Një kopje e rrallë e një libri të poetit persian, Hafez, e vjedhur, që daton që prej shekullit XV u gjend nga një ekspert holandez i artit pas një “gare kundër kohës” në disa vende duke tërhequr edhe vëmendjen e shërbimeve sekrete iraniane.

Vepra, e dekoruar me fletë ari dhe çmimi i së cilës ishte vlerësuar rreth një milionë euro, ishte zhdukur nga koleksioni i një tregtari iranian antikuaresh, i cili jetonte në Gjermani dhe kishte humbur jetën në vitin 2007.

Pas kërkimeve në qarqet nëntokësore, Arthur Brand, i ashtuquajtur “Indiana Jones i botës së artit”, për kërkimet e tij hetimore, arriti të gjente dorëshkrimin e çmuar në një apartament në Amsterdam.

“Ky është një zbulim që do të thotë shumë për mua, sepse është një libër shumë i rëndësishëm”, theksoi eksperti i artit.

Bëhet fjalë për një nga kopjet më të vjetra të “Divan”, që sjell së bashku veprat e Hafez (1315-1390), i cili është një prej poetëve më të njohur mistik persian.

Veprat e tij kanë frymëzuar shumë perëndimorë, si romancierin gjerman, Goethe dhe shkrimtarin amerikan, Ralph Waldo Emerson, i cili e quante Hafez “Princin e poetëve persianë”.

Nuk më lë bora të shoh

çatitë e kuqe dhe pemët e zhveshura,

po ndjej si, nën të,

lëviz pranvera.

Flokët e borës

bien e shkrijnë në qepallat e mia,

kaq lotë të bukur,

kaq lotë të bardhë mund të pikojnë vetëm nga dashuria.

Ana Blandiana, konsiderohet si poetesha më e madhe e artit poetik  bashkëkohor rumun. Është ballafaquar me censurën dhe izolimin politik që në debutimin e saj. Ajo ka ditur të kultivojë një territor të vetin lirik të shpëtimit nga ndërhyrjet e jashtme duke i dhënë  vitalitet dhe kuptim një poezie të mbytur nga një kontekst  social kulturor. Një kontekst dramatik i ruajtur me pastërti tepër stilistike të formës, një poezi e cila, siç thotë  vetë poetesha «Në një botë që shkruan dhe flet aq shumë, ka për qëllim që të rikthejë  heshtjen, aftësinë për të heshtur. Gjithçka  që kam kërkuar është hija e fjalëve. Dhe nuk kanë më hije fjalët që kanë shitur shpirtin e tyre»

E DI PASTËRTINË

E di qё pastёrtia, nuk jep frut,

nga virgjёreshat nuk lindin fёmijё,

ёshtё ligji suprem i tё qenit i pistё

ёshtё taksa mbi jetёn.

Flutura tё kaltra lindin larva,

lindin fruta dhe lule pёrreth

bora e bardhё ёshtё fis,

toka e ngrohtё e painfektuar.

I painfektuar fle ajri

atmosfera mizёron nga mikrobet,

mund tё mos lindёsh nёse s’do,

por po jetove tё pret varri.

Ështё e lumtur fjala nё mendje,

me t’u shqiptuar e pёrgojon veshi,

nё cilёn pjatё tё peshores –

të peshosh ёndrrёn memece apo famёn?

Midis heshtjes dhe fajit

kё tё zgjedhёsh – kopetë apo lotusit?

Oh, drama, tё vdesёsh nё tё bardha

ose vdekjen tё mundёsh sido qё tё jetё.

1966)

DO TË DUHEJ

Do duhej tё lindnim pleq,

tё pajisur tashmё me intelekt,

tё zotё tё zgjedhim fatin tonё nё tokё,

cilёt shtigje nisen nga udhëkryqi i prejardhjes

dhe kokëkrisur qoftё dëshira pёr tё shkuar përpara.

Pastaj duke u rinuar, rinuar pёrherё mё shumё,

tё pjekur dhe tё fortё tё arrijmë nё portёn e krijimit,

ta kapёrcejmё dhe nё dashuri duke hyrё adoleshentё,

tё jemi djem nё lindjen e fёmijёve tanё.

Do tё ishin mё pleq nga ne, sidoqoftë,

do tё na mёsonin tё flisnim, pёr tё fjetur do tё na tundin,

dhe ne do tё zhdukeshim gjithnjë e mё shumё duke u bёrё pёrherё e mё tё vegjël

si njё kokёrr rrushi,  si njё bizele, si njё kokёrr gruri…

LIDHJE

Kjo është e gjitha vetja ime.

Mё jepni njё fletё qё tё mos mё ngjajё,

mё ndihmoni tё gjej njё kafshё

qё tё mos rёnkojё me zёrin tim.

Atje ku unё shkel, toka çahet

dhe tё vdekurit qё ngjajnё me mua

i shoh tё pёrqafuar pёr tё lindur tё tjerё tё vdekur.

Pёrse kaq lidhje me botёn,

kaq paraardhёs dhe brezni tё detyruara

dhe i gjithё ky pёrngjasim i paarsyeshёm?

Mё ndjek universi me njё mijё fytyrat e mia

dhe s’mund tё mbrohem veçse  kundёr tёrbimit tim.

1969

Perched Faslli Haliti

 Elitë e mohuar, fragment nga libri im “Elitat e mohuara…,Krenari Kombëtare”(f.141-145)

Ernest Koliqi Shkodër, (20 maj 1903,- Romë, 15 janar 1975) Ishte mësues, poet, romancier, eseist, përkthyes, gazetar, madje dhe dramaturg, ministër arsimi në qeverinë Vërlaci, botues dhe pedagog.Ernest Koliqi, shkrimtari, publicisti, politikani që parashikoi rënien e komunizmit qysh më 1973 me dramën “Rrajët lëvizin.”

Kolqi izitoi Kaninë kur ishte mësues në shkollën Tregtare ,Vlorë,për të cilën shkroi këto vargje:             

                                                                                    Për Kaninën Perëndia,                                                                               

                                                                                    kur e pa si diell mi det,

            tha:

            jo, nuk është nga veprat e mia.

           Këtë mrekulli mbi tokë,

           dikush tjetër e ka bërë

           do ketë qenë një tjetër Zot!

                                                    Ernest Koliqi

Nuk janë të shumtë shkrimtarët tanë, emri i të cilëve të njihet aq mirë në shtresat letrare të Shqipërisë, sa njihet ai i Koliqit. Të pakët janë ata, që veprat letrare të të cilëve të jenë shtrirë në hapësirat kombëtare,  anekënd Shqipërisë, sa ato që mbajnë emrin e Koliqit. Ato gjenden në faqet kulturore, në gjithëfarë botimesh, nëpër fletore e revista të ndryshme. Duhet thënë se disa prej tyre janë themeluar e janë mbajtur prej  vet Koliqit. Në botime veprash që me dashje apo pa dashje, janë të pacaktuara për të zënë një vend të dukshëm në historinë e letrave tona.

“Vetëm një popull i kulturuar ka të drejtë t’i kërkojë të    drejtat e veta dhe t’u imponohet të tjerëve”! E.Koliqi

Ernest Koliqi, lindi në kryeqendrën e kulturës kombëtare, në Shkodër, në një kohë kur Rilindja Kombëtare kishte bërë një punë të madhe për gjuhën shqipe, hapjen e shkollave shqipe, gjë që solli rizgjimin e shqiptarëve për krijimin e shtetit shqiptar. Si njeri që i përkiste fushës së arsimit dhe kultures ai ka dhënë ndihmesën e tij të çmuar  si mësues, poet, romancier, eseist, përkthyes, gazetar, madje dhe dramaturg. Kurse si ministër arsimi në qeverinë Vërlaci apo si botues dhe pedagog, ka dhënë ndihmë maksimale për hartimin  programeve shkollore dhe teksteve mësimore, si dhe në zhvillimin e arsimit në parametrat e vendeve perëndimore.  Koliqi bashkë me Mitrush Kutelin cilësohen si bashkëthemelues të tregimit modern shqiptar. Ndërsa në politikat arsimore ka meritë të madhe për dërgimin e 200 arsimtarëve më 1944-1945, në trojet e lira të Shqipërisë.

“Vetëm një popull i kulturuar ka të drejtë t’i kërkojë të    drejtat e veta dhe t’u imponohet të tjerëve”!

Ernesti lindi në Shkodër, i biri i Shan Koliqit dhe i Ages së Cuk Simonit, nip në familjen Parruca, familje tregtare shkodrane shumë e pasur.  Me origjinë ishte nga Dukagjini. Mbiemrit Kol-aj iu shtua prapashtesa (iqi) dhe u quajt Koliqi. Ky ndryshim u bë për shkak të marrëdhënieve tregtare me Malin e Zi. Ernesti ishte fëmija i dytë pas Mikelit që u shugurua Kardinali i parë shqiptar. Pas tij vinin tre vëllezër e dy motra.

Mësimet e para i mori në Kolegjin Saverian të Jezuitëve. Më1918 shkoi me  studime në Itali. Studioi në kolegjin jezuit “Cesare Arici” në Breshia, më pas në  Bergamo. Me shokët nisi botimin e gazetës “Noi giovani” (“Ne të rinjtë”), ku botoi poezitë e para në italisht. Pas  dështimit të Kongresit të Lushnjës, u kthye në Shqipëri, përvetëson shqipen me ndihmën e L. Gurakuqit, me anë të të cilit njihet me rininë e kohës: K.Thaçi, L.Ashiku, Sh.& K.Gurakuqi,   Dom Lazër Shantoja, Kolë Kamsi… Më 1921 fitoi çmimin e parë në konkurs me një poezi për himnin kombëtar. Ky çmim u dha  nga juria e përbërë prej P.Gjergj Fishtës, Luigj Gurakuqite Mid’hat Frashërit.

Në mars-prill, si përfaqësues i shoqërisë kulturore “Rozafa” merr pjesë në një mbledhje me Anton Harapin nga shoqëria “Bogdani“. Në takim u formua grupimi “Ora e Maleve”” nën drejtimin e Imzot L Mjedjës. Pas Lizjes së Qershorit, L. Gurakuqi e thërret në Titranë si sekretar personal. Aderon në shoqërinë “Bashkimi” të themeluar prej Avni Rustemit,  që tashmë drejtohej nga  Llazar Fundo. Kalon sekretar në min. e Brendshme, ku ministër ishte kolonel Rexhep Shala.  Triumfi i legalitetit bëri që të mërgojë në Kroaci, ku studioi gjuhë- letërsi serbo-kroate. Qëndroi për dy vjet në Tuzla të Bosnjës, ku punoi me shumë shqiptarë nga krerët e maleve.

