Nga Tedi Blushi

Ta shembim simbolin e korrupsionit, të krimit dhe mashtrimit që përfaqëson “bunkeri” në zemër të Tiranës dhe të rrëzojmë njëherë e përgjithmonë murin e pandëshkueshmërisë!

Nuk mund të pranojmë që hallexhiu të ndëshkohet për një tufë qepë e majdanoz që shet në trotuar ndërsa Erion Veliaj të amnistohet kur vjedh 132 milion euro me inceneratorin fantazmë.

Nuk mund të pranojmë që sipërmarrësit e ndershëm në Tiranë të falimentojnë, që të bëjë “biznes” organizata kriminale 5D që vjedh 30 milion euro.

Nuk mund të pranojmë që taksat vendore, në vend të ndërtojnë çerdhe, kopshte dhe shkolla, të vidhen.

Nuk mund të pranojmë të paguajmë 40% më shtrenjtë çmimin e ujit të pijshëm, kur çezmat e shtëpive tona janë tharë për ujë.

Nuk mund të pranojmë që pronat e ligjshme të qytetarëve të shemben dhe të rrëmbehen, që Erion Veliaj të ndërtojë kulla shumëkatëshe.

Nuk mund të pranojmë që qytetarët të arrestohen për një dritare pa leje ndërsa oligarkët të shpërblehen për një pallat pa leje.

Nuk mund të pranojmë që të paguajmë taksa për gjelbërimin, ndërkohë që bashkia “mbjell” beton në vend të pemëve dhe lulishteve.

Nuk mund të pranojmë që Tirana të kthehet në një “dhomë gazi” ku ajri i ndotur të shkatërron shëndetin dhe të merr jetën.

Nuk mund të pranojmë që më shpejt lëviz me makinë nga Tirana në Durrës se sa nga Sheshi “Skënderbej” në periferi.

Erion Veliaj duhet ta dijë mirë se dita kur ai do të japë llogari para qytetarëve të Tiranës po afron!

Që miliona eurot që ka vjedhur do t’i sekuestrohen!

Sot, në ora 11:00, të gjithë përpara Bashkisë së Tiranës, për të kërkuar largimin dhe ndëshkimin sa më parë të tij!

-Ndëshkim për çdo mësues qe ushtron dhunë psikologjike dhe fizike ndaj nxënësve-

Realisht ka përmirësime në sistemin e punës së shkollës dhe aktorëve të tjerë, që kanë për mision kultivimin e vlerave pozitive në grupmoshat shkollore. Ato shfaqen dukshëm edhe në përmirësimin e raporteve njerëzore mes palëve mësues- nxënës, nxënës – prind, nxënës – nxënës, në uljen e shkallës së agresivitetit në raportet e ndërsjellta, në një klimë më të butë në marrëdhëniet mes grupeve të interesit për arsimimin dhe edukimin e brezit të ri me normat morale të një shoqërie demokratike dhe të hapur, në një mënyrë sjellje më civile për zgjidhjen e konflikteve në shkollë e jashtë saj, në zbritjen e rasteve të përdorimit të dhunës fizike e emocionale në institucionet e edukimit etj. Siç duket, këtu ka ndikuar edhe përpjekja e shoqërisë për emancipim e qytetari si dhe masat e marra kohët e fundit nga MAS-i për vlerësimin e situatës dhe ndjekjen hap pas hapi të problemit nga strukturat drejtuese të saj. Gjithësesi, në shkolla dhe mjedise familjare, ka ende dhunë, mungesë kompromisi në zgjidhejn e konflikteve dhe të mosmarrëveshjeve, shfaqje të theksuar të intolerancës në komunikim, agresivitet etj.Shoqëria shqiptare vazhdon të mbetet ende minimal të jetesës e të sigurisë.E bashkë me prindërit mbetën edhe fëmijët shqiptarë, të cilët ndihen të dhunuar si në familje ashtu edhe në shkolla.Një studim i fundit UNICEF raporton aktualisht nivele të larta të dhunës fizike e verbale,kryesisht tek nxënësit e arsimit 9-vjeçar . Në pamundësi për të parë problemin në një plan të gjerë, pasi të tilla janë hapësirat e një shkrimi, në po i referohemi problemit vetëm në shkolla e në mjediset ku jetojnë e kalojnë kohën nxënësit dhe adoleshentët.

Kur mësuesi mund të dhunojë nxënësin, në çfarë situatash?

Në anketat e hapura dhe ato tëe mbyllura, të bëra në disa shkolla të vendit , rezulton se numrin më të madh të nxënësve të dhunuar e përbëjnë ata që viktimitizohen psikologjikisht. Siç duket, rënia e numrit të ushtrimit të dhunës fizike ndaj kësaj kategorie nxënësish, lidhet edhe me intensitetin e punës dhe masat qe po merr kohët e fundit MAS –i për sensibilizimin e opinionit dhe parandalimin e fenomenit, puna e specializuar e psikologëve në shkolla, një përpjekje që duhet vazhduar e thelluar edhe në të ardhmen dhe jo të veprohet me fushata , siç kemi vepuar ne shqiptarët në tërësi dhe drejtuesit e shkollave e mësuesit në veçanti.
Ajo që shfaqet dukshëm në mësim mbetet dhuna psikologjike. Së paku, kështu shprehen nxënësit dhe ky është edhe konkluzioni ynë. Ushtruesit janë mësuesit ndaj nxënësit. Ndërsa jashtë shkollës, në kohën e lirë ose në veprimtari vetorganizuese të nxënësve, ata që ushtrojnë dhunë psikologjike (jo vetëm psikologjike), janë nxënësit kundër nxënësve. Fatkeqësisht ushtruesit e dhunës, mësuesit, grupet e nxënësve dhe individët, siç tregojne të dhënat, i referohen prejardhjes së “viktimës”, origjinës së tij, shkallës së intelektit, dobësive që mbart në përvetësimin e programit mësimor, që më së shumti lidhen me nivelin e punës së dobët të shkollës nga ata kanë ardhur se sa nga miveli intelektual i tyre, nga paraqitja e jashtme etj. Shikojmë edhe anën tjetër të medaljes: mësuesit që po ndjehen të shqetësuar në shpjegimin e mësimit, ku nxënësit, pavarësisht paralajmërimeve që mësuesi u bën, vazhdon të prishë qetësinë e orës së mësimit. Ndodh që mësuesi humbet durimin dhe në një moment nervozizmi reagon, duke u sjellë dhunshëm ndaj fëmijëve dhe të rinjve. Anketimi në fjalë u shtri 550 shkolla të vendit,ku fëmijët janë pyetur me metodën ballë për ballë duke ruajtur autonimatin e secilit prej tyre. Studimi tregon më në detaj se niveli më i lartë i dhunës është në zona urbane .Më konkretisht 55.6% e fëmijëve e pranojnë se janë dhunuar nga mësuesit e tyre .

