VOAL- Në librin “Tregim i një shekulli- Burrat dhe gratë protagonistë të Shekullit XX”, botim i vitit 1999, Enzo Biagi (Enco Biaxhi)  sillte ndër të tjera edhe tri pyetje që përvijojnë portretin e Gjeneralit Charles De Gaulle (Sharl Dë Gol).

(Charles de Gaulle, i lindur më 22 nëntor 1890, Lille, Francë – vdiq më 9 nëntor 1970, Colombey-les-deux-Églises, ishte një ushtararak francez, shkrimtar, burrë shteti dhe arkitekt i Republikës së Pestë të Francës):

– Çfarë mendonte De Gaulle për gjermanët?

“I njihte mirë, e fliste gjuhën e tyre, mendonte se dalloheshin për dy përbërës kryesorë: atë çfarë ishin krijuar nga natyra dhe atë çfarë ishin shndërruar për faj të Hitlerit.”

– Cilat kritika e lëndonin më shumë gjeneralin?

“Keqkuptimi nga shtypi.”

– E akuzonin se ishte krenar.

“Nuk ishte krenar për veten; ishte i bindur, në njëfarë shkalle, se mishëronte Francën. Kur ai thoshte “Ne, Charles De Gaulle” e bënte këtë, sepse mendonte se ishte simboli i atyre që luftonin.” S.B.

Të gjithë e thërrisnin dhe e kujtojnë edhe sot me emrin “Drejtori”. Se ishte drejtori i parë i gjimnazit të Bajram Currit, u rikthye edhe në vitin 1968. Se ishte i sukseshëm dhe fitoi zemrat e nxënësve që studiuan në këtë gjimnaz. Tërë jetën ishte drejtor: në Bajram Curr, në Fierzë, në Kabinetin Pedagogjik të rrethit.

Idriz Logu lindi në Markaj të Tropojës, më 12 maj 1937. U nda nga jeta në Bajram Curr, më 1 korrik 2001. Shkollën fillore e mbaroi në Bujan, në një nga shkollat e para të rrethit të Tropojës. Shkollën 7-vjeçare e kreu në Bajram Curr, kurse shkollën e mesme pedagogjike në Shkodër, me rezultate të shkëlqyera. Mbaroi edhe kursin pasuniversitar për drejtues shkolle në Tiranë. U diplomua në Universitetin e Tiranës, dega Histori. Mbante Medaljen “Naim Frashëri të Argjendtë”.

Idriz Logu pati si model Mësuesin e Popullit, Rexhep Shpendi, motrën e tij, Aishe Shpendi nga vendlindja dhe mësuesin Sali Kolgeci. Tropoja është e shquar për mësues të talentuar e të përkushtuar si: Zenun Margjeka, Elez Gashi, Mehmet Margjeka, Niman Zalli etj. Familja e Idriz Logut është një familje mësuesish në tre breza: Idrizi, Lumja, bashkëshortja, Lulzimi bashkë me bashkëshorten e tij, Hedijen dhe djali i Lulzimit, Klajdi pedagog në Tiranë. Lulzimi punon prej vitesh në Zyrën Arsimore të Tropojës, është shkrimtar, studiues dhe kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Tropojës. Një familje intelektuale, atdhetare, e nderuar dhe e respektuar, jo vetëm në Tropojë, por edhe në Kosovë.

* Idriz Logu, drejtues me vizion dhe i suksesshëm në arsim

Drejtori Idriz Logu karakterizohej nga shpirti sulmues dhe aftësia për të zgjidhur në kohë e me sukses problemet. Përqendrohej tërësisht për të kërkuar e gjetur mjetet e rrugët që sigurojnë suksesin. Ishte i motivuar dhe i karikuar në çdo moment. Vetëanaliza javore, mujore dhe vjetore e ndihmonin atë për të ndjekur në vazhdimësi punën dhe për të realizuar vizionin personal. Dallohej për administrimin efektiv të kohës. Atë që ai e bënte për pak kohë, drejtuesit e tjerë harxhonin shumë kohë. Sepse ndërhynte si drejtues në kohën e duhur, në vendin e duhur dhe bënte ata që ishte e duhura. Përcaktonte qartë qëllimet dhe prioritetet, merrej me gjërat kryesore, u delegonte detyra të tjerëve, nuk i shtynte për më vonë ato që duheshin bërë në kohë, hartonte listën e veprimtarive, i ndante qëllimet e mëdha në detyra të vogla.

Drejtuesin me vizion e karakterizon veprimi gjithnjë në rritje dhe i pandërprerë. I tillë ishte Drejtori Idriz Logu. Edhe kur drejtoi arsimin në rrethin e Tropojës, edhe kur punoi në Kabinetin Pedagogjik. Motoja e punës së tij ishte: Të mendojmë e të punojmë së bashku për të kapërcyer vështirësitë! Gjimnazi i Bajram Currit ishte qendra më e rëndësishme arsimore e rrethit, nga bankat e të cilit dolën kuadro që shkëlqyen në të gjitha fushat, jo vetëm në Tropojë, por edhe në shkallë kombëtare. Janë me dhjetëra me tituj Doktor dhe Profesor. Aty emëroheshin mësuesit më të mirë. Merita e tij është se ai i nxiti, i inkurajoi, i mbështeti dhe i kualifikoi, duke arritur rezultate të larta në procesin mësimor. Mësuesit: Fahri Doçi, Ndoc Papleka, Mehmet Hyka, Ahmet Osja, Kadë Mulosmani, Ibrahim Shabani, Dan Doçi janë krenaria, jo vetëm e Tropojës, por edhe më tej.

Kombinimi i vizionit personal me atë me bazë shkolle i ndihmon mësuesit në transformimin e shkollës tradicionale në një institucion modern. Guximi ka aftësi gjeniale, fuqi dhe magji. Kjo e karakterizoi gjatë gjithë jetës Drejtorin Idriz Logu. Duke marrë pjesë në zhvillimin e vizioneve formohet bindja se njeriu me vullnet të fortë e gjen rrugën për të ecur përpara. Drejtuesi i shkollës ka si masë të vetme për vlerësimin e punë së tij dhe të kolegëve progresin që bëjnë nxënësit. Për drejtuesin vizionar në arsim, transformimi i shkollës në një institucion vizionar është një detyrë urgjente. Këtë e realizojnë forcat e saj të brendshme, të ndihmuara edhe nga ato që veprojnë jashtë saj. Rezultatet e larta në procesin mësimor gjatë kohës, kur Idriz Logu ishte drejtor janë meritë e tij dhe e gjithë stafit pedagogjik. Gjimnazi “Asim Vokshi” është fidanishtja e kuadrove të Tropojës. 80% e nxënësve që mbaronin atë shkonin në shkolla të larta. Kjo bëri që në vitet `80, Tropoja t’i plotësonte nevojat e saj me kuadro vendas në të gjithë sektorët.

