Në fund të vitit 2015, Kremlini arriti një fitore kyç kur nisi intervenimin ushtarak në Siri për të shpëtuar regjimin që po rrëzohej shpejt të presidentit të atëhershëm sirian, Bashar al-Assad, dhe për të konsoliduar rolin e tij si një aktor kryesor në Lindjen e Mesme.

Por dhjetë vjet më vonë, Assadi është rrëzuar nga pushteti dhe një sërë ngjarjesh vendimtare – më e fundit është marrëveshja e armëpushimit e ndërmjetësuar nga Shtetet e Bashkuara mes Izraelit dhe Gazës – po e zhbëjnë këtë përshtypje.

“Rusia nuk është anashkaluar kaq shumë në aspektin diplomatik në Lindjen e Mesme që nga ndërhyrja e saj në Siri më 2015”, tha Hanna Notte, drejtoreshë për Euroazinë në Qendrën James Martin për Studime të Mospërhapjes.

Ky status i tkurrur doli në pah në Egjipt më 13 tetor, kur presidenti amerikan, Donald Trump, bashkëkryesoi një samit ku morën pjesë udhëheqësit e më shumë se 20 shteteve, që synoi finalizimin e një armëpushimi të përhershëm në Gazë. Rusia mungoi në këtë tubim diplomatik dhe ministri i Jashtëm rus, Sergei Lavrov, u tha gazetarëve se Moska nuk u ftua.

Kjo ndodhi pasi Kremlini anuloi një samit të planifikuar me udhëheqësit arabë, që ishte paraparë të mbahej më vonë gjatë kësaj jave në Moskë. Bloomberg, duke u thirrur në burime që tha se kanë informacione për këtë temë, ka raportuar se arsyeja e vërtetë e anulimit të samitit ishte se shumë pak udhëheqës kishin konfirmuar pjesëmarrjen.

Zyrtarë evropianë, duke folur në kushte anonimiteti, po ashtu i thanë Radios Evropa e Lirë se marrëveshja dhe anulimi i samitit tregojnë se aktualisht po zbehet ndikimi i Rusisë në Lindjen e Mesme.

“Ky ishte padyshim një tjetër shenjë se roli i Rusisë në rajon po zvogëlohet”, tha për Radion Evropa e Lirë një zyrtar i Bashkimit Evropian që merret me Rusinë dhe Euroazinë. “Anulimi i samitit është një shenjë tjetër. Vetëm dy udhëheqës – nga Siria dhe Irani – kishin pranuar të shkonin” në Moskë.

Një tjetër diplomat i BE-së i tha Radios Evropa e Lirë se mungesa e Rusisë në samitin në Egjipt shënoi “një fitore për Perëndimin”.

“T’i shohësh udhëheqësit amerikanë, arabë dhe perëndimorë në podium dhe asnjë rol rus – apo kinez – në gjithë këtë, ishte vërtetë një pamje e veçantë”, tha një diplomat i BE-së për Radion Evropa e Lirë.

Moska përballet me një Lindje të Mesme që po ndryshon me shpejtësi

Kjo ndodh pasi prestigji rus ka pësuar një sërë goditjesh në Lindjen e Mesme në vitet e fundit, teksa Moska e ka bërë prioritet pushtimin e Ukrainës, që pothuajse është në vitin e katërt.

Assad, për të cilin Rusia, në bashkëpunim me Iranin, ndërhyri ushtarakisht gjatë luftës civile në Siri, u rrëzua nga pushteti në fund të vitit 2024 dhe më pas u largua për në Moskë.

Sulmet e 7 tetorit 2023 të Hamasit – grupit palestinez të shpallur organizatë terroriste nga Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian – që nxitën luftën Izrael-Gazë e vendosën Moskën përballë sfidave të reja diplomatike me Tel Avivin, pasi Moska kishte kaluar dekada të tëra duke ndërtuar raporte strategjike.

