Deputetë të opozitës në Kuvendin e Serbisë, në prag të zgjedhjeve lokale në Kosovë, po punojnë aktivisht për formimin e subjekteve politike në Kosovë – veprim ky që është kritikuar nga pushteti në Beograd, por edhe nga Lista Serbe, që vepron në Kosovë me mbështetjen e autoriteteve serbe.

Bashkimi më i fundit i partisë opozitare serbe Fytyra e re e Serbisë, me nismën qytetare Drejtësia Popullore nga Leposaviqi, është cilësuar nga Lista Serbe, partia kryesore e serbëve në Kosovë, si “zgjatje e dorës së Albin Kurtit”.

Fytyra e re e Serbisë dhe Drejtësia Popullore kanë paralajmëruar se do të marrin pjesë në zgjedhjet lokale të 12 tetorit në Kosovë nën emrin “Fytyra e Re – Drejtësia Popullore”.

Lideri i Fytyrës së Re të Serbisë, njëherësh deputet në Kuvendin e Serbisë, Millosh Parandilloviq, tha se bashkimi me partinë nga Leposaviqi është “luftë kundër regjimit të [presidentit të Serbisë] Aleksandar Vuçiqit dhe [kryeministrit në detyrë të Kosovës] Albin Kurtit”.

Ai i është përgjigjur akuzave të Listës Serbe duke thënë se ajo, së bashku me Partinë Progresive Serbe dhe presidentin Vuçiq, janë “aleatët më të mëdhenj” të regjimit në Prishtinë dhe se “kanë frikë nga çdokush që u rrezikon pozitën”.

Fytyra e Re e Serbisë mori pjesë në zgjedhjet e fundit parlamentare në Serbi, në fillim të vitit të kaluar, si pjesë e listës “Serbia kundër dhunës”, e cila fitoi 65 nga gjithsej 250 ulëse në Kuvendin e Serbisë.

Më herët, Lëvizja Popullore Serbe dhe Demokracia Serbe të Aleksandar Arsenijeviqit kishin bërë thirrje për bashkim dhe krijimin e një platforme politike me të cilën serbët e Kosovës do t’i kundërviheshin politikave aktuale të qeverive në Prishtinë dhe Beograd.

Ndërkohë, me mbështetjen e deputetit në Parlamentin serb Zharko Ristiq, është themeluar edhe një subjekt i ri politik i serbëve në Kosovë, i quajtur Aleanca e Kosovës. Në Kosovë, këtë iniciativë e udhëheq Goran Marinkoviq nga Dobrotini i Graçanicës.

Megjithatë, Lista Serbe – që gëzon mbështetjen e Qeverisë aktuale të Serbisë – ka deklaruar se Albin Kurti po përpiqet të eliminojë “përfaqësuesit autentikë të serbëve dhe të uzurpojë institucionet e këtij komuniteti”.

Miodrag Marinkoviq, nga Qendra për Veprime Shoqërore Afirmative (CASA), në një bisedë për Radion Evropa e Lirë, vlerësoi se sulmet nga Beogradi ndaj aktorëve të rinj politikë në komunitetin serb në Kosovë tregojnë vetëm një gjë: që këta aktorë nuk janë nën kontrollin e Beogradit.

“Këto sulme nuk janë të reja, por përfaqësojnë një model të konsoliduar të sjelljes politike. Përmes dominimit në media dhe kontrollit të rrjedhave financiare, Beogradi arrin ta ruajë epërsinë politike brenda komunitetit serb në Kosovë, duke u imponuar kundërshtarëve narrativin ‘je me ne apo me Kurtin’”, tha Marinkoviq.

Kush është “shërbëtor” i kujt?

Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, më 3 gusht deklaroi se në komunat me shumicë serbe në veri të Kosovës “qeverisin okupatorët dhe disa shërbëtorë serbë”.

“Prej katër vjetësh, okupatorët i drejtojnë ato komuna. Kanë gjetur disa shërbëtorë serbë… gjithmonë ka të tillë mes serbëve, por janë shumë pak”, tha Vuçiq gjatë ceremonisë për 30-vjetorin e operacionit “Stuhia” në Sremski Karlovci. Ai shtoi se shumica “e duan lirinë e tyre”.

Lista Serbe, e cila deri në nëntor 2022 kishte pushtetin në të dhjeta komunat me shumicë serbe në Kosovë, u tërhoq nga institucionet në veri në shenjë kundërshtimi ndaj vendimit për konvertimin e targave nga serbe në kosovare. Në prill 2023 ajo bëri thirrje për bojkot të zgjedhjeve lokale, ndërsa në prill 2024 edhe për bojkot të votimit për shkarkimin e kryetarëve shqiptarë.

Si pasojë, në katër komunat të veri të Kosovës – Mitrovicë e Veriut, Zveçan, Leposaviq dhe Zubin Potok – pushteti mbeti në duart e kryetarëve shqiptarë të zgjedhur në zgjedhjet e prillit.

Millosh Parandilloviq nga partia opozitare Fytyra e Re e Serbisë vlerësoi se është thelbësore që serbët në Kosovë të angazhohen për të qëndruar në institucione dhe të mbrojnë komunat ku janë shumicë në zgjedhjet lokale që po afrohen.

“Ne nuk duam të flasim me fjalë boshe, por të kontribuojmë me angazhim aktiv për qëndrueshmërinë e serbëve në Kosovë dhe Metohi, sepse pa njerëz, ne nuk kemi asgjë në Kosovë”, deklaroi ai.