Është e njohur aksioma: “Çfarë bëhet brenda klasës, pasqyrohet në nivelin e formimit të nxënësve”. Aktivizimi maksimal i punëve të pavarura të nxënësve brenda dhe jashtë orës së mësimit është punë krijuese, art, është një punë njëzetfish më e vështirë sesa ajo e mësuesit, i cili i ka përvetësuar përmendësh tekstet dhe ka një dekadë ose më shumë që i shpjegon dhe i rishpjegon në detaje gjërat si megafon monoton, duke i mërzitur nxënësit, por edhe veten e tij. Pra, përsosja dhe përpunimi i metodave të të mësuarit aktiv është i pandarë nga punët e pavarura të të gjithë nxënësve. Në këto punë, mësuesi ka parasysh këta elementë didaktikë: përgatitjen psikologjike të nxënësve, aftësimin e tyre për të arsyetuar dhe vepruar në mënyrë të pavarur e për të punuar vetë me burimet e njohurive, të teksteve, të detyrave e për të zbuluar njohuri të reja nën drejtimin e mësuesit dhe për t’i zbatuar njohuritë teorike në praktikë në mënyrë të pavarur. Shembullin për këtë e dha i pari Drejtori Idriz Logu, pastaj mësuesit e tjerë. Në lëndën e kimisë, mësuesi Fahri Doçi jepte elementë të rëndësishëm nga Kimia e Glinës, si plotësim për punët e pavarura, i zhvillonte në një nivel të lartë punët laboratorike, jepte ushtrime dhe problema që përforconin njohuritë e fituara. Mësuesi i matematikës, Mehmet Hyka punonte brenda dhe jashtë orës së mësimit, me ushtrime dhe problema jashtë tekstit mësimor. Kuptimin e hollë të detajeve artistike, aftësia për të krahasuar, për të vënë përballë njëra-tjetrës figurat artistike, personazhet, për të kuptuar thellë nëntekstin poetik e realizonte me sukses në lëndën e letërsisë mësuesi Ndoc Papleka. Punët e pavarura krijuese u bënë sistem pune në procesin mësimor, i aftësuan nxënësit të zgjidhin detyra njohëse sistematikisht, të zbulojnë njohuri në mënyrë origjinale në forma të punëve praktike. Kjo i parapërgatiti ata për vijimin me sukses të studimeve në shkollat e larta. Paraqitja e thatë përshkrimore e materialit mësimor, si nga mësuesi, ashtu edhe nga nxënësi është antipodi i punës së pavarur krijuese të nxënësve dhe e papranueshme në didaktikën moderne. Sa më shumë të mësojë mësuesi për vete, të mendojë për çdo orë mësimi dhe ta masë atë me fuqitë e nxënësve, aq më të lehtë do ta ketë nxënësi. Është kjo arsyeja që nxënësit shkonin me kënaqësi në orët e mësimit në këto lëndë. Kur mësuesi Ndoc Papleka ishte me leje krijimtarie, na erdhi një mësues tjetër, i cili nuk dinte të komunikonte me nxënësit, bënte vlerësime subjektive, i vështirësonte gjërat, nuk pranonte vërejtjet dhe kritikat e nxënësve. Ne i kërkuam Drejtorit që ky mësues të mos na jepte mësim. Drejtori e mori parasysh kërkesën tonë. Na erdhi përsëri mësues Ndoci edhe pse me leje krijimtarie, sepse ishim në prag të provimeve të maturës. Edhe në një rast tjetër ne patëm vërejtje në vitin e dytë për mësuesin e fizikës, i cili ishte i paaftë si nga ana shkencore, por edhe ajo metodike dhe me mangësi në komunikimin me nxënësit. I kërkuam përsëri drejtorit të na e hiqte dhe ai e kaloi në shkollën 8-vjeçare. Si vizionar që ishte Idriz Logu, kishte në qendër nxënxsit dhe vetëm nxënësit, me të cilët vazhdimisht bashkëbisedonte dhe organizonte anketime. I vlerësonte mendimet e tyre. Mendimet e mia si sekretar i Komitetit të Rinisë të shkollës në mbledhjet e kësillit pedagogjik i merrte në konsideratë dhe ishin pjesë e diskutimeve dhe e vendimeve që merreshin.

Drejtori Idriz Logu ishte modeli i organizimit të kontrollit të gjithanshëm, të thellë, konstruktiv, i cili përfshinte në tërësi punën e kolektivit pedagogjik, por edhe të çdo mësuesi. Nuk merrej me vogëlsira dhe kjo metodë pune i siguroi suksesin. Të gjitha problemet e tematikat që i dilnin gjatë kontrolleve shtroheshin për debat e ballafaqim në këshillin pedagogjik, përcaktoheshin detyrat. Mbi të gjitha ai ndiqte në vazhdimësi zbatimin e tyre. Ky është edhe çelësi i suksesit të tij. Përfundimet që dilnin gjatë kontrollit nuk liheshin në harresë, por bëheshin objekt për diskutimin e mëtejshëm të tyre dhe për përhapjen e përvojës pozitive. Përfundimi i një kontrolli shënonte fillimin e kontrolleve te tjera, që lidheshin drejtpërdrejt me realizimin me cilësi të detyrave që ishin bërë objekt vëzhgimi më parë.

Diversiteti i ideve, që vijon nga një diversitet njerëzish është një nga mënyrat më të mira për të krijuar kushte të favorshme për mësimnxënien. Drejtori vizionar, duke i vënë në lëvizje të gjithë që të mendojnë, të reflektojnë, të debatojnë rreth vlerave të reja që gjejnë, godet stilin: “E di drejtori”. Kjo pengon suksesin. Idriz Logu për disa vite ishte drejtor i shkollës 8-vjeçare dhe i gjimnazit, të cilat ishin bashkë deri në vitin 1971. Një shkollë me mbi 1000 nxënës. Ia doli si askush tjetër të mënjanonte shkaqet që sillnin konflikte, të menaxhonte situatën dhe të ruante ekuilibrin social në shkollë.

* Drejtues i Kabinetit Pedagogjik të rrethit të Tropojës për një dekadë

I dha një pamje të re kualifikimit të mësuesve. Zgjodhi si bashkëpunëtorë specialistët më të mirë sipas lëndëve. Përcaktoi prioritetet kryesorë dhe objektivat, ndoqi nga afër e në vazhdimësi çdo shkollë, çdo komision ndërlëndor dhe përgatitjen e mësuesve në gruplëndët psikologji-pedagogji. Njihte kapacitetet dhe vlerat e çdo mësuesi dhe drejtuesi. Solli një ndryshim rrënjësor, një dimension të gjerë në kuptimin konceptual – funksional dhe përmbajtësor – struktural të arsimit. Puna e mirë në kualifikimin e mësuesve solli rezultate pozitive në përvetësimin e programit mësimor. Kjo u evidentua edhe nga kontrollet e Ministrisë së Arsimit të asaj kohe dhe nga arritjet që patën studentët e Tropojës në shkollat e larta të vendit.

Drejtues shkollash si në atë kohë nuk vijnë më.

