Një bust i heroit kombëtar të Shqipërisë, Gjergj Kastriot Skënderbeu është inauguruar sot në Hungari, në qytetin Eger.

Busti është vendosur në sheshin e emëruar gjithashtu pas heroit kombëtar, ndërsa është mbajtur edhe një ceremoni e organizuar nga Ambasada e Shqipërisë në Hungari dhe bashkia e Egerit.

Busti, një financim i Konsullit të Nderit z. Avni Hafuzi, do të jetë në të njëjtat përmasa si ai i vendosur ne Parkun e kryeqyteti hungarez, Budapest.bw

Nga UVIL ZAJMI
Janë dy data, 26 dhe 27 prill pak ndryshe për legjendën e futbollit shqiptar, Sulejman Demollari. Shumë të afërta dhe që lidhen ngushtë me karrierën e tij, kryesisht atë me fanellën kuqezi të Kombëtares.

“Kam debutuar me përfaqësuesen kur isha 19 vjeç, në Belfast më 27 prill të 1983-shit kundër Irlandës së Veriut. Trajneri Shyqyri Rreli më aktivizoi që nga minuta e parë. Humbëm 0-1”, kujton Demollari për “Panorama Sport”. Ndërsa e para, ka një tjetër histori. Ndonëse nga ai 26 prill i 1989-ës kanë kaluar 35 vjet, pikërisht atë mbrëmje, në stadiumin e famshëm “Uembli” të kryeqytetit britanik, Londër, do të zhvillohet një ndeshje krejt e veçantë. Angli-Shqipëri është e vlefshme për eliminatoret e Kampionatit Botëror “Italia ’90″.

PSE ISHTE UNIKALE
Angli-Shqipëri ishte unikale për gjithçka. E para ndeshje mes dy Kombëtarët, me lojtarët shqiptarë që si asnjëherë më në të kaluarën, por edhe më vonë, do të shkelnin në barin e “Uemblit”, aty ku kanë luajtur legjenda, nga yje të futbollit vendës dhe atij botëror. Në “Uemblin” e rezervuar vetëm për sfida të përfaqësuese angleze, finale kupash europiane për klube, por edhe Europian apo Botëror, si dhe finalet e Kupës së Mbretëreshës. E para herë që një grup i madh me futbollistë, staf, bashkë me ekipin Shpresa, udhëtojnë drejt Anglisë, ndonëse nga ndeshja e marsit në “Qemal Stafa”, nuk do të jenë portieri Mersini, mesfushori Josa dhe sulmuesi Minga.

Dhjetë ditë para ndeshjes, një ngjarje e rëndë kishte goditur Britaninë e Madhe: Më 15 prill, në stadiumin e Shefildit, nga incidentet mes tifozërive, kanë humbur jetën 96 tifozë dhe në nderim të tyre, në “Uembli” para takimit, mbahet një minutë heshtje. Madje, në fushë do të zbresin drejtues të federatave, mes tyre edhe Nimet Cani, kryetari i FSHF-së. Në stadium janë të pranishëm edhe futbollistët e skuadrës Shpresa, që drejtoheshin nga Medin Zhega e Vasil Bici, që një ditë më parë kishin humbur 2-0 në stadiumin e Ipsuiçit.

Ndërkohë, portieri Blendi Nallbani është befasia e madhe për anglezët, nisur nga mosha e tij, 17- vjeç, e para në kombëtare dhe debutim në “Uembli” për të. Impakti i parë me një stadium-tempull, në atë të martë në mbrëmje, kur në të njëjtën orë me atë ndeshje, skuadra kishte zhvilluar stërvitjen zyrtare. Të nesërmen ndeshja Angli-Shqipëri. Skuadrat kanë dalë në fushë, janë rreshtuar dhe pastaj himnet. Të gjithë janë në këmbë dhe në “Uembli” për herë të parë do të ekzekutohet edhe himni shqiptar.

SUPERGOLI DHE ANËSORI
Mbrëmja e 26 prillit ka startuar, por ajo do të jetë pak më ndryshe se të tjerat. Por më shumë, ajo natë londineze nuk do të kujtohet për rezultatin, por për një episod që do të mbetet unikal, për situatën e krijuar, befasinë që përcolli, krejt të rrallë, deri të pabesueshme. Pikërisht ishte goli spektakolar i shënuar nga Sulejman Demollari, por i mohuar dhe anuluar padrejtësish dhe pa asnjë motiv nga një flamur i asistentit të arbitrit norvegjez, Halle. Anglezët janë në avantazh 2-0 dhe teksa luhej minuta e 42-të, mijëra spektatorë të pranishëm në tempullin londinez do të heshtnin. Një pauzë totale kur në tabelën gjigande elektronike do të shkëlqejë fjala “Goal, Goal”, e nga zëri i telekronistit do të dëgjohet: “Demollari… what a terrific goal…”. Por, pas disa sekondash, i befasuar komentatori thotë se është një gol i pavlefshëm me një frymëmarrje të thellë dhe çliruese.

