Mediat ndërkombëtare, Financial Times dhe AFP, duke u thirrur në burime, raportuan se plani i paqes i propozuar nga Shtetet e Bashkuara për t’i dhënë fund luftës mes Rusisë dhe Ukrainës, parasheh që Kievi të anëtarësohet në Bashkimin Evropian më 1 janar 2027.

Sipas Financial Times, propozimi po negociohet nga zyrtarë amerikanë dhe ukrainas me mbështetjen e Brukselit.

Por një anëtarësim i shpejtë i Ukrainës në bllokun evropian mund të shqetësojë disa vende të BE-së. Administrata e presidentit amerikan, Donald Trump, beson se do të mund të tejkalohet kundërshtimi i Hungarisë, që është kundërshtari kryesor i anëtarësimit të Ukrainës në BE.

Çfarë thonë në BE për këtë mundësi?

Një zyrtar i BE-së i tha Radios Evropa e Lirë se në takimin e “Koalicionit të Vullnetit është përmendur anëtarësimi i Ukrainës si garanci e rëndësishme e sigurisë, por kjo çështje nuk ishte tema kryesore e takimit të djeshëm dhe viti 2027 nuk u përmend”.

Një tjetër diplomat evropian, që foli në kushte anonimiteti, i tha REL-it se “nuk kam parë një dokument zyrtar që përmend 1 janarin e vitit 2027. Procesi [i anëtarësimit në BE] është proces i bazuar në merita dhe do të vazhdojë të jetë i tillë”.

Një tjetër diplomat, duke folur për REL-in tha se çështja nëse anëtarësimi i Ukrainës në BE, si garanci e sigurisë, është “e pashmangshme”.

“Me fjalë të tjera, është pjesë e paketës së sigurisë për Ukrainën”. Megjithatë, ai tha se nuk e di nëse Kievi mund t’i bashkohet bllokut deri më 2027.

“Negociatat do të duhej të përmbylleshin në vitet 2025-2026, dhe edhe atëherë, një vit për tërë procesin është jashtëzakonisht ambicioz”, tha ky diplomat.

Sipas këtij diplomati, procesi i anëtarësimit përfshin hapjen dhe mbylljen e 35 kapitujve.

“Edhe shtete që kanë ecur me shpejtësi të madhe [në procesin e anëtarësimit] ose që ishin të përgatitura edhe para aplikimit, sikurse Islanda, iu desh një kohë e konsiderueshme. Ka hapa në proces që thjesht nuk mund të shkurtohen”, tha ky zyrtar.

Çfarë thonë në Ukrainë?

Oleksandr Merezhko, anëtar i partisë Shërbëtorët e Popullit të presidentit ukrainas Volodymyr Zelensky, njëherësh kryetar i Komitetit parlamentar për politikë të jashtme dhe bashkëpunim ndërparlamentar, tha se një skenar i tillë do të ishte i arritshëm nëse Ukraina arrin të kryejnë të gjitha “detyrat e shtëpisë”.

“Ky është një synim ambicioz, por unë besoj se ne duhet t’ia vendosim vetes këtë qëllim dhe të bëjmë gjithçka që kërkohet për ta arritur këtë qëllim”, tha Merezho për Shërbimin ukrainas të REL-it.

Sipas tij, anëtarësimi i Ukrainës në BE para së gjithash është çështje e sigurisë dhe sa më shpejt që Kievi i bashkohet bllokut, gjasat janë më të mëdha që të ketë një paqe të qëndrueshme.

Megjithatë, kryetarja e komitetit të Ukrainës për integrim në BE, njëherësh deputete nga Partia për Solidaritet Evropian, Ivanna Klympush-Tsintsadze, e cilësoi mundësinë e anëtarësimit të shpejtë të vendit si “absolutisht jorealist”.

“SHBA-ja nuk mund të vë një detyrë të tillë për BE-në dhe nuk besoj që BE-ja do të pajtohej me një gjë të tillë”, tha ajo.