Më 1928 gjendet në Bari të Italisë mes Bahri Omarit, Sotir Pecit, Sheh Karbunarës dhe Kostë Paftalit. Në Zarë të Dalmacisë botoi përmbledhjen e parë me novela më 1929, ku ishte edhe miku i tij në ideale e në gjuhësi, Mustafa Kruja. U kthye në atdhe dhe nis punë si mësues në Shkollën Italiane Tregtare në Vlorë më pas në Gjimnazin e Shkodrës (1930-’33), ku mes të tjerëve do t’iu jepte mësim Petro Markos(në Vlorë) dhe Lazër Radit( në Shkodër). Më 1933 lë mësimdhënien dhe nis studimet universitare në Padova. Gjatë periudhës 1934-’36 ishte pjesëtar i grupit botues të të përkohshmes “Illyria“të  I. Totos, ku do të botonte poemthin në prozë “Quattuor, ku në “Illyria” më 1935 zbulohet Migjeni me vjershën “Të lindet Njeriu” . Më 1936 e emërojnë Lektor të Shqipes në katedrën e Albanologjisë të drejtuar nga gjuhëtari c Tagliavini. Më 1937 mer doktoraturën  në Padova me tezën “Epica popolare albanese” (“Epika popullore shqipe”) falë mbledhjeve që kishte bërë P.B. Palaj, tezë doktorate e cila u vlerësua nga shumë albanologë, si Norbert Jokli, Masimilian Lambertz etj. Transferohet nga Padova në Romë tetorin e 1937 si lektor i shqipes.

Më 1939 hapet në Universitetin Shtetëror të Romës Selia e Albanologjisë, ku Koliqi emërohet ordinar dhe qëndron i tillë derisa doli në pension. E ndërpreu detyrën në vjetët në vitet1939-’41, sepse u emërua Ministër Arsimi në qeverinë Vërlaci nën pushtimin italian.

Pavarësisht rrethanave, Koliqi shfrytëzoi deri në skaj mundësitë që i jepte zyra e tij. Panë dritën e botimit tekste shkollore shqipe e libra më shumë se ç’qenë botuar prej vitit 1912 e deri atëherë: botimi i historisë së letërsisë në dy vëllimshin “Shkrimtarët shqiptarë”; vijoi botimi i përmbledhjeve të folklorit “Visaret e kombit”. Bashkë me Mustafa Krujën dhe Pater Zef Valentinin thirri në Tiranë Kongresin Ndërkombëtar të Studimeve Shqiptare në vitin 1940 prej ku lindi Instituti i Studimeve Shqiptare me qendër në Tiranë, pararendës i Akademisë së Shkencave. Themeloi e drejtoi të përkohshmen “Shkëndija” në korrik të 1940, si organ i mendimtarëve dhe shkrimtarëve të kohës. Në shtatorin e vitit 1941 nisi mbi 200 arsimtarë të Normales së Elbasanit drejt Kosovës. Nga martesa me arsimtaren Vangjelije Vuçani patën dy fëmijë: Markun dhe Elizabetën. Në vjeshtën e 1943 prej Tivarit shkoi në Itali me familjen, u vendos në Romë ku vazhdoi punën si pedagog i në Universitet. U emërua Ambasador në Vatikan, i fundit para regjimit që do të vinte. Si mësoi për kapjen e Petro Markos nga gjermanët, ndërhyri dhe i shpëtoi jetën. Jo vetëm atij por përmes miqve italianë  ai shëtoi jetën e shumë shqiptarëve në Ventotene, mes të cilëve edhe Isuf Luzaj mësues i Tregtares, i cili u dënua bashkë me studentër e Vlorës. Më 6 nëntor 1946 krijohet partia  Blloku Kombëtar Indipendent që drejtohej nga Koliqi, dr. Ismail Vërlaci,  Gjon Marka Gjoni dhe Ndue Gjon Marku. Në mars të 1947 -1959 themeloi dhe botoi të përkohshmen “L’Albanie Libre”. Më pas “Lajmëtari i të Mërguemit”.

Me dekret të Presidentit të Republikës së Italisë, më 2 shtator 1957, për njohje të prestigjit, Katedra e Gjuhës dhe e Letërsisë Shqipe e Universitetit të Romës, nderohet duke u bërë Institut i Studimeve Shqiptare dhe Koliqi u emërua presidenti i tij.

Themelon të përkohshmen letraro-kulturore “ Shejzat”  (it. “Le Pleiadi”) që e drejtoi për 18 vjet; e përkohshmja kryesore letraro-kulturore e asokohe. Në vijim të traditës publicistike që la n’atdhe me “Shkëndijat“, penat e vjetra dhe  të reja kultivonin kulturën shqiptare në mërgim të pandotur nga ideologjia me të cilën përlyhej në atdhe.Koliqi Shkruan:  “Shêjzat shërbyen si tribunë informimi mbi aktivitetet shkencore albanologjike në botë. Ato regjistruen në kroniken e tyne edhe ngjarje shoqnore që në të ardhmen do të vlejnë sadopak si dokumentacion historik e kultural për nji periudhë rreth njizet vjeçare”. 

Më 4 Maj të 1969 i vdes bashkëshortja Vangjelija, mungesa e së cilës përshpejtoi fundjetën e tij.  Vdes në shtëpinë e tij në Romë më 15 Janar 1975 dhe u varros në datën 18, i nderuar nga i gjithë komuniteti shqiptar në mërgim, por i mohuar nga vendi i tij. Në ceremoninë e asaj dite kishin ardhur personalitete të ndryshëm, kolegë, shqiptarë, arbëreshë, miq të ardhur nga vende të ndryshme.

Koliqi i nxitur nga Gurakuqi shkruajti poemthin e parë dramatik, “Kushtrimi i Skanderbegut” botuar në shtypshkronjën “Nikaj“, Tiranë më 1924. Botoi  përmbledhjen e 12 novelave “Hija e Maleve”, botuar në Zara më 1929.

Boton më 1932 vëllimin e parë të antologjisë “Poetët e mëdhenj të Italisë” me parathënie të Fishtës, një antologji me 280 faqe që u përdor menjëherë si tekst letërsie në gjimnazin klerik të Shkodrës dhe përmban katër poetët më të mëdhenj të Italisë: Danten, Petrarkën, Arioston, Tason. Vjershat e veta i përmbledh në vëllimin “Gjurmat e stinve” më 1933, ku paraqiten me një frymë krejt të re skenat e jetës shkodrane. Ndërsa, autodafeja e vendosur në krye të këtij libri vlerësohet si një ndër aktet më të rëndësishme në fushë të mendimit estetik shqiptar. 1935, Itali – Pas suksesit të vëllimit të parë me tregime, boton një libër me 16 novela me titull “Tregtar flamujsh” me lëndë të nxjerrë nga mënyra e jetesës së popullit tonë, sidomos të atij të qytetit të Shkodrës. Ngjarjet dhe problematikat sociale që prekin veprën gjithnjë i nënshtrohen një analize të thellë psikologjike. Boton vëllimin e dytë të antologjisë “Poetët e mëdhenj të Italisë” me parathënie nga Tagliavini. Ky vëllim përfshin vjersha të përkthyera të katër italianëve të tjerë: Parini, Monti, Foskolo, Manxoni. Personalisht çmonte Giosuè Carducci, Giovanni Pascoli, dhe Gabriele D’Annunzio-n. Edhe vëllimi i tretë ishte i përgatitur por nuk u botua.” Tregtar Flamujsh” u botua më  (1935) dhe “Pasqyrat e Narçizit “(1936), Koliqi sjell një botë krejt unike shpirtërore shqiptare, ndërsa gjuha e tij dhe stili i japin frymëmarrje të re letrave shqipe.

Bashkëpunoi me revistat “Hylli i Dritës “ e françeskanëve, “Leka” e jezuitëve, “Përpjekja shqiptare” e Branko Merxhanit,  “Minerva”, e Nbil Çikës,  “Besa” etj. Poezitë më të mira të këtij vëllimi janë ato të shkruara në formë të tingëllimit (Sonetit) .

Nis të botojë nga viti 1954 deri më 1961, studimin krahasues “Dy shkollat letrare shkodrane” – e Etënve jezuitë dhe e Etënve françeskanë”. Në këtë studim të tij vërehet përpjekja për të hartuar një histori të mirëfilltë të letërsisë shqiptare, jashtë ngjyrimeve ideologjike. Në Firenze boton vëllimin “Poesia popolare albanese”(“Poezia popullore shqiptare”) ku spikat si studiues i merituar i traditave artistike dhe folkloristike të atdheut të tij. Më 1959, boton vëllimin “Kangjelet e Rilindjes” (“I canti della Rinascita”) me përkthimin në italisht, kushtuar arbëreshëve të Italisë, ku i nxit ata të ruajnë gjuhën e zakonet e të kenë besim në pavdekësinë e fisit. Më 1960, boton romanin “Shija e bukës së mbrûme” për të cilin Koliqi vetë shprehet: “Ky tregim parashtron edhe përpiqet imtësisht të hulumtojë dramin shpirtnuer të nji të riut shqiptar flakrue jashtë atdheut nga pasojat e së dytës luftë botnore.” Boton studimin “Gabriele D’Annunzio e gli Albanesi” (“Gabriel D’Anuncio dhe Shqiptarët”). 1963 – Boton “Antologia della lirica albanese” (“Antologjia e lirikës shqiptare”) ku për herë të parë paraqiten në një gjuhë evropiane përkthimet e lirikat më të mira të autorëve shqiptarë të vjetër e të rinj ku theksohen autorët kosovarë me qëllim që të njihen më mirë. Riboton “Shtatë Pasqyrat e Narçizit” (që e kishte botuar së pari në fletoren Gazeta Shqiptare të Bari-t më 1936) ku paraqiten shtatë copa proze poetike që përshkruajnë gjendjen shpirtërore të shkrimtarit. 1965 – Del në dritë “Albania”, një monografi italisht, botuar në “Enciclopedia dei popoli d’Europa”, Milano ku paraqet një pasqyrë të gjërë mbi Shqipërinë si në pikëpamjen gjeografike, ashtu edhe letrare e historike. 1970 – Riboton poemthin “Simfonia e Shqipeve”, botuar për herë të parë në fletoren “Gazeta Shqiptare“, Bari- 1936). Më 1972 – boton vëllimin “Saggi di Letteratura Albanese”, Firenze. Një përmbledhje e mirë shkrimesh e konferencash përpunuar gjatë disa vjetëve. 1973 – Vazhdon të përkthejë në italisht pjesë nga Lahuta e Malcis, këngët II-III-IV-V (punë kjo e nisur që në vitin 1961 kur përktheu këngën XXVI; më 1971 këngët XII-XIII-XIV dhe XV). Më 1983 historia e letërsisë shqipe i referohet pasivisht , duke e denigruar,si “Koliqi tradhëtari“.

Diktatura komuniste e ka  quajtur tradhtar, gjithsesi Ernest Koliqi është vlerësuar nga bota për vlerat që ka dhënë si përparësi në fushën e letërsisë.

Çmime dhe Mirënjohje:                                           

-Medalje ari nga Shoqëria “Dante Aligheri”;

-Ylli i artë për Meritë të Shkollës;

-Akademik ordinar i Akademisë Tiberiane;

-Akademik Nderi i Akademisë Teatine të Kietit për Shkencat;

-Anëtar i Akademisë së Abrucit për Shkencat dhe Artet;

-Anëtar efektiv i Akademisë së Mesdheut;   A

-Anëtar Nderi i Qendrës Ndërkombëtare për Studimet shqiptare;

-Medalja e Artë e Lidhjes së Prizrenit Kososvë.

Ulërima poetike e Allen Ginsbergut është ende aktuale?

