Kanga XXXI

Vete gjuha, qe m’kafshojti pak ma pare

Aq sa nga turpi faqet me qene ndeze,

Ambel me dha ma vone sheruesin bar.

.

Keshtu kam ndi se bante heshta e zeze

E Akilit dhe e te jatit, – t’therte vete

Dhe ishte per sherim e vetmja shprese.

.

Shpinen ia sollem na lugjes se shkrete

Dhe bregun, qe e qarkon ane e per ane

Tue e pershkue, mbylle goja na kish mbete.

.

S’ishte as dite as nate atje, me thane,

Syni prandej dallonte veç sa grima;

Kur, ja, nje brini ia degjova zane,

.

Shuhej perpara tij dhe bumbullima;

Drejt meje ai za flutroi mes erresise

E une veshtroja andej nga duel ushtima.

.

Kur Karli i Madh te shenjtat radhe t’ushtrise

Humbi n’terheqje dheun me gjak tue la,

S’i ra Orlandi aq tmeresisht burise.

.

Kryet kishe sjelle paksa n’ate ane me pa, –

Do kulla te medha pashe tue vegue,

Dhe pyeta: <<O mesues, ne ç’toke kam ra?>>

.

E ai m’u gjegj: <<Kah don larg me shikue

Ti permes territ qe na ka mberthye,

Te ndodh qe s’mundesh sendet me i dallue.

.

Do e shohesh kur t’afrohesh vete me sy

Se shqiset na genjejne ne largesi,

Pra te shpejtosh paksa asht mire per ty.>>

.

Doren tue ma shterngue gjithe dashuni,

<<para se t’shkojme ma tutje, – tha pastaj,

– qe te mos duken gjana per cudi

.

ta tham se nuk jane kulla, por vigaj;

do i vresh rreth ketij pusi si kane dale

prej belit e perpjete ata lutraj.>>

.

Si kur mjergulla zhduket dalngadale

E syni yne nga pak nis te dalloje

Çka avujt ma perpara paten ndale,

.

Keshtu, tue ca ate ajr te nxime si boje

E bregut na tue iu afrue perore,

Zhdukej lajthitja, m’hynte ma shum droje;

.

Sikur mbi ledhe, qe gjithkund kunore

I rrine Monteregjionit, varg i ke

Pyrgjet, ashtu rreth pusit, madheshtore,

.

Porsi kala pergjyse dale permbi dhe,

Ngrihen vigajt te tmershem per natyre,

Jovi ende i kercnon kur gjuen rrufe.

.

Une njanit tash ia shqueja ate fytyre,

E gjoks e bark e shpatllat viganore,

Ngjeshe trupit – krahet, t’kobeshmet gjymtyre.

.

Natyra, sigurisht, kur la mbas dore

E s’prodhoi ma kso kafshesh, mire punoi,

Se ia hoq Martit armet ma mizore;

.

N’qe se balena e fila prap vazhdoi

Te qese, kush vijen ndjek te arsyetimit

Do ta pranoje se ma urtisht veproi;

.

Sepse, kur thellesija e mendimit

Puqet me force brutale e ligesi,

Asnje shpetim s’i mbetet njerezimit.

.

Ftyren te gjate e kish, me trashesi

Te boces se Shen Pjetrit n’Rome t’amshueme,

N’ate perpjestim ishte dhe trupi unji;

.

Si nje perparce ai breg ia mbante t’mblueme

Gjysmen e trupit, gjysma jashte i rrite,

Per t’i arrite ne percen e ngatrrueme

.

Trefish ma i madh frizoni duhej t’vite;

Nja tridhjet pllambe te thuesh m’u duk i gjate

Nga poshte ne fyt, ku ne mantel kopsite.

<<Rafel may Amek, – zu me hukate,

– izabi almi>> – e idhta egersine;

prej saj s’mund t’presesh ta ambla urate!

.

<<O shpirt i marre, – prisi e sulmoi te zine,

– fryju bulshijsh e kapu mbas burije

kur t’ndez inati o ndo’j pasion te grin!

.

Te fyti e gjen pa fare veshtiresije,

Lidhe me lekure, o shpirt i mjergulluem;

Kraheqafe rrypi fort te paska hije!>>

.