Vetëm një kualifikim me cilësi profesionale do të jetë në gjendje të rritë në njërën anë efektivitetin e bashkë me të edhe vlerësimin e rezultateve dhe pjesëmarrjen në kualifikim.
Idriz Logu e ndërtoi kualifikimin e mësuesve duke patur parasysh kërkesat dhe nevojat e reja:
* Duke pyetur vazhdimisht për çfarë kanë nevojë të kualifikohen, veçanërisht të rinjtë e duke treguar kujdes për plotësimin e tyre.
* Duke bashkëpunuar me drejtoritë e shkollave dhe sektorin e kontrollit e të kuadrit në Seksionin e Arsimit.
* Duke mbledhur fakte, duke i analizuar ato e duke përcaktuar detyra.
* Duke qenë racional në punën e kërkesat e tij.
* Duke zgjedhur metodën e përshtatshme të komunikimit për të përcjellë mesazhet.
* Duke ndjekur problemet edhe pas seancave trajnuese dhe kualifikuese.
* Duke rritur përvetësimin e njohurive të reja dhe aftësitë për t’i përçuar ato te të tjerët.

Epilogu:

Idriz Logu ishte një drejtues i suksesshëm në arsim në të gjitha detyrat që iu ngarkuan, bashkëautor i librit: “Historiku u arsimit në Tropojë”, një kontribues i madh në zhvillimin e arsimit.

Rritja sasiore dhe cilësore e arsimit në Tropojë, solli edhe rritjen e personalitetit të tij si lider në arsim. Ai pati aftësinë për të dalë nga zona e rehatisë dhe për të qenë në ballë të punëve. Atje, ku ishte dhe iu besua detyra bëri më të mirën. Të bësh më të mirën do të thotë të jesh vetëvetja, të riformulosh mënyrën sesi e percepton detyrën për ta bërë atë pjesë të një vizioni më të madh e më emocionues. Vitet `60-`90, në të cilat ai ishte protagonisti dhe drejtuesi real i arsimit në rrethin e Tropojës për pjesën më të madhe të kohës, sollën një progres të paparë. Meriton një vlerësim më dinjitoz në panteonin e arsimit në Tropojë.

Shtypi italian dhe rrjetet sociale nuk pushojnë së treguari xhestin e shqiptarit Elton Zefit që shpëtoi nga mbytja ish sipërmarrësin e tij që dikur i kishte dhënë një punë: “Nuk e dija kur u futa në ujë. Çfarë surprize kur e njoha.”

Elton Zefi u hodh në Kanalin Battaglia ditën e tij të lindjes për të shpëtuar një jetë nga vdekja e sigurt: “Nuk ndihem si hero, thjesht mendova se duhej të hidhesha në ujë.”

E gjitha filloi brenda pak sekondash, në një heshtje të thyer vetëm nga vërshimi i ujit dhe një britmë tmerri. Një mëngjes i ftohtë, një makinë rrëshqiti në Kanalin Battaglia dhe dy kalimtarë të cilët, pa hezitim, e transformuan një aksident të destinuar të përfundonte në tragjedi në një shpëtim që pothuajse i ngjan një mrekullie.

Kjo ndodhi në Padova, të enjten, 20 nëntor rreth orës 11:30 të paradites, fati i një burri dukej tashmë i vulosur, jeta e tij e përpirë nga kanali. Por jo. Në vend të kësaj, instinkti ishte i mjaftueshëm, lloji më i pastër, lloji që nuk e detyron të arsyetojë. Dy burra u zhytën dhe shpëtuan një jetë nga vdekja. Episodi, i kapur në video nga stacioni televiziv Telenuovo, tregon një Toyota Yaris që rrëshqet në ujë pas një manovre të keqe pranë Via Ponte della Cagna. Shoferi është G.S., një biznesmen nga Padua i njohur në qytet dhe ish-punëdhënësi i njërit prej dy “shpëtimtarëve”. Makina fundoset shpejt dhe në atë moment Elton Zefi, 32 vjeç, tani punonjës i një kompanie panelesh fotovoltaike, kupton se nuk duhet të vonohet.

“Rastësisht po kaloja pranë,” thotë ai, “dhe sapo pashë të gjithë ata njerëz që shikonin kanalin dhe makinën që fundosej, e dija se duhej të ndërhyja.” Heroi tjetër i ditës e nxit të mos zhytet menjëherë, të zgjedhë momentin e duhur. Ndoshta pak hezitim, ndoshta një rrezik i llogaritur për të shmangur përkeqësimin e gjërave. Fakti është se ato momente dukeshin të pafundme: “Ai dukej se e kuptonte situatën më mirë se unë,” vazhdon Zefi, “kështu që ndoqa këshillën e tij.” Makina që mbushet me ujë Brenda makinës, i moshuari bërtet. Uji rrit nivelin. Makina anohet, po fundoset. Është koha. «Ne kërcyem», thotë Eltoni, «por nuk mundëm ta nxirrnim jashtë. Makina u anua dhe bagazhi doli në sipërfaqe për një moment. Unë u ngjita sipër; ishte i vetmi vend ku mund të provonim». Ai përpiqet të thyejë xhamin, ndërsa poshtë tij rryma e tërheq automjetin edhe më thellë.

Videoja ndalet para momentit vendimtar, por Eltoni i rindërton momentet e mëposhtme si kjo: “Menjëherë pasi mbaroi videoja, pashë një dorë të dilte nga dritarja e pasme. E kapëm dhe e tërhoqëm me gjithë forcën tonë. Nuk shkoi mirë menjëherë; në fillim dukej e pamundur, por më në fund e pamë të dilte përsëri dhe të merrte frymë. Ai ishte i vetëdijshëm, nuk mund të ndalonte së na falënderuari, sepse e kuptonte rrezikun që kishte marrë.

Zinxhiri Njerëzor Shpëtimi është një përpjekje ekipore e lindur nga askund. Askush nuk e njeh vërtet njëri-tjetrin, askush nuk ka kohë të flasë. Thjesht bëje. Një kalimtar formon një zinxhir njerëzor të improvizuar, të tjerët sjellin peshqirë dhe batanije. I ftohti është therës, uji i akullt pret lëkurën, por ka vetëm një përparësi: ngrohja e burrit të shpëtuar mrekullisht nga shpëtimtarët e tij, të cilët kishin hequr xhaketat për të hyrë në ujë: “Na nxorën menjëherë,” vazhdon Eltoni, “duke na mbuluar sepse bënte shumë ftohtë.” Gjithçka ndodhi shumë shpejt, por pasi u siguruam që burri ishte mirë, u ndjemë vërtet të lehtësuar.”  Por ka një detaj që është më prekës se të gjithë të tjerët.

Pasi rifiton qetësinë, Eltoni zbulon se kush është burri që shpëtoi: “E njihja, por nuk mendoja se ishte ai.” Ai kishte qenë punëdhënësi i tij vite më parë. Një rastësi që i shton një shije të papritur një gjesti tashmë të jashtëzakonshëm. Makina rikuperohet më vonë nga zjarrfikësit, por deri atëherë është vetëm një detaj. Videoja qarkullon nëpër telefona, rrjete sociale dhe biseda. Imazhet tregojnë historinë thelbësore; pjesa tjetër u takon protagonistëve ta tregojnë.

