Përmes librit të tij, gjeneral Jani Lufi, tregon se si ruante për Lajpcigun si sportist i Kombëtares së Shqipërisë apo i të ashtuemërtuarës Ushtria Popullore e Republikës Popullore të Shqipërisë, gjithë mallin dhe vlerësimin historik. Kësisoj, faqet 97 dhe 98 të librit të tij po i botojmë “ad litteram”: “… Në verën e vitit 1958 – shkruan gjenerali – u zhvilluan në Berlin garat e sportistëve të ushtrive të vendeve mike të Evropës Lindore, pra Shqipëria, BRSS, Polonia, Rumania, Bullgaria, RD Gjermane, Hungaria, Çekosllovakia si dhe RP e Kinës, RPD e Koresë, Vietnami i Veriut, Laosit dhe Kamboxhias. Delegacionin sportiv të ushtrisë shqiptare e kryesonte Drejtori i Drejtorisë së Përgatitjes Luftarake të Ushtrisë, kolonel Skënder Malindi.

Aeroplanët IL 14 të prodhimit sovjetik të pilotuar nga pilotë gjermanë, e transportuan ekipin shqiptar nga Tirana në Berlin. Gjatë fluturimit bëmë një ndalesë të shkurtër në Budapest, kryeqyteti i Hungarisë. Aeroporti hungarez kishte një pamje të zymtë, në muret e ndërtesave të aeroportit binin dukshëm në sy gjurmët e shpërthimeve të predhave të armëve të kalibrit të madh, dëshmi e ngjarjeve tragjike hungareze të vitit 1956. Nga Budapesti vazhduam rrugën për në Berlin. Në aeroportin e kryeqytetit gjermano-lindor na pritën oficerët madhorë të ushtrisë së RDGJ-së. Nga Berlini, në tre autobusë, të shoqëruar nga policia rrugore, mbërritëm në Lajpcig, kryeqytet i ardhshëm i garave sportive. Ekipin sportiv shqiptar e vendosën në ndërtesën e një kolegji, nxënësit e të cilit në atë kohë ndodheshin me pushime verore. Kushtet e jetesës ishin të mira. Të nesërmen në stadiumin e Lajpcigut u organizua hapja e garave sportive. Në fushën e futbollit u rreshtuan të gjitha ekipet pjesëmarrëse sipas rendit alfabetik. Në krahun e djathtë, në krye, zuri vend skuadra e sportistëve ushtarakë të Shqipërisë. Unë pata nderin të drejtoja kolonën e ekipit shqiptar gjatë hapjes dhe mbylljes së lojërave ushtarake, duke mbajtur flamurin kombëtar.

Në tribunë kishin zënë vend personalitete të larta ushtarake dhe gjeneralë të ushtrive të Traktatit të Varshavës. Kryekomandanti i trupave sovjetike në Gjermani mareshali i Bashkimit Sovjetik G.F.Zaharov dhe përfaqësuesit e pushtetit të RDGJ dhe Lejpcigut. Parakaluam para tribunës me hap sportiv nën tingujt e muzikës së orkestrës së mrekullueshme të ushtrisë së RDGJ-së. Dy javë garuan në arenat sportive të RDGJ, atletët e ushtrisë së Bashkimit Sovjetik, të shteteve demokratike të Evropës Lindore dhe Azisë. Fryma e miqësisë dhe mirëkuptimit mbretëronte në të gjithë ecurinë e lojërave. Nderim i veçantë u shpalos nga të pranishmit për sportistët e Vietnamit, sepse ushtria e tyre luftonte për çlirimin e Atdheut. Shumë sportistë të Vietnamit të Veriut kishin ardhur në gara drejt nga fusha e luftës. Vietnamezët luftonin në atë kohë me forcat e armatosura të SHBA që kishin pushtuar jugun e vendit. Rezultate të larta shpalosën sportistët e Ushtrisë Sovjetike, të ushtrisë Polake dhe Çekosllovake, ata thyen shumë rekorde europiane dhe botërore në atletikën e lehtë dhe qitje. Nga bashkësia e sportistëve shqiptarë garoi me sukses skuadra e futbollit “Partizani”.

