet që merrem me këtë temë. Dua të zbuloj dhe prapë sa nuk zbuloj, po aq dhe zbuloj. Dhe e gjitha kjo nuk është thjesht temë sportive. Është diçka më tepër se kaq. E shkruar, sidomos prej autorit të këtushëm, historia olimpike e Shqipërisë, tejet modeste, e harruar, e vonë, e shtrembëruar, e shkatërruar, e rilindur, prapë e rënë, mashtruese, sot e kësaj dite nuk i ka dhënë kombit të saj ende asnjë medalje olimpike.
E fryrë tejet pjesëmarrja e saj e parë, ajo e vitit 1972 që pati vetëm një personazh të lartësisë botërore, peshëngritësin e madh Ymer Pampuri, me gjithë gjakftohtësinë tonë për ta shkruar ashtu siç ishte, kjo histori prej një kategori shkruesve “guximtarë” të orëve të fundit, që kurrë nuk janë marrë me tema hulumtuese kësisoji, vazhdon të shtrembërohet, për fat të keq me rreshta të tanë të pavërtetash. Dhe natyrisht pa asnjë risi, pa asnjë të re, ndonëse historia shkruhet e rishkruhet, sepse dalin fakte të reja.
Po edhe fakti i ri “anagrafik”, nëse mund ta përcaktojmë kësisoji, teksa po prekim një 80-vjetor të rrallë si ky, në fund të fundit është një risi apo rishkrim i historisë. Qëllimi i së cilës është jo thjesht të tregojë, por prej tregimit të saj ta shohësh edhe një herë në pasqyrë për të vlerësuar të vërteta, për të flakur tej rrènat dhe për të vepruar përmes nderimit dhe vënies në vend të protagonistëve e themeluesve çka në Shqipëri ende nuk është bërë.
Në këtë kontekst hyn dhe ky Dossier që i kushtohet 80- vjetorit të dukjes apo paraqitjes së parë, për ne disi të bujshme, të Shqipërisë në një Olimpiadë. Themi kështu se Shqipëria nuk mori pjesë, nuk dërgoi atje sportistë, nuk fitoi asnjë medalje. E megjithatë, plot 80 vjet më parë ajo ishte aty, çka historiani apo gazetari profesionist, jo ai amator që shkruan thjesht se ka qejf të shkruajë apo ngaqë ka do interesa meskine vetjake, e ka pra për detyrë ta trajtojë.
Sidomos kur sheh se me gjithë përpjekjet tona askush nuk i përmend, askush nuk i citon, askush nuk përkujton dhe nderon qoftë dhe personazhet e asaj “pjesëmarrjeje” të 80 vjetëve më parë, të atij viti 1936 për fat nën shkëlqimin berlinez të Gjermanisë Naziste. E pra?…
“ZBULIMI” I FLAKËS OLIMPIKE ‘36 PRANË KUFIRIT SHQIPTAR DHE KRITIKA E FORTË E “ARBËNISË”!
Mû këto ditë pra, në prag të Olimpiadës së Rio Janieros, në përpjekjet e mia hulumtuese zbulova një dokument të rrallë. Është një dokument që vjen prej kancelerive të Olimpiadës së Berlinit 1936. Është një dokument i rrallë, disi dhe gjeografik. Nuk është gjë tjetër veçse një hartë. Një hartë për mua fantastike për kah vlerat e historisë sportive dhe jo sportive.
Po e botojmë këtu në gazetën “Panorama” për herë të parë në Shqipëri. E shihni që është një hartë që përfshin gjithë Gadishullin e Ballkanit, përballë me atë Apenin të Bregut Italian, pak më lart bashkangjitur me Europën Qendrore dhe që mbërrin deri në Berlin. Vija udhëtuese që sundon hartën në drejtimin nga jugu në veri, nuk është asgjë tjetër, veçse rruga e Flakës Olimpike që niset nga Olimpia e që mbërrin deri në Berlin. Shihet qartë që Flaka Olimpike e Olimpiadës së Berlinit 1936 nuk kaloi nëpër Shqipëri.
Harta e rrugëtimit pranë Shqipërisë së Flakës Olimpike të Olimpiadës 1936
Dhe nuk ka kaluar asnjëherë deri më sot nëpër Shqipëri, ndonëse e shihni në hartë se Olimpia e lashtë prej ku niset Flaka Olimpike është shumë afër Shqipërisë. Si ka mundësi vërtet që sot e kësaj dite asnjëherë rrugëtimi i saj nuk është përshkuar në Shqipëri? Përgjigjja është e thjeshtë: sepse Shqipëria kurrë nuk e ka dashtë që Flaka të kalojë në Shqipëri!
Ajo kurrnjiherë nuk e ka kërkuar një gjë të tillë, çka sigurisht do ta ngarkonte me punë e përgjegjësina që, me sa duket, Shqipëria nuk i dëshiron. Ngaqë kalimi apo përshkimi i Flakës Olimpike në tokën e Atdheut tënd i ka do punë, detyron do organizime, që kërkojnë jo pak kulturë e disiplinë që Shqipëria olimpike asesi nuk është e zoja ose nuk ia ka ânda t’i marrë përsipër.
Edhe sepse gjithë këto vite njerëzit e Komitetit Olimpik Kombëtar, apo të ministrive përkatëse, nuk duan telashe asisoji. Sepse jo pak prej tyre kanë vetëm një ndërgjegje, ndërgjegjen e përfitimeve vetjake!… I kthehem vitit 1936 përmes kësaj harte. Rrugëtimi i Flakës Olimpike ka nisur nga Olimpia e Greqisë – vendlindja olimpike, ka mbërritur deri në Kosan e Veria, që ndoshta nuk janë më shumë se nja 150 kilometra larg kufirit të Shqipërisë, ka nxituar për në Selanik dhe drejt e në Sofje të Bullgarisë.