PËRMBLEDHJA E POEZISË SË ALLEN GINSBERG DHE ANALIZA E POEMËS “AMERIKA”

Poema “Amerika” u shkrua në vitin 1956 gjatë kohës së Ginsbergut në Berkeley, California dhe u përfshi në botimin origjinal të “Howl and Poems Other”. “Amerika” ishte një nga deklaratat e para letrare të lexuara gjerësisht për trazirat politike në Shtetet e Bashkuara të pas Luftës së Dytë Botërore. Temat nga luftërat e mëparshme të dekadës janë të spikatura si bomba bërthamore ose politika e jashtme aziatike, megjithatë poema gjithashtu duket e parëndësishme në përshkrimin e saj të trazirave racore kombëtare dhe luftën me komunizmin që do të karakterizonte pozicionet e politikës së jashtme të Luftës së Ftohtë të Shteteve të Bashkuara në gjysma e dytë e shekullit të 20-të. Ginsberg ishte gjithmonë një nga anëtarët më aktiv politikë të Poetëve të Beat dhe poema “Amerika” është një prezantim i mendimit politik të Ginsberg-ut, si dhe një përfaqësim i gjerë i pikëpamjeve që ai do të mbante gjatë gjithë jetës së tij.
Si “Howl”, pislkamë. poema tregon njehsorin dhe strukturën e parregullt që duhej të ishte një shenjë dalluese e poezisë së Ginsberg. Poema është e mbushur me referenca kulturore dhe politike si dhe referenca për incidente dhe ngjarje në jetën e vetë Ginsberg-ut, si dhe me jetën e miqve dhe shkrimtarëve të tij të Beat. Ginsberg përdori “vijën e gjatë” si themelin e tij krijues, duke eksperimentuar dhe riffing, krehje, në ritëm dhe metër në një rresht të gjatë që do të “mbaheshin të gjithë së bashku brenda elasticitetit të frymës …”.
Ginsberg e lidh poezinë me muzikën, duke thënë se çelësi i të kuptuarit të strukturës së poezisë është “në koritën e xhazit ….” Dënimet shpesh zhvillohen pa shenja pikësimi dhe poema kalon nga tema në temë me pak lidhje me njëra-tjetrën. Ashtu si në xhaz, pika që Ginsberg shpresonte të kapërcente nuk ishte narracioni ose bukuria por spontaniteti, shprehja njerëzore dhe reagimi. Një emocion i personave do të ngrihej dhe ndërtohej ashtu si vetë linjat e gjata të ndërtuara mbi emocionin e përfshirë përbrenda.
Stanzat e poezisë janë gjithashtu të parregullta dhe spontane. Stenda e parë është gjashtëmbëdhjetë rreshta, e dyta dhe e treta të dyja dymbëdhjetë, e katërta dhe e pesta të dyja dhjetë. Stema e fundit është një shkrirje e ritmeve dhe e rrjedhës së shkrimit të vetëdijes. Ginsberg zhvendoset në poezi nga të folurit në Amerikë si një mik apo dashnor i zhveshur, për të zbuluar se shumë nga vetja është Amerika, dhe më në fund duke shkuar drejt përqeshjes dhe përqeshjes së kësaj Amerike të personifikuar për kulturën e saj militariste, mediat e saj të kulluara dhe politikën e saj paranojake. Ashtu si poemat e tjera të Ginsberg, struktura me të vërtetë është menduar të dëgjohet sesa të lexohet. Në leximin e poezisë me zë të lartë, kupton më mirë natyrën bisedore të poezisë.

ANALIZË

Linjat 1 – 16

Stema, strofa, e parë e poezisë është disi e një prezantimi që përcakton kohën dhe kontekstin e poemës. Rreshti i parë vendos një humor të rraskapitur dhe depresiv për poezinë. Ginsberg shpreh shpresën e tij se jeta ose puna e tij, apo jeta e kujtdo, do të thoshte gjithçka brenda një kulture censurimi dhe shtypjeje. Ai vajton varfërinë kulturore të kohës, duke e barazuar atë vetëm me disa dollarë dhe cent, dhe zbulon se ai nuk është as në gjendje të jetë vetë në një kulturë të tillë.
Rreshtat e mëposhtëm të poemës fillojnë bisedën e Ginsberg-ut me këtë Amerikë të personifikuar. Ai është pjesërisht i pakënaqur me militarizmin e vendit dhe ai i thotë Amerikës të “shkojë të shkulet me bombën e saj atomike” (5). Ai dëshiron ta ndërpresë bisedën para se të fillojë, duke bërë justifikime se nuk dëshiron të shqetësohet me një bisedë të tillë (duke injoruar se ishte ai që e filloi atë) dhe duke deklaruar se nuk do të shkruajë derisa “Unë jam në mendjen time të drejtë ”(7). Por siç e vuri në dukje më parë, ai kurrë nuk do të jetë në mendjen e tij të duhur. Ai nuk mund të qëndrojë në mendjen e tij.
Stanza, strofa, më pas shndërrohet në një lloj vajtimi të zemëruar. Këto linja bëjnë që Amerika të duket si një dashnore e humbur, dikush që dikur Ginsberg e donte dhe pa premtime dhe potencial të madh, në; ishte një potencial për shpëtim. Ginsberg është duke kujtuar ndoshta premtimin e madh që Amerika i ofroi familjes së tij si emigrant në tokë. Ai pyet kur Amerika do të shndërrohet përsëri në tokën që premtoi dikur. Kur do të bëhet “engjëllore” (8), kur do ta shohë vdekjen dhe shkatërrimin që ajo ka shkaktuar, kur do ta kuptojë që shtypja e vet politike është më e madhe sesa shtypja politike e “Trockitëve” (komunistëve) që ai denoncon dhe shkon në luftë me (11)? Ginsberg ankohet se bibliotekat e Amerikës, që përfaqësojnë potencialin e informacionit falas dhe shprehjes së lirë, janë “plot me lot” (12), dhe ai denoncon korporatizmin e jetës amerikane të simbolizuar nga “supermarketi” dhe si ato me “pamje të mirë” u jepet hyrje e lehtë në pasurinë amerikane (15-16).

Rreshtat 17-28

Stema e dytë vazhdon argumentin mbrapa dhe të katërt që Ginsberg ka me vendin e personifikuar. Ai fillon me një ton pajtimi, duke u përpjekur të gjejë përbashkët në mes vetes dhe vendit të tij. Ai shkruan se është “ju dhe unë që jemi perfekt” dhe insinuon se dëshira për “botën tjetër” është e pakuptimtë. Një nga linjat më të bezdisshme të poemës është rreshti 19, kur Ginsberg, duke folur për vendin e tij si një dashnor i humbur, thotë se “Ju më bëtë të dëshiroj të jem shenjtor”. Ky rrëfim demonstron dashurinë që Ginsberg ndiente dikur, dhe shpresën dhe optimizmin që ndiente në jetën e tij të hershme. Si një i ri, i ndikuar nga lidhjet komuniste të nënës së tij, Ginsberg mendoi se thirrja e parë e tij ishte të ndihmonte punëtorët dhe punëtorët si avokat të punës. Edhe pse ambiciet e tij e morën atë në një drejtim tjetër – atë të një poeti në vend të një avokati – Ginsberg pranon se ai nuk mund të “heqë dorë nga obsesioni im”. Është një obsesion me premtimin e Amerikës, me gjërat në të cilat ai dikur besonte thellë në: drejtësi, tolerancë, liri dhe pranim. Ky është optimizëm patriotik që Ginsberg shkruan këtu, megjithëse siç dëshmon pjesa tjetër e poemës, ka pasur një ndarje të qartë në marrëdhënie. Rreshti 20 vazhdon temën e pajtimit. Ginsberg shpreson se “Duhet të ketë një mënyrë tjetër për të zgjidhur këtë argument.” Por kjo do të jetë hera e fundit që Ginsberg ofron për tu pajtuar me vendin e tij. Siç vuri në dukje në rreshta nga strofa e parë, ai mendon se, në një farë mënyre, kjo bisedë është e kotë, megjithëse përmes aktit të shkrimit të tij ai e di se duhet të ketë disa vlefshmëri në të.

Kjo rreptësi gjithashtu sheh që Ginsberg të ofrojë tema paralajmëruese për vendin e tij. Ai pyet nëse Amerika është duke u bërë “mëkatare” apo nëse vendi, përmes shtypjes artistike dhe shtetit të ngjashëm me policinë, thjesht po luan një lloj shakaje praktike të shtrembëruar mbi të dhe ato si ai. Ai i thotë Amerikës se “Burroughs is in Tangiers”, një referencë për kohën e William S. Burroughs të kaluar në Tangiers, Morrocco, ku ai ishte në një lloj mërgimi nga Shtetet e Bashkuara për shkak të problemeve ligjore që lidhen me transportin e drogave të paligjshme nga Meksika . Ginsberg, për tërë karrierën e tij, ishte fuqimisht në mbështetje të legalizimit të ilaçeve dhe paralajmërimi i tij për Amerikën në këtë linjë është se nëse vendi vazhdon të ndjekë penalisht për krime të tilla të vogla, vendi do të humbasë “mendjet e tyre më të mira”. Fundi i stanzës fillon të kthehet më cinik dhe i dhunshëm. Ginsberg akuzon vendin për “shtyrje” të tij dhe ai pohon se ai e di “atë që unë jam duke bërë” (25). Rreshti 26 përdor imazhet nga ndikimet Lindore, një rajon i botës feja dhe kultura e të cilit do të magjepsnin Ginsberg gjatë gjithë jetës së tij. Ai shkruan se “lulet e kumbullës po bien”. Në kulturën Lindore, lulja e kumbullës është një simbol i paqes. Duke përdorur këtë pamje nga një vend dhe kulturë tjetër, Ginsberg është duke u përpjekur t’i tregojë Amerikës se thelbi i saj si një udhëheqës dashamirës i botës është në rënie. Theshtë Lindja – si në kulturën ashtu edhe në politikën e saj – që tregon rrugën për një botë më të mirë.

Ginsberg e mbaron stanzën duke i thënë Amerikës se ai nuk ka “lexuar gazetat me muaj” dhe se arsyeja është sepse “çdo ditë dikush shkon në gjyq për vrasje” (27-28). Kjo është edhe një vajtim për dhunën, ose kërcënim dhune, që gjithnjë e më shumë ishte një pjesë e kulturës amerikane. Por kjo linjë gjithashtu ka rezonancë personale për Ginsberg. Gjatë gjithë kohës së tij në New York dhe San Francisco, Ginsberg pa disa miq dhe të njohur të tij në lëvizjen Beat të arrestuar për vrasje. Shumica e arrestimeve nuk ishin të paarsyeshme. Ndërsa Ginsberg shpesh mendonte se policia kishte në shënjestër padrejtësisht njerëz si ai dhe miqtë e tij, rreshti i poezisë lë të kuptohet edhe pendimi që Ginsberg ndjen për dhunën e pakuptimtë në të cilën edhe ndërmarrja e tij mori pjesë. Arsyeja që ai nuk e lexon gazetat nuk janë vetëm sepse lajmet do të tregojnë vetëm më shumë sesi vendi i tij e tradhëton, por sepse do të tregojë gjithashtu se si miqtë dhe kolegët e tij bëhen një pjesë e ciklit të dhunës dhe tërbimit.

