VOAL- Jodelingu, kënga tradicionale zvicerane, është bërë një trashëgimi kulturore jomateriale e njerëzimit. Të enjten në mëngjes, kjo traditë zvicerane u përfshi nga Organizata e Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë (UNESCO) në Listën Përfaqësuese të Trashëgimisë Kulturore Jomateriale të Njerëzimit, e cila synon të mbrojë një trashëgimi që nuk materializohet në hapësirë ​​ose në diçka të ndërtuar, por në njohuri, praktika komunitare dhe ndërveprime shoqërore.

I konsideruar si “kënga emblematike e Zvicrës”, jodellingu përfshin një larmi të gjerë formash të shprehjes artistike dhe është thellësisht i rrënjosur në popullsi, sipas dosjes së nominimit, të përpiluar nga Konfederata së bashku me ekspertë në disiplinën e këndimit dhe të dorëzuar në vitin 2024. Në Zvicër ka mbi 12,000 jodellingë, anëtarë të 711 grupeve të njohura nga Shoqata Federale e Jodellingut.

Ky stil këndimi alternon midis zërave me gjoks dhe falseto dhe përdor rrokje pa kuptim, shpesh të lidhura me dialektet lokale. Është një traditë e rrënjosur thellë në mesin e popullsisë: mund të këndohet nga solistë, në grupe të vogla ose në kore, dhe ndonjëherë shoqërohet nga instrumente muzikore si fizarmonika. E karakterizuar nga një tingull i fortë, kjo këngë gjallëron koncerte, festivale dhe konkurse, ku interpretuesit shpesh veshin kostume tradicionale rajonale.

Sipas Zyrës Federale të Kulturës, jodling praktikohet edhe jashtë shoqatave dhe koreve tradicionale. Nuk është vetëm një trashëgimi e së kaluarës: disa artistë bashkëkohorë e kanë marrë këtë këngë, “duke konfirmuar vitalitetin e një tradite në zhvillim e sipër”.

Jodling si Shprehje e Përkatësisë dhe Identitetit Kulturor

Hector Herzig, Sekretari Qendror i Shoqatës Zvicerane të Jodlingut, e quajti përfshirjen në listë një “shenjë të mrekullueshme njohjeje”. “Është një vlerësim i ndjenjës së përkatësisë, pasionit dhe identitetit kulturor që e kanë karakterizuar jodelimin në Zvicër për breza.”

Jodelingu nuk kufizohet vetëm në Zvicër; është gjithashtu i përhapur në Bavari dhe Austri, ku u prezantua fillimisht në mesin e shekullit të 19-të nga grupet e këngëve tiroleze, siç thuhet në dosjen e nominimit. Jodelimi praktikohet gjithashtu në Afrikën Qendrore, Evropën Veriore dhe Gjeorgji. Kënga polifonike gjeorgjiane ishte tashmë e shënuar në listën e trashëgimisë kulturore jomateriale në vitin 2008.

Origjina e Jodelimit: Një këngë “Emocionale”?

“Ekzistojnë rreth shtatë hipoteza të ndryshme rreth origjinës së jodelimit,” shpjegon Nadja Räss, profesoreshë dhe drejtuese e Departamentit të Muzikës Popullore dhe Jodelimit në Universitetin e Lucernës. “Hipoteza ime e preferuar është ajo afektive, sipas së cilës jodelimi lindi si një shprehje e ndjenjave.”

Tradita të tjera zvicerane janë tashmë në Listën e Trashëgimisë Kulturore Jomateriale të UNESCO-s. Pas Festivalit të Vreshtarëve, i cili u përfshi në Listën Përfaqësuese në vitin 2016, Karnavalit të Bazelit në vitin 2017, menaxhimit të rrezikut të ortekëve në vitin 2018 (me Austrinë), procesioneve të Javës së Shenjtë të Mendrisio në vitin 2019, orëndreqjes dhe aftësive artistike në vitin 2020 (me Francën) dhe sezonit alpin në vitin 2023, këtë vit është radha e jodelimit. Dizajni grafik dhe tipografik zviceran mbetet në listën paraprake. ATS/RSI