Prej këtu ka hyrë në Jugosllavi, për fat pa e shkelur kurrsesi tokën e Kosovës, ka hyrë në Nish e me radhë në Jagodina, Kragujevac e drejt e në Beograd – Budapest – Vjenë – Pragë – Drezden – Berlin! Shqipëria mënjanë si gjithnjë! Ajo nuk kishte marrë pjesë asnjëherë në Lojërat Olimpike.
Nuk do të mirrte pjesë as këtë herë, por me një ndryshim të madh: kësaj here ajo do të ishte aty, si të thuash, në një mënyrë apo një tjetër. Nuk ka dyshim se viti 1936 është ndër vitet më liberale që kalon Shqipëria e Ahmet Zogut. Asnjëherë si në këtë vit të qeverisë Mehdi Frashëri, sidomos shtypi, nuk është ndjerë më i lirë. Gazeta “Arbënia” e Nebil dhe Ikbal Çikës (por jo vetëm ajo) është pa dyshim flamurtare e kësaj lirie dhe kritikuese e rreptë e dukurive penguese që mbart koha.
Kështu, në numrin e 2 gushtit 1936, në faqen 4 të saj, “Arbënia” ka shkrimin e aperturës (kreut) që zë thuajse krejt faqen, me titullin “Olimpiada e Berlinit dhe Federata “Vllaznia Shqiptare”, ku më i rreptë, madje i pamëshirshëm, është sidomos nëntitulli: “Federata na vuri një njollë të zezë”. Gazeta shkruan se “Federatës “Vllaznia Shqiptare” i mungon iniciativa dhe kompetenca”. (Gati si sot, më 2016!)
Dihet që Federata “Vllaznia Shqiptare” është organizata sportive e kohës, një lloj Komiteti Olimpik i sotëm. Kritika është ndoshta më e ashpra që i bëhej një organizimi të pushtetit, sepse e tillë ishte edhe “Vllaznia Shqiptare” në gjithë vitet e Mbretërisë, teksa kujton se kryetar i saj ishte ministri i Arsimit, Dr. Nush Bushati. E jashtëzakonshme dhe e fshehur në pluhurat e arkivës është ajo çka mësojmë nga shtypi: më 1935, Komitetit Olimpik i Gjermanisë kërkon që Flaka Olimpike të kalojë për 1 kilometër edhe në Shqipëri, duke ia pasuar atë Jugosllavisë.
Befasia e madhe qëndron te fakti se një delegacion olimpik gjerman kishte ardhur posaçërisht në Tiranë dhe përmes Legatës së Gjermanisë në Shqipëri, ishte pritur në Ministrinë e Arsimit, ku u takua me kryetarin, sekretarin dhe nënkryetarin e Federatës, duke paraqitur edhe ftesën zyrtare për pjesëmarrje të Shqipërisë në Lojërat Olimpike të Berlinit, deri dhe me një përbërje prej “50 djemsh, gratis pa asnjë shpenzim”!
Ndërkaq, mësojmë se Federata e paska refuzuar ftesën dhe propozimin për të pranuar të paktën shoqërimin e Flakës Olimpike në Kapshticë dhe duke e përcjellë atë përmes Bilishtit, Korçës e Pogradecit për në Jugosllavi. Ndërkohë që në Athinë, Flakën e kishte shoqëruar vetë kryetari i bashkisë dhe në Jugosllavi e kishte pritur vetë regjenti Paul. Ajo që të bën përshtypje krejt të pazakontë, është ftesa gjermane, në një kohë që Shqipëria nuk ishte anëtare e Komitetit Olimpik.
Por mos ndoshta “ishte” dhe ne kemi dalë prej tij Mbasluftës së Dytë, për t’u ripranuar më 1959?… Ky dyshim duket si paradoksal, po tashmâ, kur dimë se ende në Shqipërinë tonë vazhdon errësira mbi historinë kombëtare, thjesht për shkakun se ajo mbahet peng nga historianë të regjimit të shkuar, të cilët vazhdojnë të mbajnë monopolin e Arkivit, të Institutit, të Studimeve, e tjerë e tjerë, e drejta për të dyshuar nuk mund të na mohohet asesi. Si ka mundësi gjithë kjo ftesë për pjesëmarrje në Olimpiadë pa qenë anëtar i CIO-s (Komiteti Olimpik Ndërkombëtar)?…
Dihej ndërkaq, Shqipëria kishte vetëm 12 vjet (1924-36) me shtet të rregullt të sajin, e pra shumë pak për të zhvilluar një sport kombëtar të stilit europian. Megjithatë, këto kaq pak vjet ne mund t’i përcaktojmë si 12 vitet e themelimit, apo të vënies së bazave të para të fuqishme për gjithë ecurinë e mëmbasme të sportit kombëtar. Gjashtë vjet më parë, më 6 qershor 1930, ishte themeluar Federata Sportive Shqiptare me emrin “Djelmnia Shqiptare”, e shtrirë me seksionet e saj në gjithë Prefekturat e Shqipërisë nën Patroneshën e Naltë të Sportit, N.S. Mbretënore Princesha Myzejen, për të vazhduar qysh nga 1935 me institucionin e emrit fisnik të bashkimit të popullit, “Vllaznia Shqiptare”.
