Poeti dhe mistiku Jalal al-Din Rumi (1207–1273) është një nga figurat shpirtërore më të dashura sot, si në Lindje ashtu edhe në Perëndim. Forca e tij qëndron në thjeshtësinë e tij: ai nuk flet në gjuhën e filozofisë apo teologjisë, por në atë të përvojës së brendshme. Ai nuk është dogmatik, nuk imponon doktrina: ai na fton të zbulojmë dashurinë si një rrugë drejt hyjnores. Unë besoj se është pikërisht kjo liri nga strukturat tradicionale fetare që e sjell atë kaq afër ndjenjës bashkëkohore.

Rumi ishte mysliman dhe sufi. Sufizmi është dimensioni mistik i Islamit: një udhëtim i brendshëm që synon kërkimin e dashurisë dhe të vërtetës hyjnore përmes një udhëtimi personal. Sufitë ishin asketikë që kërkonin një jetë të pastër shpirtërore, të bazuar në lutje, meditim dhe shkëputje nga bota.

Mesazhi i Rumiut ka vlerë universale: u drejtohet të krishterëve, budistëve, hinduve, agnostikëve dhe kujtdo që kërkon një rrugë autentike.

Ai e shprehu veten përmes poezisë, muzikës dhe vallëzimit: dervishët e famshëm rrotullues ende simbolizojnë rrugën e tij ekstatike drejt Zotit. Rrotullimi përfaqëson ritmin e përjetshëm të jetës, vdekjes dhe rilindjes, dhe një ftesë për të tejkaluar realitetin material për të zbuluar një dimension më të lartë. Akti i rrotullimit është një gjest meditativ për të pezulluar egon dhe për t’iu afruar pastërtisë së shpirtit.

Rumi vdiq në Konya, Turqi, në vitin 1273. Ai ishte zhvendosur atje në vitin 1228 nga Balk – në Afganistanin e sotëm – ku lindi. Eshtrat e tij ruhen në Mauzoleun Mevlana në Konya.

Gjuha e Heshtjes

Rumi i udhëheq ata që e lexojnë dhe e dëgjojnë drejt heshtjes së brendshme, drejt asaj hapësire ku vetëdija hapet ndaj misterit. Me fjalët e tij:

• “Heshtja është gjuha e Zotit; gjithçka tjetër është një përkthim i mjerueshëm.”

• “Kur mendja hesht, zemra flet; dëgjo me shpirt.”

• “Heshtja nuk është mungesë, është prani e plotë.”

Heshtja, për Rumin, nuk është boshllëk, por dimensioni në të cilin zbulohet çdo e vërtetë.

Dashuria si Forca e Universit

Vargjet e tij përshkojnë pasionet, plagët, frikërat dhe gëzimet. Ato nuk i shpëtojnë njeriut, ato e transformojnë atë. Për të, dashuria është forca që lëviz kozmosin, rryma që shtyn çdo krijesë drejt origjinës së saj hyjnore.

• “Dashuria është vala që kapërcen çdo pengesë dhe e çon shpirtin përsëri në burimin e tij.”

• “Mos e kërko dashurinë jashtë vetes; brenda zemrës sate do të gjesh të dashurin tënd.”

• “Çdo gjë që nuk është dashuri është një hije e së vërtetës.”

Dashuria nuk është një destinacion, por vetë rruga: të jetosh në dashuri do të thotë të gjesh Zotin jo jashtë, por brenda zemrës.

Uniteti dhe Përkatësia ndaj Tërës

Rumi na fton të shohim përtej iluzionit të ndarjes: çdo jetë është pjesë e një pëlhure të vetme. Ky vizion e afron atë me Advaita Vedanta-n dhe Budizmin, si dhe me misticizmin e krishterë.

• “Ti nuk je një pikë në oqean; ti je i gjithë oqeani në një pikë.”

• “Çdo gjë që e sheh të ndarë është iluzion; e vërteta është uniteti i të gjitha gjërave.”

Në këtë horizont uniteti, qeniet njerëzore rizbulojnë përkatësinë e tyre ndaj Tërës.

Rruga e Transformimit

Poezia e Rumit është gjithashtu një ftesë për ndryshim, për rilindje të brendshme.

• “Lëre atë që të mposht të bëhet shkolla jote; çdo dhimbje dhe gëzim të transformon.”

• “Mos ki frikë nga ndryshimi. Çdo transformim e afron shpirtin me veten.”

• “Transformimi do të thotë të bëhesh ajo që zemra e di se është.”

Për Rumin, jeta është një vdekje dhe rilindje e vazhdueshme, një lëshim i asaj që ishim për të zbuluar atë që jemi të destinuar të bëhemi.

Ka shumë vepra në italisht që të ndihmojnë të njohësh Rumin. Këtu do të doja të përmendja “Poezi Mistike”, redaktuar nga Alessandro Bausani, Rizzoli.

Një Urë drejt së Tashmes: Dyzet Portat

Rëndësia e Rumit është e dukshme edhe në veprat bashkëkohore, siç është romani Dyzet Portat nga Elif Shafak, Rizzoli, i përkthyer në mbi tridhjetë gjuhë. Protagonistja, Ella Rubinstein, një grua amerikane me sa duket e largët nga misticizmi, rizbulon kuptimin e dashurisë dhe të brendshmes përmes leximit të një dorëshkrimi, Herezia e ëmbël.

Teksti rrëfen takimin e shekullit të 13-të midis Rumit dhe dervishit endacak Shams të Tabrizit, udhërrëfyesit shpirtëror që e transformoi Rumin nga një jurist dhe teolog në një poet të dashurisë hyjnore. Shams i zbuloi atij se dashuria autentike nuk njeh etiketa, fe apo kufij shoqërorë: është jetë e pastër, një burim uniteti dhe transformimi.

Çdo “derë” përfaqëson një rrugë transformimi të brendshëm, një ftesë për të kapërcyer gjykimin, egon, kushtëzimin dhe të gjitha barrierat që ndajnë shpirtin nga ajo që është autentike dhe hyjnore.

Përmes miqësisë dhe dialogut midis Shamsit dhe Rumit, lindi zemra e mësimeve të Rumit: një “fe e shpirtit” e themeluar mbi autenticitetin, intuitën dhe një marrëdhënie të gjallë me hyjnoren.

Rumi çon në dialog ndërfetar. Ai tregon se maja e malit është e njëjtë edhe nëse shtigjet janë të ndryshme. Ato çojnë në paqe, tolerancë dhe solidaritet.

Isha ​​në Konia disa javë më parë, në mauzoleun e Rumiut. Një aurë të shenjtë të transporton.

Shpirti i Rumiut është si një lule e bardhë, e ndritshme në një vend të pasur me kujtime të lashta, madje edhe të përgjakshme.

Një lule e rrallë, që duhet të ushqehet dhe mbrohet në një botë që ka qenë gjithmonë e hutuar dhe nuk arrin të njohë mençurinë brenda nesh./Skënder Buçpapaj- RSI