VOA

Anketa vjetore e opinionit publik “Besimi në Qeverisje 2023”, zhvilluar nga Instituti për Demokraci dhe Ndërmjetësim në të 61 bashkitë e Shqipërisë, zbuloi se shumica e pjesëmarrësve (81.5%) e vlerësojnë korrupsionin e madh si “të përhapur” ose “shumë të përhapur”, duke shënuar një rritje me 4.8 pikë në krahasim me vitin 2022. Vetëm 15.6% e qytetarëve e shohin atë “jo të përhapur” ose “aspak të përhapur”. Rritje ka shënuar edhe mosbesimi ndaj prokurorisë. Një pjesë e madhe e të anketuarve (62.8%) nuk besojnë tek aftësia e prokurorisë për të trajtuar rastet e korrupsionit të madh, ose shprehin 5.9 për qind më shumë mosbesim nga një vit më parë, kur ky tregues ishte 56.9%.

Një shumicë po aq e madhe (81.3%) e tyre vlerësojnë korrupsionin e vogël si “të përhapur” ose “shumë të përhapur”. Vetëm 16.2% që e konsiderojnë atë “jo të përhapur” ose “aspak të përhapur”. Ndërsa 56.8% e tyre shprehën mungesë besimi tek prokuroria, se ajo mund të ndjekë në mënyrë të efektshme rastet e korrupsionit të vogël. Gjithsesi besimi është rritur me 9 % nga viti 2022, kur mosbesimi ishte 65.8%.

Nga bashkimi i të dhënave doli që tetë në dhjetë shqiptarë besojnë se korrupsioni i vogël dhe i madh është i përhapur dhe shumë i përhapur në vend. Sipas tyre, institucionet më të korruptuara në vitin 2023 janë drejtësia (17.5%), shëndetësia (14.8%) dhe policia (7.2%). “Edhe në këtë anketim vijon tendenca e gjithë këtyre viteve të fundit me përqindje shumë të larta të perceptimit, që ka publiku shqiptar në lidhje me përhapjen e korrupsionit të nivelit të lartë dhe atij të ulët. Mesatarja ndër vite është mbi 77 për qind e të anketuarve. Për të kuptuar shkaqet thelbësore të këtij perceptimi tepër të lartë mbi korrupsionin, duhen studiuar shumë zhvillime sociale e politike në vend”, thotë për Zërin e Amerikës, Besjana Kuçi një nga autoret e këtij studimi.

Megjithë këtë perceptim të lartë mbi përhapjen e korrupsionit, vetëm 14.7% e anketuarve pohuan se ishin dëshmitarë në rastet e korrupsionit të qeverisjes qendrore dhe 21.6% e tyre thonë se ishin dëshmitarë në korrupsion të qeverisjes vendore.

Gjatë kësaj ankete pohuan se kanë dhënë ryshfet për të marrë shërbime një e treta e qytetarëve (29.8%) tek zyrtarët e qeverisjes qendrore dhe po aq qytetarë për zyrtarë të qeverisjes vendore. Ndër arsyet për dhënien e ryshfetit më shumë se gjysma e qytetarëve (57.8%) pohuan se ryshfeti u ishte kërkuar, pjesa tjetër (21.7%) thanë se paguan për të marrë shërbime më të mira herën tjetër, ndërsa të tjerë (14.8%) se paguan si mirënjohje për shërbimet e marra. Vetëm një pakicë (10.9%) e atyre që paguan ryshfete, e raportuan atë tek autoritetet. Një pjesë e madhe (39%) e atyre që nuk e raportuan, thanë se e shohin ryshfetin si praktikë të zakonshme, të tjerët (32.2%) e mendonin denoncimin si të padobishëm dhe më pak (8.3%) thanë se kishin frikë nga hakmarrja.

Institucionet më pak të besuara në Shqipëri gjatë vitit 2023 janë partitë politike (25.5%), parlamenti (29.1%), gjykatat (33.4%), madje me një rënie nga 3-5 pikë krahasuar me një vit më parë. Po ashtu, besimi i publikut te presidenti ka rënë me 6 pikë përqindjeje krahasuar me një vit më parë.