E, në mënyrën më moderne, ajo ishte e ndarë në tri kategori: lojna sportive, atletikë dhe shumësportet e ndryshëm. Duke pasur në fillim kryetar Izedin Beshirin, mandej Musa Jukën dhe Dr. Mirash Ivanajn, Federata, e cila më 1936 kishte kryetar të saj ministrin e Arsimit, Dr. Nush Bushatin, ia kishte arritur t’i jepte një hop sportit kombëtar brenda një periudhe shumë të shkurtër: Ajo kishte organizuar deri në këtë periudhë 6 Kampionate Kombëtare të Atletikës së Lehtë (1929, 30, 31, 32, 33, 34); 6 Kampionate Kombëtare të Futbollit (1930, 31, 32, 33, 34, 36); 4 Kampionate Kombëtare të Notit (1931, 32, 33, 34); 2 Rrethe Çiklistike të Shqipërisë (1925 dhe 1936), ku ai i 1925-s ishte i pari në Europë për amatorët. Shqipëria ishte pranuar ndërkaq, zyrtarisht anëtare e IAAF dhe në FIFA, që janë Federata Ndërkombëtare të Atletikës së Lehtë dhe të Futbollit. Ajo kishte marrë pjesë rregullisht në 4 Kampionate Ballkanike të Atletikës së Lehtë (1932, 33, 34, 35). Kaq mjafton për të kuptuar se tashmâ Shqipëria kishte një sport mirëfilli të organizuar.
Dhe themelet tona sportive janë pikërisht këtu, në këtë periudhë, e cila vazhdon të injorohet në mënyrën më të pafalshme nga organizmat tona të sotme sportive, qeverisëse e shtetërore! E pra, mendimi publik shqiptar i asokohe për të shkuar në Olimpiadën e Berlinit 1936, ishte unanim dhe më se i përligjur. A do të shkonte?…
ÇKA ISHTE BERLINI 1936
Kështu, nëse më 2 gusht botohet kritika e pamëshirshme, kur Olimpiada fillon më 1 gusht 1936, delegacioni shqiptar tashmë gjendet në Stadiumin Olimpik të Berlinit! Çka tregon se shtypi nuk është i mirinformuar në kohë për praninë e Shqipërisë si shtet, si Federatë Sportive, si “Komitet Olimpik”. Por është i saktë në kritikën e tij për mospjesë- marrje në garat me sportistë.
Kjo do të dalë më në pah, kur mbas mbarimit të Olimpiadës, shtypi, madje vetë kritikuesja më e fortë ndaj Federatës, gazeta “Arbënia”, sikur ndërron kah dhe i bën jehonë jo të paktë pranisë së Shqipërisë, ndonëse pa pjesëmarrje me sportistë në gara e ndeshje. E vërteta është se Olimpiada ishte një rast ideal për ta shpalosur madhështinë e kësaj Gjermanie, si forca e botës. Dhe falë disiplinës, seriozitetit e mundësive të tyre të pashtershme, gjermanët ia arrijnë të organizojnë Olimpiadën më të mirë që kishte njohur bota qysh nga e para, ajo e vitit 1896.
Kampioni Olimpik, legjende i 1896-s, greku Spiridon Louis, duke i dhuruar Kancelarit te Gjermanise, Adolf Hitler, degen e pemes se ullirit ne ceremonine e celjes se Olimpikades se Berlinit 1936
Nëse sot shikon filmimet nga Olimpiada e Berlinit, sidomos të filmit epokal të regjisores Leni Riefenstahl, ithtarja më e fortë e vetë Adolf Hitlerit, e kupton se Berlini përfaqëson Olimpiadën më moderne të kohës. Është 1936. Lufta dukej ende larg. Ndonëse Italia fashiste vetëm pak javë më parë kishte pushtuar Etiopinë. Në Francë kishte triumfuar Fronti Popullor me Leon Blumin. Në Spanjë gjenerali Franko i ishte sulur qeverisë spanjolle të Frontit Popullor të atjeshëm, duke nisur kështu Lufta Civile. Dhe një vit më parë Hitleri kishte denoncuar Traktatin e Versajës.
E në Gjermani spikat shkëlqimi më paqtor që mund të merrej me mend. Ky është dhe paradoksi historik. Gjermania kishte triumfuar unanimisht ndaj kandidaturës së Barcelonës për organizimin e Lojërave dhe Presidenti i CIO-s-, belgjiani Henri de Baillet-Latour, kishte firmosur për Gjermaninë. Janë 3956 sportistë pjesëmarrës, më shumë se asnjëherë tjetër! Janë 49 shtete, më shumë se asnjëherë tjetër! Janë 328 sportiste femra, më shumë se asnjëherë tjetër! Ajo do të ishte Olimpiada e parë në historinë e njerëzimit që do të transmetohej në televizion!
25 ekrane u vendosen në Berlin dhe rrethinat e tij, që njerëzit të shihnin Olimpiadën. Pa harruar rastin e paprecedentë të shtypjes çdo ditë të buletinit të Lojërave “Olympia Zeitung” në 300.000 kopje dhe në 14 gjuhë! Dhe ndoshta ky është rekordi i rekordeve të Olimpiadës së Berlinit, i pathyer sot e kësaj dite! Pa dyshim në gjithë këtë organizim gjigant të papamë, mbi gjithçka spikasin ekzaltimet klasike teutonike, por edhe të miteve klasike me shqiponjat që mbushin gjithë Berlinin.
Me kohë qe thënë se Adolf Hitleri nuk e dëshironte këtë Olimpiadë në Gjermani, duke e përcaktuar publikisht si “një festival i padenjë dhe i sunduar nga hebrenjtë”. Por në kohë ka ndërhyrë ministri i propagandës, Joseph Göbbels, i cili arrin ta bindë Fyhrerin se, përkundrazi, Olimpiada do të ishte “një rast i mrekullueshëm për të shpalosë para botës imazhin e Gjermanisë dhe të regjimit me këmishë ngjyrë kafe, duke e shndërruar Olimpiadën në një makinë gjigande të propagandës”.