Rreshtat 29-40

Ginsberg fillon strangën e tretë me deklaratat e tij akoma më të qarta politike të poezisë. Në rreshtin 29, Ginsberg i thotë Amerikës se ai është “sentimental ndaj Wobblies“. Wobblies ishte një pseudonim i dhënë “The Industrial Workers of the World” (IWW), një bashkim i punëtorëve ndërkombëtarë që ishte një grup i fuqishëm politik dhe shoqëror gjatë fëmijërisë së Ginsbergut dhe që u përkul fuqishëm drejt politikave socialiste dhe të majta. Ata besuan se të gjitha pagat duhet të hiqen dhe se të gjithë punëtorët duhet të bashkohen si një klasë personash. Wobblies u kritikuan ashpër nga qeveria e Shteteve të Bashkuara e cila mbylli kryesisht grupin gjatë Luftës së Parë Botërore duke ndjekur penalisht dhe duke turpëruar politikisht shumë prej drejtuesve të saj. Ndjeshmëria e Ginsberg ndaj grupit është rezultat i ndikimit të nënës së tij. Naomi Ginsberg mbajti pikëpamje të forta komuniste gjatë gjithë jetës së saj dhe, gjatë fëmijërisë së Allenit, shpesh e çonte atë dhe vëllain e tij në mbledhjet e Komunës lokale

Rreshtat 41-50

Ginsberg pastaj zhvendos fokusin e tij larg politikës – dhe mediave për momentin.  Ginsberg shpesh kishte një lloj marrëdhënieje “dashuri / urrejtje” me median. Ai nuk u largua nga vëmendja e mediave, veçanërisht gjatë viteve 1960, ku aktivizmi i tij politik shpesh tërhoqi shumë vëmendje. Sidoqoftë, ndërsa ai shpesh shfaqej në media, ai gjithashtu shpesh shfrytëzonte rastin të kritikonte edhe median. Këto rreshta në “Amerikë” janë disa nga kritikat e tij të hershme publike për besimin në rritje të Amerikës në media.

Ginsberg përdor revistën Time si shembullin e tij, këtu. Gjatë kësaj periudhe, koha ishte më e suksesshme dhe një nga revistat më të lexuara në Amerikë. Të jesh në kopertinën e revistës Time do të tërhiqte vëmendjen e kombit dhe botës. Ginsberg këtu kritikon Amerikën, jo vetëm për të parë të gjitha ngjarjet përmes thjerrëzave të mediave (të përfaqësuara nga Koha), por edhe për lejimin që “jeta emocionale” e saj të realizohet nga revista. Ginsberg sugjeron këtu se vendi po drejtohet me të vërtetë nga media, gjë që mund të ndikojë në zemërimin emocional të qytetarëve, të cilët më pas mund të godasin frikën tek përfaqësuesit e tyre të zgjedhur. Prandaj, vendimet politike dhe sociale nuk janë duke u marrë në baza racionale dhe humanitare. Përkundrazi, ato po bëhen nga drejtuesit që kanë më shumë frikë se si media mund t’i portretizojë ato për vendimet e tyre.

Por Ginsberg bën një kthesë befasuese në disa rreshtat e ardhshëm të poezisë. Ndërsa ai ka kaluar pjesën më të madhe të stanzës së fundit të poemës  duke hequr dorë nga përgjegjësia personale, ai papritmas fillon të marrë përgjegjësinë për reagimet “emocionale” që shkaktojnë mediat. Ai pranon se lexon revistën Time çdo javë. Ai pranon se lajmet e tija janë po aq të rëndësishme për vetë kuptimin e tij të botës, siç është për të gjithë të tjerët. Ai është i rrethuar nga revista Time dhe, rrjedhimisht, nga media. Ai, i cili shpreson të mbajë veten në një standard më të lartë drejtësie dhe dashurie, nuk mund t’i shpëtojë mënyrës se si perceptimi i tij i ngjarjeve është i mbuluar nga interpretimi mediatik. Revista Time, thotë ai, e ndihmon atë të dijë se ku qëndron në botë. Kjo ndodh, natyrisht, për të qenë nën të gjithë njerëzit “seriozë” në botë, por nuk ndryshon faktin që ai përshtatet dhe përputhet me normat shoqërore të vendosura nga revista Time dhe media.

Ginsberg më pas bën një pranim që ndryshon tonin dhe fokusin e poezisë: ai papritmas e kupton se “Unë jam Amerika” dhe se “Unë po flas përsëri me veten” (49-50). Ginsberg e filloi dhomën duke i thënë Amerikës se “po ju drejtohem”, (41) dhe e mbaron dhomën duke kuptuar që “ju” është me të vërtetë ai. Konformiteti i tij, gatishmëria e tij për të pranuar vendin në jetë dhe rolet e karrierës dhe personalitetit brenda kontekstit Amerikan, e bën atë po aq pjesë të Amerikës, si kushdo tjetër.

Linjat 51-60

Stema e rradhës kthehet në politike dhe ndërtohet mbi natyrën psikedelike të poemës. Përderisa e gjithë poema ka demonstruar një formë të mendimit spontan dhe rrjedhës së shkrimit të vetëdijes, kjo rreptësi bën përdorim të veçantë të këtij stili.

Ginsberg fillon duke pretenduar se “Azia po ngrihet kundër meje” (51). Ai po referon dy ngjarje të veçanta këtu: e para është ngritja e Kinës si një pushtet komunist në Lindje. Shtetet e Bashkuara dhe Rusia kishin luftuar gjatë gjithë gjysmës së parë të shekullit XX për të ndikuar në politikën e Kinës dhe popullsisë së saj. Lufta Civile Kineze përfundoi në 1949 me fitoren e Partisë Komuniste të Kinës. Kjo natyrisht do të thoshte që Kina do të bëhej aleate e BRSS, një pengesë për marrëdhëniet e jashtme të SH.B.A.-së në atë pjesë të botës pas fitores aleate në Luftën e Dytë Botërore. Por Ginsberg gjithashtu po referon angazhimin e tij me fenë dhe kulturën aziatike. Si student i kolegjit, Ginsberg kishte studiuar Budizmin e Zenit. Budizmi do të ishte një pikëpamje e rëndësishme fetare për shumë prej shkrimtarëve të Beat, përfshirë Kerouac dhe Neal Cassady, pasi ata kërkuan të arrinin nivele më të larta të vetëdijes duke përdorur drogë si LSD. Duke pretenduar se “Azia po ngrihet kundër meje”, Ginsberg po tregon se si parimet e Budizmit – paqja, dashuria, transcendenca – dëshmojnë kundër Amerikës që ai pretendonte identitetin në dhomën e mëparshme. Ginsberg pranon se ai nuk ka “një shans” për të shmangur këtë përplasje vlerash. Ai përdor një frazë nënçmuese këtu kryesisht për të vendosur tonin e diskriminimit në të cilin tani ka pranuar se merr pjesë.

Ginsberg vendos më pas se ai kishte “konsideruar më mirë burimet e mia kombëtare”. Përsëri, Ginsberg është bërë vendi i personifikuar me të cilin filloi poemën në bisedë me të. Këtu, ai përzihet si personal, ashtu edhe kombëtar. Ai ka “dy nyje të miliona marihuanës gjenitale / një literaturë private të pabotueshme …” (54). Ginsberg këtu duket se është vetëpërmirësues, duke vërejtur sesi mënyra e jetesës që ai jeton (droga, seksi, arti) është një burim i dobët për sfidën monumentale të identitetit të tij dhe identitetit politik të vendit. Duke lëvizur në një shtrirje më të gjerë, ai vëren se ai gjithashtu ka “aeroplanët 1400 milje në orë dhe njëzet e pesë mijë institucione mendore” (55-56). Krahasimet këtu janë të rrepta. Këto rreshta shtrojnë pyetjen pse një vend me përparime të tilla kriminalizon dhe ndëshkon çmendurinë e tyre në mënyra të tilla çnjerëzore. Pikëpamjet e vetë Ginsberg për marrëzinë u ndikuan nga problemet psikologjike të nënës së tij që e panë atë të jetonte pjesën më të madhe të jetës së saj brenda dhe jashtë institucioneve mendore. Ginsberg atëherë pranon se ai nuk po sjell as provat më shkatërruese: “… burgjet e mia … (dhe) miliona të nën-vlerësuarve …” (57). Ai e përfundon dhomën me një shembull tjetër të diskriminimit. Ai thotë se dëshiron “të jem President pavarësisht faktit që unë jam katolik”. Vetë Ginsberg ishte hebre, por ai e thotë këtë pikë sepse gjatë kësaj kohe u supozua gjerësisht që një Katolik nuk mund të zgjidhej President, edhe pse ky supozim do të binte vetëm disa vjet më vonë me zgjedhjen e John F. Kennedy.

Rreshtat 61-77

Këto linja fillojnë duke sulmuar mënyrat ekonomike të prodhimit të Amerikës dhe përfundojnë me një zhurmë politike ndaj Rusisë komuniste. Poema kthehet këtu në një këndvështrim më pak personal. Ndërsa Ginsberg kuptoi se ai ishte Amerika, dhe më pas filloi të hulumtojë introspektivisht në bashkëpunimin e tij në Amerikë që po sulmonte, ai hoqi dorë nga kjo linjë mendimi dhe u kthye në bisedë me një Amerikë të personalizuar të veçantë. Ai akuzon Amerikën se është në një “humor marrëzie” dhe se kjo e pengon atë të shkruajë një “litani të shenjtë” të vërtetë për gabimet e vendit.

Ai fillon me një lloj pajtimi me vlerat amerikane. Ai përdor Henry Ford, metoda e prodhimit të linjës së asamblesë e revolucionarizoi industrinë në fillim të shekullit XX dhe e bëri Amerikën superfuqinë ekonomike që ajo u bë. Ginsberg thotë se ai do të “vazhdojë si Henry Ford” me poezinë e tij, duke e shkruar atë jo nga një këndvështrim emocional dhe artistik, por përkundrazi me një sy drejt fitimit. Kjo është mënyra amerikane, sugjeron Ginsberg. Gjithçka është bërë për fitim dhe asgjë e vlefshme nuk vjen pa kuptimin e biznesit. Kjo, natyrisht, shkon në kundërshtim me vlerat e të drejtave të punëtorëve dhe bashkimin që Ginsberg thotë se dikur i ishte respektuar. Motivi i tij i fitimit do ta bëjë atë “2500 $ një copë $ 500 poshtë” për poemat e tij, sikur të shiste makina të përdorura.

