Për herë të parë që nga fillimi i luftës në Ukrainë, në Bjellorusi po zhvillohen manovra me pjesëmarrjen ruse. Lituania fqinje po përgatitet për shkelje të mundshme kufitare.

Një zonë neutrale vetëm rreth 15 metra e gjerë shënon kufirin midis Lituanisë dhe Bjellorusisë, e cila konsiderohet aleate e Rusisë. Rripi i tokës prej 600 kilometrash kufizohet nga dy gardhe metalike. Ai në anën lituaneze është i kurorëzuar me tela me gjemba. Sipër tij janë kamera mbikëqyrjeje që rrotullohen rregullisht nga e majta në të djathtë me zhurmë. Lituania është e shqetësuar për shkeljet e mundshme kufitare, veçanërisht që nga fillimi i sulmit të Rusisë ndaj Ukrainës në shkurt të vitit 2022. Ky shqetësim tani është përkeqësuar nga të ashtuquajturat manovra “Zapad”. Në shqip, emri do të thotë “perëndim”.

Disa dhjetëra mijëra ushtarë nga Rusia dhe Bjellorusia do të marrin pjesë në to nga 12 deri më 16 shtator. Ata do të stërviten me tanke dhe mitralozë, por edhe me raketën e re ruse supersonike Oreschnik, e cila thuhet se mund të pajiset edhe me koka bërthamore. Edhe pse këto ushtrime të përbashkëta janë mbajtur rregullisht që nga viti 2009, ato janë të parat e këtij lloji që nga fillimi i pushtimit të Ukrainës.

Në përgjigje, rojet kufitare lituaneze kanë marrë trajnime shtesë në javët e fundit dhe do të kryejnë patrullime shtesë gjatë ushtrimeve, shpjegon gjenerali Rustamas Liubajevas i shërbimit të kontrollit kufitar të vendit.

“Që nga lufta në Ukrainë, ne e shohim Rusinë edhe më shumë si një agresor potencial”, tha ai për DW. “Ne presim shkelje kufitare, për shembull, përmes shfrytëzimit të migrantëve, siç ka ndodhur në të kaluarën”. Sipas disa raporteve, Rusia mund të ketë sjellë mijëra migrantë në Bjellorusi në vitin 2022 dhe t’i ketë dërguar ata përtej kufirit në Poloni, ndër vende të tjera. Besohet se Moska dëshiron të destabilizojë vendet evropiane në këtë mënyrë.

Për më tepër, Lituania po përgatitet që ushtarët të jenë në gjendje të kalojnë kufirin pa leje ose të dërgojnë dronë në ditët në vijim, sipas Liubajevas: “Ka pasur tashmë disa sulme të tilla hibride”. Vendet baltike raportojnë vazhdimisht dronë që shkelin hapësirën e tyre ajrore. Në korrik të këtij viti, dy prej tyre fluturuan nga Bjellorusia në Lituani dhe u rrëzuan. Në gusht, një dron që mbante eksplozivë u rrëzua në Poloni.

Lituania riarmatoset
Ndërkohë, Lituania po demonstron gjithashtu forcën e saj ushtarake. Në ditët në vijim, ajo do të zhvillojë stërvitjet e veta ushtarake me Poloninë, Estoninë dhe Letoninë, duke përfshirë deri në 40.000 ushtarë. Për më tepër, Lituania planifikon të rrisë buxhetin ushtarak në më shumë se 5 përqind të produktit të brendshëm bruto (PBB) deri në vitin 2026. Në vitin 2021, buxheti i mbrojtjes ishte ende më pak se 2 përqind e PBB-së.

Linas Kojala, drejtor i Qendrës së Gjeopolitikës dhe Sigurisë, një qendër kërkimore me seli në Vilnius, kryeqytetin lituanez, beson se rreziku është kryesisht afatgjatë. “Rusia na konsideron si territore që duhet të jenë nën kontrollin e Kremlinit”, i tha ai DW. “Edhe pse nuk mendoj se Rusia do ta pushtojë Lituaninë në të ardhmen e afërt, ne do të monitorojmë nga afër nëse trupat e stacionuara aktualisht në Bjellorusi do të mbeten atje pas manovrave dhe nëse Moska ndërton infrastrukturë afatgjatë atje që mund të shërbejë si bazë për një skenar sulmi shtatë ose dhjetë vjet më vonë prej tani.”