Në fushat e futbollit të RDGJ ajo i mundi konkurrentët e vet, midis të cilëve edhe skuadrën e organizatorëve të lojërave. Humbi vetëm me një skuadër në ndeshjen finale, me ekipin e fortë bullgar. Futbolli në Shqipëri është loja numër një, ndaj paraqitja e suksesshme e ekipit “Partizani”, ngjalli entuziazëm të përgjithshëm në Shqipëri dhe pati jehonë emocionale. Garat sportive të ushtrive mike u zhvilluan me nivel të lartë. Populli i RDGJ shpalosi ndaj sportistëve simpati e ngrohtësi edhe në ato raste kur rezultatet ishin mesatare. Kryetari i Republikës Demokratike Gjermane Valter Ulbriht, në ditën e fundit të garave dha në Berlin një pritje të madhe në një atmosferë të çiltër dhe të sinqertë. Të pranishmit këndonin këngë kombëtare. Grupi i madh i ushtarakëve sovjetikë, në mesin e të cilëve ishte ulur mareshali i BS G.F.Zaharov, kryekomandant i trupave sovjetike të pushtimit në RDGJ, këndonte harmonishëm këngën “Në rrethinat e Moskës”… Po atë ditë fluturuam me aeroplan nga Berlini në Tiranë. Gjermania kishte krijuar mbi ne përshtypje të fuqishme…”. Këtu ne “ndahemi” me Gjeneral Major Jani Kiço Lufin, për fat i Bashkimit Sovjetik.

TË PREKËSH HISTORINË

Ndonëse autori nuk ndalon me kaq. Më mbas ai ka shtuar edhe një kapitull të ri, që në vetvete është një epilog i rënies së BRSS, e në mënyrë të veçantë i rënies, por dhe i ringritjes së qytetit të Krasnodarit, i rimëbëkëmbjes së tij në çka përfshihet edhe protagonisti ynë, Jani Lufi. Ai luan një rol me rëndësi për zgjedhjen e kryetarit të Bashkisë së qytetit, Valeri Aleksandroviç Samojlenko, “drejtues i mençur dhe dinjitoz”, siç e përcakton gjeneral Lufi në kapitullin e tij shtesë të botimit të dytë të librit. Për një shqiptar të sotëm, ajo që përbën një përshtypje të veçantë te ky kryetar bashkie me emrin Valeri Aleksandroviç Samojlenko, është çasti i rrallë kur ai iu drejtohet qytetarëve të Krasnodarit me propozimin për të ngritur në qytet monumentin e viktimave të Luftës Civile. Çka u realizua me ngritjen e monumentit të të vrarëve të Ushtrisë së Kuqe, por edhe të bjellogardistëve në vitet e Luftës Civile.

Në mënyrë që, siç shkruhet në kapitullin e ri të edicionit të dytë, “sot nipat dhe stërnipat e atyre që ranë për Rusinë në atë luftë të pa shpëtim të mund të vendosin lirshëm lule të freskëta përbri kapelës së bjellogardistëve dhe shapkës budioniste të forcave të kuqe”. Kështu, ata kanë prekur historinë. E kanë prekur historinë për të vërtetën… Jani Lufi do të ishte njeri prej spektatorëve drejtpërsëdrejti të Partizanit të medaljeve të argjendta të Lajpcigut 1958. Të Partizanit të Besim Fagut që udhëhiqte mbrojtjen e çeliktë të Partizanit; të virtuozit sulmues Refik Resmja; të portierit Sulejman Maliqati; të mbrojtësit Fatbardh Deliallisi i cili do të mbërrinte deri në kapiten i Kombëtares; të Miço Papadhopullit i cili në vitet e demokracisë do të zgjidhej president i FSHF; i dyshes së pathyeshme të gjysmëmbrojtjes, Miço Ndini – Gani Merja; i pesëshes të sulmit: Kolec Kraja, Robert Jashari, Nikolla Bespalla, Refik Resmja, Simon Deda. Ky ishte Partizani i trajnerit të madh Rexhep Spahiu, një zotni nobël i Tiranës, i cili e çoi atë në shkëlqimin, pse jo, europian të futbollit të tij.

Kjo ishte sprova e parë e madhe e një klubi në historinë e futbollit shqiptar. Kishte lënë mbrapa CSKMO të Moskës, ÇA (Steau) të Bukureshtit, Worwärts të Berlinit, Dukla të Pragës, Legia të Varshavës, Honved të Budapestit të cilat pothuajse ishin Kombëtare të vendeve të tyre. Apolzan, Toma, Jenei, Pluskal, Novak, Masopust, Urban, Dvorzak, Bozhik, Budai I, Budai II, Tihi, Spickenagel, Assmy, Naidenov, Rakarov, Boshkov, Panajotov… Gjergj Titani, përkthyesi i paharrueshëm i librit “Partizani Shqiptar Gjeneral i Ushtrisë Sovjetike” të Jani Lufit, pat marrë rrugën e gjatë të Krasnodarit dhe në mënyrë ceremoniale iu patën dorëzuar gjeneralit nderimet e blatuara atij prej shoqatave shqiptare ushtarake dhe të Luftës së Dytë Botërore. Nderim i pashlyeshëm shokësh të vjetër. Rikthim dhe bashkim historie përmes asaj që e përcaktuam si: “Epopeja” e Partizanit ‘58 dhe “epika” e flamurtarit të tij Jani Lufi – gjeneral major i BRSS”.

/Gazeta Panorama