“Në shërbim larg vendit” rikthen në Tiranë Christopher R. Hill, ambasadorin e parë amerikan në Shqipëri pas rënies së komunizmit. Një rikthim fizik dhe mendor përmes rrëfimit të ngjarjeve dhe viteve më të trazuara për shqiptarët, të cilat do të rijetohen gjatë promovimit të librit në Kryeministri dhe në Universitetin Europian të Tiranës, ditën e premte më 5 dhjetor.
“Çfarë keni bërë gabim?”
Ishe ky komenti i zakonshëm që dëgjonte Christopher R. Hill, kur u bë i ditur lajmi se e kishin emëruar ambasador të SHBA-ve në Shqipëri. Kishte shpresuar të emërohej në një vend evropian i cili po ndiqte rrugën e ndryshimit ashtu si Polonia, por fati deshe që vendi i radhës për diplomatin të ishte Shqipëria. “Megjithatë, nuk doja të humbja mundësinë e rihapjes së një selie diplomatike që ishte mbyllur prej vitit 1946 kur Shqipëria u shndërrua në Korenë e Veriut të Europës”, rrëfen Hill në librin e tij me kujtime “Në shërbim larg vendit- Jeta në vijat e para të frontit të Diplomacisë Amerikane: Kujtime”, ardhur në shqip për herë të parë në 2016-ën nga shtëpia botuese UET Press.
Botuar më atë kohë me titullin “Pararojë – në vijën e frontit të diplomacisë amerikane”, libri vjen një dekadë më pas në një botim të dytë, po nga UET Press, nën mjeshtërinë e përkthyesit Arian Starova. Libri u promovua sot më 5 dhjetor, fillimisht në ambientet e Universitetit Europian të Tiranës dhe më pas në Hapësirën për Hapje dhe Dialog në Kryeministri.
Për Christopher Hill ky është rikthimi i dytë në UET, universitetin që e nderoi nëntë vite më parë me titullin “Doctor Honoris Causa” me motivacionin: “Për kontributin e veçantë që ka dhënë në vitet 1998-1999, si i Dërguari Special i Departamentit Amerikan të Shtetit, në Kosovën e trazuar nga ballafaqimi i dhunshëm i soldateskës dhe çetnikëve të diktatorit Millosheviç, mbi popullsinë e pambrojtur civile të Kosovës, asokohe në një situatë dy pushteti: atij të dhunshëm, të mbajtur me makinerinë e luftës, dhe atij të Republikës së Kosovës së drejtuar nga lideri pro perëndimor dhe paqësor shqiptar, Presidenti famëmadh Dr. Ibrahim Rugova”.
Vizita e tij do të pasohet nga një bashkëbisedim me figura të njohura të akademisë, studiues dhe studentë, të cilët do të kenë rastin të dëgjojnë rrëfimet e gjalla të asaj kohe të trazuar në trojet shqiptare, ku Hill ishte aktor dhe faktor kyç për formësimin e së ardhmes së Shqipërisë dhe Kosovës.
Historia e Hill me shqiptarët dhe Ballkanin është e gjatë, e mbushur me ngjarje dhe momente historike. Ai ishte i pari zyrtar amerikan në Shqipërinë post-komuniste që rihapi Ambasadën Amerikane në Tiranë duke rivendosur marrëdhëniet diplomatike mes dy vendeve. Më vonë u emërua ambasador në Maqedoni, si dhe ishte i dërguar special i SHBA-së për Kosovën, duke u angazhuar si pjesë e ‘Grupit të Kontaktit’ për të gjetur një zgjidhje paqësore mes Kosovës dhe Serbisë gjatë takimeve në Rambuje të Francës. Më tej ka qenë ambasador i SHBA-së në Serbi.
Pavarësisht largimit nga detyrat dhe postet diplomatike, Hill vijon të jetë një personazh me ndikim në skenë politike. Aktualisht, kohet e fundit dëshmoi në Gjykatën Speciale të Hagës për njohjen e tij dhe rolin që kanë pasur eksponentët më të lartë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës gjatë luftës, ndaj të cilëve vijon gjykimi nën akuzën e kryerjes së krimeve kundër njerëzimit.