Organet e drejtësisë shfaqen në këtë anketë me pamje të kundërta; gjykatat (33.4%) dhe prokuroria (33.7%) renditen si institucionet më pak të besuara për qytetarët. Por nga ana tjetër, Prokuroria e Posaçme Kundër Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit – SPAK (60.3%) renditet ndër institucionet më shumë të besuara, madje shënoi një rritje të konsiderueshme prej 10 pikë përqindjeje krahasuar me një vit më parë. Më shumë se gjysma e të anketuarve (50.2%) pohojnë se sistemi i reformuar i drejtësisë po jep ndihmesë pozitive në zhvillimin e vendit, ndërsa në krahun tjetër, një pjesë e konsiderueshme (44.9%) e qytetarëve nuk janë dakord me këtë pohim.

Të anketuarit renditin si institucionet më shumë të besuara organizatat ndërkombëtare si NATO (76.7%), OKB (74.3%) dhe BE (74.7%), dhe më pas vijnë institucionet fetare vendase (67%), si dhe organizatat e shoqërisë civile (55.7%).

Ashtu si renditën ndër organet më pak të besuara, të anketuarit cilësojnë gjykatat (35.5%) dhe prokurorinë (35.3%) si institucionet më të ndikuara politikisht nga gjithë të tjerët ndonëse me një përmirësim në krahasim me vitin 2022 (përkatësisht 41.8% dhe 38.6% e të anketuarve). Perceptimi sa i takon ndikimit prej politikës është përmirësuar gjatë 2023 karahasuar me një vit më parë në të gjitha institucionet, por ndryshimet më të mëdha u shënuan tek mediat (-9 pikë), SPAK-u (-8 pikë) dhe gjykatat (-7 pikë).

Afro 60 për qind e shqiptarëve të anketuar mendojnë se qeveria qendrore dhe ajo vendore kanë transparencë e llogaridhënie. Pjesa më e madhe tyre mendojnë se organizatat ndërkombëtare i kërkojnë llogari qeverisë më shumë se sa institucionet vendase. Kontrolli i Lartë i Shtetit (58.6%) dhe parlamenti (49.5%) cilësohen si institucionet vendase më të efektshme për llogaridhënien e qeverisë, ndonëse me një rënie të konsiderueshme një vit më parë (përkatësisht -5 dhe -9 pikë).

Pasiguria e qytetarëve në jetën e përditshme është rritur po ashtu. 67.6% e qytetarëve të anketuar thonë se nuk ndjehen të sigurtë në jetën e përditshme, me një rritje të ndjeshme prej 8 pikë përqindje nga niveli 59.3% në 2022. Të anketuarit pohuan se tre arsyet kryesore të pasigurisë janë kriminaliteti, shëndetësia pa cilësi e standarte, dhe pasiguria e vendit të punës. Pjesa tjetër, 32.4%, thanë se ndjeheshin të sigurt.

Në vitin 2023, 38.3% e të anketuarve pohuan se dëshirojnë të largohen nga vendi për të emigruar, afërsisht po aq sa edhe në vitin 2022. Shumica e tyre janë të rinj, 18-25 vjeçarë dhe studentë. Ndër arsyet kryesore të dëshirës për të shkuar në një shtet tjetër ata renditin punësimin, paga më të mira, mundësi më të mira arsimimi dhe mjekimi si dhe bashkimin me pjesëtarët e tjerë të familjes. Vetëm 5.5% e të anketuarve deklarojnë se duan të zhvendosen në zona të tjera brenda vendit. Pjesa tjetër (56.2%) e të anketuarve thanë se nuk po planifikojnë të largohen nga vendbanimi i tyre.

Pjesëmarrja e qytetarëve në konsultime dhe tubime ka mbetur e ulët apo ka rënë më tej. Të anketuarit theksuan se fushat më të rëndësishme që duhen trajtuar me përparësi nga qeveria ne 5 vitet e ardhshme janë kujdesi shëndetësor (54%) dhe arsimi (38%), pasuar nga turizmi, infrastruktura e transportit dhe bujqësia. Vetëm një pakicë e tyre (10.9%) pohuan se ishin ftuar në proceset e konsultimit të qeverisë qendrore, dhe vetëm një pakicë (18.5%) kishin marrë ftesa për konsultime në nivel vendor, ndërsa pjesëmarrja aktuale ka mbetur vazhdimisht e ulët gjatë viteve, nën 25% e qytetarëve. Pjesëmarrja e tyre në një demonstratë / tubim apo nënshkrim peticioni ra në 25.2% në 2023, kundrejt 32.2% një vit më parë.