Sipas saj, Ukraina duhet të hyjë në BE si një shtet i aftë, në të kundërtën do të përballet me probleme.

Klympush-Tsintsadze po ashtu theksoi se ritmi i reformave në Ukrainë më 2025 “u ngadalësua shumë” krahasuar me vitet paraprake.

“Jam e bindur se 2027-shi, fatkeqësisht nuk do të ndodhë”, tha ajo për Radion Evropa e Lirë.

Në qershor të vitit 2022, Ukraina mori statusin e vendit kandidat, disa muaj pasi Rusia nisi pushtimin në shkallë të plotë të shtetit fqinj. Ky shtet, së bashku me Moldavinë, dorëzuan aplikimet e tyre për anëtarësim, pak para se të niste lufta në Ukrainë.

Kërkesat që Kievi t’i tërheqë trupat nga pjesa e Donbasit që ende e ka nën kontroll, vazhdon të jetë pengesë drejt përparimit në bisedimet për arritjen e një marrëveshjeje për paqe me Rusinë, tha presidenti i Ukrainës, Volodymyr Zelensky.

Bisedimet për paqe po zhvillohen me shpejtësi dhe Shtetet e Bashkuara po ushtrojnë trysni të madhe për një marrëveshje që do t’i jepte fund luftës pothuajse katërvjeçare të Rusisë kundër Ukrainës.

Statusi i centralit bërthamor të Zaporizhjas, i cili kontrollohet nga Rusia, është një çështje tjetër që duhet të zgjidhet, tha Zelensky për gazetarë mbrëmjen e së enjtes, pas bisedimeve të Ukrainës me mbështetësit evropianë dhe zyrtarët amerikanë.

Ai shtoi gjithashtu se një armëpushim do të ishte i nevojshëm, nëse zgjedhjet do të mbaheshin së shpejti.

Pasi Shtetet e Bashkuara e paraqitën një plan për paqe me 28 pika, i cili favorizonte dukshëm Rusinë sipas kritikëve, Ukraina dhe vendet evropiane po kërkojnë ndryshime që do ta bënin marrëveshjen më të baraspeshuar dhe, mbi të gjitha, do ta siguronin mbrojtjen e Ukrainës ndaj ndonjë sulmi rus në të ardhmen.

Kievi ia dorëzoi SHBA-së një plan me 20 pika më herët gjatë kësaj jave.

“Ne ia dërguam ekipit amerikan një version të rishikuar të dokumentit kornizë me të cilin punuam. Ai përfshin 20 pika kyç. Ky mund të jetë themeli për gjithçka. Po pres përgjigje nga Amerika”, tha Zelensky para më shumë se 30 udhëheqësve të vendeve të “koalicionit të vullnetit”.

Derisa Rusia ka dhënë pak shenja se është e gatshme të heqë dorë nga kërkesat e kamotshme, zyrtarët amerikanë dhe ata ukrainas po i shtjellojnë hollësitë.

Zelensky tha se kishte zhvilluar një diskutim “të thellë” me sekretarin amerikan të Shtetit, Marco Rubio, shefin e Mbrojtjes, Pete Hegseth, dhe të dërguarin e posaçëm të Shtëpisë së Bardhë, Steve Witkoff.

Sipas Zelenskyt, SHBA-ja propozon tërheqjen e trupave ukrainase nga pjesa e fortifikuar e rajonit të Donjeckut të cilën e kontrollon ende, dhe “kompromisi është, teorikisht, që trupat ruse nuk do të hyjnë” në këtë zonë, ku Uashingtoni kërkon të vendosë një “zonë të lirë ekonomike”.

“Ata nuk e dinë se kush do ta qeverisë këtë territor”, tha Zelensky, duke shtuar se Rusia e quan atë “zonë të demilitarizuar”.