Nxënësit e anketuar pranojnë se fyhen dhe ndjehen keq nga fjala që ju drejtojnë atyre mësuesit ose shokët e shoqet e tyre, që e kanë burimin tek origjina si: katundarë, malok, etj. Fëmijët nëpërkëmben emocionalisht nga shokët e mësuesit me fjalë të tilla, që lidhen me moshën psikologjike të tyre, si: gojëkyçur, i/e trashë etj., dhe një pjesë e konsiderueshme e nxënësve dhunohen emocianalisht me fjalët e shprehjet që lidhen me të metat fizike, një fatkeqësi e lindur ose e fituar, që askush nuk do ta dëshironte, si: veshëllapush, i/e shpifur, qurravec, trashaluq etj. Po të shihet me kujdes dukuria, dalim në përfundimin se shumë evidente është dhuna psikologjike, disi e fshehtë, që ushtrohet nga shkolla ndaj nxënësve të ardhur nga zona rurale dhe që janë ngulur përgjithmonë për të banuar në zonat ku vepron institucioni. Mendimi ynë, i shprehur edhe nga nxënësit, është se ajo, tek kjo kategori fëmijësh, shfaqet me frekuencë më të lartë në këto dy raste: me formën e përjashtimit dhe vetëpërjashtimit nga jeta e shkollës e këtyre nxënësve. Një veprim I tilllë fatkeqësisht nxitet edhe nga mësuesit dhe bashkëmoshatarët e tyre, ndersa drejtoritë e shkollave dhe strukturat drejtuese të nxënësve, që duhet të mbrojnë liritë dhe të drejtat e shokëve dhe shoqeve heshtin. Në situata të tilla përjashtuese dhe vetëpërjashtuese, kjo kategori nxënësish nuk vetpëlqehet, nuk vetëvlerësohet, nuk shihet e sigurtë. Rrjedhimisht stresohet dhe nuk fiton aftësinë e integrimit në mjedisin e ri, çka do të thotë se dhuna emocionale do të vazhdohet të thellohet mbi ta. Në formën e paragjykimit dhe të një qëndrimi disi indiferent dhe pse kjo edhe përbuzës ndaj këtyre nxënësve që kanë edhe probleme ekonomike dhe të formimit kulturor. Për këto dy probleme unikale të formimit dhe të bashkëjetesës qytetare, i takon shkollës që të krijojë mjedise e frymë bashkëpunimi e bashkëveprimi me te gjitha grupet sociale, që formojnë kolektivin, në të kundërtën rezultatet e pritshme nuk arrihen, objektivat nuk përmbushen dhe reformimi i shkollës kompromentohet.

-Cilët mësues ushtrojnë më shumë dhunë dhe pse?

Nga të dhënat del që mësuesit që ushtrojnë më shumë dhunë janë ata me eksperiencë të vogël në punë, që kanë mungesë përvoje, që nuk i zotërojnë emocionet, që nuk i njohin format e komunikimit dhe psikologjinë e grupit, sidomos raportin mes moshës kronologjike me atë psikologjike dhe që në një farë mënyre nuk janë të formuar ende si edukatorë. Për këtë kanë përgjegjësi edhe fakultetet përkatëse, që përgadisin punonjës pedagogjik, të cilët nuk e vlerësojnë formimin e mësuesve të ardhshëm si edukator ë. Fatkeqësisht strukturat përkatëse te emërimit të tyre nuk mendojnë shumë për përgaditjen e tyre tek i emërojnë në shkolla pa përvojë dhe me kolektiva aspak të njohura për tregues në përgaditjen e nxënësve, ndaj nxënësit ankohen për mësuesit e rinj. Mësuesit e kësaj kategorie duhet të fillojnë punë në shkollat më me emër në qytet dhe në fshat dhe të jenë nën kujdesin e përhershëm për ndihmë e trajnim të kualifikuar për disa vite nga drejtuesit mësuesit dhe metodistët më të mirë që posedojnë DAR-i dhe ZA-të në rrethe.
Në grupin e mësuesve që i dhunojnë më shumë nxënësit fizikisht dhe psikologjikisht janë dhe ata që kanë disa vite pune në arsim, por që kulturalisht dhe profesionalisht janë ende larg ritmit të zhvillimit të arsimit, teknikës, shkencës dhe zhvillimit të shoqërisë në tërësi. Boshllëqet në formimin e tyre shkencor e metodik, psikopedagogjik e social të tillë mësues përpiqen t’i mbulojnë me sharje e britma, duke iu hedhur fajin padrejtësisht nxënësve pas çdo kontrolli që u bëhet. Ata ose duhen trajnuar, ose një ditë duhen larguar, pasi breza nxënësish do të dalin pa bagazhin e domosdoshëm të njohurive për përballimin e kërkesave të tregut. Është edhe një kategori tjetër mësuesish që ushtrojnë dhunë për hir të një tradite të mbartur nga shkolla e sistemit komunist diktatorial dhe që shprehet hapur nga ata që mendojnë se dhunë ka edhe në parajsë, se sipas filozofisë popullore, druri ka dalë nga xheneti. Mësues të tillë nuk njohin modele alternative të sjelljes për disiplinimin e fëmijëve. Një pjesë e mësuesve janë shumë të ngarkuar fizikisht e psikologjikisht, kanë kaluar me ngarkesë dhe plot halle një jetë të tërë në arsim, tek kanë punuar me devotshmëri dhe kurrë s’janë shpërblyer nga shteti dhe shoqëria, komuniteti dhe instiucionet e tjera të edukimit të asaj kohe, të gjitha këto kanë rrritur tek ata nivelin e stresit dhe i ka çuar në shkarkimin padrejtësisht të tyre tek nxënësit. M.A.S për të zbatuar këtë fenomen që po ndikon negativisht në shkollat tona , ka nisur zbatimin e strategjisë së komunikimit .Fëmijët që keqtrajtohen nga mësuesit,ka plot raste të tilla në shkollat shqiptare, por mbrenda shoqërisë sonë gjejmë edhe raste të nxënëve që ushtrojnë dhunë për gabime të vogla të fëmijëve të tyre.”Përballë kësaj situate jemi të vendosur për të ndëshkuar kedo që në ambjentët e shkollës ushtrohet dhunë. Dhunë pa dyshim psikologjike apo verbale,pa folur pastaj edhe për raste absolutisht të patolerueshme që është dhuna fizike. Të njëjtin mesazh ka përcjellë edhe përfaqësuesi UNICEF në vendin tonë,i cili tha se shoqëria shqiptare njëherë e mirë duhet të njohë dhe të dijë të dallojë format e ndryshme , dhe të denancojë me reptësi ato.Për të reduktuar në maksimum nivelin e dhunës në shkolla kërkohet rritja e ndëgjegjësimit publik,nëpërmjet fushatave snsibilizuese ,por edhe të trajnimit të mësuesve për çështje psikologjike që lidhen me pasojat e dhunës tek fëmijët e të rinjtë.Kjo kërkohet të shoqërohet herëpashere me monitorime të vazhdueshme të nivelit të dhunës në institucionet arsimore edukative në të gjithë vendin. Vetëm kështu bëhemi pjesë integrale e komunitetit prinderor dhe atij vendor në shkallë kombëtare.
Në përfundim, duhet theksuar se nxënësit janë më të predispozuar për të denancuar dhunën që ushtrojnë moshatarët dhe të rriturit ndaj tyre dhe pothuajse mungon dëshira për denancim ndaj mësuesve dhunëushtrues. Siç duket, kjo lidhet me frikën ndaj hakmarrjes dhe flet për atë që shoqëria e shkolla nuk janë ende demokratizuar e emancipuar dhe se tërë vëmendja e atyre që merren me arsimin dhe edukimin duhet përqëndruar në gjetjen e mekanizmave të reja që prodhojnë për shoqërinë e edukimin më shumë tolerancë e qytetari, emancipim e kompromis e që përjashtojnë hakmarrjen e frikën, dyfytyrësinë dhe cinizmin. Çdo politikë arsimore duhet të orientohet nga qëllime të tilla.