Vetëm katër nga dhjetë qytetarë (39.3%) thanë se ishin të kënaqur ose shumë të kënaqur me ofrimin e shërbimeve publike bazë. Pakënaqësitë më të mëdha lidhen me shërbimet gjyqësore, me transportin publik dhe shërbimin policor, ndërsa vlerësime më të larta kanë marrë furnizimi me ujë (47.2%), shërbimi i pastrimit (47.3%), arsimi (46.2%) dhe shërbimet shëndetësore publike (44%). Shumica dërrmuese e të anketuarve (90.7%) mendojnë se mbrojtja e të dhënave personale është e rëndësishme ose shumë e rëndësishme, por vetëm një e treta e tyre (35%) besojnë në aftësinë e aktorëve publikë për të menaxhuar të dhënat personale elektronike dhe më akoma më pak prej tyre (30.8%) pohuan të njëjtën gjë për sektorin privat.

Anketa “Besimi në Qeverisje” vëren se opinioni publik po ndikohet nga përparimi në procesin integrues në BE, ndërsa autorët pohojnë se korrupsioni vazhdon të jetë një sfidë, dhe shumica e përgjigjeve nga qytetarët janë nxitur prej hapave të ndërmarra për ta luftuar atë, krahas hetimeve penale, ku janë përfshirë zyrtarë të të lartë si ish-ministra dhe deputetë.

Kryebashkiaku Erion Veliaj ka vendosur të ndërpresë energjinë përpara Bashkisë së Tiranës për të sabotuar tubimin.

Kjo ka bërë që të mos punojnë mikrofonët, duke u ndërprerë fjalimet.

Si reagim, qytetarët kanë hedhur flakadanë drejt godinës.

Kjo ka sjellë momente tensioni.

Protesta nis menjëherë me tym dhe flakë/ Tensione te Bashkia e Tiranës

Më 21 maj bëhen 25 vite nga masakrimi i 13 qytetarëve të pafajshëm në fshatin Stagovë të Kaçanikut.

Atë ditë me 21 maj u vranë mizorisht 13 qytetarë të Kosovës nga forcat terroriste të regjimit të Millosheviqit duke mos e kursyer as fëmijën 7 vjeçar Fitim Gudaqi. Po ashtu në këtë ditë ranë martirët: Hanife Jaha, Selvije Krivanjeva, Baki Bela, Hanife Gudaqi, Ramush Jaha, Ibush Rrushi, Ramadan Dashi, Fahri Mani, Bahrije Elezi, Sevdije Guri, Hamdi Dashi, Brahim Dashi. Në këtë ditë në mbrojtje të civilëve ra dëshmori Ekrem Gudaqi.

Masakra e Stagovës është në mesin e masakrave më të tmerrshme që ndodhura në Kosovë dhe që për të ish-liderët e regjimit kriminal të Serbisë në krye me kriminelin Sllobodan Millosheviq u akuzuan nga Gjykata për Krime lufte në Ish-Jugosllavi për krime lufte me seli në Hagë, por që askush nuk u dënua për këto krime makabër!.

21 maji 1999 pos që solli dhimbje të pashërueshme për banorët e këtushëm, kjo datë do të mbahet në mend edhe për shkatërrimet, djegiet dhe vrasjen e bagëtive.

Nga 180 shtëpi sa kishte ky fshat më 20 maj, të nesërmen paramilitarët serbë dogjën dhe shkatërruan mbi 50 për qind të tyre, apo përkthyer në numra mbi 90 shtëpi. Pra këto fakte flasin qartësisht për qëllimet e regjimit serbë të Millosheviçit, që ishte jo vetëm zhdukja fizike, por edhe ajo materiale e qenies shqiptare, që përkufizohet si qëllim gjenocidal ndaj një kombi në këtë rast shqiptarëve të Kosovës.