Shqetësimi për skenarë të tillë ka qenë i përhapur midis lituanezëve që nga lufta nëUkrainë, thotë Margarita Šešelgytė, drejtoreshë e Institutit të Marrëdhënieve Ndërkombëtare dhe Shkencave Politike në Universitetin e Vilniusit. “Menjëherë pas fillimit të luftës së agresionit rus, shumë donin të emigronin,” i thotë ajo DW. “Disa madje pyesnin veten nëse duhet të largoheshin nga vendi me familjet e tyre gjatë manovrave të ardhshme.”Në fund të fundit, lufta në Ukrainë filloi në një mënyrë të ngjashme. “Së pari, në fund të vitit 2021, Rusia dërgoi trupa në kufirin ukrainas për manovra, dhe më pas nuk i tërhoqi ato, kështu që ata më në fund ishin në gjendje të pushtonin Ukrainën në fillim të shkurtit 2022,” thekson Šešelgytė.

Megjithatë, edhe politilogia beson se rreziku i një pushtimi rus është më afatgjatë. “Për sa kohë që Ukraina nuk humbet ose nuk nënshkruhet një traktat i keq paqeje, ne jemi pak a shumë të sigurt. Megjithatë, nëse lufta në Ukrainë do të mbaronte në një moment, ne mund të ishim në radhë”, beson Šešelgytę.
Shtetet Baltike “janë në të njëjtën barkë”
Vendi fqinj i Bjellorusisë ndan këto shqetësime. Tre shtetet baltike, përfshirë Estoninë, janë “në të njëjtën barkë”. “Ne e konsiderojmë veten një njësi kur bëhet fjalë për Rusinë”, thotë Karlis Bukovskis, drejtor i Institutit të Çështjeve Ndërkombëtare në Riga, kryeqytetin e Letonisë për DW. Bukovskis flet për një “traumë të përbashkët”. “Nëpërmjet Paktit fillimisht sekret Hitler-Stalin të vitit 1939, Gjermania naziste ia la ​​Shtetet Baltike Bashkimit Sovjetik, i cili më vonë pushtoi vendet tona midis viteve 1944 dhe 1991”.

Nëpërmjet kësaj marrëveshjeje, Rajhu Gjerman dhe Bashkimi Sovjetik i ndanë më pas Shtetet Baltike dhe Poloninë në një sferë ndikimi gjermane dhe një ruse. Një pjesë e Polonisë do t’i transferohej Gjermanisë. “Kjo është arsyeja pse këto lloj manovrash ushtarake ruse na shqetësojnë të gjithëve”, thotë Bukovskis.

Megjithatë, sipas politologut, sot ka edhe arsye për optimizëm: “Vlerësohet se më pak trupa do të marrin pjesë në manovra këtë vit sesa në të kaluarën, ndër të tjera sepse ushtria ruse është e angazhuar në Ukrainë. Për më tepër, sot ka mijëra trupa të NATO-s – nga Britania e Madhe, Gjermania dhe madje edhe Franca – të stacionuara në Detin Baltik. Kjo na jep shpresë. Nuk jemi më vetëm!”

Aida dhe Meçislav Tarashkeviçi vazhdojnë të kenë frikë nga stërvitjet e ardhshme ushtarake. Çifti ka jetuar për gati dy dekada në njërën nga shtatë shtëpitë në fshatin lituanez Gulbine, vetëm shtatë kilometra larg kufirit me Bjellorusinë. “Stërvitjet ushtarake janë shumë afër, kështu që të gjithë në fshatin tonë janë shumë të shqetësuar. Edhe më shumë sepse shohim se çfarë po bën Rusia në Ukrainë”, tha për DW Meçislavi, 59 vjeç, i cili, ashtu si gruaja e tij, punon në një fabrikë lokale mishi pule. Gruaja e tij, Aida, shton: “Nuk e kuptoj pse njerëzit duhet të luftojnë. Ne të gjithë duam të bëjmë jetë normale, të bëjmë punët tona dhe të jetojmë në paqe në shtëpitë tona.”/DW