Prindërit kërkohet të njohin më mirë fëmijët e tyre

Ky është përfundimi i pyetësorit, i cili ka brenda diçka të vërtetë. Një pjesë e prindërve nuk i njohin tipet, të tjerët nuk ja kanë idenë e krizave që përjetojnë fëmijët e tyre në kufinjtë e një moshe. Ka edhe prej atyre që s’duan t’ja dinë për interesat që fëmijët kanë për jetën, shkollën, shoqërinë dhe kulturën në tërësi. Jo pak prindër i konsiderojnë të mbaruar detyrimet ndaj fëmijëve me plotësimin e kushteve për veshmbathje, ushqim e shkollim, kur ata kanë nevojë edhe për mësim dhe argëtim plotësues. Disa prej nënave dhe baballarëve nuk e dinë se kjo moshë është në kërkim të identitetit dhe ideales, çka nuk është e lehtë të arrihet. Një moshë e tillë e ka veçorinë psikologjike për të shijuar në këtë botë vetëm lumturi e gëzim, për të siguruar vetëm suksese dhe për të bërë qejf. Mirëpo jeta nuk mund të mendohet kurrë fushë me lule, pa kthesa e të papritura. E konceptuar ndryshe, ajo s’të jep kënaqësi, nuk të kalit vullnetin, këtë veti të domosdoshme dhe të pazëvendësueshme për jetën e njeriut. Kishte të drejtë dramaturgu i njohur B. Shou kur i këshillonte të rinjtë se në se rruga nga kalon nuk përbëhet nga kthesa e vështirësi, dijeni se ajo nuk ju shpie gjëkundi. Rrjedhimisht përceptimi i tyre për jetën e shoqërinë, dëshirë dhe të ardhme, shpesh herë është iluziv dhe mund të nxisë ata në kryerjen e veprimeve të nxituara e pse jo edhe në shkarje drejt aventurës. Ka të rinj që e kanë të zhvilluar rebelizmin, prandaj mësuesit, prindërit duhet t’’ua shpjegojnë këtyre nevojën për një jetë intensive sociale, për pjesëmarrje në vendimmarrje, për bashkëpunim e ndërveprim me të rriturit, për vlerësim të mundësive e kapaciteteve të tyre në kryerjen e detyrave të ngarkuara.
Mosvlerësimi i mendimeve dhe ideve të të rinjve, siç ndodh ende në disa familje, i hedh ata në pasivitet, duke bërë një jetë të varfër emocionale e shpirtërore, i fut ata në burgun e vetmisë. Pra, mungesa e aftësisë së tyre për të dalë nga kjo situatë, i hedh të rinjtë në një jetë boshe. Kultivimi i tolerancës me këta të rinj, si vlerë, i takon shkollës dhe përbën domodoshmëri pasi ajo krijon klimë të butë dhe të përshtatshme për punë në mjediset e shkollës, motivon të rinjtë, duke pasqyruar botën e tyre emocionale dhe krijon kushte optimale për bashkëpunim në dobi të modernizimit të procesit mësimor-edukativ, me të cilët përballen shkollat tona.

Analisti Fatos Lubonja, në një intervistë në rubrikën Opinion në News 24 të moderatores Ina Qirjo, komentoi vizitën e kryeministrit Edi Rama në Athinë, ku zhvilloi takim me emigrantët shqiptarë.

Lubonja theksoi se kryeministri në Athinë bëri patriotizëm për shpërlarje. Sipas tij, Rama dhe politikanët e tjerë dëbuan shqiptarët nga atdheu me politikat e tyre. Ai tha se parë në këtë sens, Rama dhe politikanët e tjerë të Shqipërisë janë armiq të vendit.

“Unë mendoj se shkaku kryesor pse Rama ka shkuar në Greqi është patriotizëm për shpërlarje, dmth kur regjimet kërkojnë të shpërlajnë veten nëpërmjet një evenimenti. Kështu bën prsh Arabia Saudite duke bërë evente të ndryshme si kampionat botëror në futboll. Kjo vizitë vjen kur mbi Ramën ka një sërë akuzash. Kryeministri donte të vinte në dukje mburrjen kombëtare. Fjalët e Ramës nuk janë patriotizëm i vërtetë. Rama tha se në vitet 1990 shqiptarët kanë qenë gjasme të përulur, ndërsa tani jemi gjasme të barabartë se flet sikur Shqipëria është bërë. Meritë e Ramës dhe politikanëve tanë ndër vite është se i kanë dëbuar shqiptarët. Rama iu ngacmoi kompleksin e inferioritetit emigrantëve. Beleri është në burg për interesat e oligarkisë që do të grabisë tokat në jug dhe ju thotë që ky nuk duhet se gjasme nuk na duhet një person i tillë e patriotizma të tillë. Rama është mjeshtër i spektaklit. Kryeministri është manovrator, që përdor herë gjuhën e patriotizmit e herë atë të internacionalizmit, sipas interesave që ka, për të fshehur fytyrën e një njeriu që është në krye të një regjimi. Neve na sundojnë më lehtë me ndihmën e ndërkombëtarëve. Rama në një kuptim është armik i Shqipërisë”, tha Lubonja.

Në lidhje me protestën e nesërme përpara Bashkisë së Tiranës, Lubonja deklaroi se edhe opozita ka problemet e saj. Sipas tij, duhen gjetur akte proteste të tilla që të bëjnë më tepër efekt.

“Protesta është e rëndësishme, për të nxitur edhe SPAK që këta njerëz kërkojnë që drejtësia të veprojë. Edhe opozita ka probleme, sepse nuk thith dot qytetarë. Duhen gjetur akte që bëjnë efekte. Në Sajgon u rrëzua një regjim, sepse murgjet atje u dogjën në mes të vendit dhe amerikanët, që mbështetën një regjim, u tërhoqën”, deklaroi Lubonja.

(Balkanweb)

Natën e ndërrimit të viteve më 31 dhjetor 2023, një grup zyrtarësh u mblodhën për të trokitur gotat tek “The Home” – një restorant komod i frymëzuar nga bistrot pariziene në zemër të Pazarit të Ri në Tiranë. Darka përbëhej nga 55 persona dhe u pagua nga Bashkia e Tiranës me një faturë prej 236 mijë lekësh në total.

Restoranti “The Home” ndodhet në një vilë të rinovuar dykatëshe me një oborr të vogël që rrihet nga dielli, një ambient i rehatshëm për darka me miq ose festa të rezervuara familjare. Restoranti premton gjithashtu një përvojë gastronomike me produktet e brumit, kuzhinën eksperimentale, ëmbëlsirat dhe një listë të gjatë verërash portugeze. Por menuja e pasur nuk duket arsyeja e vetme që i mblodhi zyrtarët e Bashkisë në “The Home” – Shtëpi.

Edhe pse njihet prej shefit të kuzhinës, Ledion Çollaku, The Home është në pronësinë familjare të Arbjan Maznikut dhe Endri Fugës; i pari ish-nënkryetar i Bashkisë së Tiranës që mban sot postin e ministrit të Shtetit për Qeverisjen Vendore dhe i dyti këshilltari jetëgjatë i kryeministrit Edi Rama dhe drejtor i Agjencisë për Media dhe Informim. Në Qendrën Kombëtare të Bizneseve, kompania është regjistruar në pronësinë e bashkëshorteve të tyre, Marinela Lika me 50% të aksioneve dhe Besa Fuga me 50%.