Dhe Gjermania, e cila do të triumfonte edhe në kahun e garave sportive. SHBA shkon në Berlin, humb Olimpiadën (33 medalje ari Gjermania, 24 SHBA) dhe presidenti i Komitetit Olimpik të saj, miliarderi i njohur Avery Brundage, njeriu i cili Mbasluftës do të jetë për 20 vjet President i CIO-s, kur kthehet në Uashington, deklaron me bujë: “Kemi shumë për të mësuar nga gjermanët”. 120.000 shikues presin dukjen e Fyhrerit në “Olimpia Stadion”, nën tingujt e himnit gjerman, marshit të nderit të Wagnerit dhe himnit të Olimpiadës simbas muzikës të Richard Strauss, ndërsa në qiell fluturojnë 100.000 pëllumba të paqes, një ide befasuese e shtetit i cili mbas 2-3 vjetëve do të shpallte Luftën e Dytë Botërore!
Një biondin me emrin Fritz Schilgen i jep jetë disaditore flakës olimpike që del nga tubat e çelikta të Krupit, prodhuesi i madh i topave të luftës! Dhe fjalët sublime të çeljes që dalin nga goja e Fyhrerit, atij që mbas 40 muajve në gjithë botën, do të njihet si simbol i së keqes: “Popuj. Qofshi miqtë e vendit tonë. Juve po ju çelim dyert, fjala jonë qoftë paqja. Olimpiada, festë e Paqes!”.
Mandej shfaqet Kampioni Olimpik legjendë i 1896-s, greku Spiridon Louis, i cili ka ardhur posaçërisht nga Athina për t’i dhuruar Fyhrerit degën e pemës së ullirit, ajo që më 2004 iu vu si kurorë në krye, medalistëve të Athina 2004! Foto Hitler-Louis që botojmë këtu bën rrethin (xhiron) e botës tash 80 vjet! Ajo ishte olimpiada e 4.5 milionë spektatorëve nga e gjithë Gjermania, në dispozicion të të cilëve ishin vënë 1000 trena! Ishte dhe Olimpiada e zezakut fenomenal, Jasmes “Jesse” Owens, katër medalje ari (100, 200, 4×100 dhe së gjati), sfidë kundër epërsisë së racës së bardhë ariane!
Dhe Adolf Hitleri, i cili braktis katër herë tribunën për të mos qenë i pranishëm në fitoret e racës së zezë mbi atë të bardhë! Kjo ishte olimpiada, flaka olimpike e së cilës gati e preku edhe tokën shqiptare…
NJË GAZETAR – SHQIPTARI I PARË I AKREDITUAR NË NJË OLIMPIADË: ANTON MAZRREKU
Dhe prapë e merr fjalën dokumenti autentik, provë e vërtetësisë historike që gjithashtu po e ribotojmë këtu. Ky është dokumenti krejt i thjeshtë që vërteton praninë e parë të Shqipërisë në Lojërat Olimpike 80 vjet të shkueme. Është edhe ky një dokument zyrtar, autentik i kancelerive të Olimpiadës.
Gjendet brenda “Official report”, “Raporti zyrtar i Olimpiadës” dhe është ky dokumenti që vërteton akreditimin e një përfaqësuesi shqiptar për herë të parë në një olimpiadë. Kishte ndodhur pra, në vitin 1936, Olimpiada e 11-të, çast kur në analet e saj për herë të parë është regjistruar zyrtarisht edhe emri shtetëror “Albania” (Shqipëria). Vështroni dokumentin tonë. Është faqja që tregon gazetarët e akredituar për lojërat (“Press Quotas According to Nations”) siç lexohet, të ndarë simbas shteteve. Në kolonën e shteteve gjen të shkruar “Albania”, që, simbas alfabetit, vjen menjëherë mbas Afganistanit e para Argjentinës. Dhe paralel me “Albania” është numri “1”.
Anton Mazrreku, shqiptari i parë në histori i akredituar në një Olimpiadë
Që do të thotë se Shqipëria ka akredituar “1” gazetar. Ishte 1 midis 593 gazetarëve. Nuk di a kemi sot në Olimpiadën e Rios 2016 të paktën 1 gazetar?!… Siç pata shkruar me kohë, e gjitha kjo dukej si një fakt i vogël, sidomos kur sheh se ballkanikët e tjerë kanë pasë shumë më tepër se Shqipëria: Bullgaria 11 gazetarë, Greqia 8, Rumania 10, Turqia 12, Jugosllavia 13 gazetarë.
Po për hir të së vërtetës, për ne ky është një fakt i madh sepse na zbulon që më 1936 një shqiptar ka qenë i akredituar në Lojërat Olimpike. Çka nënkupton se Shqipëria zyrtarisht është përfaqësuar në Olimpiadë. Dhe nëse është përfaqësuar vetëm me gazetarin dhe gazetarinë, prapë ky është një përfaqësim, ndonëse disi “sui generis”, kur kujton ndërkaq se asnjë sportist shqiptar nuk ka qenë në Berlin! Cili ishte ky njeri?
Askush tjetër përveçse Anton Mazrekut, futbollisti i dikurshëm i “Studente Shkodra”, por sidomos i Skënderbeut të Korçës, drejtori dhe themeluesi i gazetës “Sporti Shqiptar”, më 28 nëntor 1935, kryetari i Federatës Sportive Shqiptare (1945), botuesi i gazetës “Sporti” (1945), zëvendëskryetari i Komitetit Olimpik Shqiptar (1958), zëvendëskryetari i Federatës Shqiptare të Futbollit (Mbasluftës), inspektori i FSHF, radiokronisti i madh, madje themelues i radiokronikës së parë, qysh më 1938.
