Një gjykatës federal amerikan më 30 maj ka miratuar kërkesën e tretë të Radios Evropa e Lirë për një urdhër të përkohshëm ndalimi (TRO), në rastin e padisë së medias kundër Agjencisë së Shteteve të Bashkuara për Media Globale (USAGM). Gjykata urdhëroi agjencinë që menjëherë t’ia ndajë radios fondet për muajin maj.
Gjykatësi Royce Lamberth po ashtu ka refuzuar argumentin e USAGM-së që agjencia nuk është e obliguar të lëshojë fonde pasi donatorët e tjerë raportohet se po synojnë që të ofrojnë mbështetje financiare për REL-in.
Lamberth tha se palët “praktikisht janë në të njëjtën situatë që ishin një muaj më parë”, kur gjykata lëshoi një TRO dhe e urdhëroi USAGM-në që të ndajë fondet për muajin prill.
Gjykatësi tha në vendimin e tij të 30 majit se USAGM-ja edhe një herë ka refuzuar që të arrijë një marrëveshje për “zgjatje” njëmujore për të mbuluar financimin për muajin maj të REL-it dhe kjo media nuk ka pranuar fondet – e miratuara nga Kongresi amerikan – për këtë muaj.
“Arsyetimi i gjykatës që justifikoi lëshimin e urdhrit të përkohshëm të prillit vlen me të njëjtën forcë edhe tani”, tha gjykatësi Lamberth.
Presidenti i REL-it, Stephen Capus, tha se gjykata sërish ka lëshuar një vendim që e urdhëron USAGM-në që të ndajë fondet.
“REL-i duhet të marrë fondet e alokuara për muajin maj, të cilat tani janë një muaj me vonesë, për të vazhduar operimin në përputhje me objektivat jetike të sigurisë kombëtare dhe politikës së jashtme të Amerikës”, tha Capus përmes një deklarate.
“Gazetarët tanë të përkushtuar padrejtësisht po paguajnë një çmim të lartë për shkak të refuzimit të USAGM-së që të ndajë fondet tona me kohë”.
Në urdhrin e gjykatësit u tha se Bashkimi Evropian ka njoftuar se synon të japë 5.5 milionë euro për Fondacionin Evropian për Demokraci dhe një pjesë e këtyre fondeve do të shkojnë për REL-in.
USAGM-ja argumentoi se në dritë të këtij njoftimi, REL-i më nuk mund të paraqesë argumentin për dëm të pariparueshëm për të justifikuar ndërhyrjen e gjykatës në këtë moment. Por, REL-i nuk pritet që të marrë asnjë nga këto fonde para datës 30 qershor, tha gjykatësi Lamberth.
“Pa asnjë financim deri atëherë, REL-i do të ndalë shumicën dërmuese të operacioneve deri në fund të qershorit”, u tha në vendim.
Premtimi për një shumë fondesh në një moment të papërcaktuar në të ardhmen “nuk bën asgjë për të zbutur dëmin e pariparueshëm me të cilin po përballet aktualisht REL-i”, tha Lamberth.
“Prandaj, gjykata vjen në përfundim se është i justifikuar urdhri i përkohshëm për të parandaluar kolapsimin e REL-it”, shtoi ai.
Gjykatësi Lamberth tha gjithashtu se kërkesa e REL-it për një urdhër paraprak “është ende në pritje”, duke shpjeguar se gjykata ka shtyrë marrjen e një vendimi për këtë kërkesë pjesërisht për të lejuar që ankesat në çështjet përkatëse të marrin formë dhe në shpresën se palët do të arrijnë një marrëveshje të përgjithshme për grantin për vitin fiskal 2025.
Por, një mundësi e tillë po duket gjithnjë e më pak e mundshme, tha Lambert. Prandaj, gjykata synon që të marrë një vendim mbi kërkesën për një urdhër paraprak “për të shmangur rikthimin në situatën e njëjtë në fund të qershorit”.
REL-i ka paditur USAGM-në në mars, duke kërkuar lirimin e fondeve të ngrira për pjesën e dytë të vitit fiskal – nga prilli deri në shtator.
Në vendimin e miratuar në prill, Lamberth tha se Kongresi amerikan ishte ai që “vendosi që fondet në fjalë duhet t’i ndaheshin REL-it” dhe se presidenti amerikan, Donald Trump, kishte nënshkruar rezolutën buxhetore ku ndaheshin ato fonde. Ai vendosi që të bëhej pagesa – rreth 12 milionë dollarë – për REL-in për muajin prill.
Megjithatë, më 7 maj një panel prej tre gjyqtarësh në Gjykatën e Apelit mori një vendim për pezullimin e urdhrit të Lamberthit deri në përfundimin e procesit të apelimit, duke ulur gjasat që REL-i të marrë fondet për muajin prill në një të ardhme të afërt.
Disa orë më vonë, paneli i plotë prej 11 anëtarësh i Apelit iu përgjigj kërkesës urgjente të REL-it dhe vendosi që të pezullojë përkohësisht vendimin e panelit. Ky vendim nënkuptonte se USAGM-ja duhet të respektojë vendimin e 29 prillit të Lamberthit dhe të ndajë fondet për REL-in.
USAGM mund ta apelojë çështjen në Gjykatën Supreme, e cila mund të vendosë ta shqyrtojë rastin ose ta refuzojë atë.
Radio Evropa e Lirë është organizatë e pavarur mediale ndërkombëtare. Programet e saj arrijnë pothuajse 50 milionë njerëz në javë në vende si Bjellorusia, Kina, Irani dhe Rusia, duke synuar të ofrojë lajme dhe informata të pavarura dhe të paanshme për 23 vendet ku transmeton në 27 gjuhë.
Betejën ligjore me USAGM-në REL-i e nisi pasi presidenti amerikan, Donald Trump, më 14 mars nënshkroi një urdhër ekzekutiv duke i kërkuar agjencisë dhe transmetuesve që ajo mbikëqyrë – përfshirë Zërin e Amerikës – të tkurren “në masën maksimale që lejon ligji”.
REL-i ka vazhduar transmetimin, por ka ndërmarrë masa drastike për të ulur kostot dhe për të zgjatur kursimet e pakta që i kanë mbetur, përfshirë dërgimin e qindra punonjësve në pushim administrativ dhe anulimin e shumë kontratave me bashkëpunëtorët e jashtëm.