Festa e Vitit të Ri nuk ishte darka e parë e bashkisë së Tiranës e organizuar në restorantin “The Home” dhe shpenzimi i parave publike në restorantin e bashkëshortes, gjatë kohës që ai ishte nënkryetar bashkie, përbën sipas ligjit konflikt interesi për Maznikun.

Megjithatë, pritjet dhe përcjelljet nuk janë e vetmja lidhje e restorantit me bashkinë. Të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnë se një tjetër kompani e lidhur me restorantin “The Home” ka fituar tendera me vlerë rreth 800 mijë euro me kompaninë publike Tirana DC dhe Bashkinë e Tiranës gjatë viteve 2021-2022.

Edhe pse këto kontrata nuk janë të paligjshme, ato ngrejnë dyshime për një konflikt interesi në dukje për ish-nënkryetarin e bashkisë dhe ministrit aktual të shtetit për Qeverisjen Vendore.

Tirana DC është një shoqëri aksionere në pronësi të Bashkisë së Tiranës, e cila u drejtua fillimisht nga Redi Molla dhe më pas nga Mariglen Qato, dy drejtorët e arrestuar me akuzën e përfitimit të miliona lekëve para publike përmes kompanisë “5D Konstruksion”, që sipas Prokurorisë së Posaçme, kontrollohej prej tyre. Molla dhe Qato i mohojnë akuzat.

Mazniku ka mbajtur gjithashtu një pozicion të rëndësishëm në kompaninë Tirana DC si kryetar i Këshillit të Administrimit.

I pyetur nga BIRN, Mazniku mohoi të kishte dijeni për aktivitetet e Bashkisë së Tiranës në restorantin e bashkëshortes së tij si dhe për tenderat e dhënë nga kompania publike, Tirana DC.

“Me elementët operacionale të kompanisë Tirana DC nuk jam marrë kurrë. Nuk kam dijeni dhe nuk e di se çfarë ka ndodhur,” tha Mazniku duke përjashtuar dyshimet për konfliktin e interesit.

“Nëse kam përgjegjësi, është që Bashkia e Tiranës ka bërë aktivitete te restoranti,” shtoi ai.

“I run the place”

Në sektorin e mbipopulluar të bareve dhe restoranteve në Tiranë, The Home dhe shefi i saj i kuzhinës, Ledion Çollaku përfaqësojnë një markë që i ka rezistuar kohës. Sipas Qendrës Kombëtare të Biznesit, Çollaku ka hapur fillimisht biznesin në vitin 2009 me emrin The Home Social Club.

Në vitin 2018, Çollaku themeloi kompaninë “The Home” bashkë me motrën e tij, Majela Smakaj dhe e zhvendosën biznesin në zonën e rinovuar rishtaz të Pazarit të Ri. Por dy vjet më vonë, ata vendosën që ta shisnin biznesin për një çmim prej 1 milionë lekësh te Marinela Lika dhe Besa Fuga.

Çollaku vazhdoi gjithsesi të punonte si administrator dhe të menaxhonte aktivitetin e përditshëm të restorantit.

Në profesion, Çollaku përdor emrin e pagëzimit Françesko dhe i përngjan një shefi tipik kuzhine me disa kilogramë të tepërt në trup dhe një buzëqeshje të përmbajtur në fytyrë.

Në oborrin e restorantit të tij në një të shtunë me diell në prill, ai tregoi se kishte studiuar në jug të Francës dhe në Paris për të bërë brioshë të shijshëm me aromë gjalpi. Në kuzhinën e tij gatuhet pothuajse gjithçka, por vetë ai preferon evolucionin e ushqimit tradicional shqiptar si dhe ëmbëlsirat për “precizionin e lartë” të gatimit.

Çollaku tregoi gjithashtu se restoranti ishte pasioni i tij, por u detyrua që ta shiste për shkak të krizës financiare të shkaktuar nga pandemia e COVID-19. Mazniku, një i njohur i hershëm që nga koha e gjimnazit dhe klient i ushqimit të porositur në kohën e pandemisë, ishte ofruar për ta ndihmuar.

“Unë e dashuroj këtë punë dhe mendova si ta shpëtoja,” tha Çollaku kur u pyet për shitjen e biznesit. “Ata u treguan të gatshëm që të më ndihmonin dhe të më jepnin një dorë,” shtoi ai.

I pyetur për çmimin e shitjes prej vetëm 1 milion lekësh, Çollaku tha se blerësit e rinj ndihmuan edhe me shpenzime të tjera, si psh. pagesën e qirasë.

Por ai nuk ndjehet sikur gjërat kanë ndryshuar.

“I run the place,” tha Çollaku në anglisht, ndërsa shtoi se pronarët e rinj vinin ndonjëherë për “darka familjare”.

Katër vjet pas blerjes së biznesit nga bashkëshortja e tij, Mazniku tha se sipërmarrja kishte rezultuar e pasuksesshme.

“Restoranti ka qenë me humbje dhe ato nuk ia dolën ta ngrinin,” tha ai.

Tenderat e Tirana DC

Shoqëria Tirana DC është e vendosur në dy kate të një pallati të ri në rrugën “Bardhok Biba” – një zonë e qetë dhe e shtrenjtë e kryeqytetit që shtrihet paralelisht me bulevardin “Zogu i Parë”. Megjithatë, një sallë e madhe në katin e parë është e shpërdoruar si magazinë; karriget dhe tavolinat janë hedhur rrëmujshëm mbi njëra-tjetrën, ndërsa kabujt elektrikë shtrihen përtokë.

Tirana DC u krijua në vitin 2020 si një shoqëri aksionere në pronësi 100% të Bashkisë së Tiranës për të zhvilluar pasuritë e paluajtshme publike përmes kapitalit shtetëror ose bashkëpunimit me sektorin privat. Sipas akteve të regjistrimit në QKB, kryebashkiaku Erion Veliaj emëroi Redi Mollën si administrator të Tirana DC dhe krahun e tij të djathtë, Arbjan Mazniku në postin e kryetarit të Këshillit të Administrimit. Në shtator të vitit 2020, Molla u zëvendësua nga Mariglen Qato.

Tirana DC pati fillimisht plane të mëdha për të konkuruar në tregun e ndërtimit në Tiranë me qëllim ofrimin e shtëpive me çmime të përballueshme për klasën e mesme. Në realitet, kompania mbijetoi me borxhe, dështoi të realizonte ndonjë projekt konkret dhe me raste nuk arriti të paguante as rrogat.

Në zyrën e tij në kryeministri, Mazniku shpjegoi përballë një ekrani të madh se Tirana DC u krijua sipas një modeli të huazuar nga Bashkia e Vienës për të plotësuar një boshllëk në ligjin për strehimin social.

“Pas tërmetit dhe pandemisë doli problemi i financimit, pasi pati mungesë të resurseve,” tha ai.

Megjithatë, bilancet e dorëzuara në QKB tregojnë se Tirana DC nuk u kursye në shpenzime.

Nga rreth 180 milionë lekë të shpenzuara gjatë viteve 2020-2022, gjysma e tyre ose 90 milionë lekë shkuan për të financuar dy tendera të zhvilluar në vitin 2021.

Njëra prej kontratave me vlerë 20.4 milionë lekë kishte si objekt marrjen me qira të disa makinave nga kompania ASG në pronësinë e Gazmend Haxhisë – një partner biznesi i administratorit Redi Molla në hotelin me 5 yje që po ndërtohet në Durrës. BIRN nuk arriti të kontaktonte me Haxhinë deri në publikimin e këtij shkrimi.