SHIH VIDEON

Aksioni ishte i tillë, kur pas një goditjeje këndi nga Demollari, në krahun e djathtë të sulmit, topi largohet nga mbrojtja vendëse, por për disa çaste janë futbollistët shqiptarë që të vendosur në mesfushën angleze, që e qarkullojnë “sferën”. Janë disa manovrime të gjata, nga Jera, Millo, Zmijani, Demollari dhe Noga që ka zëvendësuar Hasanpapën. Ai (Noga) pason te Demollari dhe me një të majtë fantastike nga jashtë zone, topi shkon në rrjetë.

“Ndonëse me shpinë nga porta, marrja e topit, goditja me trinë të plotë me kthesë me të majtën fluturimthi pa e parë portën, nga një distancë 17-18 meta pak diagonal, e bëri një gol të jashtëzakonshëm. Pata siguri se nuk do të gaboja, duke ndjekur trajektoren deri kur topi që ndal në rrjetë në gjysmë lartësie në të djathtë të Shiltonit të papërgatitur”, kujton Demollari. Një gol kryevepër, ndërsa “Uembli” në qetësi të plotë. “Në stadium ra heshtja, nuk pati asnjë reagim nga Shilton apo mbrojtësit anglezë. Gëzimi im ishte i madh, emocionet po ashtu. Goli në ‘Uembli’ ishte një ëndërr, aq më tepër t’i shënoje një portieri si Shilton. Gjithçka ishte intuitive. Për një çast, një mijë mendime më erdhën në kokë”, shprehet ish-mesfushori fantastik i kuqezinjve. E ndërsa lojtarët po festojnë, papritur flamuri i asistentit norvegjez sinjalizon për parregullsi. Arbitri kryesor do të vrapojë pranë tij, i rrethuar nga futbollistët shqiptarë që protestojnë. Dhe pasi ka biseduar me të, padrejtësisht goli i Demollarit do të anulohet në mënyrë absurde nga asistenti për një pozicion inekzistent jashtë loje të Ylli Shehut.

REAGIMI PAS ANULIMIT
“Nuk e kam besuar kur kam parë flamurin lart të asistentit, madje isha pranë tij. Qëndronte statik, si i mpirë, nuk fliste, ishin arbitra norvegjezë. Me kapitenin Hodja pastaj të gjithë reaguam ndaj tij dhe pas disa sekondash arbitrit kryesor, që pa asnjë motiv e anuloi. Nuk pati marrje me dorë, asnjë faull nga unë, asnjë lojtar i yni në pozicion të parregullt para portierit. Edhe në pamjet filmike shihet qartë. Jo se ai gol do të ndryshonte fatin e lojës, pasi epërsia e tyre ishte e dukshme. Në konferencën për shtyp pas ndeshjes, kur e pyetën trajnerin Robson, nëse do i anulonin Anglisë një gol të tillë, ai tha: ‘Nuk e di çfarë do të ndodhte’. Pastaj darka zyrtare u organizua në një nga restorantet në mjediset e brendshme të stadiumit”, tregon Demollari.

Nga një shënim në librin e kujtimeve të stadiumit, te kthimi në hotel në orët e vona pas mesnate. “Ajo ishte një tjetër natë e gjatë pa gjumë. Kisha të tjera emocione, ndeshja më shfaqej si një film. Goli i anuluar nuk më ndahej, duke e risjellë të detajuar në vetvete. Kam pritur dhe kam kërkuar ta takoja atë arbitër edhe më vonë, por nuk m’u dha asnjëherë rasti. Kujtoj se në pushim të ndeshjes nuk na doli koha të bënim analizë. Në ‘Uembli’, në pushim, lojtarët anglezë vraponin drejt dhomave të zhveshjes. Kjo, sepse nga fusha deri tek ato është larg. Ne nuk e menduam dhe kur arritëm atje, na priste arbitri për të filluar pjesën e dytë. Në atë ndeshje tipike britanike kam markuar kapitenin Robson, që pas takimit më dhuroi edhe fanellën”, thotë Demollari për ndeshjen kundër Anglisë.

