Kjo ishte pyetja e madhe që Charles Darwini i bëri vetes në vitin 1838, kur ishte 29 vjeç. Nuk mori një vendim të nxituar apo të ndikuar nga ndjenjat: si natyralist i përkushtuar, e trajtoi çështjen si një eksperiment shkencor. Mori lapsin dhe një copë letër, dhe hartoi me përpikëri një listë me të mirat dhe të këqijat e martesës.

Në kolonën “pro” shkroi:

– Të kesh fëmijë (nëse do Zoti).

– Një shoqe besnike, një mike në pleqëri.

– Më mirë se një qen, sidoqoftë.

– Dikush që kujdeset për shtëpinë.

Ndërsa në anën “kundër”, shënoi:

– Liri për të lëvizur si të dojë.

– Shmangie nga vizitat e të afërmve.

– Shpenzime dhe shqetësime për fëmijët.

– Rreziku për të shtuar peshë dhe për t’u bërë përtac.

– Më pak para për libra.

Dhe pastaj erdhi dilema e madhe, pothuaj filozofike:

“Si do mund të ndjek pasionet e mia nëse më duhet të eci çdo ditë me gruan time? I mjerë unë! S’do mund të studioja frëngjisht, as të udhëtoja në Evropë apo Amerikë, as të fluturoja me balonë, as të eksploroja Uellsin vetëm. Do bëhesha një skllav. Më keq se një nerd.”

Por pas gjithë kësaj peshoreje të brendshme, një fjali e vetme bëri që balanca të anonte nga po-ja:

“Njeriu nuk mund të jetojë një pleqëri të vetmuar, pa dashuri, pa fëmijë, duke parë si i rrudhet fytyra…”

Pak muaj më vonë, u martua me kushërirën e tij, Emma Wedgwood.

Patën dhjetë fëmijë.

Dhe pjesa tjetër, siç thuhet, ishte… evolucion.