Ndërsa tenderi i dytë me vlerë 70 milionë lekë u fitua nga kompania e teknologjisë “3i-Solutions” dhe kishte si objekt informatizimin e proceseve operacionale të Tirana DC.

“3i-Solutions” është një kompani e teknologjisë së informacionit e themeluar në vitin 2015 nga administratori i restorantit “The Home”, Ledion Çollaku, i cili zotëronte 50% të aksioneve. Në nëntor 2018, Çollaku ia shiti aksionet kunatit të tij, Ervis Smakaj, një inxhinier IT në profesion.

Tenderi i “Tirana DC” nuk është i vetmi i fituar nga kompania 3i-Solutions në institucionet në varësi të Bashkisë së Tiranës. Në vitin 2020, kompania fitoi një tender për modernizimin dhe mirëmbajtjen e numrit të gjelbër (call- center) të UKT-së, ndërsa në vitin 2022 mori përsipër ndërtimin e një platforme e-Rekrutim për menaxhimin e rekrutimit të stafit për llogari të bashkisë së Tiranës.

I pyetur për lidhjet e tij me kompanitë 3i-Solutions, Ledion Çollaku i tha BIRN se kompania ishte regjistruar fillimisht në emrin e tij pasi kunati Ervis Smakaj ishte i punësuar në atë kohë në një kompani tjetër. Ai shtoi gjithashtu se Smakaj kishte një karrierë të gjatë si IT dhe se “nuk e njihte fare Maznikun”.

Edhe Ervis Smakaj mohoi çdo lidhje me Maznikun apo favorizim të mundshëm për të fituar tenderin në kompaninë Tirana DC. Ai shpjegoi se kompania e tij ofronte shërbime përgjithësisht për kompani të huaja, por për shkak të efekteve të pandemisë, ai u detyrua që t’i hidhte sytë edhe në tregun e brendshëm.

Smakaj e përshkroi përfshirjen e kompanisë së tij në tendera publikë si një zgjedhje të detyruar për të “mbajtur njerëzit në punë”.

Turi paraelektoral i Edi Ramës, me fokus emigrantët e përhershëm, nisi me Greqinë. Turi do vijojë me Italinë dhe Mbretërinë e Bashkuar. Sipas efektit dhe interesit, ai mund të vijojë edhe me aktivitete në vende të tjera.

Fokusi i Kryerilindësit tek emigrantët është shenjë se mazhoranca rilindëse po vlerëson seriozisht mundësinë e votimit të emigrantëve atje ku jetojnë, pa qenë e domosdoshme ardhja e tyre në Shqipëri. Por, edhe nëse kjo nuk ndodh, nëse nuk iu del hesapi, propaganda direkte tek emigrantet ndikon indirekt votën e familjarëve të tyre këtu, ndërsa pompoziteti patriotik i aktiviteteve atje importohet me fuqi të shumëfishuar në mëmëdhe.

Marrëdhënia e ndera me Qeverinë dhe politikën greke, me shkak çështjen Beleri, i dha tubimit të Athinës ngjyra dhe emocione të veçanta që vështirë se do hasen në tubimet e tjera, andaj, frikësuar nga mundësia e pjesëmarrjes së ulët, qoftë edhe si një mundësi teorike konspiracioni grek, rilindja mori masa që Kryerilindësi të shoqërohej nga qindra e qindra patronazhistë e zyrtarë të ministrive e bashkive të vendit, pjesëmarrës në atë takim, të cilët, të entuziazmuar deri në budallallëk a për forcë zakoni, dekonspiruan me duart e tyre, me foto e mesazhe lumë në rrjetet sociale, këtë week-end masiv elektoral në vendin fqinj. Fjalimet e shumta, këngët edhe më të shumta, por asnjë emigrant shqiptar në Greqi, as sa për shenjë, nuk u ftua të përshëndeste tubimin.

Ndonëse takimi ishte “me emigrantët dhe për emigrantët” më shumë se treçereku i fjalimit ishte dialog imagjinar – monolog më saktë – me qeverinë, politikën dhe elitën greke. Si demagog e populist i mirëfilltë, Kryerilindesi lartësoi popujt dhe fajësoi elitat. Populli grek e ai shqiptar, (përjashto ca individë, e shumta një pakicë afendikojsh), paqësor, mirëkuptues, mikpritës e bashkëpunues. Problemi? Elita greke që, ndryshe nga populli i vet, ka ndjekur agjendë konfrontimi e politike “fshesash”. Këtu thirri në ndihmë edhe historinë, që nga lashtësia e të cilën e njeh pak e thotë ç’i shkruajnë, deri në ditët e sotme në të cilën është vetë protagonist. Se pse elita greke sillej a sillet kaq ndryshe nga populli i vet, jo vetëm ne diktaturë, por edhe në demokraci, për këtë nuk dha shpjegim.

Natyrisht që këtu u kujdes të veçonte për mirë Kryeministrin aktual Mitsotakis e, si për ta përforcuar këtë kompliment, nuk la pa shpotitur të majtën greke me të cilën paskësh pasur ca moskuptime për faj të tyre. Nuk la pa përmendur për keq edhe opozitën shqiptare që “i fryn (pa sukses) borive të nacionalizmit”, ndërsa vetes i dha meritën e përpjekjeve të pareshtura e këmbëngulëse për paqen, mirëkuptimin dhe bashkëpunimin me Greqinë si dhe të drejtën t’i tregonte elitës greke se si duhet të jetë sjellja, orientimi dhe bashkëpunimi i saj për të ardhmen e përbashkët europiane.

Dhe, jo për herë të parë, pa pikën e modestisë, përmes citimeve të baballarëve të fillesës së kombit e shtetit shqiptar, u shfaq si babai i sotëm, udhëheqësi i shtetit që dinjitetin e kishte humbur kohë më parë e që e rigjeti veç me të në krye këto 10 vitet e fundit e po kështu bashkë me të erdhi edhe prosperiteti që do kulmojë, nën drejtimin e tij, në 2030-tën me anëtarësimin në Bashkimin Europian.

Emigranteve iu bëri shumë lavde, iu qau hallin e halleve të dikurshme e iu përkëdheli sedrën me rolin e tyre të sotëm, zot shtëpie në Greqi, iu tha nja dy gjëra se ç’po bën e ç’do bëjë për ta e i ftoi të vijnë të investojnë në mrekullinë shqiptare të dekadës së ardhshme.

Lau gojën. Nuk mori asnjë angazhim konkret për mundësimin e votimit të tyre pa qenë nevoja të vijnë në Shqipëri, as nuk shpjegoi pse shteti i rilindur prej tij e me të, është ende i vetmi në Ballkan që nuk mundëson votimin nga distanca të emigrantëve.

Asnjë fjale nuk u tha për shtetin ku ka më pak se 9 gjyqtarë për 100 mijë banore nga 22 mesatarisht në Europë; 114 mijë dosje të mbartura, shumëfish i atyre para reformës; e ku dyfishimi i mëtejshëm i ngarkesës tashmë të dyfishuar të gjyqtareve çmendurisht mendohet si zgjidhja për ta terezitur sistemin deri në vitin e shndritshëm 2030. Asnjë fjalë për shtetin në nivelin afrikan lidhur me mjekët e infermierët për 100 mijë banorë dhe arsimtarët/pedagogët për nxënës/student ndërsa jemi në top-listën botërore për numrin e lartë të policëve për 100 mijë banorë.