Ndërkaq, Nenad Radosavlleviq nga nisma Drejtësia Popullor”, në një prononcim për Radion Evropa e Lirë, tha se pushteti në Serbi po përpiqet ta diskreditojë Parandilloviqin duke i lidhur të gjithë ata që nuk janë në krah të Listës Serbe me Albin Kurtin – një taktikë që ai e quajti “truk i lirë”.

Radosavlleviq theksoi se Lista Serbe në Kosovë, me mbështetjen e pushtetit aktual në Serbi, ka në dispozicion mjete të mëdha financiare dhe “mund ta blejë çdo votë në Kosovë”.

“Ata ende kanë mekanizma shantazhi, edhe pse një pjesë e strukturës nuk është më në terren për të ushtruar presion klasik. Megjithatë, njerëzit janë të punësuar në institucione të kontrolluara nga pushteti serb”, theksoi ai. Sipas Radosavlleviqit, ndryshimet reale politike për komunitetin serb në Kosovë mund të ndodhin vetëm pas ndërrimit të Qeverisë aktuale në Serbi.

Në Serbi, që nga fundi i vitit të kaluar, janë mbajtur protesta antiqeveritare nga qytetarë dhe studentë të pakënaqur me situatën politike dhe shoqërore në vend. Që nga maji, një nga kërkesat kryesore të protestuesve ka qenë shpallja e zgjedhjeve të parakohshme parlamentare.

“Njerëzit kanë frikë nga hakmarrja e Listës Serbe”

Goran Marinkoviq, udhëheqës i partisë Aleanca e Kosovës, e cila u themelua disa muaj më parë me mbështetjen e deputetit të Kuvendit të Serbisë, Zharko Ristiq, theksoi se presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, ua ka mohuar serbëve në Kosovë “çdo të drejtë për veprim politik” dhe se nuk ka asnjë të drejtë t’i quajë “tradhtarë” ata që nuk e mbështesin Listën Serbe.

“Pas deklaratës së tij se kurrë më nuk do të lejojë një ‘Stuhi’, unë kam frikë për ne. Pas deklaratave të tilla të bëra nga ai, gjithmonë na ndodh diçka e keqe”, tha Marinkoviq për Radion Evropa e Lirë.

Ai pretendoi se partia e tij është përballur me vështirësi gjatë procesit të regjistrimit për shkak të “presioneve” nga Lista Serbe, por se nuk do të heqin dorë nga synimi për të matur forcën në zgjedhjet lokale përballë partisë më të madhe të serbëve në Kosovë.

“Edhe tani, kur po përgatisim listën e kandidatëve për asambletë komunale, njerëzit që na mbështesin nuk dëshirojnë të dalin publikisht sepse kanë frikë nga hakmarrja”, deklaroi Marikoviq.

“Serbët po përpiqen të artikulojnë politikën e tyre”

Aktivisti civil, Miodrag Marinkoviq, vlerësoi se shfaqja e koalicioneve dhe përpjekjeve të reja për bashkim politik në mesin e serbëve të Kosovës është “shprehje e nevojës së komunitetit për të artikuluar politika të veta, reale, të drejtuara nga problemet e përditshme të qytetarëve, e jo nga interesa që vijnë jashtë Kosovës dhe që shpesh janë treguar të kundërta me interesat e vërteta të njerëzve të zakonshëm”.

“Sapo këto përpjekje janë autentike, ato bëhen objekt i diskreditimit nga ana e Beogradit zyrtar dhe Listës Serbe. Megjithatë, duhet theksuar se Beogradi në këtë strategji ka ndihmë të paçmuar pikërisht nga kryeministri i Kosovës, Albin Kurti. Politika e tij agresive, e cila rrezikon drejtpërdrejt jetën e përditshme dhe ndjenjën e sigurisë së serbëve në Kosovë, paradoksalisht e forcon pozitën e Listës Serbe, duke e kthyer atë në opsionin e vetëm politik që një pjesë e qytetarëve e sheh si pengesë ndaj margjinalizimit të mëtejshëm”, vlerësoi Marinkoviq.

Ndërkohë, Komisioni Qendror i Zgjedhjeve i Kosovës ka thënë se ka nisur procesi i aplikimit për certifikimin e subjekteve politike dhe kandidatëve për zgjedhjet e ardhshme lokale, i cili do të zgjasë deri më 13 gusht.

Pas shpalljes së zgjedhjeve lokale për 12 tetor nga presidentja e Kosovës, Vjosa Osmani, zyrtarë të lartë të Listës Serbe nisën të numërojnë ditët deri në atë që e quajtën “çlirimi i komunave në veri”.

Që nga dalja e Listës Serbe nga institucionet në nëntor 2022, Qeveria e Kosovës e udhëhequr nga Albin Kurti ka punuar në vendosjen e autoritetit institucional në veri të vendit – një proces që ka shkaktuar tensione të larta në disa raste. Situata kulmoi në shtator 2023, kur një grup i serbëve të armatosur sulmoi Policinë e Kosovës në Banjskë të Zveçanit, duke vrarë një zyrtar policor.

Sipas raportit të organizatës joqeveritare Aktiv, të titulluar “Riintegrimi thelbësor – si të shmanget ‘qeverisja zombi’ në veri të Kosovës”, qytetarët serbë i perceptojnë kryetarët aktualë shqiptarë në komunat në veri si të huaj, gjë që ka thelluar edhe më shumë shkëputjen midis popullatës lokale dhe institucioneve të Kosovës.

Raporti thekson se zgjedhjet e ardhshme lokale përbëjnë një “mundësi konkrete për rikthimin e serbëve të Kosovës në strukturat politike dhe institucionale në veri të vendit”, si dhe mund të shënojnë “fundin e boshllëkut politik të krijuar pas dorëheqjeve masive të përfaqësuesve të komunitetit serb në nëntor 2022”.