RIKTHIMI NË ANGLI
Vite më vonë, rikthimi në Angli, por këtë herë si trajner i Kombëtares bashkë me Mirel Josën, që ishte ndihmës i tij. Shtator 2001, Angli-Shqipëri 2-0, një përballje që do të zhvillohet në Njukasëll, jo në “Uembli”, pasi anglezët kishin filluar t’i luanin edhe jashtë Londrës sfidat e përfaqësueses. Gjatë konferencës për shtyp, ka reagim nga gazetarët vendës, kur njëri prej tyre do i kujtojnë Demollarit golin e mohuar. “Ishte një gazetar që papritur dhe as që e kisha menduar, madje u ndodha i papërgatitur, kur më pyeti: ‘Demollari, ju kanë anuluar padrejtësisht një gol që keni shënuar në Uembli? Pse?’, më tha gazetari. Nuk kisha çfarë t’i thoja. Me humor iu përgjigja se për këtë duhet të pyesni arbitrat. Por, kuptova se nuk e kishin harruar, iu kishte mbetur në mendje ai gol. Ai është goli më i bukur në karrierë, të tillë e konsideroj, edhe pse nuk u vlerësua i tillë nga arbitrat. Ajo është gjithashtu edhe ndeshja më e veçantë e karrierës, jo më u bukura, por unikale dhe e papërsëritshme”, përfundon Demollari.

PANORAMASPORT.AL

Nga larg i ngjason në çehre babait të tij. Gjatosh, me lëkurë zeshkane e, flokë të errët. Të gjithë e përshëndesin. Kur dikush s’e ka mendjen, ai i flet përpara: “Ku vete”… ndërsa na kujtohet “Apologjia ime (jetës)” shkruar nga i madhi Petro Marko; “-Ku linde, o i ri? – O jetë, linda në shkreti! – Ku rron dhe ku vete, në ç’dhera e, në ç’dete?!…”. Kemi takuar Jamarbërin, apo Madunë, siç e thërrasin prej vitesh të gjithë, djalin e vetëm të shkrimtarit, të cilësuar “Peshkop i Letërsisë”, Petro Markos. “Pseudonimi”, i ka mbetur nga një vajzë e vogël, e cila s’mund të shqiptonte të gjithë emrin dhe e thërriti; Madu.

Kur e pyesim Madunë, se; cila ka qenë dita më e keqe e jetës, shprehet për atë ditë kur i ngordhi macja, ndërsa ishte 10 vjeç. E kur habitemi, na kthehet: “Unë e dija se çfarë më priste, isha i përgatitur”, ndërsa na kujton një shprehje të Shopenhauerit: “Ai që është i ri e parandien të ardhmen, ai që është i rrjedhur, jeton me të kaluarën, pjesa më e madhe e njerëzve, jetojnë të tashmen”…!

Që në rininë e hershme, dashuria e Madusë ishte dhe vazhdon të mbetet poezia. Dikur i kishin thënë se; poezia nuk të jep bukë, e i riu i ishte përgjigjur se; as buka nuk të jep poezi. Të shkruajë poezi.

Kjo është gjëja që vazhdon të bëjë edhe sot Madu. Ai vazhdon të jetojë në shtëpinë që u lind, aty ku e ka pasur gjithnjë shkrimtari i madh, në bulevardin “Zogu I-rë”, shumë pranë Maternitetit.

Po si ka qenë jeta e tij, problemet e shkaktuara në rini dhe dashuria e humbur, bisedat e fundit me Petro Markon dhe ato që s’i mësoi kurrë i ati…!

Mes intervistës me Jamarbër (Madunë) Markon, ne do të mundohemi të kuptojmë atë që kanë hequr shumë intelektualë shqiptarë, dhimbjen e pashërueshme, që i shkaktoi regjimi aq i egër i Enver Hoxhës.

Tiranë, 10 prill 2007

Cilin virtyt ke trashëguar nga babai yt?

Më ka ndihmuar gjithmonë tërheqjen tek vetvetja, për ta kuptuar. Kur fillova ta kuptoj, mendova se kjo ishte kaq pak, saqë duhet ta filloja jetën, jo më në këtë glob të ndyrë, por në galaktika të tjera.

Çfarë nuk të ka mësuar babai yt?

Petro Marko, s’më ka treguar asnjëherë për torturat e vërteta. Ato i kuptova kur u torturova vetë.

Cila ka qenë biseda e fundit me babanë tënd?

Ka qenë i shtrirë në shtrat, pak ditë para se të vdiste dhe më tha: “O Madu, kujton se po vjen demokracia në Shqipëri”?! Unë heshta, ndërsa ai vijoi…; “Pa kaluar dhe 50 vjet, s’bëhet hapi i parë për të kaluar në demokraci”. Dhe mendoj se realiteti është i tillë.