Asnjë shpjegim as edhe për më të thjeshtën, për shtyrjen e censusit me dy vite, zvarritjen e pakuptimtë të botimit të rezultateve me gjashtë muaj vonesë (ndoshta në qershor), ndërsa dy të këtilla u kryen fët e fët dhe rezultatet u shpallën në kohë rekord, edhe nga qeveria socialiste me Ilir Metën Kryeministër në 2001, edhe nga ajo demokrate me Kryeministër Sali Berishën në 2011, ndërsa aktualisht Kosova me Kryeministër Albin Kurtin, çdo javë shpall rezultatet e pjesshme dora-dorës që kryen procesin e census-it në terren. {shënim: jo rastësisht këta të tre janë edhe fryrësit (pa rezultat) e borive të nacionalizimit sipas Kryerilindësit}

Shume fjalë tha për mrekullinë turistike, por asnjë fjalë për rrugët e vjetra (ato qe gjeti nga paraardhësi) të braktisura këto 10 vite, ato të rejat, të nisura prej tij, të pabitisura; as për inceneratorët që djegin para, edhe kur nuk ekzistojnë, jo plehra ama; as për mutërat e shurrërat, shqiptare dhe të huaja, që përfundojnë të gjitha në lumenj, liqene e dete; as për të dhënat personale që dalin në mixhelis; as për drejtorët e shumtë që janë vetë zot e vetë shkop të parave publike.

Nuk shpjegoi as që në Shqipërinë e NATO-s, ultraeuropiane në të drejtat minoritare, veç një hap procedural larg nga anëtarësimi në Bashkimin Europian pas çeljes së negociatave për meritë të tij, Fredi Beleri mori e merr leje daljeje nga burgu për varrim (fatkeqësi familjare), mund të marrë leje edhe për vallëzim (sebep familjar), edhe për provim (nëse ndjek shkollën) veç jo për betim si kryetari i zgjedhur i Himarës. Leje për betimin kërkoi Fredi Beleri, leje për betimin kërkoi edhe Mitsotakis.

Asgjë nga këto nuk iu tha Kryerilindësi pjesëmarrësve në atë sallë veshur kuq e zi mu në zemër të Athinës bardhe e blu. Emigrantëve, atyre të vërtetë dhe atyre të sajuar sa për week-end, iu foli siç i ka folur edhe kongresistëve të partisë së vet dje e pardje.

Ndaj, ata pjesëmarrës atje në atë sallë, nuk janë bashkësi përfaqësuese as e popullit emigrant shqiptar në Greqi, as e popullit këtu në Shqipëri. Në atë sallë kishte njerëz të painformuar për gjendjen e vërtetë të Shqipërisë, ose pa dëshirë për t’u informuar, ose të informuar fare mirë, por as që e vrasin se kanë të tjera interesa xhepi a pasione shpirti. Të gjithë i përbashkonte vetëm një cilësi – Dekor i Fjalimit të Kryerilindësit. Njësoj si kongresi i mëparshëm i Rilindjes, njësoj si kongresi i qershorit në ardhje.

Asgjë e re pra nga Athina. sn

Pas 11 vitesh qeverisje kryeministri shqiptar u kujtua të vizitonte bashkatdhetarët tanë në Greqi.

Për më tepër, në momente të vështira të tij, ku ministra, kryetarë bashkish e drejtorë janë në burg ose po hetohen për korrupsion.

Nuk ka asgjë negative, që kryeministri i Shqipërisë të takojë bashkatdhetarët në një vend fqinj, por vizita e sotme ishte e një njeriu në hall.

Natyrshëm më erdhi në mend thënia e Samuel Xhonson : -“Patriotizmi është streha e fundit e horrave.

Vëllezërve tanë në Greqi do të duhej t’i tregonte sot:

A jetojnë më mirë prindërit e tyre pensionistë?

A paguhen shqiptarët sa grekët?

A kanë shkolla më të mira?

A kanë shërbim shëndetësor më të mirë?

A ka më njerëz që punojnë në bujqësi e blegtori?

Pse po shpopullohet Shqipëria?

Pse ikin nga vendi i tyre, për të punuar tokat e Greqisë dhe jo të Shqipërisë?

Pse ja fal pronat e shqiptarëve miqve të tij?

Por zgjodhi një fjalim patriotik, ku forma edhe kësaj here kishte më rëndësi se përmbajtja.

Në çdo rast, për shqiptarët kudo që janë do të uroja që vizita e kryeministrit t’i sillte benefite!

Druaj se kjo nuk do të ndodhë, për më tepër pas 11 vitesh qeverisje, ku korrupsioni mbetet e vetmja “arritje” e KM & Co!

Lukunia e hajdutëve me Ramen në krye kënduan në Athinë “O sa mirë me kenë hajdut”. Një bandë e stërmadhe hajdutësh rilindas me kryehajdutin dy metra, me ministra, me kryetarë bashkie, hijena të parave publike e deputetë që votojnë hajdutërira miliardere, zbarkoi në Athinë.

Miliona euro hajdutërie për tallava dhe për masturbimin psiqik të Edi Ramës. Motua e tyre: “O sa mirë me kenë hajdut”.

Qindra patronazhistë hajdutë më të vegjël, por të përditshëm e të palodhur në hajdutëri vërshuan edhe ata në Athinë. Përqendrimi më i lartë i hajdutëve në një sallë shfaqjesh ishte dje në Athinë.

Hajdutë të të gjitha llojeve.

Kryehajduti që shet detin, kufijtë e Kosovës e rrëmben miliarda me inceneratorë, koncesione, port të Durrësit etj; hajdutë bashkish, që rrëmbejnë milionat e taksave të gjakut e djersës së shqiptarëve, hajdutë nëpër zyra që u rrëmbejnë lekun e fundit njerëzve të thjeshtë, hajdutë hipotekash që rrëmbejnë toka e troje, hajdutë që rrëmbejnë paratë e Europës për fermerët, hajdutë që prishin banesat e njerëzve dhe i nxjerrin në rrugë.

Kjo lukuni hajdutësh, që hodhi miliona dje, përqeshi djersën dhe mundin e pafund të vëllezërve e motrave tona në emigracion që robëtohen për të nxjerrë të ardhurat e tyre.

Sikter lukuni hajdutësh të pacipë e të pa moral që jeni ashtu siç thotë Ali Asllani:

“Hani, pini dhe rrëmbeni, mbushni xhepe, mbushni arka,
të pabrek’ ju gjeti dreka, milionier’ ju gjeti darka”!

“Dallavera nëpër zyra, dallavera në pazar,
dallavera me të huaj, dallavera me shqiptar’

Vetëm, vetëm dallavera, dhe në dëm të këtij vendi
që ju rriti, që ju ngriti, që ju ngopi, që ju dendi”!

“Hani, pini e rrëmbeni, mbushni arka, mbushni xhepe,
gjersa populli bujar t’ju përgjigjet: peqe, lepe”!

Në gusht 2023, iu bashkova një grupi artistësh në një ecje përreth territorit të Bashkisë së Tiranës, përgjatë të ashtuquajturit “Pyll Orbital”.

