VOAL – Shimon Peres, emri i vërtetë i të cilit është Shimon Perski, lindi në 2 gusht 1923 në Vishnievo, një qytet i vogël në Bjellorusi (por në atë kohë qyteti është ende pjesë e Polonisë), djali i Sara dhe Yitzhak.
Ai emigroi në Palestinë më 1934 për të ndjekur të atin, i cili ishte shpërngulur në atë territor disa vjet më parë, shkon të jetojë në Tel Aviv: pesë vjet më vonë nazistët do të pushtojnë Poloninë.
Ndërkohë, Shimon është regjistruar në Shkollën e Mesme Geula në Tel Aviv para se të ndjekë shkollën bujqësore Ben Shemen.
Pasi kaloi disa vjet në kibbutz Geva, ai u zgjodh nga Levi Eshkol në kibbutz Alumot, që ai vetë e kishte themeluar, për të organizuar Hanoar Haoved, një lëvizje rinore Laburiste, ku u bë sekretar në moshën njëzet vjeçare: më 1946 ai mori pjesë, në këtë cilësi, në Kongresin Botëror Sionist, gjatë së cilit ai ka mundësinë të takohet David Ben-Gurion.
Një vit më pas ai u përfshi në Haganah, që do të thotë bërthama e atyre që do të bëhen Forcat e Mbrojtjes së Izraelit: Ben-Gurion e emëron atë përgjegjës për blerjen e armëve dhe personelit. Në vitin 1948, gjatë luftës së pavarësisë së shtetit të ri izraelit, ai u bë kreu i marinës izraelite, ndërsa në përfundim të konfliktit u emërua drejtor i delegacionit të Ministrisë së Mbrojtjes në Shtetet e Bashkuara: u transferua në Amerikë, ai studioi në Shkollën e Nju Jorkut për Kërkime Sociale dhe merr mësime në Harvard.
Vitet ’50 dhe ’60
Kthyer në Izrael, në gjysmën e parë të viteve pesëdhjetë, Shimon Peres u emërua menaxher i përgjithshëm i Ministrisë së Mbrojtjes, me detyrën e blerjes së armëve: përveç kësaj, ai ishte protagonisti i fushatës Sinai, i organizuar me bashkëpunimin e Francës dhe Britanisë së Madhe.
Në vitin 1959 u zgjodh si anëtar i Partisë Mapai në Parlamentin Izraelit, Knesset: duke filluar nga ky moment ai punoi në Ministrinë e Mbrojtjes, derisa u përfshi me Moshe Dayan në aferën e Lavanit, e cila e detyroi atë të braktisë partinë dhe, për rrjedhojë, mentorin e tij Ben-Gurion.
Peres, pra, themeloi Partinë Rafi, e cila në fakt tashmë është pajtuar në vitin 1968 me Mapai: ajo ndjek një bashkim të vërtetë që i jep jetë Partisë Laburiste të Izraelit. Midis 1969 dhe 1970 ai ka dy role të spikatura në qeverinë kombëtare, së pari si Ministër i Absorbimit dhe më pas si Ministër i Transportit dhe Komunikacionit.
Vitet ’70-’80
Pas dorëheqjes si Kryeministër nga Golda Meir më 1974, ai ka mundësinë të kandidojë për drejtimin e qeverisë, por humbet konfrontimin me Yitzhak Rabin, i cili pavarësisht se është kolegu i tij i partisë është rivali i tij në luftën për të pushtuar Partinë Laburiste. Në çdo rast, në qeverinë Rabin, ai është caktuar rolin e ministrit të mbrojtjes, pasi gjithashtu është ministër informacioni.
Më 1977, Shimon Peres u emërua Kryeministër pas dorëheqjes së Rabinit (e detyruar të largohej pasi gruaja e tij Lea u akuzua se kishte një llogari bankare në një vend të huaj): Posti, megjithatë, nuk zgjat shumë, për shkak të fajit të një humbjeje të dukshme në zgjedhje (e para që nga lindja e Partisë Laburiste).
Zgjedhur në 1978 si nënkryetar i Internationales Socialiste, politikani izraelit u kthye në zgjedhje në 1981, por u mund përsëri. Peres arrin të bëhet prapë Kryeministër në vitin 1984, kreu i një koalicioni qeveritar që, përveç Partisë Laburiste, përfshin edhe Likudin e Shamirit: kjo nënkupton një alternative midis dy liderëve. Në vitin 1986 ai u bë Ministër i Punëve të Jashtme, dhe disa vjet më vonë Ministër i Financave.
Vitet ’90 e më vonë
Në fillim të viteve nëntëdhjetë ai u largua nga koalicioni qeverisës, duke udhëhequr opozitën. Më 1992 ai u mposht përsëri nga Rabini në radhët Partisë Laburiste (primaret e para në histori): kundërshtari i tij u bë Kryeministër, dhe atij iu dha posti i ministrit të Jashtëm.
Çmimi Nobel
Më 1994, me Rabin dhe Yasser Arafat, Shimon Peres iu dha çmimi Nobel për Paqen falë Marrëveshjeve të Oslo-s. Pas vrasjes së Rabinit në 1995, Peres u bë Kryeministër, por vitin e ardhshëm ai u mund nga Benjamin Netanyahu, në zgjedhjet e para të drejtpërdrejta për Kryeministrin në historinë e Izraelit.
Më 1997 ai vendos të mos paraqitet në zgjedhjet për udhëheqjen e partisë, duke synuar të bëhet presidenti i Izraelit: pasi bëhet kryeministër trashëgimtari i tij Ehud Barak, ai zgjidhet Ministër i Zhvillimit Rajonal. Një rol dukshëm i vogël, i cili rrezikon reputacionin e tij, ai merr goditje më tej kur Parlamenti nuk e miraton propozimin e tij në vitin 2000 për krijimin e një Presidenti të vendit që të mbetet në detyrë për shtatë vjet.
Vitin tjetër Peres u rikthye, duke zënë vendin e Barakut si kryetar i Partisë Laburiste. Pas fitores së Ariel Sharont në zgjedhje; largohet nga detyra, megjithatë, para zgjedhjeve të 2003.
Në vitin 2006, Shimon Peres dhe Sharon themeluan partinë e qendrës Kadima.
Presidenti Shimon Peres
Më 13 qershor 2007 ai u zgjodh president i Shtetit të Izraelit. Ai është presidenti i nëntë i Izraelit që nga korriku 2007 – kur ai pushoi së qeni anëtar i Knesset, duke përfunduar një karrierë të pandërprerë parlamentare që filloi në vitin 1959 – deri në fund të korrikut 2014, data në të cilën u betua pasardhësi i tij, Reuven Rivlin.
Në Janar 2016 Peres u pranua në spital pasi mjekët e tij gjetën një rrahje të parregullt të zemrës: disa ditë më parë, tani nëntëdhjetë e dy vjeç, ai i ishte nënshtruar angioplastikës. Ai vdiq më 28 Shtator 2016 në Tel Aviv, në moshën 93 vjeç./Elida Buçpapaj
Komentet