Me rastin e 25 vjetorit të rënies së dëshmorëve dhe martirëve të rënë më 21 maj të vitit 1999, nën përkujdesjen e kryetarit të Komunës së Kaçanikut Besim Ilazi në bashkëpunim me OVL-në e UÇK-së në Stagovë mbahet manifestim përkujtimor.

Manifestimi mbahet me fillim nga 13:30. Pas përmbylljes së manifestimit do të bëhen homazhe në Kompleksin Memorial te Varrezat e Dëshmorëve në Kaçanik.bw

Eugen Beçi, ish-kreu i Prokurorisë së Krimeve të Rënda, nga studio e emisionit “Open” tha se SPAK e ka lejuar vetë publikimin e dosjes mbi operacionin e fundit, duke reklamuar në këtë mënyrë punën dhe veprimtarinë e saj.

Beçi theksoi se procedurialisht kanë ardhur dy CD nga Franca, që janë transkriptuar, këto materiale të reja, i janë bashkangjitur dosjesh së vjetër dhe më pas janë nxjerrë masat e sigurisë.

“I gjithë ky proces duhej të bëhej në sekret të plotë. Çfarë ndodhi? Sot janë larguar të gjithë, pasi ka kaq kohë që flitet për SKY dhe Encrochat dhe kjo na solli këtë rezultat të sotëm.

Në rast se procedimet do të hetoheshin të ndara, pra pa i bashkuar 4 akuza në një dosje, do të kishim një hetim më të shpejtë.

Dosjen e inceneratorëve SPAK e ndau, ndërsa në rastin e fundit i bashkuan dosjet”, tha Beçi.

Ai u shpreh se duhet të ketë një hetim të plotë, por shtoi se duke bashkuar dosjet na rezulton se është bashkuar në një vend edhe autori edhe viktima.

“Kemi në dosje ku një person na del viktimë e skenarëve për vrasje dhe pastaj na del si organizator për të kryer vrasje.

Jo vetëm nuk ka surpriza në emrat që dosjen e fundit, por 99% e tyre janë gjykuar dhe dënuar nga Gjykata e Krimeve të Rënda, dhe më pas janë liruar nga burgu, përmes procedurave.

Sot që politikës nuk i duhen më këta emra, dhe na erdhën transkriptet, kemi aksionin për kapjen e tyre”, tha Beçi.

Ai theksoi se është një dosje ulëritëse për lidhjet e politikës me krimin.

“Kemi persona që porosisin vrasje, sikur po porosisin pilaf, janë pjesë e politikës”, tha Beçi.

Kryeministri Albin Kurti, ka pritur në takim Zëvendës ndihmës Sekretaren e Departamentit të Shtetit amerikan nga Byroja për Demokraci, të Drejta të Njeriut dhe Punë, Nicole Chulick.

Zyra Kryeministrit njofton se Kurti e falënderoi zëvendës ndihmës Sekretaren Chulick për përkrahjen prej dekadash të ShBA-ve, sidomos nga Byroja për Demokraci, të Drejta të Njeriut dhe Punë.

Ai theksoi përkushtimin e lartë të Republikës së Kosovës për mbrojtjen dhe promovimin e të drejtave të komuniteteve dhe përkushtimin e qeverisë ndaj sundimit të ligjit. Në këtë kontekst, zëvendëskryeministrja Rexhepi nënvizoi se Kosova është shtet multietnik dhe qeveria po angazhohet që të fuqizojë komunitetet joshumicë.

Gjatë bisedës, Kurti e njoftoi me politikat dhe masat mbështetëse të qeverisë për komunitetet joshumicë dhe grupet e margjinalizuara, ndër to mbështetja financiare për qendrat e mësimit dhe bursat për nxënës e studentë nga radhët e po këtyre komuniteteve, procesi i verifikimit të diplomave të Universitetit të Mitrovicës së Veriut me qëllim lehtësimin e qasjes në mundësi të punësimit, fondi i veçantë për grante për OJQ, fermerë e ndërmarrës të ri nga komunitete joshumicë, dhe masat e punësimit për 2000 banorë të katër komunave me shumicë serbe në veri të vendit.

Kryeministri ka shpjeguar se masat e punësimit të Qeverisë, duke përfshirë ato për gratë dhe të rinjtë, kanë kontribuar në një rritje të punësimit prej 20% në tre vjet qeverisje.