Në kohën e sotme me nderimin përmes Çmimit “Anton Mazrreku” të themeluar prej autorit të këtij shkrimi dhe mikut të tij të paharrueshëm, Tonin Paloka. Më duhet të rikujtoj pra se kjo do të thotë që Shqipëria e ka filluar edhe në këtë rast me gazetarinë, mu me atë gazetari profesioniste të sprovuar, që na mungoi në Olimpiadën e Londrës 2012 e na mungon edhe në këtë të Rio De Janeiro-s!
Ky është paradoksi “olimpik” shqiptar i shekullit XXI i mundur keqas prej shekullit të shkuar XX”! Në paradoks me Shqipërinë e tij, shkruante Anton Mazrreku nga Berlini: “Prej Rrethit të Dytë të Shqipnis n’Olympiadën e përbotëshme të Berlinit: nji varg i gjatë parafytyrimesh e mbresash kalojnë si në një film cinematografik përpara mendes s’eme: tokohen, shndrrohen, përzihen.
Shoh një Owens të çuditshëm e kujtesa prap pushon mbi zotësin e ethet e Kërrëkut, kam parasysh një Stöck madhështor e nuk vonojnë të më dalin përpara tubolarit e çpuem të Gurashit, shijoj botën e Univesitarve italjan, deri diku paset e japonezve e mendoj prap fatkeqësin e Myftarit e të Kaçaçës, vërej kualt e Argjentinës që dërmojnë Anglin në Polo e më shkon mendja te Ljarja gjakftohtë, jam në Berlin e më duket sikur sot po nisem me çiklistat nga Berati…”…
Mbas pak ditëve, ai kulmon me shkrimin e fundit problematik, përimtues (analitik) me titullin “Mësimi i mosvalvitjes së flamurit t’onë në Olympiadën e Berlinit”. Thotë penda e tij: “… Kur flamujt e të pesë kontinenteve tundeshin në erë të gëzuar e faqebardhë afër njëri-tjetrit, atmosfera e evenimentit të pashoq m’i lagu mollëzat e faqeve me dy pika lot. Dy pika e jo më tepër, po të mjafta për të tërhequr vërejtjen e një biondeje të ndodhur rastësisht pranë meje.
Gjermania e tëra bionde: bionde në leshrat, bionde në sytë, bionde në mveshje, bionde dhe në zë po të duash, nuk ndenji dot pa më pyetur: “Warum weinen Sie?” Pse qani? Nuk mori përgjigjen e vërtetë. Po e merr sot: “Nuk jemi duke u përgatitur si duhet në fushën sportive”. Kështu apo ndryshe, na pëlqen apo nuk na pëlqen, Shqipëria pra ka qenë për herë të parë në Lojërat Olimpike jo më 1972, por më 1936, plot 80 vjet më parë, në Lojërat Olimpike të Berlinit.
Dhe ka qenë përmes gazetarisë! Ose e thënë më qartë: përfaqësuesi i parë shqiptar në Lojërat Olimpike ka qenë një gazetar. Emri i tij është Anton Mazrreku. Një befasi e madhe? Natyrisht! Ndonëse mbas kësaj do të kishte edhe befasi të tjera më të mëdha shqiptare që do të mbërrinin deri tek Adolf Hitleri…
Kupa e Botës është një aktivitet i cili shpesh është lidhur me histori të çuditshme. Dhe padyshim më e çuditshmja është ajo që i përket grupit të famshëm F. Historia tregon se asnjë përfaqësuese e cila e ka nisur turneun si pjesëmarrëse në Grupin F, nuk ia ka dalë të fitojë trofeun, edhe pse i ka shkuar shpesh afër.
Që në vitin 1982, kur u zgjerua në 24 skuadra aktiviteti, u desh të rritej edhe numri i grupeve dhe u shfaq edhe Grupi F. Në atë grup u bë menjëherë pjesë Brazili i madh i Sokrates, favorit për turneun. Por u eliminua rrugës nga Italia.
Katër vite më vonë, në Meksikë 1986, e kishte radhën Anglia e cila u eliminua nga Argjentina e Maradonës. Në 1990, përsëri ishin anglezët në grupin e mallkuar dhe këtë herë dështuan në gjysmëfinale përballë Gjermanisë. Më pas e kishin radhën Holanda dhe Gjermania, apo në vitin 2002, shorti vendosi në të njëjtin Grup F Anglinë dhe Argjentinën, por asnjëra nuk pat sukses.
E vetmja përfaqësuese e cila thuajse e theu mallkimin, ishte Argjentina e Mesit në vitin 2014, pasi ajo arriti deri në finale, por atje u mund nga Gjermania dhe pa të shuhej ëndrra e Botërorit. Kështu që në shortin e sotëm, të gjithë do të duan padyshim të shmangin një grup të veçantë, për të pasur një telash më pak në rrugëtimin e tyre.
AEK triumfoi 2-3 në derbin ndaj Panathinaikos, në supersfidën e kampionatit grek. Në Apostolos Nikolaidis Stadium (Athens), protagonist për AEK ishte edhe portieri Thomas Strakosha.
“Gardiani” kuqezi i priti 11-metërshin polakut Sëiderski, në minutën e 28-të. Paraqitja e Strakoshës pas sfidës u vlerësua me notën 6.7.
30-vjeçari ka luajtur 12 ndeshje në këtë sezon. Për të, ky është edicioni i dytë me fanellën e AEK. bw
AEK Athina tronditi Fioren brenda në “Franchi”, me ekipin grek që doli me 3 pikë, kjo falë edhe paraqitjes spektakolare të Thomas Strakoshës, një portier që në Serie A e njohin shumë mirë pasi prej vitesh ishte pjesë e Lazio-s, shpesh një nga portierët më të lakuar në treguan e Italisë. Pas 10 vitesh në kryeqytet, Strakosha zgjodhi të largohej drejt Anglisë, por për fat të keq gjërat nuk shkuan si duhet në ishull.