Ai shtoi gjithashtu se ukrainasit duhet ta thonë fjalën e tyre për çdo lëshim territorial të propozuar, “qoftë përmes zgjedhjeve ose një referendumi”.

Pas raportimeve se presidenti amerikan, Donald Trump, kishte vendosur datën 25 dhjetor si afatin që Ukraina të pranonte propozimin e paqes, Zelensky tha se Kievit nuk i ishte dhënë ndonjë afat i prerë, por se “mendoj se ata me të vërtetë dëshironin, ose ndoshta ende duan, ta kuptojnë plotësisht deri në Krishtlindje se ku qëndrojmë me këtë marrëveshje”.

Trump ka synuar ta ndërmjetësojë përfundimin e pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia qëkurse e mori detyrën në janar të këtij viti, por është përballur me pengesa të mëdha, duke përfshirë mospërfillje nga presidenti rus, Vladimir Putin, për armëpushim.

Trump tha se Shtetet e Bashkuara mund të marrin ose jo pjesë në një takim të planifikuar mes zyrtarëve të lartë ukrainas, francezë, gjermanë dhe britanikë në Evropë, më 13 dhjetor.

“Do të shohim nëse do të marrim pjesë në takim”, tha Trump para gazetarëve në Zyrën Ovale.

“Do të marrim pjesë në takim të shtunën në Evropë, nëse mendojmë se ka shans të mirë. Dhe, nuk duam të humbasim shumë kohë, nëse mendojmë se është negativ”, shtoi ai.

“Presidenti është jashtëzakonisht i zemëruar me të dyja palët e kësaj lufte, dhe ai është i lodhur nga takimet vetëm sa për sy e faqe”, u tha gazetarëve sekretarja për shtyp e Shtëpisë së Bardhë, Karoline Leavitt.

Lidhur me zgjedhjet, që SHBA-ja po e shtyn Ukrainën t’i mbajë pavarësisht faktit se ato janë të ndaluara me ligjin ushtarak, Zelensky tha më 11 dhjetor se nevojitet armëpushim për këtë.

Trump i tha Politicos në një intervistë të botuar më 9 dhjetor se “është koha” të mbahen zgjedhjet, dhe Zelensky tha po atë ditë – për herë të parë – se do të kërkonte nga Parlamenti të hartonte legjislacion që lejon mbajtjen e zgjedhjeve gjatë ligjit ushtarak.

Ai tha se zgjedhjet mund të mbahen brenda 60 deri në 90 ditëve, me kusht që të ketë garanci të sigurisë për të siguruar që votimi të jetë i sigurt për ukrainasit.

Presidenti ukrainas, Volodymyr Zelensky, tha se është i gatshëm të mbajë zgjedhje në vendin e shkatërruar nga lufta, nëse Shtetet e Bashkuara dhe partnerët e tjerë ofrojnë sigurinë e nevojshme në mënyrë që votimet të mund të mbahen në mënyrë të sigurt.

Shtëpia e Bardhë i ka kërkuar Ukrainës që të mbajë zgjedhje – presidenti amerikan, Donald Trump, i tha Politico-s në një intervistë të publikuar më 9 dhjetor se “tani është koha” për mbajtjen e zgjedhjeve – edhe pse Kushtetuta e Ukrainës nuk lejon organizimin e votimeve në kohë lufte.

Në një ndryshim nga deklaratat e mëparshme, Zelensky tha se do të kërkojë nga Parlamenti që të hartojë një ligj që do të mundësojë mbajtjen e zgjedhjeve edhe në kohën kur ende është në fuqi gjendja e luftës.

Një votim do të mund të pasonte brenda 60 deri në 90 ditë, nëse arrihet një armëpushim për të ndalur luftën me Rusinë që po vazhdon pothuajse për katër vjet dhe nëse garantohet siguria për procesin zgjedhor.