E mue: <<Vehten padit me ate te hungruem;

Nembroti asht, qe, zi te mos mendote,

Njerzit nje gjuhe do kishin perdoruem.

.

Por lene aty, mos t’merrmi me pune kote;

Sikur s’kupton gjuhe tjeter ky vigan,

As gjuh’n e tij s’e di kush e kesaj bote.”

.

Filluem me ece buze pusit zi katran

Nga e mjata; tej, sa hidhet nje shigjete,

Gjetem nje ma mizor e ma azgan.

.

Ç’mjeshter keshtu e kishte lidhun, vete

S’e dij, por krah’n e majte mberthye e kishte

Perpara dhe te djathtin pas zatete

.

Nga nje zinxhir, qe, kape per fyt, iu ngjishte

Trupit teposhte, e trupit ai vargue

Ne pjesen krejt zbulue pese here iu vishte.

.

<<Ky kryekecyem desh forcen me sprovue

kunder te lartit Jov te gjithesise,

– tha prisi, – dhe tash mire ia kane punue!

.

Fialti asht, qe luftes ia pat nise

Me tjere vigaj, hyjnite tue ba me drashte,

Tash krahet, qe i çoi lart, m’a s’i leviz.>>

.

E une atij: <<Mesues, kisha me dashte

Viganin e pamatun, Briarene,

Ta shoh ndokund me sy n’kete toke te vrashte.>>

.

E ai m’u gjegj: <<Do shohesh ti Antene,

Qe flet me goje e i lire siellet perqark,

Na zbret ai ku gjithe kobet kane folene.

.

Por ai, qe don me pa, asht pak ma lark,

Si ky e kane ba, dhe ate keshtu e kane lidhe,

Vec asht ma i eger se keta n’kete qark.>>

.

Kurr ndonje pyrg i larte, jo, nuk asht dridhe

Nga nje termet hatashem kesisoj,

Si u trand n’ate ças Fialti, n’short me u zgjidhe.

.

M’u duk atbote se fare po mbaroj,

Ne vend une do te vdisja nga ai tmer,

Sikur mos t’i shikoja ata vargoj.

.

U shtyme edhe ma tutje na at’here

E arritem te Anteu; pese pash i larte,

Vec kokes, kishte dale permbi humnere.

.

<<O ti qe, n’ate lugine lavdije t’arte,

ku duel kreshnik Shipioni fitimtar

ushtrite e Hanibalit tue i çarte,

.

ke vra, ke pre luanet e pafare,

e qe, po t’mirrje pjese n’ate lufte krenare

krah vllezenve, mendohet si ma pare

.

se pjella e Dheut do dilte ngadhnjimtare,

– na zbrit ti poshte, e mos te vije ty ndot,

ku ngrica e kthen Kocitin n’akull fare!

.

Ticit e Tifit mos t’i sillmi kot;

Ky do te jape çka t’gjithe deshroni, nam,

Krrusu, prandej, tureckat s’ke pse i lot!

.

Ne bote mund te te sjelle te madhe fame;

I gjalle asht ky, do rroje per vit e vit,

Hyu n’mos ia prufte ma shpejt castin e mbrame.>>

.

Keshtu i tha; e ai ma nuk u prit,

Dueret i shtriu e prisit tim ia ngjiti,

Dueret qe tranden Herkulin petrit.

.

Si u kap prej tij, Virgjili me therriti:

<<Afrou te marr dhe ty!>>, e mbas pak kohet

te dy, si t’ishim nje, prej dheut na ngriti.

.

Si duket Garizenda, po t’shikohet

Nga poshte, kur siper saj kalon nje re,

N’drejtim te kundert pyrgu thue hepohet,

.

Ashtu m’u duk Anteu, kur vuna re

Si po anohej, e n’ate ças i shkreti

Do kishja dashe me u gjete ne tjeter dhe.

.

Der n’fund te pusit lehte na coi me veti,

Ku Luciferri e Juda jane perpi,

Atje na la, dhe shum perkule nuk mbeti,

.

Po u ngrit porsi dyreku mbi ani.