Bashkimi Evropian është afër që të ofrojë trajnimin e trupave ukrainase brenda Ukrainës dhe t’i zgjerojë format e tjera të mbështetjes – përfshirë monitorimin e kufijve, ndihmën për veteranët e luftës dhe forcimin e sigurisë kibernetike të Ukrainës.

Brukseli po ashtu po e shqyrton krijimin e pozicioneve në Ukrainë në rast të një armëpushimi në të ardhmen.

Kështu thuhet sipas rishikimeve strategjike, që i ka parë Radio Evropa e Lirë, të dy misioneve të BE-së që merren me Ukrainën: Misioni Këshillues i BE-së (EUAM) që fokusohet në forcimin e sigurisë të sektorit civil, dhe Misioni i BE-së për Mbështetje Ushtarake (EUMAM), që deri më tani ka trajnuar 80.000 ushtarë ukrainas në territorin e BE-së.

Këto rishikime vijnë në kohën kur BE-ja ende po punon lidhur me atë se çfarë garancish të sigurisë mund t’i ofrojë Kievit në rast se ndalet lufta.

Në dokumente thuhet se Rusia “vazhdon ta ketë objektiv të saj riformësimin e rendit të sigurisë evropiane” dhe se “agresioni ushtarak dhe qasja e Moskës ndaj procesit diplomatik tregojnë se qëllimi i saj përfundimtar për të nënshtruar Ukrainën nuk ka ndryshuar”.

Dislokimi i trupave në Ukrainë – që nga shumë vende konsiderohet si garancia më e madhe e sigurisë – mbetet një vendim i secilit shtet, por misionet trajnuese të BE-së i mundësojnë Brukselit që t’i ofrojë Kievit mbështetje të gjerë.

Ndryshimi i mandatit të EUMAM-it dhe EUAM-it kërkon unanimitet, megjithatë në dy dokumentet thuhet se ky unanimitet po kërkohet.

Histori suksesi

EUMAM, mision që u lansua në fund të vitit 2022 si përgjigje e drejtpërdrejt ndaj pushtimit rus të Ukrainës, ka qenë një nga historitë e suksesit të BE-së sa i përket mbështetjes për Ukrainën.

Pesëmbëdhjetë brigada luftarake janë trajnuar në 18 shtetet anëtare të BE-së, duke ofruar 1.750 module të ndryshme trajnimi, përfshirë stërvitje me avionët F-16 dhe Mirage – të gjitha këto janë kryer me një buxhet relativisht modest prej 360 milionë eurosh.

Kievi, megjithatë, vazhdimisht ka bërë thirrje që disa nga trajnimet të mbahen në tokën ukrainase. Po ashtu, Ukraina synon që të rrisë numrin e ushtarëve të trajnuar nga 4.000 deri në 20.000 në muaj.

Në rishikimin strategjik të EUMAM-i thuhet se tri qendra trajnuese veçse janë ngritur në pjesën perëndimore të Ukrainës, por asnjëra prej tyre nuk është plotësisht operacionale për shkak të mungesës së infrastrukturës adekuate dhe trajnerëve të kualifikuar nga jashtë.

Në tekst përmenden disa mangësi për shkak të mungesës së pranisë së misionit të BE-së në terren në Ukrainë, siç janë barra logjistike dhe rreziku që trupat ukrainase duhet të ndërmarrin për të udhëtuar larg vijës së frontit për t’u trajnuar.

Po ashtu, në dokument thuhet se “trajnimi në territorin e BE-së, në një mjedis paqësor, e pengon përdorimin e sistemeve UAV [fluturakeve pa pilot, të njohura edhe si dronë] dhe pajisjeve luftarake elektronike, që janë përdorur gjerësisht në këtë konflikt”. Aty thuhet se ekziston rreziku që trupat që nuk janë të BE-së të shkojnë në Ukrainë për të ofruar trajnime, nëse Brukseli heziton.

Megjithatë, në dokument thuhet se zhvendosja e disa ose të gjitha pjesëve të EUMAM-it në Ukrainë do të “nënkuptonte që një armëpushim ose ndonjë formë e marrëveshjes së përkohshme duhet të jetë në fuqi”. Po ashtu, në tekst shkruan se dislokimi duhet të “koordinohet me një kontribut të SHBA-së ose një mbështetje nga ana e saj për garancitë e sigurisë”.

Për të mundësuar një dislokim të shpejtë në Ukrainë – që në fakt do të nënkuptonte një ndryshim në mandatin e misionit – rishikimi strategjik propozon një proces me dy hapa: së pari, të bihet dakord për drejtimin e ri strategjik dhe të rishikohet plani i misionit tani dhe së dyti të votohen dhe miratohen ndryshimet e nevojshme sapo kushtet në terren të lejojnë.

Përgatitja e Ukrainës për anëtarësim në BE

Teksa EUMAM-i është një mision relativisht i ri dhe nuk është i pranishëm brenda Ukrainës, EUAM-i ka qenë i vendosur në disa qytete ukrainase që pas “Revolucionit të Dinjitetit” më 2014, që solli në pushtet në Kiev forcat proevropiane pas rrëzimit të presidentit prorus, Viktor Yanukovych.

Ky mision ka vazhduar të qëndrojë në Ukrainë edhe pas nisjes së pushtimit, edhe pse ka qenë i detyruar të largohet nga zyrat në Harkiv dhe Mariupol për shkak të luftës.

Afër 400 anëtarë të misionit aktualisht punojnë së bashku me pjesëtarët e sektorëve civilë të sigurisë, sikurse Policia, Garda Kombëtare, zyra e Prokurorit të Shtetit dhe Rojet shtetërore të Kufirit.

Qëllimi kryesor mbetet ende që të punohet në reformimin e këtyre institucioneve në mënyrë që ato të kenë standardet e njëjta me të BE-së sa i përket mbikëqyrjes civile dhe qeverisjes, me qëllim përgatitjen e vendit për anëtarësim eventual në bllokun evropian.

Por, rishikimi strategjik i EUAM-it po ashtu sugjeron fusha të reja për misionin, sikurse mbështetja e aftësisë së Ukrainës për të monitoruar kufijtë e saj me Rusinë dhe Bjellorusinë, si dhe të jetë i pranishëm në çdo linjë kontakti në të ardhmen, në rast të një armëpushimi.

Ide të tjera të reja, bazuar në nevojat dhe kërkesat e Kievit, përfshijnë ndihmë në sigurinë kibernetike dhe mbrojtjen e infrastrukturës kritike. Sipas dokumentit, gjatë vitit të kaluar janë ndaluar gati 600 persona të lidhur me Rusinë për aktivitete subversive në Ukrainë.

Brukseli ka treguar gatishmëri për të ndihmuar në riintegrimin e veteranëve të luftës në sektorët e sigurisë civile dhe mbrojtjes civile.

Përgatiti: Mimoza Sadiku