“Po kërkoj tani, dhe po e them hapur, që SHBA-ja, ndoshta së bashku me partnerët tanë evropianë, të më ndihmojnë për të ofruar sigurinë e nevojshme për mbajtjen e zgjedhjeve”, tha Zelensky për gazetarët më 9 dhjetor, duke theksuar se këtë çështje ende nuk e ka diskutuar me Trumpin.

“Unë personalisht kam vullnet dhe gatishmëri për këtë gjë”, tha ai.

Mundësia e mbajtjes së zgjedhjeve në Ukrainë është refuzuar rregullisht, me zyrtarët që thonë se një proces i tillë do të ishte i pamundur për shkak të sulmeve të përditshme ajrore ruse në mbarë Ukrainën, mijëra ushtarëve që luftojnë në vijën e frontit dhe miliona ukrainasve që janë zhvendosur për shkak të luftës.

Sondazhet në Ukrainë thonë se shumica e ukrainasve janë kundër mbajtjes së zgjedhjeve gjatë luftës, megjithëse me zgjedhjet e fundit të mbajtura më 2019, disa dëshirojnë ndryshime në Qeveri në mënyrë që të ketë ide të reja.

Deklaratat e Zelenskyt vijnë në kohën kur po mbahen negociata intensive që synojnë dhënien fund të luftës, që nisi më 2022.

Udhëheqësi ukrainas ishte në Itali më 9 dhjetor në kuadër të një turneu në Evropë për të siguruar që propozimi i SHBA-së për ndaljen e luftës të mos rezultojë në një marrëveshje të njëanshme që do të shpërblente Moskën për agresionin ndaj fqinjit dhe do ta linte të cenueshëm Kievin ndaj sulmeve në të ardhmen.

Ai tha përmes një postimi në rrjetet sociale se Ukraina dhe partnerët e saj evropianë së shpejti do t’i paraqesin SHBA-së “dokumente të përpunuara” mbi planin e paqes.

“Komponentët ukrainas dhe evropianë tani janë më të zhvilluar dhe jemi gati t’ia paraqesim partnerëve tanë në SHBA”, shkroi ai.

“Së bashku me amerikanët, ne presim që së shpejti të bëjmë hapa konkretë”.

Thuhet se disa pika mbeten ende për finalizimin e një plani të paqes, përfshirë formulimin e një dokumenti që do të pranohej nga Kievi dhe Moska.

Zelensky i tha Bloomberg News më 8 dhjetor se bisedimet e udhëhequra nga SHBA-ja për një marrëveshje të mundshme paqeje ende nuk kanë prodhuar një ujdi mbi kontrollin territorial në rajonin lindor, të njohur si Donbas, ku Rusia kërkon që Ukraina t’i dorëzojë territoret që ajo vazhdon t’i mbajë.

Më 8 dhjetor, Zelensky zhvilloi bisedime në Londër dhe Bruksel mbi propozimin e paqes. Këto diskutime u zhvilluan pas tre ditësh takime mes zyrtarëve ukrainas dhe amerikanë në Majami, teksa negociatorët po përpiqen që të arrijnë një marrëveshje, pasi muajin e kaluar SHBA-ja publikoi një draft-propozim për paqe.

Gjatë fjalimit në Këshillin e Sigurimit të Kombeve të Bashkuara më 9 dhjetor, ambasadori i Ukrainës në OKB, Andriy Melnyk, deklaroi se Ukraina nuk është “në shitje”.

“Territori dhe sovraniteti ynë nuk janë për shitje. Nuk jemi në tregun e Krishtlindjeve”, tha ai gjatë një mbledhjeje për Ukrainën.

“Rusia dëshiron që Ukraina të dorëzohet, siç sapo dëgjuam. Rusia dëshiron që ne të kapitullojmë. Por, përgjigja ime për ju do të ishte: ‘Nuk do ta merrni Ukrainën’”, tha Melnyk, duke iu përgjigjur deklaratës së mëparshme të ambasadorit rus në OKB, Vasily Nebenzya, i cili insistoi se Rusia do të arrijë qëllimet e saj në Ukrainë me çdo mjet të nevojshëm, qoftë ushtarak apo diplomatik.