Në vitet ’90-të, e menduat ndonjëherë të angazhoheshit politikisht?

Do të më duhej shumë kohë ta mendoja këtë, ndërsa për të marrë pjesë, do ishte e pamundur.

Cila ka qenë dita më e keqe e jetës tënde?

Kur isha 10 vjeç, kisha një mace shumë të bukur, e cila shkoi të pijë ujë në një çezmë dhe në atë moment ngordhi.

Kur të pyesim për ditën më të hidhur, ti tregon kur humbe macen. Për ty dënimi s’ishte ditë e keqe?!

Jo, sepse dënimin e prisja. (Dhe më kujtohet një shprehje shumë e vërtetë. Ai që është i ri, e parandien të ardhmen. Ai që është i rrjedhur, jeton me të kaluarën. Pjesa më e madhe e njerëzve, jeton me të tashmen). Unë e dija fatin tim. Isha biri i Petro Markos.

Po dita më e bukur?

Mbaja në dorë një trëndafil. Filloi era dhe trëndafili u rrëzua te bluza e një vajze. Ajo me siguri, do të bëhej e dashura ime.

Kështu ndodhi realisht, sepse shumë poetike e thëna?

Unë kam dashur çdo femër që kam takuar e që ndjente më shumë për veten e saj, se për mua. Dëgjo, unë mendoj që; po të biesh në dashuri si fizik, dashuria do të shndërrohet në pleh. Po të biesh në dashuri si mendim, ti do të ngihesh edhe kur të kesh vdekur.

Mund të na flisni më konkretisht, kjo është histori e vërtetë?

Është historia e një vajze, të cilën unë e doja, por e shmangja. Isha rreth të 20-ve dhe më në fund, pas shumë insistimesh i tregova, se po të ishte pranë meje, ajo do të vuante. Ndodhi realisht kështu. Pas disa muajsh më burgosën e, kur dola nga burgu, ajo më erdhi në shtëpi e më takoi. Sigurisht më falënderoi, që e kisha shpëtuar nga vuajtjet.

Pas përfundimit të dënimit në vitin 1978, nuk u orvatën të të burgosnin sërish?

Më kujtohet që rreth vitit 1979, më thirrën në Degën e Punëve të Brendshme dhe kryetari, pasi bisedova me të, më tha: “Ti vendin prapë në Spaç e ke”. Unë e dëgjova dhe i thashë: “Kujdes ti, se mos të vjen ndonjë kancer në pankreas dhe s’do të dish më, nga të erdhi…”! Ai më nxori jashtë zyrës me të bërtitura. Fati i tij ishte siç e kisha parashikuar dhe teksa nisej në Rinas për t’u kuruar në Francë, u kishte dhënë porosi vartësve, që mua të mos më ngiste më njeri.

Cili është pengu yt?

Të kisha një telefon në Spaç, që të merrja Enver Hoxhën e, t’i thosha, mor ndyrësirë, mor qen…!

Kur erdhe në Tiranë, tentove të bëje atë që s’e bëre në Spaç?

Enveri fshihej nga e gjithë Tirana, kështu që s’kisha shanse…!

Ti mendon se, thellë-thellë, Enver Hoxha ka pasur një dozë pozitiviteti?

Ai ishte mes një grupi studentësh që vinin nga Franca, të cilët u hoqën si marksistë-leninistë dhe s’lanë njeri pa vrarë e shkatërruar, para se ata të vdisnin.

Çfarë të kanë mohuar nga jeta ato vite burgu?

Atëherë isha i ndrojtur dhe më pas kur erdhën gjërat ndryshe, u bëra xhelat i vetvetes.

Çfarë ndjesie të krijojnë ato vite të burgut?

Ndjesia e lirisë në një vend të ndrydhur, është më e plotë se në një vend të hapur. Po të mos kisha qenë i burgosur në Spaç, s’do e kisha kuptuar kurrë, çfarë është liria e vërtetë. Më merr malli ndonjëherë, për galeritë e Spaçit.

Ju jeni i lirë?

Në momentet e ndrydhura e ndjeja lirinë si ndjeshmëri romantike. Ndërsa në momentet më të lira, liria bëhet një “kukumjaçkë”, që i këndon fqinjëve.

Për çfarë të merr më shumë malli?

Më merr më shumë malli për veten time, ashtu siç kam qenë ndonjëherë.

E si ke qenë?

Një krijesë e gurtë që konstaton, por që s’bën asnjë veprim.

Cilët janë shokët e tu?

Nuk e di.

Kë ke pasur shok atëherë?