Po ashtu, Kurti tha se demokracia dhe zhvillimi shkojnë krah për krah dhe në këtë drejtim theksoi rezultatet e qeverisë gjatë tre vjetëve të fundit në fushën e sundimit të ligjit, siç është konfirmuar nga Indeksi i Sundimit të Ligjit të organizatës ndërkombëtare “World Justice Project”, i cili në 2022 e ka renditur Kosovën në vendin e dytë në të gjithë botën për përmirësim në sundimin e ligjit, pastaj në luftimin e korrupsionit, siç dëshmohet nga përmirësimi për 21 vende në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit të Transparency International, në progresin demokratik siç evidentohet nga Instituti V-Dem që na rëndit të parët në Ballkanin Perëndimor në indeksin e demokracisë elektorale, si dhe përparimin në të drejtat civile dhe liritë politike, sipas Raportit të Freedom House të vitit 2023 që gjithashtu na renditë të parët në Ballkanin Perëndimor.

Më tej, ai nënvizoi se qeveria udhëhiqet nga parimi se ligji është mbi politikën dhe se e konsideron këtë parim një udhërrëfyes absolut për Qeverinë e Republikës së Kosovës.

Në këtë takim, ai gjithashtu i shprehu zëvendës ndihmës Sekretares brengën e tij në lidhje me spastrimin etnik administrativ të shqiptarëve që po ndodh në Luginën e Preshevës, Medvegjës dhe Bujanocit nga autoritetet e Serbisë.

Kryeministri e falënderoi zëvendës ndihmës Sekretaren Chulick për vizitën, takimin dhe mbështetjen e vazhdueshme të Shteteve të Bashkuara të Amerikës ndaj Republikës së Kosovës.bw

Në Shqipëri qëndrueshmëria e sistemit të pensioneve është një ndër sfidat kryesore të qeverisë. Në 30 vitet e fundit ajo ka marrë goditje nga një sërë faktorësh që lidhen me informalitetin në ekonomi, plakjen e popullsisë apo emigracionin e lartë. Skema e pensioneve vijon të mbetet e rrezikuar nga presione të vazhdueshme dhe afatgjata ndaj dhe autoritetet zyrtare po bashkëpunojnë së fundi me Bankën Botërore, për t’u përballur me këtë realitet. Korrespondentja e Zërit të Amerikës në Tiranë Mimoza Picari, bisedoi me zyrtarë, ekspertë, qytetarë në pension dhe përfaqësues të Bankës Botërore.
Ndryshimet që pësoi skema e pensioneve një dekadë më parë, si rritja e moshës së pensionit, apo vendosja e barazisë, pra të një raporti të drejtë midis kontributeve dhe masës së pensionit, të shoqëruara edhe me masa të tjera sollën një qëndrueshmëri financiare. Sot defiçiti i skemës, është 0.85% e PBB nga 2 që ishte dhjetë vjet më parë. Kjo do të thotë se fondet e buxhetit të shtetit që përdoren për të plotësuar ato të pensioneve kanë ardhur në rënie. Por megjithatë, zyrtarët mendojnë se skema po merr goditje të vazhdueshme kryesisht nga zhvillimet demografike, si emigracioni rënia e lindjeve apo rritja e jetëgjatësisë, të cilat për pasojë sjellin plakjen e popullsisë. BB parashikon që në vitin 2035 popullsia në moshë pensioni të rritet në 24% nga 19 që ishte në vitin 2019. Sot gëzojnë pension 705 mijë qytetarë dhe raporti kontribues përfitues është 1.17 me 1, një raport i brishtë për një skemë pensioni të qëndrueshme. Nga ana tjetër qytetarë në pension pohojnë për Zërin e Amerikës se masa e pensioneve nuk mjafton për të përballuar jetesën.

Ata thonë se kostot janë të larta dhe se përballen me mjaft vështirësi.

Ndaj një prej sfidave kryesore për autoritetet mbetet masa e pensionit, me qëllim përballimin e jetesës. Qeveria i ka indeksuar pensionet në

vijimësi, por sërish ato mbeten të ulëta, në raport me kostot. Drejtori i ISSH (Instituti i Sigurimeve Shoqërore) Astrit Hado argumentoi për Zërin e Amerikës, se arsyet e pensioneve të ulëta shtrihen në vite, si informaliteti në ekonomi, puna e zezë dhe nëndeklarimi i pagave. Sipas Instat, në Shqipëri ka rreth 1 milion e 300 mijë të punësuar dhe 40% e tyre nuk kontribuojnë në skemë.