Eltoni, ende i ngrirë, përfundon: “Nuk ishte një akt heroik për mua. Erdhi natyrshëm. Kur kuptova se ai burrë po rrezikonte jetën e tij, mendimi im i vetëm ishte, duhet të hidhem. Për një herë, midis kaq shumë tragjedive, mund të themi se kjo histori ka një fund të lumtur.”

Pastaj ai shkoi në shtëpi. Kjo ngjarje ndodhi në ditëlindjen e tij, Eltoni festoi atë mëngjes të pabesueshëm 32 vjetorin, duke shpëtuar një jetë. Në një festë të thjeshtë. Ai ka jetuar në Itali për 15 vjet dhe tani ndihet si në shtëpi këtu. Por ajo që ndodhi ka një rëndësi të madhe.

A është e mundur të fshihet një histori e tillë. Një histori që na kujton se guximi nuk shpallet gjithmonë: ndonjëherë shfaqet në heshtje, në brigjet e një kanali, dhe ndryshon një fat të shkruar tashmë. Të një personi, sigurisht, por, edhe të paktën e dy të tjerëve.

Kjo histori na bëri më të mirë si shoqëri!/Elida Buçpapaj

VOAL- Franz Joseph I  (Franc Jozef I) i Austrisë lindi në Pallatin Schönbrunn, Vjenë, më 18 gusht 1830. Ai ishte një nga sundimtarët më jetëgjatë të të gjitha kohërave, ndoshta më jetëgjati, të paktën për sa i përket regjencës efektive, falë gati shtatëdhjetë viteve të tij në fronin austro-hungarez. Perandor i Austrisë nga viti 1848 deri në vitin 1916, Mbret i Hungarisë nga viti 1867 deri në vitin 1916, ai ishte gjithashtu sovran i Mbretërisë së Lombardisë-Venedikut, deri në datën fatale të vitit 1866.

Djali më i madh i Arkidukës Franz Karl të Habsburg-Lorraine, vetë një pasardhës i vogël i Perandorit Francis II të Austrisë, dhe gruas së tij Sophie të Wittelsbach, Princeshës së Bavarisë, Franz Joseph i ri u emërua kolonel në moshën trembëdhjetë vjeç, duke filluar një karrierë ushtarake. Pikturat që datojnë nga kjo periudhë e përshkruajnë atë me uniformën e tij të zakonshme gri, uniformën zyrtare që ai e preferonte si për raste solemne ashtu edhe ushtarake, si dhe në jetën e tij të përditshme.

Nga një perspektivë dinastike, emërimi i Franz Jozefit u vendos kur ai ishte ende pesë vjeç. Në të vërtetë, pas mbretërimit të shkurtër të xhaxhait të tij, Ferdinand I, i cili ishte i sëmurë mendërisht dhe pa fëmijë, Arkiduka Franz Karl vendosi në favor të tij, duke e drejtuar tërë jetën e perandorit të ardhshëm drejt perspektivave mbretërore. Prandaj, nëna e tij e rriti atë, duke e vendosur Franzin e ri, që në moshë të vogël, nën figurën imponuese të gjyshit të tij, Perandorit të atëhershëm Franz II, figurës së vërtetë dinastike dhe ushtarake të të gjithë familjes.

Nga mesi i viteve 1830, fati i Perandorisë, pjesërisht për shkak të ndryshimeve dinastike dhe, mbi të gjitha, lëvizjeve të pavarësisë që përfshinin Italinë dhe Hungarinë, iu besua Kancelarit Metternich, i cili mbikëqyrte praktikisht të gjitha çështjet shtetërore. Kryengritjet e përgjakshme që shpërthyen rreth austriakëve në 1848 e detyruan Metternich të jepte dorëheqjen, duke rezultuar në braktisjen e tij të territorit austriak. Ai u pasua nga Felix Schwarzenberg, i cili u detyrua të jepte një kushtetutë, e cila më vonë u shfuqizua në vitin 1851, duke u përpjekur të mbante nën kontroll situatën e trazuar.

Por viti 1848 ishte pikërisht viti vendimtar për perandorin e ardhshëm, i cili, pas një shqyrtimi më të afërt, e fitoi titullin e tij pothuajse në fushën e betejës. Fillimisht i emëruar Guvernator i Bohemisë, megjithatë pa marrë përsipër përgjegjësitë e postit, si një ushtar i mirë që ishte, në pranverën e vitit 1848 ai u drejtua për në frontin italian, duke ndjekur Marshall Radetzky. Ai mori pjesë në Betejën e Santa Lucia më 5 maj, përpara se të thirrej në Tirol, në qytetin e Innsbruck, përkohësisht selia e mbretërisë për shkak të trazirave të asaj kohe në Vjenë. Atje ai takoi edhe gruan e tij të ardhshme, kushërirën e tij Elizabeth të Bavarisë, por ai do të binte në dashuri me të vetëm më vonë.

Pasi arriti fitoren ndaj italianëve më 2 dhjetor 1848, në Olomouc, selia e përkohshme e oborrit, tetëmbëdhjetëvjeçari Franz Joseph u ngjit në fronin austriak si Perandor Franz Joseph I. Abdikimi i xhaxhait të tij Ferdinand ishte një faktor vendimtar. Që nga ky moment, filloi i pari i mbretërimit të tij 68-vjeçar.

Vitet e para të perandorit të ri nuk rezultuan aspak të lehta. Në Itali, disfata e Piemontes ishte një pikë kthese, të paktën fillimisht, falë pjesërisht ndërhyrjes së përbashkët të Marshallit Josef Radetzky dhe Gjeneralit Felix Schwarzenberg. Lufta e Parë e Pavarësisë, siç njihet në historiografinë italiane, u zgjidh në favor të Austrisë, por kjo nuk zgjati shumë. E njëjta gjë ndodhi në Hungari, me revoltën hungareze të shtypur me gjak në shtator 1849.

Perandori i ri u detyrua të vlerësonte menjëherë pasojat. Më 18 shkurt 1853, ndërsa ecte me Kontin Maximilian Karl Lamoral O’Donnell, Franz Joseph u sulmua nga një nacionalist hungarez, i cili iku nga shoqëruesit e tij dhe u përpoq t’i priste fytin sundimtarit austriak. Tehu u ngatërrua në tokën metalike të jakës së uniformës së perandorit dhe János Libényi, njëzet e dy vjeç, u arrestua dhe u burgos menjëherë, më vonë u var në Burgun Simmeringer.