Por, atëherë vetëdija e Ginsberg-ut flet lart, sikur një zë tjetër më i brendshëm të ketë shtuar mendimin e tij për këtë çështje. Ginsberg fillon të bëjë kërkesat e Amerikës për drejtësi, duke përdorur shembuj historikë për të bërë çështjen e tij. Ai i thotë Amerikës “Free Tom Mooney” (65), një udhëheqës i punës në fillim të shekullit XX, i cili ishte burgosur rrejshëm për një bombë në San Francisko në 1916. Ai i thotë Amerikës të “… shpëtojë Luftëtarët Spanjollë” (66) , ushtria e majte e mbeshtetur nga Bashkimi Sovjetik ne Luften Civile Spanjolle e cila luftoi suppo kryengritjen fashiste

Rreshtat 78-86

Ndërsa poema fillon të mbyllet, Ginsberg vazhdon hidhërimin e tij mbi qëndrimet diskriminuese të Amerikës, është patriotizëm i pamenduar dhe është një trajtim i padrejtë i grupeve minoritare racore dhe politike. Megjithatë, përgjatë këtyre linjave, Ginsberg lëviz nga një ton i inatosur në një sarkazëm të kafshuar. Ai e zhvendos bisedën e tij nga një sulm ndaj një vendi të personifikuar në një sulm sarkastik ndaj qytetarëve të vendit të sotëm. Ai fillon me përpjekjen për të imituar fjalimin kolokial amerikan, një tregues që po tallet me të pa informuar dhe të paarsimuar që do të ndiqnin verbërisht patriotizmin e verbër. Antagonistët, thotë Ginsberg, janë “Ata rusë ata rusë dhe ata Chinamen. Dhe ata rusë” (79). Ai më pas tallet me paranojën e Amerikës mbi Rusinë komuniste duke bërë deklarata qesharake si “Rusia dëshiron të na hajë të gjallë” dhe “Ajo dëshiron të heq makinat tona nga garazhet tona” dhe “Ajo dëshiron të rrëmbejë Chicago” (80-82). Ginsberg tallet me frikën e drejtuar nga ata që zgjedhin të mos mësojnë dhe të mos mendojnë vetë për gjendjen politike dhe sociale të vendit të tyre. Ata njerëz të paarsimuar mund të mendojnë vetëm se Rusia, dhe për këtë arsye të gjithë simpatizantët komunistë dhe socialistë, duan të vjedhin mënyrën e jetës së Amerikës. Ginsberg përpiqet të nxjerrë në pah absurditetin e një mendimi të tillë ashtu si ai po përpiqet të tregojë se mënyra e jetës amerikane është e falimentuar për të filluar dhe nuk ia vlen të vjedhë. Goditja e tij më shkatërruese ndaj diskriminimit amerikan vjen në rreshtat 85 dhe 86: “Kjo nuk është mirë. Ugh. Ai i bën indianët të mësojnë të lexojnë. Ai ka nevojë për zezakë / zinxhirë të mëdhenj. Hah. Ai na bën të gjithë të punojmë gjashtëmbëdhjetë orë në ditë. Ndihmë”.

Këto linja funksionojnë në disa nivele. Së pari, Ginsberg vazhdon talljen e tij për injorancën amerikane duke vazhduar përdorimin e formave të fjalimit kolokual. Ai përdor përemrat vetorë dhe kohëzgjatjet e gabuara të foljeve, duke sugjeruar marrëzinë e frikës populiste të njerëzve që nuk kanë mësuar as të lexojnë saktë. Ai gjithashtu bën përdorimin e tingujve, pjesë e poemës që mund të vlerësohet me saktësi vetëm përmes leximit gojor. Tinguj janë menduar të jenë parimorë, përsëri duke sugjeruar se këta populistë injorant janë vetëm pak më lart se kafshë dhe sigurisht jo aq të avancuar sa ata nga frika. Përdorimi i tij i turpshëm i amerikanëve vendas dhe afrikano-amerikanëve këtu është një shfaqje e dukshme e frikës së tyre: Rusët, këta populistë injorantë besojnë, do t’i lartësojnë këto grupe minoritare në një status të barabartë me vetë. Komunizmi do t’i bëjë të gjithë njerëzit të barabartë dhe këta populistë duan vetëm të ruajnë status quon diskriminuese. Më në fund, Ginsberg sugjeron se ajo që këta njerëz kanë më shumë frikë është se stili i tyre i jetesës i rehatshëm i klasës së mesme do të merret prej tyre dhe ata përkundrazi do të duhet të punojnë për “gjashtëmbëdhjetë orë në ditë”, një sëmundje që është thjesht e padenjë për kulturën e përtacisë. që ka mbështjellë Amerikën.

Rreshtat 87-93

Linjat përmbyllëse të poezisë braktisin sarkazmin dhe gjuhën e gjallë të rreshtave të mëparshme. Ginsberg vendos një ton më “serioz” për fund duke i thënë Amerikës përpara se “kjo është mjaft serioze” (87). Ai është pothuajse në mosbesim mbi gjithçka që sapo ka akuzuar vendin. Katër rreshtat e fundit janë deklarata e veprimit e Ginsberg-ut. Ai i thotë vendit dhe lexuesit se është koha që ai të “zërë vendin e duhur në punë” (90). Ai më pas kualifikon atë që mund të bëjë: ai nuk mund të bashkohet me Ushtrinë dhe ai nuk mund të punojë në një fabrikë, si për shkak të bindjeve të tij politike dhe shoqërore, por edhe sepse është “i afërt dhe psikopatik gjithsesi”, dy kushte që do ta pengojnë atë nga ky lloj i shërbimit. Në vend të kësaj, Ginsberg sugjeron që ai do të duhet të gjejë mënyrën e vet për të kontribuar në ndryshimin e situatës sociale që sapo ka përshkruar në poezi, megjithëse nuk bën asnjë deklaratë pozitive ndaj asaj që ai do të bëjë në të vërtetë. Ka të ngjarë që në vitet ’50, para aktivizmit të luftës dhe të drejtave civile të viteve 1960, kishte pak prizë, vlerësim, për ndryshime dhe shprehje politike dhe prandaj Ginsberg nuk mund të shtonte një përshkrim më të hollësishëm të asaj pune që ai në të vërtetë do të realizonte.

Në vend të kësaj, ai bën një deklaratë përfundimtare që është një deklaratë e ndryshimit të tij dhe një deklaratë e dëshirës së tij për të punuar drejt një Amerike më të mirë. “Amerika po e vendos shpatullën e kamerit timon”. Vënia e shpatullës së dikujt në timon është një shprehje e punës dhe mundit të palodhur. Megjithatë, kjo është e kundërshtuar nga përdorimi i Ginsberg-ut të fjalës queer, një fjalë që më pas nënkupton butësi dhe një stil të rrjedhshëm. Ginsberg sugjeron që ai do të dëshmojë se edhe të larguarit, të dobëtit dhe të rrjedhshëm mund të ndikojnë në ndryshim, një deklaratë që do të dëshmonte se ishte mjaft e vërtetë në dekadat e ardhshme.

AMERIKË

Amerikë ju kam dhënë gjithçka dhe tani unë jam asgjë.

Amerikë dy dollarë dhe njëzet e shtatë centë më 17 janar 1956.

Nuk mund të duroj mendja ime.

Amerikë kur do ta përfundojmë luftën njerëzore ?

“Shko e qihu me bombën tënde atomike.

Nuk  jam mirë, mos më mërzit.

S’do të shkruaj poezi derisa “s’do të kem mendjen në vend.

Amerikë kur do të bëhesh engjëllore?

Kur do t’i heqësh rrobat?

Kur do ta shikosh veten nëpërmjet varrit?

Kur do të jesh e denjë për milionin tënd të trockistëve?

Amerikë pse bibliotekat tuaja janë plot me lot?

Amerikë kur do t’i dërgosh vezët e tua në Indi?

Jam i mërzitur prej pretendimeve të tua të  çmendura.

Kur do të mund të shkoj unë në supermarket për të blerë atë që më duhet me fytyrën time të bukur?

Shkurt Amerikë ti dhe unë të jemi të përsosur jo bota e ngushtë.

Makineria jote është shumë për mua.

Deshe të më bëje një shenjtor.

Duhet të ketë ndonjë mënyrë tjetër për ta zgjidhur këtë argument.

Burroughs është në Tangiers nuk besoj se do të kthehet një gjë e keqe.

Je ti që je i keq apo bëhet fjalë për  shaka praktike?

Po  kërkoj të vij gjer te caku.

Refuzoj të heq dorë nga fiksimet e mia.

Amerikë mjaft së yshtërmi e di ç’po bëj.

Amerikë lulet e kumbullave po bien.

Ka muaj që nuk i lexoj gazetat, çdo ditë dikush del në në gjyq për vrasje.

Amerikë ndihem sentimental për të menduar për Wobblies.

Amerikë isha komunist në rini nuk më vjen keq.

Pi marijuanë sa herë që mundem.

Qëndroj në shtëpi gjatë gjithë ditës

duke parë trëndafilat në dollap.

Kur të shkoj në lagjen kineze dehem

dhe s’më vete mendja për të qirë.

Jam  i vendosur se do të ketë probleme.

Duhej të më shihje kur unë lexoja Marksin.

Psikoanalisti thotë se jam krejtësisht në rregull.

Nuk do t’i lutem Zotit.

Unë kam vizione mistike dhe vibracione kozmike.

Amerikë ende nuk të kam thënë ç’i ke bërë xha Max kur mbërriti nga Rusia.

Po flas me ty.

Do të lejosh që jeta jote emotive të udhëhiqet nga revista Time?

Jam i obsesionuar nga Time Magazine.

Kam lexuar atë çdo javë.

Kopertina e saj më sheh çdo herë

që e shfletoj para pasticierit në qoshe.

E lexoj në bodrumin e Bibliotekës Publike të Berkeleyt.

Nuk ka asgjë, po të flasim për përgjegjësi.

Industrialistët janë seriozë.

Prodhuesit e filmit janë seriozë.

Të gjithë janë seriozë, përveç meje.

Më vjen nëpër mend se unë jam Amerikan.

Po flas përsëri me veten time.

Azia po ngrihet kundra meje.

Nuk e kam mundësinë për një kineze.

Është më mirë që të mbështetem në burimet

e mia kombëtare.

Burimet e mia kombëtare qendrojnë në dy bishtat e marijuanës miliona gjenitale një letërsisë  private e papërshtshme për shtyp  që shkon në 1400 milje në orë dhe njëzet

e pesë mijë azile.

Nuk flas për burgjet e mia, ose miliona të paprivilegjuarit që jetojnë në vazot e mia me lule në dritën e pesëqind diejve.

Hoqa edhe bordellot në Francë, Tangiers janë të radhës së ardhshme.

Ambicia ime është që të jem President pavarësisht nga fakti se ata janë Katolik.

Amerikë si mund të shkruaj një psalm

në disponimin tënd pa kuptim?

Do të azhdoj “si Henry Ford strofat e mia janë individë si makinat e tij dhe për më tepër janë të gjitha të sekseve të ndryshme.

Amerikë do të t’i shes strofat për 2500 $ njërën  $ 500 për strofën e vjetër

Amerikë liroje Tom Mooneyn

Amerika shpëoi Lealistët Spanjollë

Amerikë Sako dhe Vanzeti, nuk duhet të vdesin

Amerikë unë jam djemtë e Scottsboros.

Amerikë kur isha shtatë vjeç, nëna më merrte në takimet e një celule 

Komuniste na shisnin bizele një pjesë e vogël për një biletë kushtonte një nikel, dhe fjalimet ishin falas të gjithë ishin engjëllorë dhe sentimentalë ndaj punëtorëve ishte e gjithçka kaq në mënyrë “të sinqertë sa nuk e keni idenë

sa gjë e bukur ishte ajo partia në vitin 1835

Scott Nearing ishte një plak i madh një mashkull i vërtetë Nënë Bloor më bënte të qaja

Një herë pashë Izraelin Amter kockë e lëkurë.

Të gjithë duhej të ishin spiunë.

Amerikë ti në realitet nuk do të bësh luftë.

Amerikë jam si ata rusë të këqinj.

Si ata rusë, ata rusë  dhe ata kinezë.

Dhe ata rusë.

Rusia dëshiron që të na hajë të gjallë.

Rusia është e çmendur për pushtet. Dëshiron të marrë me vete makinat nga garazhet.

Dëshiron të marrë përsipër Çikagon.

Ka nevojë për një lexues Përmbledhje të Kuqe.

Do fabrikat tona të makinave në Siberi.