“Pensionet janë të ulëta, për shkak të viteve të ulëta të pagesës së kontributeve, të pagave të ulëta mbi të cilat janë paguar kontributet, të daljes para kohe në pension dhe të rritjes së kohës së gëzimit të pensionit. Ata që sot janë 75-80 vjeç kanë dalë në pension 50-45 vjeç, pra kanë 25 deri në 30 vite, por kanë paguar kontribute 25 vjet dhe kanë 30 vjet që marrin pension. Pensionet nuk janë fabrikë që prodhojnë para. Qytetarët duhet ta kuptojnë se pensionet nuk janë sipas nevojës, por sipas meritës. Pensionet nuk japin masë pensioni aq sa individi ka nevojë, por aq sa ke kontribuar. Ajo që ne duhet të shohim është masa e pensionit, që do të thotë pensioni që do të përfitohet nga skema të jetë, i qenësishëm dhe i mjaftueshëm për një jetë dinjtoze”- shprehet Z. Hado.

Menaxheri i zyrës së Bankës Botërore në Shqipëri , Zoti Emanuel Salinas në një intervistë për Zërin e Amerikës, u shpreh se -“numri i njerëzve në tregun e punës nuk kontribuon mjaftueshëm në skemën e pensionit”. Disa shkaqe siç thotë ai, lidhen me kontributet mbi bazën e pagës minimale. “Edhe të vetëpunësuarit kontribuojnë më pak se sa do të kërkonte niveli i të ardhurave, ndërsa ka gjithashtu shumë njerëz që janë në punësim informal, dhe ndoshta nuk po kontribuojnë fare”- argumenton Z. Salinas.

“Objektivi që po përpiqemi të arrijmë me rishikimin e politikave të sistemit të pensioneve, duke punuar së bashku me qeverinë është një sistem pensioni që u ofron burime të mjaftueshme njerëzve kur ata arrijnë moshën e pensionit, që është i qëndrueshëm dhe i përballueshëm nga qeveria që të bëjë ato pagesa, por njëkohësisht që të jetë edhe një sistem i drejtë. Do të thotë që njerëzit të marrin pension

sipas shkallës që kanë kontribuar dhe gjithashtu të ketë drejtësi edhe midis brezave. Ne duam t’u përcjellim të rinjve besueshmërinë se nëse kontribuojnë tani, kur të vijë mosha e pensionit do të kenë një nivel të arsyeshëm të ardhurash përmes pensionit”- thotë Zoti Emanuel Salinas.

Edhe qytetarë në moshë pensioni thonë për Zërin e Amerikës, se është e domosdoshme që njerëzit të ndërgjegjësohen për të paguar kontributet e pensionit.

Sektori privat në Shqipëri është kontributori më i madh në fondin e pensioneve. Industria e ndërtimit dhe shërbimet mbajnë peshën më të lartë. Bujqësia edhe pse punëson thuajse gjysmën e fuqisë punëtore në vend, ka një shkallë të ulët të kontributeve, për shkak të funksionimit të çrregullt të saj.

Autoritetet shpjegojnë se politika e qeverisë për rritjen e pagave ka sjellë më shumë kontribute në fondin e sigurimeve shoqërore, por studiues të zhvillimeve ekonomike në vend, vënë theksin edhe te nevoja për një ekonomi me nivel të lartë produktiviteti dhe me paga të larta. Eksperti i ekonomisë Selami Xhepa, sugjeron dhe skema alternativë.

“ Skema alternativë përveç forcimit të fondeve private të pensioneve do të ishte dhe llogari pensioni me privilegje tatimore dhe të mbrojtura dhe të garantuara nga shteti. Pra ne mund të lejojmë çdo qytetar që nga të ardhurat vjetore të heqë 2 mijë euro në vit në këtë depozitë të cilat do të jenë të patatueshme, i zbritet detyrimi tatimor gjatë vitit. Dhe pas 40 vitesh punë, çdo individ mund të kishte 80 mijë dollarë për të përballaur një jetesë më komode me kursimet e tij”- argumenton Selami Xhepa, President i UET.

