Ndërsa përpjekjet diplomatike për të ndalur luftën e Rusisë ndaj Ukrainës janë shtuar kohëve të fundit, Kievi dhe aleatët e tij këmbëngulin se paqja e qëndrueshme mund të arrihet vetëm nëse Ukrainës i jepen garanci të besueshme dhe të zbatueshme sigurie, dhe jo vetëm premtime simbolike apo marrëveshje të shkruara.

Kjo buron nga fakti se Rusia nuk i ka respektuar shpesh marrëveshjet që duhej të siguronin integritetin territorial dhe pavarësinë e Ukrainës.

“Një garanci sigurie mund të jetë, gjithashtu, diçka si Memorandumi i Budapestit i vitit 1994”, thotë Clifford May, nga Fondacioni për Mbrojtjen e Demokracive me seli në SHBA, për Radion Evropa e Lirë.

“Rusia e nënshkroi. Amerika e nënshkroi. Britania e nënshkroi. Dhe thuhej se të gjithë do ta respektonin integritetin territorial të Ukrainës. Por, ajo garanci sigurie nuk vlente as për letrën ku ishte shkruar”, shton May.

Memorandumi është një prej së paku gjashtë traktateve ndërkombëtare që agresioni i Rusisë në Ukrainë i ka shkelur.

Ato përfshijnë një traktat kufitar të vitit 2003, të nënshkruar nga vetë presidenti rus, Vladimir Putin; Marrëveshjet e Harkivit të vitit 2010 që i mundësonin Rusisë të mbante bazën e saj detare në Krime, dhe Marrëveshjet e Minskut të viteve 2014-15 që synonin t’u jepnin fund luftimeve në Donbas.

E gjithë kjo e bën Ukrainën të kujdesshme – në mënyrë të kuptueshme – ndaj arritjes së një marrëveshjeje të paqes me Rusinë, pa pasur garanci të besueshme të sigurisë.

Në bisedimet në Uashington më 18 gusht, presidenti i SHBA-së, Donald Trump, ofroi siguri.

Ndërsa përjashtoi mundësinë e anëtarësimit të Ukrainës në NATO, ai tha se vendet evropiane “duan të ofrojnë mbrojtje… dhe ne do t’i ndihmojmë ato”.

Trump tha, gjithashtu, se vendet evropiane do të sigurojnë “vijën e parë të mbrojtjes” dhe Shtetet e Bashkuara “do të përfshihen”.

Por, detajet ende duhet të përcaktohen.

Ushtarët në terren

Vendet evropiane kanë planifikuar, që nga marsi, një forcë ushtarake që do të vendosej në Ukrainë, pas një armëpushimi ose marrëveshjeje të paqes.

As për këtë, pothuajse asnjë detaj nuk është bërë publik, megjithëse Britania dhe Franca kanë thënë se do të jenë të përgatitura për të dërguar trupa në terren.

Udhëheqësit politikë në kryeqytetet evropiane e kanë bërë gjithmonë të qartë se parakusht për misionin është përfshirja e SHBA-së, dhe Trump tani ka folur për ofrimin e ndihmës, përfshirë mbështetjen ajrore.

Planifikuesit ushtarakë evropianë pritet të takohen këtë javë me homologët e tyre amerikanë, për të diskutuar për këtë çështje.

Sipas raportimeve nga Axios, sekretari amerikan i Shtetit, Marco Rubio, është ngarkuar me detyrën e udhëheqjes së bisedimeve.

Roland Freudenstein, themelues i Qendrës së Lirisë në Bruksel, i përshkruan bisedimet në Uashington si një “ditë Groundhog”, duke thënë se “në thelb nuk ka ndodhur asgjë shumë pozitive”.

“Çështja kryesore është se sa do të jenë të angazhuara trupat evropiane në Ukrainë dhe sa do ta mbështesin amerikanët këtë prani evropiane”, thotë Freudenstein për Radion Evropa e Lirë.

Moska ka thënë vazhdimisht se prania e trupave të NATO-s në Ukrainë do të ishte e papranueshme.

Mbrojtje në stil të NATO-s

Pas samitit të javës së kaluar në Alaskë midis Trumpit dhe Putinit, i dërguari i posaçëm i SHBA-së, Steve Witkoff, i tha CNN-it se diskutimet sollën mundësinë për t’i dhënë Ukrainës “mbrojtje të ngjashme me Nenin 5”, duke iu referuar klauzolës së NATO-s për mbrojtje të përbashkët.

Kjo mund të funksionojë pa dislokimin e trupave.

Por, sërish, nuk janë dhënë detaje.

May thotë se “njerëzit duhet të kuptojnë” se çfarë është saktësisht Neni 5 në praktikë.

“Neni 5, sipas Traktatit të NATO-s, thotë se nëse sulmon një anëtar të NATO-s, ke sulmuar të gjithë anëtarët e NATO-s dhe, teorikisht, të gjithë anëtarët e NATO-s do të përgjigjen. A është e sigurt se do të ndodhë kjo? Unë nuk jam absolutisht i sigurt dhe kjo më shqetëson”, thotë May.

Kjo e kthen debatin në fillim: si mund t’i jepet Ukrainës një garanci sigurie që është më shumë sesa një premtim, që më vonë mund të thyhet?

Freudenstein thotë se Trump “foli për garancinë e sigurisë në një mënyrë shumë të përgjithshme dhe të paqartë”, ndaj, “vërtet nuk kemi ide se çfarë saktësisht do t’i ofrojnë Shtetet e Bashkuara” Ukrainës.

Përgatiti: Valona Tela