Më pas ndodhën sulmet ajrore amerikane dhe izraelite ndaj Iranit në qershor, që e lanë Teheranin – partnerin kryesor të Moskës në rajon – të dobësuar ushtarakisht dhe e bënë Rusinë hezituese për ta furnizuar Teheranin me më shumë armë.

Sipas analistëve, kjo është pjesë e një llogaritjeje të re politike nga Moska, e cila mbetet e përqendruar në luftën në Ukrainë dhe ka pak burime strategjike për t’i shpërndarë në rajonet e tjera të botës.

“Është çështje kapaciteti”, tha Notte. “Qoftë paaftësi apo mungesë vullneti, Rusia thjesht ka më pak burime ushtarake për t’i angazhuar diku tjetër”.

Ngecjet diplomatike me të cilat po përballet Moska i shtohen një rrjeti të ndërlikuar partneritetesh dhe nevojash strategjike në të cilin po navigon Rusia në Lindjen e Mesme.

Rusia prej kohësh ka pasur raporte të forta me Iranin. Moska mbetet një nga investitorët e huaja kryesore dhe furnizuese armësh për këtë shtet, teksa Teherani e ka ndihmuar Kremlinin me dronë gjatë vitit të parë të pushtimit të Ukrainës, duke e ndihmuar edhe me ndërtimin e një fabrike në Rusi për prodhimin e fluturakeve pa pilot.

Megjithatë presidenti rus, Vladimir Putin, ka synuar që të zhvillojë raporte më të thella me shtetet e Gjirit sikurse me Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Arabinë Saudite, që janë dy partnere gjithnjë e më të rëndësishme për Moskën të cilat nuk do të preferonin një Iran më të fuqishëm.

Kjo e ka lënë Moskën në një pozitë të vështirë, teksa përpiqet të mbështesë partnerin e saj kryesor në rajon dhe njëkohësisht synon të ruajë raportet me shtetet e Gjirit, të cilat kanë qenë vendimtare për mbijetesën e Moskës përballë sanksioneve që Perëndimi i ka vendosur pas nisjes së pushtimit të Ukrainës.

E dobësuar, por jo e rrëzuar

Përderisa marrëveshja e fundit mes Izraelit dhe Gazës shënon një arritje diplomatike, një marrëveshje afatgjatë për paqe të qëndrueshme ende nuk është e sigurt se mund të arrihet.

Notte shtoi se, ndonëse roli i Rusisë në rajon mund të jetë në rënie krahasuar me kulmin që kishte pas ndërhyrjes në Siri, përjashtimi i saj nga samiti nuk do të thotë se Moska nuk do të mbetet një aktore e rëndësishme në Lindjen e Mesme.

“Edhe sikur Rusia të mos ishte e zënë me luftën në Ukrainë, ndoshta nuk do të ishte një aktore e rëndësishme në çështjen Izrael-Palestinë”, tha Notte. “Roli i Moskës në çështjen Izrael-Palestinë ka qenë mjaft i kufizuar që nga përfundimi i Luftës së Ftohtë”.

Dhe, përderisa Rusia përballet me pikëpyetje lidhur me të ardhmen e saj në Lindjen e Mesme, Moska ka arritur që të shpëtojë copëza të statusit të saj në Siri.

Rusia disi ka sfiduar parashikimet pas rrëzimit të Assadit, duke e ruajtur ndërtesën detare në Tartus dhe bazën ajrore në Hmeimim të Sirisë, ndërsa ka përdorur ndikimin e saj si anëtare e përhershme e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara për të krijuar raporte pozitive me qeverinë e presidentit të përkohshëm sirian, Ahmed al-Sharaa.

Sharaa personalisht e ka mirëpritur një delegacion të lartë nga Moska muajin e kaluar dhe në një intervistë më 12 tetor për CBS-in, al-Sharaa u duk se la të hapur mundësinë për të krijuar raporte më të ngushta me Moskën në të ardhmen.

“Përfshirja në një konflikt me Rusinë në këtë moment do të ishte tepër e kushtueshme për Sirinë. As nuk do të ishte në interes të vendit”, tha ai.

Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Mimoza Sadiku