Megjithatë, vitin pasardhës, në vitin 1854, i verbuar nga dashuria, siç është thënë shpesh, Franz Jozefi zgjodhi të martohej me Elizabetën gjashtëmbëdhjetëvjeçare, e cila së shpejti do të njihej nga të gjithë si Sissi. Ajo ishte motra më e vogël e Helenës së Bavarisë, e përmendur fillimisht nga nëna e perandorit si një pretendente e mundshme, dhe vajza më e madhe e Princeshës Ludovika të Bavarisë dhe Maksimilianit, Dukës së Bavarisë. Sofia dhe Ludovika, dy motrat, njëra nëna e Franzit dhe tjetra Helena, vendosën t’i bashkonin dy të rinjtë për herë të dytë në jetën e tyre në qytetin Bad Ischl. Për këtë rast, Ludovika solli me vete edhe Elizabetën, më të voglën. Megjithatë, sipas burimeve, sundimtari, sapo pa vajzën magjepsëse, u dashurua marrëzisht me të. Më vonë, gjatë ballos për nder të ditëlindjes së Franz Jozefit, celebruesi, në vend që t’i kërkonte dorën Helenës për martesë, çuditërisht formalizoi fejesën e tij me Elizabetën, duke i dhënë asaj, sipas traditës, buqetën e dasmës. Të nesërmen, ai i kërkoi dorën tezes së saj, Ludovicës.

Dasma midis Françeskut dhe Sisit, një nga më luksozet e të gjitha kohërave, u zhvillua më 24 prill 1854, në Kishën Augustiniane në Vjenë. Gruaja e tij, Elizabeta, u bë një pikë referimi e vazhdueshme për perandorin, një figurë e shquar, këshilltare e tij dhe e aftë të ushtronte një ndikim të fortë mbi të.

Megjithatë, politikisht dhe ushtarakisht, Austria pësoi disa humbje territoriale deri në vitet 1866-1868, për shkak të një qëndrimi tepër të centralizuar, si dhe të orientuar tepër drejt Italisë dhe shteteve të vogla gjermane. Pas vdekjes së Schwarzenbergut, dolën gabime të shumta strategjike, siç ishte dështimi për të ndërhyrë në Luftën e Krimesë, e cila në fakt ia dorëzoi aleancën e Francës dhe Anglisë në duart e Savojave.

Pasoja e drejtpërdrejtë ishte Lufta e Dytë Italiane e Pavarësisë, në vitin 1859, në të cilën Perandori Austriak, pasi mori komandën pasi zëvendësoi Marshallin Ferencz Gyulai, u mund rëndë në Solferino dhe San Martino, duke e detyruar të nënshkruante Armëpushimin e Villafranca-s. Pas kësaj beteje, Austria arriti të mbante vetëm Veneton.

Nga viti 1866 deri në vitin 1871, Franz Joseph humbi vëllanë e tij Maksimilian, i zgjedhur Perandor i Meksikës në vitin 1863, i cili u ekzekutua gjatë kryengritjeve revolucionare të vendit. Më e rëndësishmja, ai humbi Venedikun dhe Veneton në vitin 1866, si dhe një pjesë të madhe të territoreve të Hungarisë në vitin 1867. Perandoria Austro-Hungareze u krijua zyrtarisht, por, mbi të gjitha, Franz pësoi disfata nga Prusia e Bismarkut, derisa humbi plotësisht shtetet gjermane kur Prusia bashkoi Gjermaninë në vitin 1871 nën Shtëpinë e Hohenzollern.

Për të ribalancuar pozicionin e tij politik, perandori kërkoi një sërë aleancash, së pari me Bismarkun dhe më pas me rusët, duke kulmuar në Aleancën e Trefishtë me Mbretërinë e sapoformuar të Italisë në vitin 1882. Disa vite më parë, ai aneksoi Bosnjë-Hercegovinën, megjithëse jo formalisht, por nëpërmjet një kujdestarie, në përputhje me diktatet e Kongresit të Berlinit.

Kështu, deri në shekullin e njëzetë, Perandoria Austro-Hungareze pësoi disa ndryshime politike, nga reformat federaliste deri te kthimi në centralizëm në vitet 1890. Megjithatë, figura e Perandorit Franz Jozef mbeti larg kritikave të drejtpërdrejta, pjesërisht falë figurës karizmatike të gruas së tij, Elizabeth.

Fatkeqësisht, bashkimi i tyre u kërcënua nga vdekja e papritur e fëmijës së tyre të vetëm (pas vdekjes së vajzës së tyre të madhe, Sofisë), Princit dhe Trashëgimtarit Rudolf të Habsburgut, i cili kreu vetëvrasje në Mayerling në vitin 1889. Edhe pse u fol për të dhe të dashurën e tij, Baroneshën Mary Vetsera, këto dy vdekje nuk u sqaruan kurrë, aq sa e gjithë çështja u bë e njohur si “Ngjarjet e Mayerlingut”, duke nënvizuar paqartësinë e saj.

Nëntë vjet më vonë, më 10 shtator 1898, në Gjenevë, anarkisti italian Luigi Licheni vrau edhe gruan e perandorit, Elisabeth. Ai i shpoi zemrën me një limë trekëndëshe të fshehur në një buqetë me lule, pastaj u përpoq të arratisej dështoi, vetëm për t’u ndaluar nga katër qytetarë zviceranë të cilët e dorëzuan menjëherë në polici. Kjo ishte goditja më e rëndë për perandorin austriak.

Politikisht, viti 1907 dukej si një pikë kthese, me të drejtën universale të votës, por shumë nuk e mbështetnin më barrën e një monarkie absolutiste. Shtatë vjet më vonë, më 28 qershor 1914, nacionalisti boshnjak Gavrilo Princip vrau trashëgimtarin e fronit austriak, Franz Ferdinand, në Sarajevë, duke shkaktuar në mënyrë efektive, të paktën zyrtarisht, shpërthimin e Luftës së Parë Botërore.

Perandori tetëdhjetëvjeçar nuk ishte i gatshëm të nënshkruante aktin e luftës kundër Serbisë, i cili në mënyrë efektive shënoi fillimin e konfliktit, por u detyrua ta bënte këtë për shkak të presionit të fortë.

Dy vjet më vonë, në moshën tetëdhjetë e gjashtë vjeç, Franz Jozefi I i Austrisë vdiq në Pallatin e tij Schönbrunn më 21 nëntor 1916, pas një mbretërimi të pandërprerë gjashtëdhjetë e tetë vjeçar. Stërnipi i tij, Charles I i Austrisë, e pasoi atë, por Perandoria mori fund me fundin e luftës në vitin 1918, dy vjet pas vdekjes së tij./Elida Buçpapaj

Arkivat Kombëtare të SHBA-ve publikuan një sërë dokumentesh të lidhura me zhdukjen e aviatores së famshme Amelia Earhart mbi Oqeanin Paqësor në vitin 1937, pas urdhrit të fundit të presidentit Donald Trump për të deklasifikuar dhe bërë publik të gjithë materialin që disponon qeveria.

Publikimi i 4.624 faqeve dokumentesh, mes të cilave ditarë të anijeve ushtarake amerikane që morën pjesë në kërkimet ajrore dhe detare për gjetjen e Earhart, u njoftua nga drejtoresha e shërbimeve të inteligjencës së SHBA-ve, Tulsi Gabbard.

Përveç raporteve të Marinës dhe Rojes Bregdetare të SHBA-ve lidhur me kërkimet për Earhart, dosja përfshin edhe një sërë memo-sh, artikuj gazetash, letra dhe telegrame.