”Se rruga Diturise prepara. Do Na shpjere”
Po por konkretisht zv.min.e kocit ka dy standarde,
thote te ”kerkojn falje” koloboracionistet
Ne anon teeter behen
homazhe Madheshtore.Dicka ka luajte sipase p.s..
Edhe frasherllinjet Jane patriot ,abdyli nuke eshte
Si Samir, ase mithati e media nuke Jane Si abdyli.?
perfundimisht Jane atdhetare,samiu enciklopedik
Abdyli political,mithati albanolog,liber e shy
dashes .Fate I keq qe m.f. nuke
U vu ne Kaye lavizjes Ai do te gjente Aleate
ne europe ose USA.Populli do Ta ndiqte pa
diskutim.
P.k.sh. ne nje rajon paraqsite testing e komgres
parmetit. 24.5.44
Ish te 10 korriku I v.44.nje vite me vone se 10.7.43
u u forma zonal operative fhe 16 diet paste kongresit
permetite
U paraqite ever hoxha Si figure nr 1.askush nuke
duartrokiti.ase nuk luajti vendi.Shprehen habit
qetsi askush nuke fliste,,,??
Disa than nuke e njfimi???
Jo thane nene buze..??heshtje..
Heshtjen e shuaji Prof zekeria Rexba,une e njof
student paris,,,,,,
Prof lice aktivistev etj.zekeriajt I besuan por thane
Ne kemi njohure tum jakoven,zef male e Zija
dire qe ka ardh ne
tropoj mbante informime
Per tropojne ne qarkorin e shkoder sidomos gjat
vitit 43-44 konkretisht
Tani qe komiteti qarkut .shkoder kishte derguare veli
nimanit materially
E Koga. permeatit nepermes rchep valbkone
(v.n .ishte nenkomsndant I
Shtabit zones tret operative shkoder,lezh,mirdite,
puk,kukes tropoje),Disa zera vazhduan me emart e te njohurve,,,
koci xoxo,nako Spiro
Mehmet shehu,liri belishova,krajli(esht fjala per
legenden shqiptar te generality
Rrahman parllaku).pas luftes Prof rexha u ndoq nga
jugosllavi e ne shqiperi nga e .hoxhe
ashkohoreka
shume Libra ,romane ,enciklopedi ,historic,gjyhesi
mathematic Libra per nje shoqer kulturuare.
Ata shkojn ne library e pershenten lumo Skendon..
duke Shikura titujt e liberave,m.f. I chef qe bisedonin
per meduse I threshdikur vone e emruen misuse
frengjishtje ne gjimnaze pa asnje afinitet patriotic e
politic.
Dynstuder te gjimnazite shkoder perkatsisht
maxhun dock e j bajraktari shkojn ne Vizt ne
tirane ne fund vitrve trifhjet.
Stem takojn officer e karrjese veli nimanin ju je’ nj
Sasaki te hellish e ju thote Mithat fresher ka hape
nje library me library
Per comomete,shkon m.f.e ju thote student jeeni??? po
pergjgjen
Hape banakun m. Frasheri hyni Brenda e shifni
NgA after.
Maxhuni mere tre kater libra Edhe jaha po ashtu..
M axhuni mere nje liber
me ushtrime mathematike e sterometri qe zgjidhjen
e kishit ne funde ,kur pagude I teprojn vetem Pak cent,
librin e mthamatike e kthen.
Lumo skendo I thote nuk e done!???m,d. I thot tani
per tani nuke me mjeftojn lekata?
M.f,Nga jeni u those: nga tropoja,m.f. i kultna je??besoj nuke e
njef I Neiman styles ,po I thote ni man I lid
shqip prizrenit 1878 ,ka qene shkup,manastir,selanik
me udheheqsite Kosovar parsim.
Po ky tjetri???kete besoj e njf e sali mmsnit,po
thote lump skedo bajraktari I krasnoqes kthehuni
e lmerrni Libra Sa te done pas asnje pages
kthehen marri edde tre kater Libra.
Ne Derek takojn v.n. paski marred shum ‘LIBRA ??
ju mjaftuane lekate?? Jo thote manhunt Na I
Falk v.paskenki hy borxh??jo i than maxhuni keshtu e
ashtu.hajte se I paguaj une than v.