Rikthimi i tij në Athinë, tek AEK rezultoi një lëvizje e gjetur pasi më fund gardiani kuqezi është rikthyer të luajë në nivele të larta. Një intervistë për mediat në Itali, Strakosha u rikthye pas në kohë duke falënderuar fillimisht Simone Inzaghin, trajneri i cili i dhuroi debutimin në Serie A:
2
“Inzaghi është një trajner që të largon presionin, e falënderoj gjithnjë, ishte ai që më dhuroi debutimin. Te Lazio kam kaluar 10 vite të bukura, por e dija që nuk do të qëndroja gjithmonë aty, e kisha të qartë që një ditë do të rikthehesha në shtëpinë time, në Athinë. Të largohesha nga shtëpia në moshën 16 vjeçare nuk ishte e lehtë, por më ndihmoi shumë të rritesha si person. Pas Lazio-s kalova në Premier League, por ai dëmtim më bëri të humbas afro 1 vit karrierë, më pas kisha dyshime nëse do të rikthehesha edhe një herë si më parë. Tani tek AEK Athina janë rikthyer të jem i lumtur, kjo shihet edhe në fushë. Athina është shtëpia ime, unë kam lindur këtu, por zgjodha Shqipërinë për familjen time”, u shpreh ndër të tjera Strakosha. bw
Ndeshja e xhiros së katërt do të zhvillohet në stadiumin “Fadil Vokrri” në Prishtinë, duke filluar nga ora 21:00.
KOSOVE – Sot (e enjte) është në program për t’u zhvilluar ndeshja e dy klubeve shqiptare, Dritës dhe Shkëndijës në kuadër të fazës së ligës në Ligën e Konferencës.
Gjilanasit janë pritës të tetovarëve në ndeshjen e xhiros së katërt, e cila do të zhvillohet në stadiumin “Fadil Vokrri” në Prishtinë, duke filluar nga ora 21:00.
Ekipi Drita i Zekirija Ramadanit është në një formë të mirë në kampionat, por e ka nisur mirë edhe në Ligën e Konferencës, pasi ka dy barazime dhe një fitore nga tri ndeshjet e para.
Trajneri i skuadrës nga Gjilani, Zekirija Ramadani, ka folur në konferencën për shtyp në prag të ndeshjes, duke vlerësuar maksimalisht kundërshtarin dhe duke theksuar se kjo do të jetë ndeshja më e vështirë e Dritës në arenën ndërkombëtare.
“Kemi presion. Luajmë para tifozëve tonë. Është ndeshja më e vështirë që e kemi pasur në arenën ndërkombëtare. Patjetër që besoj te ekipi, është mirë që i gjithë grupi është në dispozicion, përveç Mesas, që do të mungojë edhe një kohë të gjatë”. Gjithsesi te Drita deklarohen se ndaj Shkëndijës: “Jemi të motivuar dhe të gatshëm për fitore”.
Në formë të mirë është edhe ekipi i Shkëndijës së Jeton Beqirit, pasi kuqezinjtë kanë një barazim dhe një fitore në dy ndeshjet e fundit në Ligën e Konferencës, kështu që duan rezultat edhe nga ky udhëtim i vështirë.
Përtej aspektit sportiv, kjo ndeshje do të jetë interesante edhe për faktin se vjen një ditë para festës së flamurit, 28 Nëntorit, dhe stadiumi pritet të jetë i mbushur me tifozë nga të gjitha trojet shqiptare, përveç dy qyteteve si Gjilani dhe Tetova.
Medin Memeti ka realizuar gol në Championsin Aziatik. Sulmuesi me prejardhje shqiptare shënoi në sfidën ndaj Johor, takim ky i fituar 2-0 nga skuadra ku aktivizohet Memeti, Melbourne City.
Memeti realizoi për llogarin e ekipit australian, në fundin e sfidës. Ai nuk hezitoi që të festonte, pikërisht me shqiponjë.
18-vjeçari mbetet një talent me prespektivë në Australi, teksa luan në moshat e kësaj përfaqësueseje. bw
Lara Colturi shkëlqen në Slalomin Special të Kupës së Botës në Austri. Skiatorja shqiptare u rendit në vendin e dytë, duke lënë mbrapa emra të mëdhenj.
Për Colturin ky rezultat është mjaft pozitiv, ndërkaq nuk mund të lihet pa përmendur fakti se është podiumi i dytë radhazi.
Ajo përfundoi garën për 1 minutë, 49 sekonda e 34 të qindtat, 1.23 sekonda. Më mirë se Colturi bëri vetëm Mikaela Shiffrin, amerikania që numëron plot 103 podiume në karrierë. Lara shkon në kuotën e 196 pikëve në total, përfshirë këtu edhe 80 pikët e marra së fundmi.bw
Kur Kosova e nisi fushatën kualifikuese për Kupën e Botës 2026 në shtator, ajo e kishte vetëm një fitore në gjithë historinë e saj të re në kualifikimet e Botërorit, dhe disfata e thellë nga Zvicra në ndeshjen hapëse për turneun e verës së ardhshme, i bëri shumë të mendojnë se ekipi kombëtar po shkonte drejt një dështimi tjetër.
Por, për sa hap e mbyll sytë, Kosova i arrti tri fitore dhe dy barazime në një ndryshim drastik dhe mahnitës brenda muajsh për ta arritur plajofin, dhe tani është një hap larg arritjes në Kupën e Botës, pikërisht në dhjetëvjetorin e pranimit në shtëpinë e futbollit botëror, FIFA.
Kosova nuk ka marrë pjesë asnjëherë në një turne të madh, dhe Kupa e Botës verën e ardhshme në Kanada, Meksikë dhe Shtetet e Bashkuara mund të jetë e para.