Që burokracia e saj e madhe i drejton stacionet tona me furnizime.

Kështu nuk shkon.

Ohu.  Ajo do t’iu mësojë indianëve shkrim e lexim.

Ka nevojë për zezakët tanë të bëshëm.

Ah. Do të na bëj të  punojmë gjashtëmbëdhjetë orë në ditë.

Ndihmë.

Amerikaë është një çështje serioze.

Amerikë kjo është përshtypja që marr duke shikuar televizion.

Amerikë është e drejtë kjo?

Është më mirë të filloj punë menjëherë.

Është e vërtetë se nuk dua të shkoj ushtar ose të sillem në seksione të specializuara të fabrikave, megjithatë, ata janë dritëshkurtër dhe psikopatë.

Amerikë tani  përvesh këto mëngës poofy.

Përktheu: Faslli Haliti

Përmbledhja e poezisë së allen ginsberg dhe analiza e poemës “amerika”

Shpirti im është zgjuar, fryma ime po fluturon,
Dhe po mbartet lart mbi krahët e flladit të freskët;
Sepse, mbi mua, rreth meje, era e egër po zhurmon
Duke marrë vrull për të dalldisur tokën dhe detet.

Bari i tharë një kohë të gjatë në diell po këqyr,
Pemët e zhveshura i ngrenë lart degët kuturu;
Gjethet e vdekura poshtë tyre vallëzojnë me gëzim,
Retë e bardha po tunden përtej qiellit blu.

Do të doja të shikoja sot oqeanin si përplas aq furishëm
Shkumën e dallgëve të tij në shtjellat e harlisjes,
Do të doja të shikoja valët e krenare si vërtiten
Dhe të dëgjoja zhurmën e egër të bubullimës së tyre!

VOAL – Anne Brontë (Thornton, 17 janar 1820 – Scarborough, 28 maj 1849) ishte motër e shkrimtareve më të famshme angleze Charlotte Brontë dhe Emily Brontë.

Anne Brontë lindi në fshatin Thornton, Yorkshire, Angli, e fundit e gjashtë fëmijëve. Nëna e saj, Maria Branwell Brontë, vdiq kur Anne ishte vetëm një vjeçe, më 15 shtator 1821 dhe familja u transferua në Haworth, ku babai ishte famullitar.

I shqetësuar për gjetjen e një nëne të re për pasardhësit e tij të shumtë që do të kujdesej dhe ido t’i edukonte ata, ai kërkoi një grua të re gjatë dy viteve të ardhshme, por ishte i pasuksesshëm. Ai pastaj provoi një zgjidhje të re, duke zgjedhur një institucion të mirë arsimor që do të jetë në gjendje t’u japë atyre të paktën një arsim adekuat. Kështu ndodhi që ai i dërgoi fëmijët e tij së pari në Crofton Hall e pastaj në Clergy Daughter’s School.

Katër motrat, Maria, Elizabeth, Charlotte dhe Emily, u dërguan në këto institucione, në të cilat morën pjesë nga nëntori 1824 deri në maj 1825, kur Maria vdiq, pasuar muajin tjetër nga Elisabeth: të dy motrat që mbijetuan, Charlotte dhe Emily, u ridërguan në shtëpitë atërore.

Ndërsa katër motrat ishin në institut, Anne ishte arsimuar në familje, ku mësoi muzikë dhe vizatim. Megjithatë, më vonë, trajnimi i saj vazhdoi së pari në një shkollë publike, Shkollën Roe Head, dhe më vonë, pas vitit 1835, nën kujdesin e motrës së saj Charlotte, e cila ndërkohë ishte bërë mësuese.

Dy motrat e Anës, Charlotte dhe Emily, ishin gjithashtu autorë dhe poete: së bashku ato krijuan treshen e motrave Brontë. Së bashku me ta Anne botoi poezitë e saj, më 1845, me pseudonimin e “Acton Bell”.

Më 1847 botimi i Agnes Greit nga Anne Brontë, i cili tashmë nuk ishte shumë i suksesshëm, u vu në hije nga romani Wuthering Heights (Lartësi të stuhishme), shkruar nga motra e saj Emily dhe botuar në të njëjtin vit. Tri motrat vazhduan të përdorin të njëjtat pseudonime të përdorura për botimin (të pasuksesshëm) të Poems, respektivisht Currer, Ellis dhe Acton Bell. Agnes Grei tregon për një shtëpiake që përballet me fatkeqësi të ndryshme pa humbur parimet e saj morale dhe në të njëjtën kohë tregon vështirësitë që hasin gratë e klasës së mesme që marrin përsipër profesionin e vetëm që u jep atyre respekt.

Romani i dytë i Anne Brontë, Zonja e Wildfell Hall (titulli origjinal në anglisht: The Tenant of Wildfell Hall) është shumë më intensiv: tregimi është ai i Helen Graham duke ikur nga një martesë e pakënaqur , një argument shumë i gabuar sipas Charlotte, e cila është agjente letrare e Anës. Ky qëndrim mbase ishte për shkak të dëshirës për të mbrojtur motrën e saj, por më shumë ka të ngjarë të ishte e lidhur me faktin se personazhi “i keq” bazohet në figurën e vëllait të tyre rebel. Përshkrimet e sakta të brutalitetit dhe alkoolizmit dhe gjuha e mjerueshme e përdorur nuk u vlerësuan nga kritikët.

Anne vdiq – vetëm disa ditë pasi mbërriti atje – në një strehë në bregdetin e Scarborough – vendi ku ajo kishte vendosur romanet e saj – ku do të duhej të kuronte formën e tuberkulozit që e preku; motrat vuanin gjithashtu nga e njëjta sëmundje. Anne u varros në Kopshtin e Shën Marisë./Elida Buçpapaj

Basri Çapriqi u lind më 15 janar 1960 në vendlindjen e tij në Krythë të Ulqinit. Ndërroi jetë Prishtinën e tij të dashur, më 14 janar 2018. Një ditë pa i mbushur të 58-tat iku nga kjo botë tokësore, për të hyrë dhe për të mbetur përgjithmonë në botën e pavdekshme të vlerave letrare të letërsisë shqipe.

Basri Çapriqi ishte poet i mrekullueshëm, eseist brilant, studiues i thellë i letërsisë, mësimdhënës i veçantë në Fakultetin e Filologjisë të Universitetit të Prishtinës. Gjatë punës së tij më shumë se tridhjetëvjeçare ka botuar studime letrare në revista të ndryshme brenda dhe jashtë vendit. Gjithashtu, ka botuar veprat e tij poetike në disa gjuhë botërore dhe është përfshirë në dhjetëra antologji të poezisë në gjuhë të ndryshme të botës.

Vlera e poezisë së tij, si dhe e studimeve letrare, pastaj kontributi e tij në fushën e kulturës, profesionalizmi në projekte të rëndësishme kërkimore e shkencore, aftësia për udhëheqje akademike, ligjërimi e tij në universitet në të gjitha shkallët e studimeve, si dhe rezultatet e punës së tij në përgjithësi, të gjitha këto dhe natyrisht se edhe të tjera ka shumë, dëshmojnë për një personalitet, ndër më të rrallët në tërë hapësirën shqiptare.

Basri Çapriqi shkollimin fillor dhe gjimnazin klasik i mbaroi në Ulqin. Studioi letërsi shqipe në Universitetin e Prishtinës dhe diplomoi në vitin 1983. Vijoi studimet e magjistraturës në Prishtinë, ndërsa magjistroi me temën “Format antitetike të tekstit letrar në poezinë e sotme shqipe”.Në vitin 1994 mori diplomë në Universitetin e Edinburgut për letërsi skotlandeze. Doktoroi në Prishtinë në vitin 2004 me temën “Simboli në poezinë e sotme shqipe”.

Basriu ka nisur punën në vitin 1986 si asistent në Degën e Letërsisë Shqipe, në Universitetin e Prishtinës. Në periudhën 1988 – 1992 ka qenë kolumnist në gazetën “Fjala” të Prishtinës.Në vitin 1996 zgjedhet ligjërues për lëndën Stilistikë dhe më 1999 edhe për lëndën Semiologji, ndërsa në vitin 2005 zgjedhet prof. asistent për lëndët e lartpërmendura. Në studimet master në Degën e Letërsisë Shqipe ka ligjëruar Letërsinë aktuale. Nga viti 2004 ishte kryetar i PEN Qendrës së Kosovës. Basriu ishte anëtar i redaksisë së revistën rajonale për letërsi, kulturë e arte “Sarajevske sveske”(“Fletoret e Sarajevës”).

Në dy mandate (2006-2012) ishte Kryetar i Këshillit Drejtues të Universitetit të Prishtinës.

Në vitin 2010 zgjedhet profesor i asocuar për lëndët mësimore: Stilistikë, Semiologji, Semiotikë e medies dhe Letërsi aktuale, ndërsa në vitin 2016 zgjedhet profesor i rregullt në Universitetin e Prishtinës.

Në vitin 2012 zgjedhet Anëtar i Akademisë Shqiptare të Arteve dhe Shkencave dhe po në këtë vit zgjedhet edhe nënkryetar i kësaj akademie.

Poezia

Krijimtaria poetike e Basri Çapriqit shquhet me veprat e tij me poezi: “Ulli me dy mijë unaza” (1983),“Në fund të verës” (1986), “Ma qet gjuhën”(1989), “Frutat bizare”(1996),“Grass on the Window(1996),“Burimi nën gjuhë” (2005),“Zbutja e gjarprit” (2006),“Deschiderea scoicii” (2010), “Përkryerja e shiut” (2013), etj.

Poezia e Basri Çapriqit sjell një sensibilitet të veçantë krijues në poezinë bashkëkohore shqipe, me idetë, stilin, figuracionin poetik, etj. Duke qenë njëri ndër autorët më të njohur të brezit letrar të viteve ‘80 të shekullit XX, Çapriqi ka arritur ta ndërtojë dhe ta sistemojë një lirizëm të fuqishëm poetik, i cili mbështetet në filozofinë e tij krijuese përbrenda koncepteve të qarta moderne dhe postmoderne.

Poezia e Basri Çapriqit frymëzohet nga perceptimi i një realiteti ekzistues, ku përmbajtja antonimike shtresohet përbrenda një strukture të re ligjërimore.Natyrisht, një poet me vokabular mesdhetar, siç e ka cilësuar Ali Podrimja, Basri Çapriqi ka arritur të trajtojë tema dhe motive interesante në poezinë e tij për të dëshmuar veçantinë e individualitetit krijues.

Nga libri i parë poetik “Ulli me dy mijë unaza” e deri te libri i tij i fundit me titullin “Përkryerja e shiut”, Basri Çapriqi ofron materien krijuese me qasje individuale, kryesisht nëpërmjet leksikut dhe sintaksës së zgjedhur poetike, ku mbizotëron ironia e dialogut lirik, e cila, jo rrallë, del në rrafshin kontekstual dhe në njëfarë mënyre bëhet, po ashtu, bartëse e ideve dhe e kuptimeve të kësaj poezie.

Studiues shqiptarë dhe të huaj e kanë vlerësuar lart poezinë e Çapriqit, pikërisht për temat e veçanta që trajton, të ndërlidhura me aktualitetin, mitin, historinë, pastaj për veçoritë figurative që i shtreson dhe i funksionalizon kjo poezi, për ligjërimin, stilin, gjuhën, etj., duke dhënë mjaft shembuj karakterizues për vlerën letrare dhe estetike të poezisë së këtij autori në kuadër të poezisë bashkëkohore shqipe në përgjithësi.