Te neserme I thote v.n.
lumlo s.. ”Kam ardh me pagurenlibret e dy studentve?
jo
I thote lumo skedo und ju a fala Librat pa interes,pa dito8ur
Qe ju I keni after.
Ata Jane miqe te mije dhe te
afermitt tuaje ju prifte per mbar shkolla,kur Mbaruane
gjimnazi manhunt( jaha I mkishte nderpre vitin e
fundi 37-38 studies)
Nje here s.m. shkon ne prizren.
E I thote v. N. mamxhun po shkon ne shkolle e Jaha
Jo.??
Veliu I thote a ke biseduare me ju .??? po I thote s.m.
po nuke e ka perfunduare provimet.
V.n ne gjimnazin e shkoder kishte dhene mesime,
paraushtarak e njifte personelin.
Merrr deftesen e J.s. per lendet e Dhena, J.i plotso ne
gjimnazin e prizerenit.
Salinity ki thote Velia a mundesh me ja pagure bursen
apo, pret vitin tjeeterj .s.m.thot per hater nuke i ndaj
keta djem.Shkuan te dy ne padova universiteti
italic nder me te vjetrite.
:..Jahes nuke I pelqeu me gjith insistimin e maxhunt ,u lergua.
Jaha u kthye ne tirane,takon veliun I those faleminderi
shume per ndihmen une jam laggard perfundimisht
Velia:ke Berea gabimin me I madhe me nderpre studies??
,v. Merr telecom
vllajn maxhunin pse e lejove j.????,maxhuni
I thote.
U rregulluam mier me strehim e shkolle por
nuke I pelqeu rregulli ,me Sa duket. V. I thuaj rektoratit
Vjen vitin tjeter.Veliu bisedon me bashkshorten
Rushed qe jaha ka lene shkollen,duhet Ta mbam ne
Rusha e kuptoj qe po kerkonte mendimin,i thote ne
tre femije kemi I vejm ne
nje dhomedie nje dhome ja lirojm Jahes,nje dhome
kemi ne e nje dhome per
musafiret sallonins I madhne(ne rrugen bardhyle)
Me hanger me pi Si ne po te dojn.und I thote
Sali man in,bajram ,manin I kame kusherinje,
Nga nena.
Velia mere takim me saliune e I spjegon te
futet ne puns ne tirae
E te shkojn ne shkolle vitin tjter.
Po more veli por done
Pak kujdes ti e dine jaha nevrik e ,,,
V.Hic mos kin gajle,E mbaje ne shtepi,,
Eh ! faleminderit shame per kete miresi
S. und te paguaj shpenzimit vetem Ma drejto.
Asgje ske per te paguare,
Jaha bisedon me salihin nuke bindet
Jaha me hy secretary ne prefecture.
Filloj punen ne zhuri ne Kosovo.
Kryetare komune.
.Mahhunt mbaroj
studies dhe mbrojti disertacioni per ”shkenca politic”
u kthye v.42 u paraqite ne ministry,i thane s’kemi
pune tani per tani I Dhane Si paradhenje disa franga
(Si paradhenje) ,qe ja bene me fjalet gjoja ka
marre para fashizmite(shqiptare Ishii kryeministrst
Ai nuke Mori Para parties fashiste,cudi bakrsam curri
Ish te colonel I xhandsrrmarris shqiptare,roja i ti nje patriot
Bashkpuntore e bash,kluftetare me bajram curri
Bajram curri hero I populist,djalit vllajt chandaritkomitet
‘partiesI those karakteristik e b.v.n. qendrimi politic
I families eshte ”DISI” KJO E NDOQI PLOTE DYZET
VITe Ruhr arkiv.).
Mithat fresher me Anne e Avdyl Q dergoj nje letter
veli nimanit,sali manit ,ali nimanite.
Veliu I tha tashe eshte vine trend eshte nisur
Me shpejtesiSali than ma kame fen been rinse
Ajo po u kmthye nga rruga tja kthejn pushken veti.
Aliu I than” une nderoj ndaca me grushet
Ndaca me shkelme”.Rruga me alertetö eshte me e sigurte.