Korespondenca përfshin një letër nga një grua që pretendonte se, përmes “telepatisë mendore”, kishte përfunduar se Earhart ishte ende gjallë; një tjetër nga një burrë që këmbëngulte se ajo ishte varrosur në Spanjë; si dhe një seri telegramesh dhe memo-sh qeveritare që hidhnin poshtë thashethemet se aviatorja ishte kapur nga forcat japoneze dhe ekzekutuar.

Earhart dhe navigatori i saj, Fred Noonan, u panë për herë të fundit më 2 korrik 1937, teksa u ngritën në fluturim me avionin me dy motorë Lockheed Electra nga Papua Guinea e Re, me destinacion ishullin Howland, rreth 4.000 km larg, gjatë përpjekjes së tyre për të bërë xhiron e botës.

Kontakti me radio u humb disa orë më vonë, pasi 39-vjeçarja Earhart raportoi se karburanti i ishte mbaruar.

Një operacion masiv kërkim-shpëtimi detar, më i madhi i asaj kohe, rezultoi i pasuksesshëm. Fati i Earhart mbetet një mister i pazgjidhur prej 88 vitesh.

Interesi i papritur i administratës Trump për Earhart dhe urdhri i presidentit më 26 shtator për deklasifikimin dhe publikimin e dokumenteve që lidhen me të, erdhën në një kohë kur ai po përballej me kritika të shtuara për mbajtjen pezull të dosjeve që lidhen me filantropin e ndjerë dhe të dënuarin për krime seksuale, Jeffrey Epstein.

Publikimi i kësaj serie të re dokumentesh mbi Earhart erdhi dy ditë pasi një komision i Kongresit publikoi mijëra dokumente që ngritën pyetje të reja mbi lidhjen e Trump me Epstein.

Arkivat Kombëtare të SHBA-ve bënë të ditur se edhe më shumë dokumente do të digjitalizohen dhe do të publikohen gradualisht.

Fati i Earhart dhe Noonan mbetet ende i paqartë. Megjithatë, studiues nga Grupi Ndërkombëtar për Rimëkëmbjen e Aeroplanëve Historikë (TIGHAR) kanë mbledhur prova që sugjerojnë se ata mund të kenë vdekur si të mbijetuar të braktisur në atolin koralor Nikumaroro, në Kiribati, në Paqësorin perëndimor.

Një seri ekspeditash në ishull ka zbuluar një kavanoz kremi kundër njollave të fytyrës nga vitet 1930, copëza rrobash, fragmente kockash njerëzore dhe një thikë xhepi e ngjashme me atë që mbante Earhart. Gjithashtu është gjetur një pjesë alumini që besohet të ketë qenë pjesë e avionit të tyre.

Për më tepër, grupi TIGHAR deklaroi se një imazh sonar i marrë pak larg bregut të atolës së izoluar ka zbuluar një objekt që mund të jetë një krah ose një pjesë e trupit të avionit të Earhart.

Robert De Niro pohon publikisht  se është edhe Shqiptar

Në natën e parafundit të Festivalit të 61-të të Këngës Italiane në Sanremo, viti 2011 i ftuari special ishte aktori i famshem Robert De Niro, i cili konfirmoi në Rai 1, me fjalët e tij, prejardhjen e tij të përzier, përfshirë atë Shqiptare.

Robert De Niro i Ftuar në RAI Uno, ndërsa Elisabetta Canalis kishte vështirësi të përkthente pyetjet prezantuesit te Festivalit  Gianni Morandi, De Niro deklaroi se prejardhja e tij është siciliane, italiane dhe shqiptare.

Që nga e marta, 4 nëntor, Rama Duwaji, 28 vjeçe, është bërë e para Zonjë e Parë e gjeneratës Z në historinë e Nju Jorkut, pasi bashkëshorti i saj, Zohran Mamdani, u zgjodh kryebashkiak i qytetit më të populluar të Shteteve të Bashkuara.

Gjatë fushatës njëvjeçare të bashkëshortit të saj 34-vjeçar, Duwaji qëndroi larg dritës së reflektorëve, por luajti një rol vendimtar prapa skenës në organizimin e pranisë virale të Mamdanit në rrjetet sociale.

Sipas CNN, artistja dhe animatorja e re ishte forca shtytëse e fushatës së tij dhe vetë ajo krijoi logot dhe identitetin vizual të kandidatit fitues.

Rama Duwaji lindi në Hjuston të Teksasit nga prindër sirianë, i ati inxhinier kompjuterësh dhe e ëma mjeke. Ajo u rrit mes Teksasit dhe Dubait, ku familja u vendos kur ajo ishte vetëm 9 vjeçe. Që në fëmijëri tregoi pasion për artin dhe dizajnin, duke ndjekur për një vit Shkollën e Arteve të Universitetit Virginia Commonwealth në Doha, përpara se të transferohej në Universitetin e Richmond në Virxhinia për të përfunduar studimet.

Pas një periudhe të shkurtër në Dubai, u kthye në Nju Jork në vitin 2021 dhe përfundoi studimet pasuniversitare në ilustrim në Shkollën e Arteve Vizuale (School of Visual Arts, NYC) në vitin 2024.

Veprat e Duwajit fokusohen në kulturën arabe, drejtësinë sociale në Lindjen e Mesme dhe veçanërisht në të drejtat e grave. Që prej vitit 2023, ajo ka krijuar projekte që lidhen me gjenocidin në Gaza dhe luftën civile në Sudan.

Në një intervistë për podcast-in “Tavan Studio in Conversation” në vitin 2019, Duwaji deklaroi se, edhe pse e konsideronte të rëndësishme të ishte amerikane, më vonë kuptoi se “nuk ishte integruar plotësisht” dhe nisi të krijonte vepra që reflektonin “identitetin” e saj dhe “çfarë do të thotë të jesh siriane jashtë vendit”.

Postimet e saj në Instagram dhe puna artistike tregojnë se ajo dhe bashkëshorti i saj ndajnë të njëjtat bindje politike, përfshirë qëndrimet e tyre ndaj krizës humanitare në Gaza.

Në një intervistë të rrallë për Yung Media në prill të kaluar, Duwaji kritikoi presidentin Donald Trump, duke thënë: “Duke parë kaq shumë njerëz të dëbuar e të heshtur nga frika, e vetmja gjë që mund të bëj është të përdor zërin tim për të denoncuar gjithçka që po ndodh, si në SHBA, ashtu edhe në Palestinë dhe Siri.”

Zohran Mamdani, i njohur si “demokrat socialist”, dhe artistja u njohën përmes aplikacionit të takimeve Hinge në vitin 2021. Në tetorin e kaluar, çifti shpalli fejesën e tyre në Instagram, me një postim ku Mamdani e quante partneren e tij “Light of my life” (“Drita e jetës sime”).

Ata u martuan në shkurt të këtij viti në bashkinë e Manhattanit dhe më pas, në korrik, udhëtuan në Ugandë, vendlindjen e Mamdanit, ku zhvilluan edhe një ceremoni tjetër martesore, sipas The New York Times.

