BIRN9 tetor 2025

Sanksionet kundër kompanisë serbe të naftës NIS, e cila ka pronësi shumicë ruse, më në fund filluan të hyjnë në fuqi pasi firma nuk arriti të siguronte një tjetër përjashtim, duke shkaktuar frikë për mungesë benzine dhe humbje vendesh pune.

Sanksionet ndaj importuesit më të madh të naftës në Serbi, kompanisë pjesërisht në pronësi ruse NIS (Industria e Naftës e Serbisë), hynë në fuqi të enjten në mëngjes, pasi kompania nuk mori një tjetër përjashtim nga penalitetet nga Ministria e Financave e SHBA-së.

NIS, e cila furnizon mbi 300 stacione benzine në Serbi, tha se kishte siguruar naftë të mjaftueshme për të shmangur rrezikimin e furnizimit për konsumatorët.

“Aktualisht, kompania ka rezerva të mjaftueshme nafte bruto për rafinim dhe mirëmban një furnizim të rregullt me ​​të gjitha llojet e produkteve të naftës në stacionet e saj të benzinës”, tha NIS në një deklaratë.

Për shkak të mundësisë që kartat e pagesave të huaja, të tilla si MasterCard ose Visa, të mos mbështeten më në stacionet e benzinës NIS, klientët do të jenë në gjendje të përdorin kartën e pagesave vendase Dina, para në dorë ose metodën e pagesës së menjëhershme IPS, tha kompania.

Mes shqetësimeve për mungesa të mundshme të furnizimit dhe humbje të vendeve të punës, NIS tha se “mbetet e përkushtuar ndaj prioriteteve të saj për të ruajtur një furnizim të rregullt me ​​produkte nafte në tregun vendas dhe për të siguruar stabilitetin social të punonjësve të saj”.

“Pagesa për transaksionet me shumicë do të pranohet ende në dinarë”, tha NIS, “duke përmbushur detyrimet e saj kontraktuale ndaj partnerëve të saj, duke përfshirë klientët e korporatave dhe konsumatorët e mëdhenj”.

Sanksionet u vendosën fillimisht në janar si pjesë e shënjestrimit të kompanive ruse të energjisë nga SHBA-të pas pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës. Pas kësaj, NIS arriti të sigurojë një sërë përjashtimesh, të cilat përfunduan të enjten në mëngjes.

Presidenti Aleksandar Vuçiç tha të martën se Serbia do të përpiqet tani ta zgjidhë problemin duke folur me Rusinë në lidhje me NIS, e cila është 45 për qind në pronësi të kompanisë shtetërore ruse Gazprom Neft dhe rreth 30 për qind në pronësi të Serbisë; një tjetër 11 për qind është në pronësi të një kompanie me seli në Shën Petersburg që thuhet se është e lidhur me Gazprom.

“Do të flasim me rusët për gjithçka, sepse tani nuk kemi çfarë të flasim me amerikanët, ata janë larguar me forcë”, tha Vuçiç.

Pjesa më e madhe e naftës bruto që importon Serbia arrin nëpërmjet operatorit kroat të tubacionit të naftës, Jadranski Naftovod, JANAF.

Të enjten, JANAF tha se këto furnizime janë ndaluar sepse NIS nuk ka licencën e kërkuar për importet.

“JANAF Plc ka marrë informacion se kompania NIS ad nuk ka marrë licencën e nevojshme për të vazhduar zbatimin e Kontratës së Transportit të Naftës Bruto, që do të thotë se, që nga 8 tetori 2025, zbatimi i mëtejshëm i kontratës nuk do të jetë më i mundur”, tha JANAF në një deklaratë .

Vuçiç shprehu gjithashtu shqetësimin se, për të shmangur sanksionet e SHBA-së, asnjë bankë ndërkombëtare nuk do të dëshirojë të bëjë biznes me NIS-in, ndërsa bankat serbe në pronësi private “nuk do të duan të zhduken ose të shemben për shkak të këtyre sanksioneve”.

Ai tha se shpresonte që NIS “nuk do të pushojë nga puna një numër të madh punëtorësh”.

Stacionet e benzinës NIS dhe Gazprom në Bosnje dhe Hercegovinë do të preken gjithashtu nga sanksionet. Që nga e enjtja, të gjitha stacionet e benzinës Gazprom dhe NIS në Bosnje dhe Hercegovinë në pronësi të NIS do të pranojnë vetëm pagesa në para të gatshme. Mediat boshnjake raportojnë gjithashtu se disa produkte tashmë mungojnë nga raftet e tyre.

Aktivizimi i plotë i sanksioneve vë në pikëpyetje operacionet e NIS në Bosnjë dhe Hercegovinë. Që nga marsi i vitit të kaluar, bankat boshnjake kanë mbyllur llogaritë bankare të individëve dhe kompanive të sanksionuara, pas paralajmërimit të Zyrës së Kontrollit të Aseteve të Huaja (OFAC) të Thesarit të SHBA-së se çdo institucion që ofron shërbime financiare për individë ose kompani të sanksionuara mund të listohet gjithashtu.

OFAC vendosi masa kundër NIS si një paketë sanksionesh kundër dy prej prodhuesve dhe eksportuesve më të rëndësishëm të naftës në Rusi, Gazprom Neft dhe Surgutneftegas.

Në janar, kur OFAC urdhëroi për herë të parë sanksione ndaj NIS, Gazprom i Rusisë zotëronte 6.15 përqind të kompanisë dhe Gazprom Neft, një degë, zotëronte një tjetër 50 përqind. Serbia zotëronte pak më pak se 30 përqind, dhe aksionarë të tjerë të pakicës mbanin pak më pak se 14 përqind.

Në shkurt, Gazprom e rriti pronësinë e saj në 11.3%, dhe Gazprom Neft e uli pjesën e saj në 44.9%. Më 19 shtator, kompania ruse JSC Intelligence mori kontrollin e 11.3% të pronësisë së Gazprom.

Serbia ia shiti 51 përqind të NIS, kompanisë së saj të vetme të naftës, Gazprom-it rus në vitin 2008 për atë që kritikët e quajtën një çmim të volitshëm prej 400 milionë eurosh, plus investimin e premtuar prej 550 milionë eurosh.