Pylli Orbital, i shpallur si “një kufi natyror ndaj zgjerimit urban”, ishte një nga pikat kryesore propagandistike të shitjes në publik të Planit të Përgjithshëm Vendor të Tiranës “TR030”, hartuar në vitin 2016 nga Stefano Boeri, arkitekt italian dhe ish-kandidat për kryebashkiak të Milanos.

Por edhe pse ecëm disa ditë rresht përqark Tiranës—nga Kodra e Diellit në Linzë, mes fushave të Kasharit, gjatë Lumit të Tiranës e Liqenit të Farkës—nuk gjetëm asnjë gjurmë të kësaj zone të gjelbër. Ajo çfarë pamë nga pika të ndryshme përqark qytetit: një shtresë e trashë tymi, gazrash makine dhe pluhuri nga ndërtimet që mbyste banorët e Tiranës në mes të një verë torturuese jashtëzakonisht të nxehtë.

Si mund të ndodhë që një qytet i planifikuar për të qenë “i qëndrueshëm”, “i aksesueshëm”, “krijues”, “inteligjent” dhe me “biodiversitet” të kthehet në një kantier gjigant ndërtimi në gjendje thuajse të përhershme infarkti trafiku?

Për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje duhet të kthehemi në kohën pas zgjedhjeve vendore të vitit 2015, kur qeveria e Edi Ramës kërkoi të zbatonte të ashtuquajturën “Reformë Territoriale”, e cila përfshinte hartimin e planeve të përgjithshme vendore për të gjitha bashkitë e vendit. Për secilën bashki, përfshi Tiranën, ku Erion Veliaj sapo ishte zgjedhur kryetar, u hapën procedura tenderimi ndërkombëtar. Edhe pse teorikisht konkurruese, fituesit e këtyre tenderave ishin më së shumti të paravendosur, sikurse ma konfirmoi Stefano Boeri në një takim në Hotel Rogner mëngjesin para se ai të paraqiste planin e tij para komisionit qeveritar të tenderit. Boeri më tha qartë dhe thjesht: “Ma ka kërkuar personalisht Edi Rama që të merrja pjesë. Jemi mirëkuptuar që studioja ime do të fitojë”.

Boeri e paraqiti me sukses vizionin e tij për Tiranën, i cili ishte bashkëhartuar me studiot UNILAB dhe IND. Pas një serie konsultimesh të dështuara publike, të mbajtura në shkelje të shumë ligjeve, plani u miratua nga Këshilli Bashkiak i Tiranës. Zbatimi i tij filloi menjëherë, në vitin 2017.

Plani TR030 përfshin 13 projekte strategjike të cilat do ta kthejnë Tiranën, brenda vitit 2030, në një “model europian për bashkëjetesën jo-antropocentrike mes njerëzve, kafshëve dhe natyrës”. Duhet shumë kohë të diskutohet secili nga projektet strategjike më vete, por në përgjithësi ato mund të grupohen në dy kategori të gjëra. Kategoria e parë përmbledh projektet që kanë synim shtimin e hapësirave të gjelbëra, si brenda ashut edhe përqark qytetit, përfshi ndërtimin e “Pyllit Orbital”; një unaze të dytë dhe një të katërt, të dyja të gjelbra; të “Parkut Botëror”; dhe të tri korridore të gjelbëra përgjatë lumenjve. Kategoria e dytë përfshin projektet që kanë si komponent kryesor ndërtimin: pesë “zona transformimi” shtesë (përfshi “oazin natyror” të Farkës) dhe një rrjet shkollash ndërtuar përmes partneritetit publiko-privat.

Sot jemi në mes të mandatit të tretë të kryebashkiakut Veliaj dhe në mes të afatit të zbatimit të planit TR030 (2017-2030). Vlerësuar në bazë të objektivave të përcaktuaar në plan, grupi i parë i projekteve strategjike ka dështuar plotësishrt, kurse grupi i dytë i projekteve ka lulëzuar përtej çdo përfytyrimi.

Pyllit Orbital nuk i gjendet asnjë gjurmë. Pavarësisht fotografive të përvitshme të kryebashkiakut Veliaj me lopatën në dorë, 2 milionë pemët e premtuara nuk janë mbjellë. Një raport i vitit të shkuar i Kontrollit të Lartë të Shtetit (KLSH) arriti në përfundimin se mungesa e buxhetit, tokës dhe pronëssië ka çuar në “një nivel të ulët të zbatimit” të këtij objektivi. Unazat e gjelbra (e dyta dhe e katërta), të cilat do krijonin hapësirë lëvizjeje për këmbësorët, çiklistët dhe për një tramvaj, nuk janë realizuar. Po ashtu nuk është realizuar as Parku Botëror i planifikuar përgjatë zgjatimit verior të bulevardit ‘Dëshmorët e Kombit’. Po ashtu korridoret natyrore përgjatë tre lumenjve—Tirana, Lana dhe Erzeni—nuk janë krijuar në asnjë lloj kuptimi. Përkudnrazi, KLSH arrin në përfundimin:

“Mjedisi po degradon me shpejtësi, fakt që reflektohet në probleme të tilla si rrëshqitjet e dheut, përkeqësimi i cilësisë së ujit, ndotja e ajrit, zhurmat, problemet e menaxhimit të mbetjeve, etj.

Shkaku i kësaj gjëme mjedisore është “zhvillimi i pakontrolluar urban”. Vetëm në muajn tetor 2023, u miratuan 12 kulla të reja në qendër të Tiranës. Kjo na çon në grupin e dytë të projekteve strategjike të planit TR030. Si zhvillimi i pesë zonave të reja “të transformimit” (në total 57 hektarë) ashtu edhe ndërtimi i rrjetit të shkollave të reja pulike janë bazuar mbi të njejtin parim: shpronësimi i pasurive private egzistuese dhe privatizimi i pasurive publike për të ndërtuar mbi to me anë të skemës së partneritetit publiko-privat (njohur gjithashtu si konçesione).

Partneritetet publiko-private janë një mënyrë e kushtueshme dhe joefikase e menaxhimit të investimeve publike, përderisa në thelb ato praktikisht subvencionojnë kompanitë private të marrin hua bankare me interesa ndjeshëm më të larta se huatë që mund të merrte vetë qeveria.

Përfitimi për qeverinë në këtë skemë është se “investimi” nuk llogaritet si borxh publik duke e mbajtur kështu artificialisht të ulët nivelin e borxhit publik, ndërsa përfitimi për privatin është se qeveria merr përsipër të gjitha rreziqet e investimit duke i lënë atij vetëm përfitimet.

Këto zona transformimi të përcaktuara në planin TR030 të Boerit, plotësuar me dhjetë “epiqendra dinamike” zhvillimi të riklasifikuara edhe ato si zona transformimi (të tilla si zona e Bllokut) janë bërë shtrati për shpërthimin masiv të ndërtimit në Tiranë.

Urbanizimi intensiv i qytetit ka qënë në mënyrë marramëndëse fitimprurës për vetë projektuesin. Menjëherë pas miratimit të planit TR030, Boeri nisi një fushatë reklamimi për të lëvduar vlerat e planit, duke shpallur e “gati një shekull më pas, janë përsëri italianët që po e projektojnë Tiranën”.

Më pas, Bashkia Tiranë porositi rizhvillimin e zonës bzuë Lanës, në pjesën lindore të saj, me zhvillues privat dhe projektues Stefano Boerin. Gjithashtu, bashkia pajtoi sërish Boerin për projektimin e tre shkollave që do ndërtoheshin me partneritet publiko-privat midis bashkisë dhe kompanisë Agikons. Ndërkohë, ndërtues që siguruan leje në zonat më të lakmuara të planit pajtuan gjithashtu Boerin si arkitekt: Invest Society për dy ndërtesa, The Cube dhe West Residence, në zonën e Bllokut, ndërsa Gener 2 për “Pyllin Vertikal” ngjitur me Stadiumin Air Albania.