Shoku im i vetëm, është njerëzimi dhe natyra. Shoku im i humbur, është qielli dhe pabesia. Shoku që rri pranë meje, është dështimi dhe fitorja. Po të gjenden shokë të tjerë, do të isha larguar nga kjo botë.

Keni botuar dy libra me poezi. Keni ndonjë plan të afërt, për të botuar një libër të tretë?

Kam botuar librin e parë “Rastësisht me dashje”, më 1995, dhe “Pro nobis”, më 2001. Tani kam gati një tjetër libër, me poezi.

Ke provuar ndonjëherë të tentosh të shkruash prozë?

Sigurisht, por mendoj se me prozë, bëhesh shumë i vogël. Për mua poezia, është hapi i parë drejt afërsisë me gjithçka.

Ke frikë nga vdekja?

Dy herë më shumë dhe një herë më pak.

Pse?

Sepse kur ajo vjen, s’e dallon dot. Po iku, ti ke një moment zhgënjimi.

Nëse do të zgjidhje kohën kur do jetoje, do preferoje mesjetën, fillimet e shekullit XX-të, apo të ardhmen?

Do vendosja të jetoja në periudhën para ardhjes së njerëzimit. Do të isha një pemë pa lule, pa frutë, do të kisha vetëm pak qiell.

Ku beson?

Po të besoja te gjërat që dallohen, do të isha i mefshtë. Po të besoja, do qëndroja mbi një trung në oqean, për të pritur kontaktin me ishullin më të largët të botës.

Pa emër

U rrëzuan të gjitha mrekullitë në greminë
Askush nuk i vuri re
Vetëm i panjohuri
Ulur tek stoli i tij
Duke pritur të ardhmen

Secili ëndërron të jetë cigarja e fundit në paketën e madhe
Ku tymi mbulon gjithçka
Lë pa prekur majën e mprehtë
Atje ku jeton njeriu i vërtetë

(Shkruar nga Madu, në moshën 20 vjeç, botuar në librin e parë.)

Jamarbër Marko: “Poeti nuk di të kthehet”

Ndërroi jetë në moshën 59-vjeçare, pas një sëmundje të rëndë, poeti Jamarbër Marko. Bir i shkrimtarit Petro Marko dhe i piktores Safo Marko, la pas fletore të tëra me poezi të pabotuara, të cilat e motra Arianita Marko, kishte vendosur t’ia botonte në një përmbledhje.

Vetëm pak para se të ndërronte jetë, mesnatën e së premtes, ai i tha se e kishte vendosur titullin: “Nuk di të kthehem”. Një titull që vjen si një mesazh, si varg i fundit poezie për të gjithë

Ajo zbriti në fund të shkallëve të ngushta. Njerëzit përreth i bënë vend të kalonte. Qëndroi e vetme dhe e priti të vëllain. Për të fundit herë e përcolli. Ai doli nga shtëpia dhe më nuk do të kthehet. Vëllai, Jamarbëri nuk jeton. Motra, Arianita e përqafoi, e puthi, e përkëdheli, foli dhe u përkujdes për të fundit herë.

Mesnatën e së premtes, (diçka më shumë a më pak), ai u largua nga kjo botë. I heshtur. Ashtu e fortë, ajo nuk bëri zë. As nënës së sëmurë nuk i tha. Ia fshehu Safos, vdekjen e të birit. Por nëna diç ndjeu.

Me gjithë sëmundjen, nxori zë e tha: “Zot, si do ta gdhijmë këtë natë, deri sa të vejë ora 3 (e pasdites)”. E paratha Safoja, orën kur do e përcillte për në banesën e fundit birin, dhe Nita e respektoi vendimin e saj.

“E shkreta unë, e kam sëmurë Madunë”… ajo e ndiente, edhe pse të gjithë heshtën para saj. Safo Marko, vazhdon të qëndrojë shtrirë në shtrat dhe në ndonjë çast kthjellimi ndoshta edhe është çuditur, sa shumë njerëz hyjnë e dalin në dhomën e saj. Ndoshta edhe e ka kuptuar, se diçka nuk shkon me Madunë e saj…?!

Miqtë e të afërmit, vetëm ata venë e vijnë në familjen Marko. Por janë të paktë. E çuditshme se si pret që kur largohet nga jeta një njeri, një bir arti, një poet, artist si ai, pret që njerëzit të derdhen lumë e që Bulevardi “Zogu i Parë”, deri te shkallët e shtëpisë ku banoi shkrimtari Petro Marko, të jenë të mbushura plot. Mungojnë njerëzit e kulturës. Ata që emrin e kësaj familje, e zënë në gojë kur ua do puna të mbahen me të madh e që i harrojnë sa kthejnë krahët.