Po atehre paguheshin dr. ping. adiminstrats bile
Di be lideri I shqiiperise e.h.????? Si vjen puna e
bishtave dhe te vetem gje qe edi rams e thote
”shpofjet”,sh,sh,sh,sh, duhet ndiqen
NDERSHKOHEN ashpersishte vazhdimisht.
Po shpifjet demtojn families,fshati,krahinen
sheeting.Ata Kane demtuare edhe personaliteteve.
fjala cpon gurine, ”mbajeni mend”
Per rastin lumo. Skendo duhet shifet Si e ka
argumenture qendrimin ne qevery ??
Me gjith ate lumo skendoo ngelet
mit’hat fresher.
Lidhur me studimet ne jete kane rendersi dijet
Jata eshte shkolle .Kur mbarova studies
Shikoja disa burrs ishe personality
Gjate luftes baza e pjasmarrevakti ne lufte e nder
Ta Mr.Ram Sadik Neziraj nga luzha-fisi gash(ish
Krytar I komitetit ekz. rrethit)shkont ne gjimnaze,,
Ndodhi qe shteti per nevoja kudri hap nje kurse
Dy vjeca per kudrote qe Premtonin pran
Institutit late shtetrore te bujqesise(sot univeriteti
I bujaesise tirane medojm te kete emrine
E ”dr Golemit”( sot ne fakte universiteti bujqesise
nuke ka ate kuptim si te mbjellish .poor nje
STaD Tjter kompjuterik e biologic,gjenetike.
Rrethet dergoonin ata qe premtonin me
shume nder Ta
Ishin Halit Memiaj()oficer brig XXV,shes seksineshqark e rreth
Kryetar kolptivash creator
I stackonetvqendrore kerkimeve shkencore
chef ne aparatetve komitetev shume I zgjure
;punonte shume e me rendimente,raportet
Informacionet I bene me pjekuri kishte insiative,
I dyti Xhemal Bubrrec Bucopapaj(i tplanit i RI
activists ne lufte cats shtabite), pas luftes .aksionist, ne ekurudha
drejtuse komiyeti rinksei rinse,shef
seek bujqesise,drejtor nbu, etj,
Ram Fazia nga gashi luftetre aktiv
ne brigaden e XXV e trims te malaise gjakoves,
fuksion kshillit.Koperative gezonte autoritet ne popull.
Aktivistevte pas luftex Hysee haxhi Elezaj kuder
Shume I shkathte opozitare dhe humorist,
”me mire vic ne
ndermarrjenn e sukthit se kryetare Kooperatives ne province”’
: Ibrahim Kadri Malaj arsimtae ,agronom,i zgjure,praktikisht
e teorikisht I kompletuare,teknik I shkolles” H.fulcit”USA”.
Speicialiste ne shume profession, drejtuse sot enciklopedik.
Man sali Bajraktari,aktiviste fronti e bashkime
Ptofesonale argonom, pedl’og pergjegjes sektori.
K/agr ne site rrethit kinder masave ekstrem.
Ng a keta po vecojm Mr.xhemal Bubrrecin
Bucpapaj lidhur me studimin e punen
Xhemali me gjithse shtepija e tyre ishe te baze
lifted antifashist te rrjeshture me alestet angli amerik
Rusk me kater vllezer ne ceta e kshilla
Pas luftes nje vella ish i mature ne nje familje qe
u quajte ”pa knaqure” bishta subjective.
Me gjith se trajtonin me njeashmeri xhemali
nderhyni qe ti dergonte nitrite(skenderi .,halili,mujo,
Dh djemet Iliri dr .veteriner),,
ne fakultet te ndryshme bile Mr.Mujo Bucpapaj I njohut
Si poet pende e forte nuk e dergune ne fakiltetin
filologjise po ne bujqesi.
por atje endrroj e shkoj ne fakutetin gjuhe letersi.
por thonin me ”romuze ”c’ ka kane bere bucpapaj?????
pergjigja vjen thonjn” c’ka kane bere frasherllinjet ”,,,,
Kerkojm falje per ndone hare.
Qellimi ish te studimi,rifreskimi dhe
“Studimi nuke njef kufi ”….