Studimet letrare

Basri Çapriqi ka botuar vepra me studime letrare, kritikë, ese, monografi. Në veprat e tij më të njohura, siç janë:“Mikrostruktura e tekstit” (1990), “Aksidenti i orës shqiptare”(1993),“Përmasat e kontekstit”(1998),“Simboli dhe rivalët e tij”( 2005) dhe “Paradigma kadareane” ( 2006) Çapriqi ka dëshmuar nivel të lartë profesional dhe dije të sistemuar letrare e teorike në paraqitjen dhe vlerësimin e fenomeneve të ndryshme të letërsisë. Shumica e çështjeve dhe dukurive i përkasin fushave të caktuara të interesimit të tij hulumtues e shkencor, siç janë: poezia e sotme shqipe, letërsia aktuale, stilistika, semiologjia, etj.

Në veprat e tij me ese dhe studime letrare Basri Çapriqi ka sjellë analiza dhe interpretime interesante, të cilat ndërlidhen me konceptet e tij teorike, kritike, estetike, etj. Duke dhënë mendime me interes për prodhimin letrar shqiptar, për veçoritë dhe karakteristikat e veçanta dhe të përgjithshme të letërsisë, Basri Çapriqi ofron vlerësime profesionale shkencore në fushën e studimeve letrare shqiptare.

Në librin e parë me ese dhe shkrime kritike “Mikrostruktura e tekstit”(1990), Basri Çapriqi dëshmon përkushtimin dhe dijen e tij për t’u marrë me tema të caktuara letrare, duke arritur të bëjë studime analitike dhe krahasimtare për probleme të ndryshme të letërsisë. Më tutje, pikëpamjet e tij për fatin e shqiptarëve, pas të gjitha thyerjeve të mëdha në hapësirën europiane, i shfaq në librin “Aksidenti i orës shqiptare”(1993), ndërkaq në librin e eseve të tij me titullin “Përmasat e kontekstit”(1997), Basri Çapriqi trajton tema, të cilat ndërlidhen me politikën e shkrimit, me efektet dytësore të gjuhës, me civilizimin shqiptar, etj.

Dy librat e tij më të rëndësishëm, të cilët dallohen për objektin e studimit, për kërkime të avancuara shkencore dhe për rezultate të dëshmuara teorike dhe kritike janë: “Simboli dhe rivalët e tij”(2005) dhe ”Paradigma kadareane”(2006).

Në librin “Paradigma kadareane”, Basri Çapriqi ka trajtuar praninë dhe ndërtimin e simboleve mitike në poezinë dhe prozën e Kadaresë, duke dhënë shembuj karakterizues për funksionin e tyre përbrenda universit krijues kadarean. Gjithsesi, shquhet qasja e veçantë eseistike, e cila dëshmon mendimet e qarta dhe të argumentuara të Çapriqit përbrenda një dialogu kritik me veprën e Kadaresë.

Në veprën monografike “Simboli dhe rivalët e tij”, e cila mund të konsiderohet projekti më i realizuar dhe më i suksesshëm shkencor i studiuesit Basri Çapriqi, trajtohen një varg e vistër çështjesh dhe problemesh teorike, kritike dhe estetike, të cilat ndërlidhen me simbolin dhe interpretimin, simbolin dhe psikanalizën, simbolin dhe mitin, simbolin dhe kodin, simbolin dhe metaforën, etj., duke shkuar më tutje në konkretizimin e analizave të rëndësishme studimore që kanë të bëjnë me letërsinë shqipe përballë simbolit mitik, historisë dhe realitetit.

Për më tepër, studimet e veçanta për autorët: Martin Camaj, Rrahman Dedaj, Dritëro Agolli, Fatos Arapi, Ali Podrimja, Azem Shkreli, Ismail Kadare, etj., dëshmojnë për vlerën studimore dhe shkencore të këtij libri monografik, i cili mund të konsiderohet si njëri ndër librat më të rëndësishëm në studimet letrare shqiptare.

Diane di Prima (lindur më 6 gusht 1934) është një poete amerikane. Ajo është gjithashtu një artiste, prozatore, memuariste, dramaturge, aktiviste e drejtësisë sociale, aktiviste për pranimin e dhjamit dhe mësuese.

Di Prima, është autore gati dhjetëra librave. Vepra e saj është përkthyer në më shumë se 20 gjuhë.

Poezi me rastin e ditëlindjes së gjyshit –

PESCE D’APRILE 

Sot është ditëlindja jote

dhe pothuaj

unë kisha provuar tashmë të t’i shkruaj këto gjëra,

por tani që çmenduri po trashet,

unë dua të të falenderoj

sepse më ke thenë se çfarë të pres më

sepse s’kanë lëvizur përtej grushta

në atë sallë të zymtë të Bronxtit

falemnderit

per të qarën tende te sinqerte e në kohë

për dëgjimin e shumë operave  italiane

zemërthyer për atë

që shkula flokët e mi kur

u zhvasja gjethet nga pemëve kështu

që të dije se ç’do të thotë, ne tani

jemi brenda, revolucioni,

deri te gjunjët dhe batica ngrihet,

përqafoj të panjohur nëpër rrugë,

plot me dashurinë e tyre dhe timen,

dashuria që na ke thënë ose vjen ose dhe jemi

të vdekur, ua the të gjithëve në atë park të Bronxit, unë dëgjoja

në muzgun pranveror të Bronxit, frymën e yjeve, aq të shkëlqyeshme

ti për mua me flokë të bardhë, shtati yt sytë e tu

krenar dhe blu, të rrallë tek një italian, dhe unë rrija

mënjanë duke të parë ty, gjyshi im

se njerëzit dëgjonin, dhe unë rri mënjanë

të dëgjoj ndërsa  u shërbej supën

të rinjtë me dritë mbi fytyrat e tyre

në tavolinën time, ata flasin për dashuri, flasin për revolucion

ç’është dashuria, dhe e theksojnë fort, oh, sa

do të na donit të gjithëve, do të buburnit mençurinë tuaj anarkiste mbi ne, duke shpallur Danten, Giordano Brunon, burra besnikë

për t’u shërbyer qëllimeve tuaja, mirë, duhet të dish

që e bëjmë për ty e për gjakun tënd, për Carlo Trescan,

për Sako dhe Vanzettin, pa e ditur

ose mendoni, se e bëjmë për Aubreu Beardsley

Oscar Wilde (të gjitha fanarët e rrugës do jenë vjoletë),

e bëjmë për Trotskyn e Shelleyn e të mëdhin / Kropotkin e lodhshëm

Sulmuesit e Eisenstein, mërzitjet e Jean Cocteau,

i bëjmë për

yjet mbi Bronx

që mund të shikojnë tokën

pa turp

Përktheu: Faslli Haliti

Portret i Charles Baudelaire nga Gustave Courbet, 1848.

Charles Baudelaire është një poet francez. Lindur në Paris më 9 prill 1821, ai vdiq në të njëjtin qytet më 31 gusht 1867.

“Dante e një epoke të rënë” , sipas fjalëve të Barbey d’Aurevilly, “u kthye në klasicizëm, i ushqyer nga romantizmi” , në kryqëzimin midis Parnasit dhe simbolizmit, poet lirik i “modernitetit”, ai zë një vend i konsiderueshëm midis poetëve francezë për një përmbledhje sigurisht të shkurtër,  në krahasim me veprën e  bashkëkohësit, Viktor Hugo (Baudelaire i hapet redaktorit të tij për shkak të frikës se vëllimi i tij do të dukej më shumë si një broshurë …), por që do  shoqërojë jetën e tij gjatë si poet: Lulet e së Keqes.

Në zemër të debateve për funksionin e letërsisë së kohës së tij, Baudelaire e shkëputi poezinë nga morali, duke e shpallur atë plotësisht të destinuar për të Bukurën dhe jo për të Vërtetën. Siç sugjeron edhe titulli i vëllimit të tij, ai u përpoq të krijojë lidhje midis së keqes dhe bukurisë, lumturisë së paqëndrueshme dhe idealit të paarritshëm ( Një kalimtareje ), dhunës dhe mashtrimit (Një martir ), por edhe midis poetit dhe lexuesit të tij (“Lexues hipokrit, shoku im, vëllai im”) dhe madje midis artistëve nëpër epoka (Fanarët) . Përveç poezive serioze (Semper Eadem) ose skandaloze (Delfina dhe Hippolyte), ai shprehu melankolinë , tmerrin (Një karrige) dhe zilinë diku tjetër (Ftesë për të udhëtuar) përmes ekzotizmit.

« Qysh kur isha fëmijë, shprehet Baudelaire, ndjeva dy ndjenja kontradiktore në zemrën time: tmerrin e jetës dhe ekstazën e jetës. (Me Zemër të hapur).

Duke analizuar atë që ai e quajti “vala e pasioneve” në parathënien e 1805 për këtë vepër, Chateaubriand shkroi: “I krishteri gjithmonë e shikon veten si një udhëtar që kalon këtu në një luginë me lotë, dhe që prehet vetëm ‘te varri’. Për Baudelaire, nuk është as letërsi, as nocione pak a shumë abstrakte, por “spektakël i gjallë i (mjerimit të tij të trishtuar)”. Ashtu si natyra, njeriu është ndotur nga mëkati origjinal dhe, si René ose Werther (Goethe), Baudelaire më shpesh ndjen vetëm neveri për “turmën e egër” (Kujtimi). Ajo që e godet më shumë është egoizmi dhe ligësia e krijesave njerëzore, paraliza e tyre shpirtërore dhe mungesa në to e sensit të bukurisë, si dhe e mirë. Poema e prozës « Litari », e frymëzuar nga një fakt i vërtetë, tregon se si një nënë, indiferente ndaj fëmijës së saj që sapo ka varur veten, kap litarin fatal për ta bërë atë një tregti fitimprurëse.