Zonja e Parë e re ka punuar më parë për revista prestigjioze si The New Yorker, The Washington Post dhe Vogue. Ajo ka bashkëpunuar gjithashtu me Apple, Spotify dhe me Galerinë e Artit Modern Tate në Londër.

GIUSEPPE VERDI NË SHTRATIN E VDEKJES- HESHTJA E FUNDIT E NJË SIMFONIE NJERËZORE

Në mëngjesin e ftohtë të 27 janarit 1901, Milano u zgjua me një heshtje që nuk kishte asgjë të zakonshme.

Në një dhomë të qetë të hotelit “Grand Hotel et de Milan”, ndodhej shtrati ku kishte ndalur frymën Giuseppe Verdi, një nga shpirtrat më të mëdhenj që kishte njohur në historinë e vet muzika botërore.

I qetë, i mbështjellë me një dritë të zbehtë që depërtonte nga perdeja, fytyra e tij kishte marrë paqen e atyre që kanë dhënë gjithçka për botën.

Ai nuk fliste më, por çdo rrudhë në fytyrën e tij dukej sikur ruante ritmin e një melodie të pambaruar, një frymë të fundit që nuk do të pushonte kurrë së tingëlluari.

Në atë shtrat të bardhë, ku heshtja kishte zëvendësuar orkestrën, qëndronte i pafrymë dhe i pazë jo vetëm një njeri i madh, por edhe një epokë e tërë arti dhe ndjenje.

Verdi kishte qenë më shumë se një kompozitor: ai ishte një gjuhë e mëvetshme, ku në artin e tij përmblidheshin të gjitha gjuhët e botës, një vetëdije kombëtare, një ndërgjegje e Italisë që kërkonte lirinë e saj në shekullin e XIX.

Në notat e tij kumbonin fjalët që s’mund të thuheshin ndryshe, britmat e një populli që kërkonte identitet dhe dinjitet.

Kështu, në heshtjen e vdekjes së tij, sikur pushonte për një çast jo vetëm njeriu, por edhe ajo fuqi që kishte bashkuar një komb përmes artit.

Në fytyrën e Verdit të shtrirë, koha ndalej me respekt. Ai kishte përshkuar një jetë të tërë mes dritës dhe dhimbjes, duke shndërruar fatin e vet në fat të artit botëror.

Pas çdo kryevepre operistike të tij qëndronte një plagë e madhe njerëzore, një dashuri e humbur, një besim i ri në shpirtin e njeriut.

Rigoletto ishte zëri i padrejtësisë që ulëriti në errësirë; La Traviata – himni i një dashurie të ndaluar; Aida – tragjedia e sakrificës mes dashurisë dhe atdheut; ndërsa Nabucco ishte britma e një populli të robëruar që gjeti shpresë në fjalët “Va, pensiero, sull’ali dorate”.

Në to, Verdi shkriu jetën e vet, duke e bërë muzikën një pasqyrë të shpirtit njerëzor.

Pamja e tij e fundit, e qetë dhe fisnike, është një mësim për gjithë ata që kërkojnë pavdekësinë përmes veprës.

Në atë fytyrë paqësore s’kishte frikë, por pranueshmëri. Ishte një qetësi që vjen vetëm pasi njeriu i ka thënë të gjitha të vërtetat deri në fund.

Në heshtje, ai dukej sikur dëgjonte një melodi të padukshme, ndoshta vetë melodinë e përjetësisë që e priste përtej.

Në dhomë ndjehej një solemnitet i thellë, një qetësi që nuk ishte boshësi, por përmbajtje.

Sepse aty, në heshtje, fliste muzika e tij, si një shenjë se arti është mënyra më e lartë me të cilën njeriu përballet me përkohshmërinë.

Në funeralin e Verdit, mbi 200 mijë njerëz ecën në heshtje pas karrocës që mbante trupin e tij. Milano u kthye në një tempull muzike. Askush nuk foli.

Pastaj, papritur, turma nisi të këndonte “Va, pensiero”, korin e skllevërve hebrenj nga Nabucco, që kishte bërë të qante gjithë një komb.

Ishte një nga momentet më prekëse të historisë së artit njerëzor: populli këndonte për njeriun që i kishte dhënë zë shpirtit të vet.

Në atë çast, Verdi u bë përjetësisht njësh me popullin e tij – një njeri që kishte ditur të shkruante muzikë me gjakun dhe shpirtin e një kombi.

Sot, pamja e tij në shtratin e vdekjes nuk është thjesht një kujtim historik.

Është një simbolikë domethënëse e heshtjes njerëzore, një testament i përulësisë përballë përjetësisë.

Ai na kujton se arti i vërtetë nuk përfundon kurrë me autorin e vet.

Muzika e Verdit, si vetë jeta, është një qark i përjetshëm: fillon me ndjenjën, kulmon me dashurinë dhe mbyllet me paqen.

Në fund, nuk mbetet as nota, as fjala, as duartrokitja. Mbetet vetëm fryma e asaj muzike që e ngroh shpirtin njerëzor edhe në heshtje.

Giuseppe Verdi në jetë të jetëve mbetet një emër që nuk mund të shqiptohet pa ndjerë se brenda tij jeton vetë muzika, dashuria dhe dinjiteti i njeriut që e ktheu dhimbjen në simfoni dhe heshtjen në përjetësi.

Pamja e tij e qetë pas vdekjes është një shembëlltyrë e përjetshme e dinjitetit dhe përulësisë përballë fundit. Në heshtjen që rrethon trupin e tij, duket sikur dëgjohet ende një akord i fundit, një jehonë e butë që përzien mortin me madhështinë në çdo teatër, në çdo violinë, në çdo zemër që ndjen.

Në këtë kuptim, Verdi nuk vdiq kurrë….Ai vetëm heshti për t’u dëgjuar më qartë sot dhe në të gjitha kohërat që do të vijnë.

Tiranë, e mërkurë – 29 tetor, 2025

Kolonel Ahmet Krasniqi – baca.

Ministri i Mbrojtjes i Republikës së Kosovës 1998 në repartin “Garda Profesionale – Skenderbeu” në Kalimash/Kukës

Me bacën për herë të fundit u pamë këtu.

Gjat bisedës me oficerët më kërkoi me kokë të dalim jashtë, dolëm dhe biseduam në vete, për gjendjen në Tiranë, për rrumujat që ishin atje. Me vete kur dola jashtë e morra edhe Fatmir Dushakun, baca më shiqoi, duke më thënë me sy se deshta vetëm me ty me bisedu, i thash bacë pa dert Fatmirin e kam shok, është besnik, kto janë ushtarët e tu. Në atë vizitë baca me të vërtet ka qenë shumë i lumtur, i mahnitur me pritjen dhe rrespektin ushtarak, që ju ka bë te Garda Skënderbeu se këtë edhe ma tha.

I kërkova që mos të ktheht në Tiranë për momentin, këtë ja kërkoi edhe Fatmiri. E kishin sugjeru edhe oficerët që të rrijë në repart.