Sot ata janë kaq të paktë, sa të zë trishtimi. Është një trishtim që i shtohet mortit që ka rënë, zymtësisë së kohës, e asaj të apartamentit të vogël, të Markove të mëdhenj.

Poeti Xhevahir Spahiu, aktoret Rajmonda Bulku e Yllka Mujo, janë personalitetet e vetme të pranishëm. Ministri i Kulturës Ferdinand Xhaferaj, ka dërguar vetëm një mesazh ngushëllimi, dhe atë përmes zëdhënëses për shtyp…!

Mbi trupin e pajetë të Jamarbërit, në një kurorë me lule të bën përshtypje mesazhi i shkruar në shirit: “Mirënjohje për sakrificën e familjes suaj. Me respekt “˜Bota e luleve’”. Ndonjëherë prej atyre që nuk njeh, vjen edhe respekti më i madh.

Jamarbër Marko u nda nga jeta dje në moshën 59-vjeçare. Vuante poeti, jo vetëm prej sëmundjes, (diagnoza: cerozë në mëlçi), por më shumë prej të kaluarave. Ngulmonte të mos kurohej. Ishte një vetë-dorëzim, për të cilin zor se mund t’ia ktheje mendjen.

Diçka tej imagjinatës, ndoshta kish ndodhur në shpirtin e tij, shpirt poeti, dhe ai nuk kthehej dot më. Iu dorëzua fatit, mendimeve të tij, kështu hoqi dorë prej jetës, apo prej vetes, ku i dihet?! Madu nuk diti të kthehej më.

Me gjithë përpjekjet, as Arianita nuk e ndryshoi dot vendimin e tij. Nuk i mbeti tjetër, veçse ta respektonte deri në fund, t’i qëndronte pranë, se ai ashtu e zgjodhi ta kishte fundin, në shtëpinë e babait, në duart e motrës, pranë nënës së sëmurë.

E patën pyetur një here, në kishte frikë nga vdekja, dhe ai ishte përgjigjur: “Dy herë më shumë dhe një herë më pak. Sepse kur ajo vjen, s’e dallon dot. Po iku, ti ke një moment zhgënjimi”.

Por dje nuk u zhgënjye, ajo e priti, nuk iku. Madu zgjodhi ta ndiqte pas. E nëse besonte në një botë tjetër, kushedi, ndoshta ka fatin që të paktën tani, të jetë “një pemë pa lule, pa frutë, me vetëm pak qiell”. Të shijojë lirinë, atë që i pat munguar gjatë viteve të burgut në Spaç e, ndoshta edhe gjatë burgut prej së gjalli që përjetoi, ashtu i tërhequr dhe i lënë në harresë.

Ajo qan në heshtje, ashtu siç është mësuar të jetojnë Markot. Edhe britmat i ka të tilla, të heshtura. “Ai ishte vëllai im”, vetëm për të thënë këtë nxori zë.

Si për të thënë se tani e qara ishte e përligjur, se tani mund ta hidhte poshtë petkun e “të fortës” për të shprehur dhimbjen. Ajo i qëndroi pranë deri në fund, ashtu si vetëm një motër që e do shumë vëllain mund ta bëjë.

E me gjithë vuajtjen, prapë e fortë ajo gjen kurajë të flasë për të vëllain, për çastet e tij të fundit e mbi të gjitha për përmbledhjen e fundit me poezi, të cilës pak para se të vdiste, Jamarbër Marko ia vendosi vetë titullin: “Nuk di të kthehem”.

Shtator 2010

Arianita Marko: “Madu donte të jetonte dhe të vdiste, pa bërë kompromise”!

Znj. Arianita, si ishte gjendja e Jamarbërit, sidomos kohët e fundit?

Gjendja e tij kohët e fundit ishte e mjerë, donte asistencë, donte ndihmë, të cilën unë si motër, ia kam dhënë. I kam dhënë aq ndihmë, sa mund t’i japë një motër një vëllai, që e do shumë. Por ndihmë tjetër, nuk ka pasur. Ai nuk pranonte të kryente vizita mjekësore. Ishte sikur të refuzonte të jetonte, sikur e kishte vendosur fundin…! Sepse ai kishte parë dhe ka parë të gjitha gjërat, që mund të ndodhnin. Madu nuk gënjehej kollaj. Ai donte të vdiste në shtëpi. Unë nuk bëra asgjë kundër vullnetit të tij, e mbajta në shtëpi, i ndjenja afër deri në momentin që ai iku.

Ç’mendonte ai për gjendjen, sidomos të kohëve të fundit të familjes Marko. Çfarë thoshte, gjatë bisedave që keni pasur?