Dhe, për ta arritur ketë, fillimisht ajo duhet t’i fitojë edhe dy ndeshje të tjera në plajof në mars, një gjysmëfinale kundër Sllovakisë dhe një finale të mundshme kundër fituesit të përballjes Turqi-Rumani.
Për analistin dhe profesorin e sporteve në Universitetin e Prishtinës, Malsor Gjonbalaj, kualifikimi i Kosovës në Kupën e Botës “do të ishte diçka mbresëlënëse, do të ishte përfaqësimi më i mirë që do t’i bëhej vendit në arenën ndërkombëtare”.
“Sepse, e dini çfarë popullariteti të madh e gëzon futbolli, çfarë vëmendje të madhe ka gjithandej botës, prandaj paraqitja e Kosovës në një ngjarje si Kupa e Botës, do të ishte njohja më e mirë për shtetin e Kosovës”, thotë për Radion Evropa e Lirë Gjonbalaj, po ashtu ish-futbollist.
Si arriti Kosova në plajof?
Pas humbjes në ndeshjen hapëse kundër Zvicrës në Bazel në shtator, trajneri i verdhekaltërve, Franco Foda, e pranoi se ekipi i tij u paraqit dobët në mbrojtje në një formacion sulmues 4-3-3 dhe vendosi të ndryshojë qasje dhe taktikë.
“Sot, megjithëse kishim shumë duele, i humbëm ato vendimtaret dhe kjo ndikoi në rezultatin final. Kundër Suedisë këtë gjë duhet ta bëjmë shumë-shumë më mirë”, tha ai pas humbjes.
Foda pastaj ndryshoi skemën dhe kaloi në një formacion klasik 4-4-2 në përballjen e radhës me Suedinë tri ditë më vonë në Prishtinë, duke luajtur futboll mbrojtës, falë të cilit Kosova shënoi dy herë me kundërsulme. Taktikat e tij kryen punë dhe Kosova mori fitoren e parë në Grupin B kualifikues, 2:0.
Pas një paraqitjeje jo shumë të pëlqyer në barazimin pa gola kundër Sllovenisë në ndeshjen pasuese në shtëpi, Kosova i fitoi dy ndeshjet e radhës kundër Suedisë (1:0) dhe Sllovenisë (2:0) për ta siguruar plajofin, pasi iu qëndroi besnike taktikave të Fodës.
Ajo barazoi 1:1 me Zvicrën në ndeshjen e fundit në grup në nëntor, duke grumbulluar në fund 11 pikë në vendin e dytë, mjaftushëm për ta kapur plajofin, pasi Zvica shkoi direkt.
Gjonbalaj vlerëson se kjo vlen falë një pune të gjatë të trajnerit dhe disiplinës që ai ka sjellë në kombëtare.
“Në këtë rast kemi të bëjmë me punë për një kohë bukur të gjatë, një planifikim dhe, sidomos, kemi në krye të ekipit një trajner, i cili e ka realizuar taktikën e lojës me mjaft disiplinë, i ka përzgjedhur lojtarët mjaft mirë dhe mendoj se homogjeniteti i ekipit është çelësi kryesor i këtyre rezultateve deri tani”, thekson ai.
Foda, i cili e mori drejtimin e kombëtares më 2024, bëri shumë ndryshime në ekipin e parë, i ndihmuar shumë edhe nga prurjet e reja, të cilat kanë lënë gjurmët e tyre të dukshme në ekip deri tani.
Pas plajofit të dështuar për Kampionatin Evropian 2020, kur u mposht nga Maqedonia e Veriut, Kosova po vuante ta rindërtonte mesfushën, veçanërisht pas largimit të Hekuran Kryeziut dhe Herolind Shalës.
Pas shumë vitesh përpjekje, Federata e Futbollit arriti të sjellë disa mesfushorë të talentuar, si Elvis Rexhbeçaj më 2024 dhe Leon Avdullahu dhe Veldin Hoxha në prag të kualifikimeve këtë verë.
Rexhbeçaj, i cili luan për Augsburgun në Gjermani, dhe Avdullahu, i cili është pjesë e Hoffenheimit, po ashtu në Gjermani, kanë qenë vendimtarë përkrah Florent Muslijas, i cili ka pasur më shumë detyra sulmuese.
Foda, madje, e vendosi mbrojtësin e djathtë të Comos në Itali, Mërgim Vojvoda, në krahun e djathtë të mesfushës, falë aftësive të tij teknike.
“Tani kemi në mesfushë lojtarë që vrapojnë, bartin barrën, kanë disiplinë të jashtëzakonshme në lojë, siç janë Avdullahu, Rexhbeçaj, Hoxha. Ata bëjnë edhe një lojë të mirë sulmuese me Muslijan, i cili i bashkohet sulmuesve, si një lojtar shumë kreativ dhe teknik, i cili po ndihmon të vijmë më shpejt te goli”, nënvizon Gjonbalaj.
Taktikat e Fodës nënkuptuan, gjithashtu, se ai që shihet si ylli më i madh dhe më i vlefshëm i kombëtares, Edon Zhegova, të mbetej jashtë ekipit të tij startues.
Zhegrova, i cili iu bashkua në verë gjigantit italian Juventus, është sulmues anësor që përshtatet kryesisht në një formacion sulmues 4-3-3.
Lënia e Zhegrovës jashtë formacionit startues habiti shumë njerëz në Kosovë, por Fodës iu shpagua kjo qasje.
“Ne kemi një numër të madh të futbollistëve, secili e meriton të luajë, por secili duhet të jetë i bindur që për ta përfaqësuar shtetin mjaftojnë edhe 30 sekonda apo një minutë lojë. Prandaj, asnjëri nuk duhet të ndihet i fyer kur nuk luan”, thekson Gjonbalaj.