I tregova se ç’ndodhi në Laprakë si na sulmuan rrebelet që ishin të orkestruar nga pushteti Shqiptarë, ç’ndodhi me oficerët si Xhafer Jashari etj, kur u ndaluan nga policët shqipëtarë. Jo më tha, duhet patjetër të shkoj kam edhe diçka me rregullu atje, është punë jave e pastaj kthehem. Po vijë edhe unë me ty bacë, jo më tha, ti rri këtu ne jemi ka e marrim një objekt në Kukës, do vinë krejt oficirët këtu, ata që duan të luftojnë dhe Garda Skënderbeu ka për ta ruajt objektin e ti më duhesh këtu me qëndru.

Më falni që pak e zgjata e bëra për rrespekt të asaj kohe, që historija mos të harrohet e të shkruhet drejtë.

Lavdi bacës e rrespekt për ushtarët dhe oficerët që i qëndruan besnik rrugëtimit të bacës për Liri dhe Pavarsi!

Në foto – Rektori Statovci midis studentëve, ai me flokë të gjata është Albin Kurti.

Voal.ch po sjell nje shkrim nga Albin Kurti i shkruar ne vitin 2008, ne kujtim te rektorit të Universitetit të Prishtinës, Profesor Ejup Statovcit. Për të dalluar politikën paqsore të Ibrahim Rugovës në mbrojtje të popullit të Kosovës nga frika e një Bosnje të re dhe krahu i protestave, si një tipar që Kosova e ka patur gjithmonë. Në dukje kundrathënie, por gjithmonë me të njëjtën domethënie, Pavarësia e Kosovës. Albin Kurti në vitin 1997 ishte vetëm 22 vjeç, me idealet e njëzetvjecarëve, me flokë të gjata duke simbolizuar rebelimin e rinisë,  ndërsa Ibrahim Rugova ishte 43 vjeç, ai tregonte pjekurinë për ta mbrojtur popullin e tij. Urtësia dhe rebelimi. Të dyja iu deshën Kosovës.

————–

Ejup Statovci kishte një detyrë titanike, ta mbronte Universitetin nga Serbia por edhe nga LDK-ja ·

Shkruan: Albin Kurti – Prishtinë, 01. 10. 2008

Kur është shkruar ose folur publikisht për 1 Tetorin e vitit 1997, zakonisht janë afirmuar studentët, Universiteti, thyerja e status quo-së politike etj. Në rastin më të mirë, vetëm kah gjysma e tekstit apo fjalimit, ndodhen aty edhe një fjali a dy në të cilat përmendet rektori i atëherëshëm Prof.Ejup Statovci. Sigurisht që kjo gjë nuk është aspak korrekte. Roli dhe rëndësia e Prof.Statovcit ishin shumë më të mëdha se kaq. Prof.Ejup Statovci e ka rimëkëmbur Universitetin e Prishtinës pas dëbimit masiv të të gjithë studentëve dhe profesorëve shqiptarë nga objektet universitare në qershor të vitit 1991.

Ka qenë vështirë që të gjendet në atë kohë ndonjë profesor tjetër i cili do ta kishte guximin për t’u ballafaquar, aftësinë për të planifikuar e koordinuar dhe ndërgjegjen për të marrur përgjegjësi. Rifillimi i Universitetit të Prishtinës mbase ka qenë më i vështirë edhe se vetë fillimi i Universitetit. Pothuajse kushdo tjetër që do ta merrte drejtimin e Universitetit përveç Prof.Statovcit, do të përfundonte si shërbëtor i klikës së Ibrahim Rugovës. Pothuajse askush tjetër nuk do të mund ta mbronte autonominë e Universitetit të Prishtinës nga LDK-ja. LDK-ja nuk i bënte kurrfarë rezistence okupimit të Serbisë – e gjithë rezistenca i ishte lënë sistemit arsimor me në krye Universitetin e Prishtinës.

E gjithë politika e LDK-së ishte politikë për kontroll sa më të madh mbi shqiptarët – që shqiptarët, siç thuhej, të mos binin në provokime të Serbisë (sic.). LDK-ja interesohej për Universitetin vetëm aq sa i nevojitej për ta shfrytëzuar atë si mjet për kontroll politik. Universiteti i Prishtinës me procesin mësimor nëpër shtëpitë shkolla ishte e vetmja rezistencë asokohe. Në vitin 1997, LDK-ja ende shpresonte në Marrëveshjen e Arsimit midis Rugovës dhe Milosheviqit e cila që prej një viti s’po realizohej kurse Prof.Statovci atëbotë vihej në ballë të studentëve në protestën kundër regjimit serb! ·

Prof.Ejup Statovci u arrestua shumë herë përgjatë viteve të ’90-ta nga policia e Serbisë, iu bastis disa herë banesa modeste dhe zyra e Universitetit që udhëhiqte. Kurrfarë trysnie apo kërcënimi nuk e zbrapsi. Ejup Statovci i kishte caktuar vetes një detyrë titanike: ta mbronte Universitetin nga Serbia por edhe ta mbronte Universitetin nga LDK-ja. Gjatë përgatitjeve për protestën e 1 Tetorit i gjithë Universiteti ndodhej në një trysni të hatashme nga brenda e nga jashtë që t’i nënshtrohej Ibrahim Rugovës. Studentë e profesorë të ndryshëm të UP-së e deri te diplomatët e zyrtarët ndërkombëtarë bënin presion që të hiqej dorë nga protestat sepse (edhe) Kryetari ashtu po kërkonte.

Madje, disa ditë para 1 Tetorit 1997, një grup studentësh të instrumentalizuar nga Ibrahim Rugova dhe kreu i LDK-së patën dalur kundër protestës me tendecë që t’i përçajnë studentët dhe ta pamundësojnë protestën.

Përkrahja e parezervë e Rektorit Statovci për UPSUP-në ishte garancioni i unitetit në Universitet. I unitetit në protestë; i unitetit në rezistencë. 1 Tetori i vitit 1997 kurrsesi nuk do të ishte i mundur pa një Universitet të tillë të pavarur politikisht. Ne të UPSUP-së nuk do të mund t’i organizonim protestat pa një Universitet i cili ishte sikurse një bërthamë e ruajtur mirë nga lëvozhga e fortë. Autoriteti njerëzor dhe kapaciteti intelektual i Rektorit Statovci për gjashtë vjet me radhë e kishin mbrojtur Universitetin nga politika. Në Tetorin e 1997-shes, UPSUP-ja ishte e gatshme për organizimin dhe mobilizimin e masës dhe potencialit të ruajtur e të kultivuar në Universitet.

Ne ishim të gatshëm për atë që e gjetëm të gatshme. Përgjatë historisë, ngjarjet mundësohen nga masat e njerëzve dhe institucionet kurse prodhimi i ngjarjes përfundon i identifikuar me një apo fare pak njerëz. Për 1 Tetorin 1997 mund të thuhet e kundërta. Nëse ngjarjen e 1 Tetorit e prodhuam të gjithë ne studentët dhe profesorët e Universitetit, atë ngjarje e mundësoi kryesisht vetëm një njeri – Ejup Statovci.