Ne nuk bisedojmë, se s’jemi aq të vegjël, për të biseduar për gjendjet. Ne gjendjet i dimë, sepse prindërit kanë kaluar disa periudha kohe, që janë disa regjime, me disa ndryshime. Ne dimë se si vuajnë njerëzit, se si vuajnë artistët, të ndershmit, të pasurit dhe i pranojmë. Ne dimë të vuajmë dhe të ikim në heshtje. Unë për vete bëra një thirrje, e theva heshtjen dhe nuk pendohem për këtë.

E bëra për të kërkuar ndihmë për këtë familje, që meritonte pak më shumë vëmendje, sepse u ka dhënë shumë njerëzve si familje, si artistë. Ata i deshën njerëzit, jetën, panë zhgënjimet që kërkonin të vërtetën dhe që pastaj…! Kërkova ndihmë jo për veten, por për të mbajtur ata. Erdhi një ndihmë modeste kohët e fundit. Por dashuria ime si motër dhe si nënë për mamanë time, nuk u ka munguar edhe nuk do t’u mungojë asnjëherë. Për vete jam sakrifikuar me gjithë shpirt, për tre artistët që kam pasur në shtëpi.

Madu, siç i thërrisnin të gjithë, në një farë mënyre edhe refuzonte t’i botoheshin krijimet e tij. Përse?

Madu nuk ka dashur të botoheshin shkrimet e tij, sepse ne që fëmijë, jemi mësuar me botimet. Nuk ishim nga ata që gëzoheshin kur botohej diçka për herë të parë, e rëndësishme apo e parëndësishme qoftë. Ne ishim për botime me vlerë. Jo se ai ka refuzuar të botonte, por nuk e di, ndoshta…!

A ka lënë dorëshkrime?

Po. Madu ka lënë pas shumë blloqe me poezi, që them se ndoshta po të jem gjallë, do t’i botoj. Dje (të premten) para se të vdiste, i thashë: Kam vendosur t’i botoj poezitë e tua. I kërkova të vendosnim një titull dhe ai më tha se e kishte një në mendje: “Nuk di të kthehem”. Është një titull që ka shumë krah mendimi. Do të thotë nuk di të kthehem nga vdekja, nuk di të kthehem në jetë, nuk di të kthehem nga fillimi, nuk di të kthehem në shpresë…!

Po kohë më parë, a keni bërë ndonjë përzgjedhje të poezive, që do të donit të botonit?

Nuk kam bërë asnjë përzgjedhje poezish. Kam bërë përzgjedhjen e asistencës mjekësore. Është më njerëzore të përcjellësh ata duke i përqafuar, duke i puthur, duke ndier afërsinë si njeri, se sa një botim. Botimi vjen më pas. Unë i ndjenja afër tim vëllai, si njeri.

A vazhdonte të shkruante gjatë kohëve të fundit?

Kohët e fundit nuk mund të shkruante, sidomos pas aksidentit.

Si ishin momentet e fundit të poetit?

Momentet e fundit të Madus… vdiq një njeri, duke vuajtur shumë. Zgjodhi të vdiste në dorën time dhe unë ia mbajta dorën deri në fund, duke e puthur, duke e përqafuar, duke i shtrënguar dorën, deri në grahmat e fundit. Se ishte më mirë të ndodhte në krahët e motrës, se sa në krahët e çdo njeriu tjetër.

Lexuesi e njeh si poet, bir i shkrimtarit Petro Marko dhe piktores Safo Marko, por si ishte Jamarbëri njeri?

Madu ishte një njeri që vuajti gjatë gjithë jetës. Ishte shumë i veçantë. Ishte një artist i lindur në një familje artistësh. Donte të jetonte dhe të vdiste pa bërë asnjë kompromis. Memorie.al

Presidenti ukrainas Volodymyyr Zelensky u shfaq në listën e të kërkuarve të Ministrisë së Brendshme ruse ditën e sotme. Vepra e saktë për të cilën ai akuzohet mbetet e paqartë sipas mediave në Rusi.

Faqja e internetit e ministrisë thotë se presidenti ukrainas kërkohet sipas një neni të Kodit Penal të Rusisë dhe përmban emrin dhe fotografinë e tij të plotë, si dhe datën dhe vendin e lindjes. Nuk ka të dhëna për procedimin penal ndaj tij.

Ky zhvillim vjen një ditë pasi kreu i Këshillit të Sigurisë Kombëtare dhe Mbrojtjes së Ukrainës, Aleksandr Litvinenko, u vu gjithashtu në listën e të kërkuarve të Rusisë. Ai e mori postin nga paraardhësi i tij Aleksey Danilov në mars. Edhe në këtë rast, nuk janë specifikuar detaje të akuzave.

