Një ngjarje renqethëse  me të cilën regjimi komunist institualizoi e ligjëroi  krimin në Shqipëri, me një proçes gjyqsor të emërtuar  Gjyqi Special,  me  të cilin e kishte shëndrruar Teatrin që u quajt më vonë kombëtar, në një një gjykatë, për të dënuar ata që i quenin armiq të popullit e të partisë, me dënigrime e akuza të tjera të turpshme. Ky Gjyq Special  vazhdoi një muaj të terë,  duke e mbajtur në ankth kryeqytetin dhe Shqipërinë. Kush ishin këta gjykatës që merrnin përsipër të gjykonin ajkën inteleketuale e patriotike shqiptare ? Po pse, si kujtoni, se  do të varroset kjo histori, e të mbulohet me turp, e të mos përmendet sepse fyhet e ulet  dinjiteti e komunistëve, që akoma livadhisin në këtë demokraci të tanishme?

Mos vallë një trup gjykues me pesë klasë fillore ose hiç, që s’dinin nga  binte drejësia, ishte në gjendje të gjykonte 60 shqiptarë të dilomuiar në universitet euroiane, ku mes tyre kishte dhe juristë të lartë ?  Për hir të së vërtetës, japim përbërjen e asaj gjykate specilale,dhe felenderojme Wikipedia, që i  e ka fiksuar atë gjyq specil  dhe na e jep trupn gjykues si më poshtë.

Trupi gjykues përbehej nga 9 veta, kryetar i saj u emërua Koçi Xoxe, dhe anëtarë: Hysni Kapo, Beqir Balluku, Hajdar Aranitasi, Gaqo Bobo, Medar Shtylla,  Faik Shehu,  Halim Budo,  Gaqo Floqi. Prokuror i Gjyqit ishte Bedri Spahiu. Më 10 mars 1945, u emëruan si ndihmësgjyqtarë të Gjyqit Special,  Bilbil Klosi,Gjon Banushi dhe Haki Toska.^[5]

Ndërsa kujtohën ngjarje të tjera si e Spaçit e Qafë Barit, apo Tepelenes, mos vallë Gjyqi Special  ishte më i pakët si krim? Gjyqi Special shënon institunializilin, zyrtarizim e ligjërimi e krimi, që u hapën gjyqet speciale ne çdo qytet, që çuan ne pushkatim mbi 6000 shqiptarë,  viktima te pafajshme, dhe me mija të tjerë të vdekur në burgje e  kampe internimi  ku s’u kursyen as fëmijët. Ḉudi e madhe ështëë, se këto gjyqe specilae u zhvilluan ne salla kinemaje, si Rozafati i famshëm i Shkodrës, ku ato gjyqe vazhduan dy vjet, duke korrur  ajkën e qytetarëve të atij qyteti ku për çdo javë, fynd gjyqi,  pushkatoheshin dhjetra të tjerë burgosur.

Sipas Bedri Spahiut, Enver Hoxha ishte udhëheqësi, gjykatësi e prokurori. Zhvillimi i Gjyqit Specil në atë teatër  ishte vetëm një shfaqje e autoritetit dhe forcës së regjimit  komuniste. Enver Hoxha e përsëriste vazhdimisht :  Grushit i diktaturës së proletaritit do bjeri  pamëshirë  si  grusht çeliku, mbi armiqt e popullit e  të partisë.

 Vendimet ishin marrë më përpara, dhe gjyqi ishte vetëm një shfaqje  teatrale, dhe prandaj  u zgjodh dhe ai teatër që të luhej në skenën e tij, me një publik që mbushte krejt sallën, partizanë e komunistë, të gatshem të duartrokisnin e brohorisnin për çdo vendim, e te rrihnin  kembët mbi dyshëme thua po binte  termet.

Ndërojmë kujtimin e këtyre viktimave të komunizmi, dhe me këtë rast i përmendim emrat e tyre, i rikujtojmë që të mos harrohen

 Të pushkatuar

• Aqif Përmeti
• Bahri Omari 
• Beqir Valteri 
• Daut Çarçani 
• Dik Cami (
• Fejzi Alizoti 
• Gustav Mirdash 
• Hilmi Leka 
• Ismail Golemi 
• Javer Hurshiti 
• Kolë Tromara 
• Kostandin Kote 
• Reshit Merlika 
• Shyqyri Borshi 
• Tahsim Bishqemi
• Terenc Toçi
• Zef Kadarja 

Të burgosur

• Abdurrahman
• Abedin Xhiku
• Akile Tasi
• Anton Kosmaçi
• Bajram Pustina
• Bilal Nivica
• Dedë Jakova
• Emin Toro   
• Et’hem Cara)
• Fiqri Llagami
• • Gjergj Bubani
  • Ibrahim Biçakçiu
  • Ihsan Libohova
  • Ismet Kryeziu
  • Jakov Milaj
  • Koço Tasi
  • Kostaq Kotta
  • Lazër Radi
  • Luigj Filaj
  • Mahmut Golemi
  • Manush Peshkëpia
  • Mihal Sherko
  • Mihal Zallari
  • Ndoc Naraçi
  • Nedin Kokona
  • Qemal Vrioni
  • Rifat Begolli
  • Rifat Tartari
  • Rrok Gera
  • Rrok Kolaj
  • Sami Koka
  • Sami Visoka
  • Shuk Gurakuqi
  • Sokrat Dodbiba
  • Sylejman Vuçitërna
  • Tefik Mborja
  • Vangjel Goxhomani
  • Xhavit Leskoviku
  • Xhevat Korça 
  • Zef Benusi
  • Zef Shiroka
  • Zenel Prodani
  • Zija Bejleri

   

  Vazhdon ne numerin e ardhshem.

  Revtsta Kuq e Zi patjetër s’mund të linte te kalohej në heshtje kjo ngjarje, që dikush mundohet ta mbulojë, e kjo s’bie fare mirë, Aq dhe më keq se në të pushkatuarit e të burgurit e atij gjyqi, disa pasardhës të  tyre, bij dhe nipa, mbajnë avazin e teatrit kombetar ku njerezit e tyre u denuan. Nga të dënuarit, përsonalisht, që kam njohur janë.

  Aqif Permeti e Gustva MIrdashi (të pushktuar),  kolegë të babës e  miq të familjës.  Ndërsa me te tjerët jam njohur në kampin e Kuçit të Vlorës:  Mihal Sherko, Ded Jakova, Fiqri Llagami, Jakov MIlaj, Lazër Radi, Nedim Kokona, Zef Benusi, Zef Shiroka.