VOAL – Nëse flasim për vepra të shkëlqyera në biologji, “Origjina e Llojeve” nga Charles Darwin, një natyralist britanik, sigurisht renditet lart. Me titull “Mbi origjinën e specieve me anë të përzgjedhjes natyrore ose ruajtjes së racave të favorizuara në luftën për jetën”, në të Darvini ilustron për herë të parë për publikun e gjerë teorinë e tij në lidhje me procesin e përzgjedhjes natyrore, përmes cilat organizma të së njëjtës specie evoluojnë gradualisht me kalimin e kohës. Prandaj Darvini hedh poshtë teorinë e afirmuar deri në atë kohë, krijimtarinë, e cila i konsideron speciet si të pandryshueshme, pasi ato tashmë janë krijuar të përkryera nga Zoti.

Vepra shoqërohet me prova shteruese shkencore të mbledhura gjatë udhëtimit të anijes britanike HMS Beagle, në të cilën Darvini mori pjesë më 1831. Objektivi kryesor i ekspeditës është të kryejë sondazhe hidrografike të brigjeve jugore të Amerikës së Jugut, për të krijuar skema detare dhe të bëjë vrojtime të kodrave që shihen nga deti, me matje relative lartësimore. Darvini, njëzet e dy vjeç, largohet për në këtë ekspeditë eksploruese nëpër botë dhe bën vëzhgimet natyraliste që e çojnë atë të zhvillojë teorinë e tij, duke mbledhur një sasi të madhe të dhënash.

Ekspedita zgjat pesë vjet: Beagle kalon Oqeanin Atlantik, arrin përgjatë bregdetit të Amerikës së Jugut, arrin në Oqeanin Paqësor, Tahiti dhe Australi dhe më pas përfundon rrethrrotullimin e globit. Gjatë këtij udhëtimi Darvini, përveç se ishte një natyralist ekspert, ai gjithashtu u bë një koleksionist fosilesh; njëzet vitet e ardhshme ai i kushtoi atyre shqyrtimit dhe interpretimit të të dhënave të mbledhura duke i krahasuar me të tjerët të zhvilluar nga burime të tjera.

Traktati “Origjina e specieve”, rezultati i të gjitha vëzhgimeve të tij, i drejtohet gjithashtu një publiku jo-specialist dhe është i destinuar të revolucionarizojë fushën biologjike. Darvini është i vetëdijshëm se vizioni i tij i evolucionit mund të ketë minuar reputacionin e tij si i dënuar për blasfemi, por, i mbështetur nga prova dërrmuese shkencore të mbledhura, në qershor 1842, Darvini shkroi me laps një draft prej 35 faqesh, nga e cila më pas zhvillon punën e tij. “Origjina e specieve” u botua për herë të parë më 24 nëntor 1859.

Teoria e evolucionit e Darvinit gjen një shpjegim për evolucionin e specieve shtazore dhe bimore. Për herë të parë në historinë e biologjisë, një teori e re evolucionare, e mbështetur nga prova të vlefshme të bazuara në ashpërsi shkencore, përmbys besimin se çdo specie është rezultat i krijimit hyjnor. Darvini argumenton se është mjedisi ai që modifikon dhe përshtat speciet e gjalla, pasi që për shkak të ndryshimeve të vazhdueshme mjedisore, ndodh seleksionimi natyror që vepron mbi karakteristikat e ndryshueshme tipike të secilës specie, duke favorizuar ato me karakteristika të përshtatshme për mbijetesë. Ai pastaj teorizoi prejardhjen e të gjithë primatëve, përfshirë njeriun, nga një paraardhës i përbashkët dhe, për këtë arsye, ekzistencën e një paraardhësi të përbashkët për të gjitha speciet e gjalla.

“Ka diçka madhështore në këtë ide të jetës, me potencialin e saj të pafund, fillimisht të infuzuar nga Krijuesi në shumë pak ose në një formë të vetme; dhe, ndërsa ky planet ka vazhduar të rrotullohet duke ndjekur ligjet e pandryshueshme të gravitetit, nga një fillim kaq i thjeshtë format e pafund, gjithnjë e më të bukura dhe të mrekullueshme, kanë evoluar dhe evoluojnë akoma “(Citim nga Charles Darwin)/Elida Buçpapaj