Nuk është vetëm mesfusha që është përmirësuar gjatë kësaj kohe pas ardhjeve të reja, por edhe sulmi me Fisnik Asllanin e Hoffenheimit dhe, posaçërisht mbrojtja, ku Albian Hajdari dhe Dion Gallapeni kanë lënë mbresa.
Gallapeni, 19 vjeç, është mbase përforcimi më i dëshiruar te Kosova, që ka pasur shumë vështirësi ta gjejë një mbrojtës të majtë solid.
Por, a u ndihmua Kosova edhe nga faktorë të tjerë? Gjonbalaj mendon se po.
Nga katër kombëtaret në Grupin B, vetëm Kosova dhe Zvicra arritën fitore. Suedia e Sllovenia nuk ia dolën të merrnin më shumë se barazime.
Që të dyja kanë treguar formë të dobët në këto ndeshje kualifikuese, duke pasur parasysh të kaluarën e tyre.
Suedia u paraqit ndaj Kosovës me dy prej sulmuesve më të shtrenjtë në historinë e Premierligës angleze, Alexander Isakun e Liverpool dhe Viktor Gyokeresin e Arsenalit.
Asnjëri nuk e bëri dallimin.
“Nuk ka ekip të lehtë për t’u mposhtur, por është e vërtetë që ato nuk kanë qenë në formën e tyre më të mirë në këto ndeshje”, thotë Gjonbalaj.
Suedia, megjithatë, është në plajof sikurse Kosova, jo përmes rrugës së kualifikimeve, por përmes Ligës së Kombeve, dhe në fund mund të jetë pjesë e Kupës së Botës në verë.
Gjasat e Kosovës në plajof
Kosova do të donte që ndeshjet e plajofit të zhvilloheshin tani, duke e parë formën e skuadrës, por asaj do t’i duhet të presë deri në fund të marsit, që nënkupton se është mbase herët të flitet për gjasat.
Dardanët do të udhëtojnë në Bratislavë më 26 mars për t’u përballur me Sllovakinë në ndeshjen gjysmëfinale të plajofit, të cilën duhet ta fitojnë patjetër për t’i mbajtur gjallë shpresat për një finale që do ta çonte në Botëror.
“Mos të harrojmë, jemi në ekzaltim, sepse jemi në plajof, por nuk e kemi kryer punën ende, duhet qetësi e madhe dhe punë e madhe profesionale, për ta arritur kualifikimin, sepse bëhet fjalë për dy ekipe shumë të forta”, vlerëson Gjonbalaj.
Finalen e mundshme, Kosova do ta zhvillonte në Prishtinë kundër fituesit të përballjes tjetër mes Turqisë dhe Rumanisë, më 31 mars.
Derisa beson se gjasat me Sllovakinë janë shumë reale, Gjonbalaj beson se përballja e mundshme me Turqinë do të ishte shumë më e vështirë.
“Mendoj se me Sllovakinë kemi shumë gjasa, ndërsa në ndeshjen finale pres ta kemi kundërshtar Turqinë, e cila, mendoj, është ekip shumë i papërshtatshëm për neve, por do të kemi mundësi sepse luajmë në shtëpi”, thekson ai.
Revista e njohur ndërkombëtare e futbollit “The Athletic” ka përpiluar renditjen e saj të njëqind futbollistëve më të mëdhenj të të gjitha kohërave.
Kjo listë, e përpiluar nga gazetarët, si në të gjitha rastet e ngjashme, ka shkaktuar polemika mbi disa nga renditjet.
Lionel Mesi renditet i pari përpara Maradonës dhe Peles (në këtë renditje) ndërsa Kristiano Ronaldo është i pesti.
TOP 10-shja
10. Mishel Platini 9. Ferenc Pushkas 8. Zinedin Zidan 7. Franc Bekenbauer 6. Alfredo Di Stefano 5. Kristiano Ronaldo 4. Johan Kryijf 3. Pele 2. Diego Maradona 1. Lionel Mesi
Armando Broja u detyrua të linte fushën e lojës i dëmtuar në ndeshjen ndaj Anglisë, aty ku u duk se pësoi një dëmtim të rëndë.
Në fakt, gjërat nuk duken aq keq sa u menduan në fillim dhe mediat angleze, raportojnë se paraditen e djeshme Broja është rikthyer te Bërnlei. Sulmuesi shqiptar ka kryer një kontroll mjekësor me mjekët e klubit e më pas është planifikuar për të kryer ekzaminime të tjera mjekësore, ku edhe do të shihet dëmtimi.
Por bëhet fjalë për një ndrydhje të gradës së parë dhe mungesa e tij në fushë, pritet që të jetë vetëm disa ditë e më pas do të rikthehet në skuadër, për të tentuar të fitojë minuta me ekipin anglez të Bërnelit.
Këtë të mërkurë u përditësua edhe renditja e FIFA-s, pas sfidave të muajit nëntor. Pas fitores minimale 0-1 ndaj Andorrës dhe pas humbjes 0-2 ndaj Anglisë, Shqipëria ka humbur dy pozicione. Nga vendi i 61-të, kuqezinjtë e shohin veten në vendin e 63-të.
Ekipi i Sylvinhos siguroi kualifikimin në Play Off të Botërorit, ndërsa këtë të enjte do mësojë rivalin që do ketë në gjysmëfinale.
Pasi fitoi 0-2 ndaj Sllovenisë dhe barazoi 1-1 ndaj Zvicrës, Kosova është përmirësuar me 4 pozicione në renditjen e përgjithshme të FIFA-s. Dardanët, të cilët janë kualifikuar për në Play Off të Botërorit, tashmë janë në vendin e 80-të. bw
Komentet