Në prill, Litvinenko pretendoi se ishte e nevojshme të niseshin sulme me dron thellë brenda territorit rus, për të ushtruar “presion” mbi Moskën. Ai e përshkroi këtë taktikë si një element kyç të strategjisë së Kievit.

Moska e ka akuzuar vazhdimisht Kievin për përdorimin e metodave terroriste gjatë gjithë konfliktit të vazhdueshëm midis dy fqinjëve. Muajin e kaluar, zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov tha se kërcënimet e Zelensky për të shkatërruar infrastrukturën civile ruse ishin provë e synimeve terroriste të qeverisë së tij.bw

Në Gjakovë është përuruar sot monumenti i heroit kombëtar të Shqipërisë, Gjergj Kastriot Skënderbeut.

Monumenti, i cili pasqyron Gjergj Kastriotin mbi kalë, u prezantua ditën e sotme në parkun e qytetit të Gjakovës.

Në ceremoninë e zbulimit të bustit të realizuar nga skulptori Tal Istrefi, e cila përkon me 25-vjetorin e çlirimit të qytetit, mori pjesë edhe ish-kryeministri i Kosovës, Ramush Haradinaj si edhe zyrtarë e politikanë lokalë.bw

VOAL- Në një opinion të poetit të shquar prof Martin Camajt të shkruar në letrën e datës 15 mars 197, shkruan:

“Prandej me sinqeritetin ma të madh u them se rinija e andejshme u don pse ke ju ka diktue ndershmënin n’idealin kombtar, flijimet tueja për kët ideal e sidomos dijen e juej pse talentet e linduna për intriga ne na çojnë të vjelltë.”

 

Ky fragment nga arkivi i Mustafa Merlika Krujës është nxjerrë nga nipi i tij Eugjen Merlika, publicist dhe studiues.

 

Kjo psikologji dhe kjo poshtërsi politike shoviniste serbe, e cila po zgjatë që 35 vite vështirë të sqarohet e kuptohet, dhe as që po mendohet të revidohet nga Serbia.Kabineti i propozuar i ri qeveritarë nga presidenti Aleksander Vuqiqi,i cili edhe ka huqur menderisht, është treguesi i përqafimit të hapur të politikës të Rusisë .Dhe tjetra.Koha e zgjedhjeve në Amerikë po afron dhe të gjithë shpresat e Serbisë janë të fitorja e republikanit, Donald Tramp.Demonstrimi i një politike të shovenizmit, nuk është vëshitrë të kuptohet, kur edhe ky kabinet qeveritar serb ka në përbërjën e tij, garniturën politike të kohës së Millosheviqit.Po shpërthejnë serbët nga emocionet , që shpëtuesi i tyre Putin, të gjuan bombën bërthamore , duke e kallur botën, së kështu sipas tyre do të vjen një rend i ri botëror.Politika e tillë e ndërtuar mbi themelët iracionale edhe është iracionale.Kiqi mitik pansllavë që Vulin premton, i nxjerrë nga humnera e vërtetë , po konsiderohet shpëtim për Serbinë.Nën sanksionet amerikane për krim dhe korrupcion Aleksander Vulin, ish shef i BIA-s, dhe bashkëpunëtor i ngushtë i Vuqiqit, është propozuar si një nga nënkrytarët e qeverisë , pa departament të veqantë.Ky për disa kohë ka jetuar në Moskë, duke marr instrukcione atje për destabilizim të rajonit, më moticivacion fashist të botës serbe.Një agjent sekret, dhe një pleh sigurishtë së është një shqetësim për rajonin.Vulin ky faqezi sigurishtë së mori në Rusi instrukcione nga KGB-e.Ai kishte dëklaruar së “ai që nuk e donë Rusinë është armikë i Serbisë”.Kjo tregon së ky përson dhe komplet garnituara në pushtetin e Serbisë , vuan nga një epidemi e patrajtuar truri.BE dhe Amerika pas legjitimimit të ri të një strukture fashiste , ndoshta bindet së shumë zor, apo e pamundur, do të jetë të bisedohet për paqe në Ballkan.Këta njerëz bartin biografinë më të zezë, si kriminelë lufte.Vuqiq, Vulin, Daciq, Sheshel, Nikoliq, Dodik,Mandiq duhet të izolohen dhe frenohen në idenë e qmenduar të botës serbe.Ky majtizem ekstrem serb,është një masturbim mendor, i cili meriton të asgjësohet nga NATO, sepse Kosova dhe rajoni në mënyrë përmanete po kërcënohen më luftë me shumë të formës hibride nga Serbia në bashkëpunim për Rusinë.