Në Shqipëri, njerëzit me synime emigrimi në të ardhmen e afërt ose të largët përbëjnë 33% të popullsisë, një nga nivelet më të larta në rajonin e CESEE (Europa Qendrore, Lindore dhe Juglindore) dhe një tregues i qartë i presionit të vazhdueshëm demografik që vendi po përjeton.

Kjo shifër përfshin ata që planifikojnë të largohen brenda një viti, ata që konsiderojnë emigrimin në dekadën e ardhshme, si dhe një pjesë të konsiderueshme të individëve që nuk e përjashtojnë kategorikisht mundësinë e emigrimit. Diferenca me vendet e Europës Qendrore është e ndjeshme: në Çeki dhe Hungari, vetëm 7% e popullsisë raporton synime të tilla.

Të dhënat vijnë nga raporti i vitit 2024 e OeNB Euro Survey, i cili mat rregullisht qëndrimet ndaj migrimit në vendet e Europës Qendrore, Lindore dhe Juglindore. Sondazhi i fundit tregon se, megjithëse dëshira për emigrim në afatin e afërt ka rënë në shumicën e vendeve krahasuar me vitet para pandemisë, Shqipëria dhe Maqedonia e Veriut mbeten përjashtime të dukshme.

Në vitin 2024, 10% e shqiptarëve dhe 11% e qytetarëve të Maqedonisë së Veriut shprehnin synim për t’u larguar brenda një viti, nivelet më të larta në rajon. Vendet e tjera si Serbia, Rumania, Bosnja dhe Hercegovina, Bullgaria dhe Polonia shënojnë shifra më të ulëta, nga 2% deri në 5%, ndërsa Hungaria dhe Çekia raportojnë më pak se 2%.

Në vitin 2019, para pandemisë, mesatarisht 7% e banorëve në vendet e CESEE planifikonin të emigronin brenda vitit të ardhshëm, ndërsa kjo shifër ra në 5% në vitin 2021 dhe 4.5% në vitin 2024. Megjithatë, Shqipëria vazhdon të qëndrojë dukshëm mbi mesataren rajonale.

Sondazhi i 2024 përfshiu edhe një pyetje mbi mundësinë e emigrimit brenda dhjetë viteve të ardhshme, për të matur hapjen më të gjerë të popullsisë ndaj migrimit. Në të gjithë rajonin, rreth 10% e popullsisë e konsideron të mundshme emigrimin gjatë dekadës së ardhshme. Një tjetër 8.5% deklaron “nuk e di”, çka tregon se nuk e përjashtojnë këtë mundësi. Në Shqipëri, të dyja këto grupe, së bashku me synimet afatshkurtra, e çojnë totalin e popullsisë me prirje emigrimi në 33%.

Sa i përket arsyeve për emigrim të paraqitura në grafikun 11, shumica e njerëzve deklarojnë se duan të emigrojnë për arsye të lidhura me punësimin (46%). Kjo pasohet nga kushtet më të mira të jetesës jashtë vendit si arsyeja e dytë kryesore (26%). Kështu, përmirësimet në kushtet e tregut të punës dhe në shërbimet publike, si arsimi ose kujdesi shëndetësor, mund të jenë kyçe për të reduktuar më tej synimet për migrim në vendet e CESEE ose për të nxitur kthimin e njerëzve.

Në Shqipëri, dy arsyet kryesore që nxisin emigrimin janë kërkimi për mundësi më të mira punësimi dhe dëshira për kushte më të mira jetese.

Në vitin 2024, të anketuarve iu kërkua të tregonin nëse kishin jetuar më parë jashtë vendit. Grafiku 12 tregon se pjesa e këtyre të kthyerve është e konsiderueshme në vendet e CESEE, duke arritur mesatarisht 14%. Hungaria ka pjesën më të ulët me diferencë, me rreth 7% të popullsisë që ka jetuar jashtë.

Në shumicën e vendeve, kjo pjesë varion midis 11% dhe 16%. Në Shqipëri, një nivel befasues i popullsisë prej 28% deklaron se ka jetuar më parë jashtë vendit.

Sa i përket kohëzgjatjes së qëndrimit jashtë, qëndrimet afatshkurtra më pak se një vit janë të zakonshme. Ato përbëjnë 35% të të gjitha qëndrimeve nëpër vende, por pjesët variojnë nga rreth 25% në Bosnje dhe Hercegovinë deri në rreth 50% në Çeki.

Çekia dallohet si vend me shumë pak të kthyer që kanë kaluar më shumë se tre vjet jashtë (rreth 20%). Në kontrast, Bosnja dhe Hercegovina ka më shumë të kthyer që kanë kaluar më shumë se tre vjet jashtë (rreth 50%), e ndjekur nga Bullgaria, Shqipëria dhe Serbia (rreth 40%)./ Monitor