Si mund të besonte Baudelaire në përsosmërinë e qytetërimeve? Ai nuk përjetoi asgjë tjetër, përveç përbuzjes për socializmin nga njëra anë, realizmin dhe natyralizmin nga ana tjetër. Me një përjashtim për realistin, Honoré de Balzac, në të cilin ai pa shumë më tepër sesa një natyralist (“Nëse Balzac do ta bënte këtë zhanër më të zakonshëm [romanin e sjelljeve]) një gjë të admirueshme, gjithmonë kurioze dhe shpesh sublime, është sepse unë hodha tërë qenien e tij në të. Jam çuditur shumë herë që lavdia e madhe e Balzakut ishte të cil Si mund të besonte Baudelaire në përsosmërinë e qytetërimeve? Ai nuk përjetoi asgjë tjetër përveç përbuzjes për socializmin nga njëra anë, realizmin dhe natyralizmin nga ana tjetër. Me një përjashtim për realistin Honoré de Balzac, në të cilin ai pa shumë më tepër sesa një natyralist (“Nëse Balzac do ta bënte këtë zhanër më të zakonshëm [romanin e sjelljeve]) një gjë të admirueshme, gjithmonë kurioze dhe shpesh sublime, është sepse Unë hodha tërë qenien e tij në të. Jam çuditur shumë herë që lavdia e madhe e Balzakut ishte të cilësohej si  një vëzhgues; gjithmonë më ishte dukur se merita e tij kryesore ishte të ishte vizionar dhe vizionar pasionant. ”

Duke kundërshtuar realizmin dhe pozitivizmin bashkëkohor, Baudelaire sublimon ndjeshmërinë dhe kërkon të arrijë të vërtetën thelbësore, të vërtetën njerëzore të Universit, e cila e afron atë me Platonizmin [ref. nevojshme]. Ai shkroi si një hyrje të tre poezive të tij në Sallonin e vitit 1846: “Biznesi i parë i një artisti është të zëvendësojë njeriun me natyrën dhe të protestojë kundër tij. Kjo protestë nuk është e njëanshme, e ftohtë, si një kod apo retorikë, ajo mbahet larg dhe naive, si ves, si pasion, si oreks. “Dhe ai shton, në Sallonin e vitit 1859:” Artisti, artisti i vërtetë, poeti i vërtetë, duhet të pikturojë vetëm sipas asaj që sheh dhe asaj që ndjen. Ai duhet të jetë vërtet besnik ndaj natyrës së tij. Baudelaire kështu përcakton parimet e ndjeshmërisë moderne: “Bukuria është gjithnjë e çuditshme. Nuk dua të them se ajo është me dashje, e ftohtë e çuditshme, sepse në këtë rast ajo do të ishte një përbindësh jashtë gjurmëve të jetës. Unë them se gjithmonë përmban pak çuditësi, një çudi të padëshiruar, të pavetëdijshme dhe se është kjo çudi që e bën atë të jetë veçanërisht e bukur. ”

Kjo është arsyeja pse imagjinata është për të “mbretëresha e aftësive”. Në fakt, ai zëvendëson “një përkthim legjendar të jetës së jashtme”; te veprimi, ëndrra. Ky konceptim i poezisë është ai i pothuajse të gjithë poetëve që do të ndjekin. Sidoqoftë, Baudelaire nuk e jetoi punën e tij. Për të, jeta dhe poezia mbeten në një farë mase të veçantë (ato që ai shprehet duke thënë: Poezia është më e vërteta, që është plotësisht e vërtetë vetëm në një botë tjetër). Aty ku Baudelaire dhe Stéphane Mallarmé mendojnë vetëm për krijimin e një vepre arti, surrealistët , pas Arthur Rimbaud, do të dëshirojnë të prodhojnë një vepër të jetës dhe do të përpiqen të ndërthurin veprimin dhe shkrimin. Megjithë këtë divergjencë nga pasardhësit e tij, Baudelaire ishte subjekt i haraçeve të gjalla, si ajo që i paguhej atij nga Rimbaud i ri, për të cilin ai përfaqësonte një model: “Baudelaire është shikuesi i parë, mbreti i poeteve, një Zot i vërtetë. ”

Baudelaire kundërshton tiraninë e opinionit publik. Sipas tij, ” revolucioni i vitit 1848 e bëri atë të përjetojë, por saktëson: “Cila ishte natyra e këtij intoksikimi? Shija e hakmarrjes. Kënaqësi natyrore e prishjes. […] Shija e shkatërrimit ”. Grusht shteti i udhëhequr nga Louis-Napoléon, natën e 1 deri në 2 dhjetor 1851 nuk i la atij asnjë iluzion: “2 Dhjetori më depolitizoi fizikisht”, i shkruajti ai Narcisse Ancelle më 5 Mars 1852. Ai shkroi: “Politika. – Unë nuk kam bindje, pasi njerëzit e shekullit tim e kuptojnë, sepse nuk kam ambicie ».

Frymëzuar nga leximi i « Gaspard i natës » nga Aloysius Bertrand, i cili kishte paraqitur poezinë – proze në Francë, Baudelaire krijon « Poemat e vogla në prozë » dhe shpjegon, në parathënien e tij: “Kush është ai që, në ditët e tij të ambicies, nuk ka ëndërruar mrekullinë e një proze poetike, muzikore pa ritëm dhe pa rima, mjaft fleksibël dhe të goditur sa duhet, për t’u përshtatur me lëvizjet lirike të shpirtit, nënshartesat e ëndrrës, mashtrimet e ndërgjegjes }? ”

« Le Spleen de Paris » (e quajtur ndryshe « Poemat e Vogla në Prozë ») u botua pas vdekjes në 1869, në një botim të ri  nga Charles Asselineau dhe Théodore de Banville. Kur vdiq, trashëgimia e tij letrare u hodh në ankand. Redaktori Michel Lévy e përvetëson atë për 1,750 franga. Një botim i tretë i Fleurs du Mal, i shoqëruar nga njëmbëdhjetë pjesët e ndërmjetme, u zhduk me të.

Më poshtë po ju paraqesim disa poezi të tij të shkruara në Prozë.

I huaji

– Kush të pëlqen më shumë, njeriu enigmatik, të themi? babai, nëna, motra apo vellai juaj?

– Unë nuk kam baba, nënë, motër ose vëlla.

– Shokët e tu?

– Ju jeni duke përdorur një fjalë, kuptimi i së cilës, deri më tani, ka mbetur i panjohur për mua.

– Atdheu juaj?

– Nuk e di në cilën gjerësi ndodhet.

– Bukuroshja?

– Unë do ta doja atë, perëndeshë dhe të pavdekshme.

– Ari?

– E urrej .

– Hej! çfarë të pëlqen atëherë, i huaj i jashtëzakonshëm?

– Më pëlqejnë retë … retë që kalojnë … atje … retë e mrekullueshme!

Ah, lermë të prek flokët e tu !

.. Lermë t’u marr erë, të thith thellë, pafundësisht, aromën e flokëve të tu, të zhys në to krejt fytyrën, si në ujët e një burimi të kristalte e, pastaj, me gishtat e mi t’i shushpuris ato, si një shami erëmirë që shpërndan kujtime të ëmbla në eter. Ah, sikur ti të mund të imagjinoje gjith’ato që unë shoh, gjith’ato që ndjej, gjith’ato që dëgjoj në flokët e tu! Shpirti im lundron mbi parfume si shpirti i të tjerëve në muzikë…

I zhytur mes flokëve të tu, shoh një ëndërr plot anije, vela e direkë të cilët musonet i shtyjnë drejt klimash të mrekullueshme, mes detrash pafund, aty ku qielli është tepër blu e deti shumë i thellë, aty ku thithet ajër i parfumuar nga aroma e frutave, barit e lëkurës njerëzore. Ja, në oqeanin e flokëve të tu shoh një port plot dallgë këngësh melankolike, me njerëz të fortë racash të ndryshme e plot anije lloj-llojesh të cilat lartojnë arkitekturat e tyre të përkryera nenë një qiell të pafund ku prehët një ngrohtësi e përjetshme.

Duke ledhatuar flokët e tu, ndjej ofshamat e lëngatat e dikurshme, të përjetuara shtirë mbi një divan, në dhomëzën e një anije të bukur përkundur nga valët e lehta të molos; aty mes vazo lulesh e amforash freskuese. Mes vatrës së zjarrtë të flokëve të tu, tani thith aromë duhani ekzotik përzier me opium e kallam sheqeri e, ndërkohë, në natën e flokëve të tu, më shfaqet shkëlqimi i pafund i kaltërsive tropikale; mbi brigjet e kadifenjta të flokëve të tu mbushem plot aroma ku ndjej përzier bashkë: bitum, myshk e vaj kokoje.

Turmat

Nuk i jepet mundësia gjithkujt  të shohë një turmë: të shijosh turmën është një art; dhe kjo vetëm mund të jetë, në kurriz të njerëzimit, një mundësi gjallërie, së cilës një zanë i ka futur në djepin e tij shijen e tradhtisë dhe maskës, urrejtjen ndaj shtëpisë dhe pasionin për udhëtime.

Vetmia: terma të barabartë dhe të kthyeshëm për poetin aktiv dhe pjellor. Kush nuk di të mbushë vetminë e tij, nuk di as të jetë vetëm në një turmë të ngjeshur.

Poeti e shijon këtë privilegj të pakrahasueshëm, të cilin mund të jetë ai vetë dhe të tjerët ashtu siç dëshiron. Si këta shpirtra endacakë që kërkojnë një trup, ai hyn, kur dëshiron, në karakterin e secilit. Vetëm për të, gjithçka është bosh; dhe nëse disa vende duket se janë të mbyllura për të, kjo ndodh sepse në sytë e tij nuk ia vlen të vizitohen.

Udhëtari i vetmuar dhe i zhytur në mendime tërheq një dehje të veçantë nga ky bashkim universal. Ai që përqafon me lehtësi turmën, njeh kënaqësi të ethshme, të cilat do të privohen përjetësisht nga egoistët,  dhe nga dembelët, të internuar si molusqe. Ai përvetëson si të vetin të gjitha profesionet, të gjitha gëzimet dhe të gjitha fatkeqësitë që rrethanat i paraqesin atij.

Ajo që njerëzit e quajnë dashuri është shumë e vogël, shumë e kufizuar dhe shumë e dobët, në krahasim me këtë orgji të paefektshme, me këtë prostitucion të shenjtë të shpirtit që i jep vetes plotësisht, poezi dhe bamirësi, ndaj të papriturës që tregon vetveten, me duke kaluar të panjohur.

Eshtë mirë t’i mësojmë ndonjëherë njerëzve të lumtur të kësaj bote, nëse vetëm për të poshtëruar krenarinë e tyre, marrëzi për një moment, se ka lumturi më të madhe se sa vetë, më e madhe dhe më e rafinuar. Themeluesit e kolonive, pastorët e popujve, priftërinjtë misionarë të internuar në fund të botës, pa dyshim dinë diçka nga këto intoksikime misterioze; dhe, brenda familjes së gjerë që u bë gjenialiteti i tyre, ata ndonjëherë duhet të qeshin me ata që i mëshirojnë për fatin e tyre të trazuar dhe për jetën e tyre të dlirë.

Ai që shikon nga jashtë përmes një dritareje të hapur, kurrë nuk sheh aq gjëra sa ai që shikon nëpër një dritare të mbyllur. Nuk ka asnjë objekt më të thellë, më misterioz, më të frytshëm, më të errët, më të verbuar se një dritare e ndezur nga një qiri. Ajo që mund të shihni në diell është gjithmonë më pak interesante se ajo që ndodh pas një dritare. Në këtë vrimë të zezë ose të ndritshme jeton jeta, ëndërron jetën, vuan jetën.

Dritaret

Përtej valëve të kulmeve, shoh një grua të pjekur, tashmë të rrudhur, të varfër, gjithmonë e përkulur për diçka dhe që kurrë nuk del jashtë. Me fytyrën e saj, me rrobat e saj, me gjestin e saj, me pothuajse asgjë, e rimarr historinë e kësaj gruaje, ose më saktë legjendën e saj, dhe ndonjëherë i them vetes time duke qarë.

Nëse do të kishte qenë një plak i varfër, do ta kisha bërë po aq lehtë.

Dhe unë shkoj në shtrat, krenar që kam jetuar dhe vuajtur në të tjerët sesa unë.

Ndoshta do të më thuash: “A jeni i sigurt se kjo legjendë është e vërteta? “Cfarë rëndësie ka cili realitet i vendosur jashtë meje, nëse më ndihmoi të jetoja, të ndjeja se jam dhe çfarë jam?

Charles Baudelaire, Poema të vogla në prozë, 1869.