Kjo na kthen tek pyetja fillestare: si mund të ndodhë që një plan i projektuar për ta kthyer Tiranën në një “kopsht ballkanik” e ka kthyer atë në një ferr ku të shurdhojnë zhurmat dhe të mbyt pluhuri i kullave? Përgjigjia është në motivet e drejtpërdrejta ekonomike të atyre që janë përgjegjës për zbatimin e tij.

Ndryshe nga zonat e transformimit, asnjë nga kompenentët e gjelbër të planit TR030 nuk ka nga pas ndonjë model fitimi—nuk mund të bëhen para nga parqet, pyjet apo brezat e gjelbër. Ndërtimi i kullave nga ana tjetër kënaq çdo dëshirë për fitim e pasurim.

Së pari, Bashkia Tiranë nxjerr të ardhura me lejet e ndërtimit që ajo lëshon, duke taksuar 8 përqind të vlerës së ndërtimit çdo leje ndërtimi. Këto të ardhura janë kthyer në një shtyllë të rëndësishme të buxhetit të bashkisë, që nga koha kur dyshja Rama-Veliaj kanë në dorë të gjitha lejet e ndërtimit të Tiranës. Në vitin 2022, Tirana vendosi një rekord të ri të për lejet e ndërtimit: lëshoi leje për 1,8 milionë metër katrorë ndërtime të reja. Pa këto projekte Bashkia Tiranë do të falimentonte.

Nga ana tjetër, për shumë individë dhe kompani ndërtimi në Tiranë është një mënyrë e volitshme për pastrimin e parave.

Një raport i vitit 2020 i Nismës Globale Kundër Krimit Transkombëtar vlerësoi se, në peridudhën 2017-2019, në Shqipëri u pastruan rreth 1,6 miliardë dollarë amerikanë përmes pasurive të patundshme (ndërtim dhe shitje).

Pra, si bashkia ashtu edhe kompanitë e ndërtimit kanë motive të forta për të mbajtur të ndezur makinerinë e ndërtimit.

Së dyti, koncesionet dhe strukturat e ndërlikuara të tenderimit të shumë projekteve publike të rizhvillimit për “zonat e transformimit” dhe shkollat publike krijojnë mundësi të mëdha për korruptim dhe vetë-përfitim, sikurse është bërë tashmë e qartë nga skandali i drejtorëve të Bashkisë Tiranë. Në një rast, Kompania 5D, në pronësi të disa drejtorëve të rëndësishëm të bashkisë, “fitoi” tenderin për rizhvillimin e zonës së transformimit në Kinostudio. Njësoj si për ndërtimet private, edhe në rastet e transformimit, përfitjnë si ata që drejtojnë bashkinë, ashtu edhe pronarët e kompanive private (shpesh të njejtët persona).

Dhe e treta, projektet e rizhvillimit prodhojnë sasi masive mbetjesh ndërtimore ndërtimore, të cilat depozitohen në vendgropsojen e Sharrës. Edhe pse ky mund të mos duket një motivim i drejtpërdrejtë, kjo çështje u ngrit nga ish-zëvendës kryeministri dhe ish-ministri i financave Arben Ahmetaj në një intervistë televizive. Duke folur për koncesionin e inceneratorit të Sharrës, Ahmetaj bëri pyetjen kriptike:

“Kam një pyetje për SPAK-un: ku kanë shkaur 60 milionët? …Ku janë 60 milionë eurot, kush është pas tyre, kush ka dhënë garancinë….?”

Çfarë janë “60 milionë eurot” të cilave u referohet Ahmetaj? Janë paratë që kompanitë private të ndërtimit mendohet se kanë paguar deri tani për depozitimin e mbetjeve ndërtiore në vendgroposjen e Sharrës, mbetjet e grumbulluara nga qindra ndërtime me leje nga Bashkia Tiranë.

Para kontratës së konçesionit të Sharrës, e cila ju dha kompanisë guackë Integrated Energy BV SPV në gusht 2017, mbetjet ndërtimore menaxhoheshin nga vetë Bashkia Tiranë. Por me një marrëveshje ekstraligjore dhe pa asnjë transparencë, bashkia vendosi që Integrated Energy BV SPV të priste dhe menaxhonte mbetjet ndërtimore. Kjo marrëveshje lejoi që pagesat nga kompanitë ndërtimore të shkonin direkt në llogaritë e kompanisë Integrated Energy, jashtë çdo lloj mbikqyrjeje apo auditimi publik. Mënyra se si u privatizua menaxhimi i mbetjeve ndërtimore ka mbetur ende e paqartë dhe duhet të hetohet.

Kur asetet e Integrated Energy BV SPV u sekuestruan nga shteti, vitin e shkaur, këto 60 milionë euro që arsyeshëm i përkasin taksapaguesve shqiptarë, nuk u gjetën në llogaritë e kompanisë dhe askund tjetër. Ku shkuan ato? Dhe a ishin vërtet vetëm 60 milionë euro apo më shumë? Si mund të matet sasia e mbetjeve ndërtimore që realisht janë depozituar në Sharrë nga kompanitë private pa patur asnjë mbikëqyrje publike?

Opozita ka artikuluar një shpjegim të mundshëm se ku mund të kenë shkuar këto të ardhura që ka marrë Integrated Energy BV SPV në mënyrë të paligjshme. Opozita mendon se paratë i janë kthyer mbrapsht atyre që drejtojnë Bashkinë Tiranë dhe janë përdorur për të blerë vota, përmes sistemit të kushtueshëm të patronazhistëv, i ngritur nga Partia Socialiste. Si pjesë e këtij sistemi zyrtarët e Bashkisë Tiranë u caktuan dhe punuan si kordinatorë dhe menaxhere të fushatës së PS-së dhe Veliajt në Tiranë, që çoi në fitoren dërrmuese në 27 nga 27 njesitë përbërëse të Bashkisë Tiranë në zgjedhjet vendore të vitit 2023.

Këto para mund të jenë përdorur edhe për të paguar mediat, duke siguruar mbulim të pandërprerë pozitiv në të gjitha televizionet kryesore të projekteve dhe politikave ndërtimore të Bashkisë Tiranë, një praktikë e vazhdueshme televizive gjatë gjithë kohës së drejtimit të saj nga Erion Veliaj.

Pikërisht ky sistem përfitimesh dhe pagesash të paligjshme ka bërë të mundur që cikli i vazhdueshëm dhe i pandërprerë i shembjeve dhe ndërtimeve, i lejeve të paligjshme, i koncesioneve të dyshimta dhe keqmenaxhimit të plehrave të mos përshkruhet në publik ashtu siç është: një kancer në trupin e qytetit, i cili dalëngadalë po i vret banorët e tij, dhe që duhet të luftohet urgjentisht me hapësira të gjelbëra dhe ligje për kufizimin e ndërtimeve.

Paraja që ky proçes prodhon në çdo hallkë të tij është një element thelbësor i mbajtjes së kontrollit dhe pushtetit mbi qytetin dhe qytetarët e tij. Ndotja nuk është një difekt i sistemit, por është komponenti thelbësor i sistemit. sn