Ndërkaq, komandanti më i lartë ushtarak i Ukrainës, gjenerali Oleksandr Syrskiy, deklaroi se trupat ukrainase po vazhdojnë të kontrollojnë pjesë të Pokrovskut, qytet strategjik në Donbas që Rusia pretendon se e ka pushtuar.

“Mbrojtja e Pokrovskut po vazhdon, forcat tona kontrollojnë gati 13 kilometra katrorë në pjesën veriore të qytetit. Mirnohradi nuk është i rrethuar. Në Kupjansk, operacioni ynë i suksesshëm kundër sabotimit po vazhdon”, shkroi ai në Facebook.

Polonia ka shpallur zyrtarisht të ndaluar Partinë Komuniste të Republikës së Polonisë, pas një vendimi të Gjykatës Kushtetuese që konfirmon se programi dhe ideologjia e saj janë në kundërshtim të drejtpërdrejtë me Kushtetutën polake.

Ky vendim shënon fundin juridik të një force politike të vogël, por simbolikisht të rëndësishme, që prej vitesh konsiderohej problematike nga institucionet shtetërore.

Në vendimin e publikuar, Gjykata Kushtetuese theksoi se ideologjia e Partisë Komuniste shkel parimet kushtetuese të shtetit demokratik, duke argumentuar se promovimi i komunizmit bie ndesh me sistemin ligjor të Polonisë dhe me kujtesën historike të vendit.

Sipas trupës gjykuese, “nuk ka vend në rendin juridik polak për një parti që glorifikon krimet e regjimeve komuniste”.

Ky qëndrim reflekton linjën e fortë antikomuniste të shtetit polak, e cila është intensifikuar sidomos në vitet e fundit.

Një proces që nisi vite më parë

Edhe pse vendimi u mor tani, procesi për ndalimin e partisë ka nisur që në vitin 2020, kur Prokurori i Përgjithshëm paraqiti kërkesën e parë për likuidim.

Çështja u rikthye në qendër të vëmendjes në nëntor të këtij viti, kur presidenti polak Karol Nawrocki paraqiti sërish një kërkesë të re në Gjykatën Kushtetuese.

Sipas ekspertëve, ritmi i ngadaltë procedural ishte rezultat i kompleksitetit ligjor, por edhe i debatit të brendshëm mbi kufijtë e lirisë politike.

Një parti e vogël, por simbolike

E themeluar në vitin 2002, Partia Komuniste e Polonisë kishte një bazë të kufizuar anëtarësh, nga disa qindra deri në rreth një mijë sipas vlerësimeve të ndryshme.

Megjithatë, pavarësisht peshës së vogël elektorale, partia mbante një simbolikë të fortë historike, e lidhur me trashëgiminë e regjimit komunist që udhëhoqi Poloninë për gati gjysmë shekulli.

Kjo e ka bërë objekt debatesh të vazhdueshme: nga njëra anë mbrojtësit e lirisë së shprehjes politike, dhe nga ana tjetër forcat konservatore e kombëtariste që kërkonin ndalimin e çdo forme të apologjisë së komunizmit.

Një epilog politik në një klimë të polarizuar

Vendimi i Gjykatës Kushtetuese pritet të forcojë debatin mbi kufijtë e lirisë politike në Poloni. Për mbështetësit e tij, është një hap i domosdoshëm drejt pastrimit të hapësirës publike nga ideologjitë totalitare.

Për kritikët, është një precedent që mund të përdoret për të zgjeruar kontrollin e shtetit ndaj partive të vogla apo të pakëndshme politikisht.

Megjithatë, në aspekt praktik, vendimi mbyll një kapitull politik të së kaluarës – ndërsa Polonia përqendrohet te sfidat më të gjera gjeopolitike dhe të sigurisë që po përballon sot.