Skema e pensioneve po vuan pasojat e zhvillimeve të paqëndrueshme ekonomike dhe shoqërore të mbi tre dekadave.

Gjatë viteve të fundit po del në sipërfaqe një problem shqetësues. Një pension i plotë përfitohet pas 38 viteve punë, dhe ai minimal pas 15 viteve, ndërsa vihet re se është rritur numri i pensionstëve të rinj, me më

pak vite punë. Mesatarja e viteve të punës për afro 40 mijë persona që dalin në pension çdo vit, ka ardhur duke rënë, nga 30 dy vite vite më parë në 27 vite e gjysmë aktualisht. Por autoritetet konstatojnë me shqetësim se është rritur edhe numri pensionistëve që kanë 15 vite punë. Kjo do të thotë një pension i ulët për ta dhe më shumë vështirësi për të përballuar jetën.

“Ka dhe arsye të tjera pse ndodhin këto. Në vitet ‘90, kur ra sistemi komunist, derisa ekonomia shqiptare filloi të formalizohet në vitet 2000 ka patur një papunësi të madhe, punë të zezë informalitet të lartë dhe emigracion masiv. Sot po dalin në pension datëlindja 1962, që kanë vetëm 15 vjet gjatë regjimit komunist. Të mos harrojmë emigrantët që ikën në Greqi dhe Itali, punuan atje nuk kontribuan këtu dhe kur dalin në pension, kanë vetëm 15 vjet punë. Njerëzit duhet ta kuptojnë që për pensionin nuk mendohet ditën që mbush moshën për të dalë në pension”- argumenton Astrit Hado, drejtor i ISSH.

ISSH, pranon se përqindja që zë pensioni në raport me pagën mesatare po bie. Mesatarja e përgjithshme është 32%, ndërsa në vende të zhvilluara pensioni arrin 60% të pagës neto. BB vëren se duhen krijuar stimuj për të rritur ndërgjegjësimin e njerëzve të paguajnë kontribute shoqërore, ndërsa nënvizon se po punon me qeverinë për të adresuar rekomandime në këtë drejtim.

18 Maj, 1 euro u këmbye me 100.35 Lekë!

Shqipëria pret krahëhapur turistët. Vendi me turizmin gjithëvjetor sipas statistikave të vitit 2023 ka një popullsi 13 milionëshe. 3 milion shqiptarë që venë e vijnë në emigracion dhe 10 milion turistë që hynë dhe dolën me shpresën e fitimit të një eksperience të re me çmime të ulta.

Këmbimi i lekut mund të ishte edhe ky titulli i këtij shënimi, por me zhvillimin e papritur të operacioneve policore krimit të organizuar si edhe me fletëthirrjet në SPAK të zyrtarëve të lartë kjo periudhë duhet të vërtetojë përgjegjësitë dhe veprimin e ligjit pa e bërë drejtësinë kapital politik në prag të një viti zgjedhor.

Shtetasit dhe qytetarët shqiptar duan rezultatin e drejtësisë dhe rikthimin e vlerave të dëmit financiar në arkën e shtetit kur humbjet janë vërtetuar dhe jo shuplakën për “shpërdorim detyre” apo ndëshkimin si hakmarrje.

Rruga që drejtësia në një shtet demokratik ndjek për të luftuar çështjet e abuzimit dhe lufton me korrupsionin, është “Ndiq paratë!”. Kjo të shpie me qartësi në zgjidhjen e problemeve vetëm në qoftë se shoqëria që duam të ndërtojmë shpreh vullnetin dhe bart moralin se mirëqenia dhe zhvillimi vijnë nga djersa e punës së gjithsecilit dhe konkurrenca e ndershme në tregun e lirë tek çdo anëtar i shoqërisë reflekton edhe në marrëdhëniet e tij me shtetin. Qeverisja që qytetarët zgjedhin është shërbëtori dhe rojtari që i plotëson këto kushte.

Po mundohemi të sjellim në këtë trajtim disa ilustrime dhe përfytyrime për t’i parë ato edhe si momente kryesore që ndodhen të zbuluara përpara syve tanë çdo ditë gjatë këtyre tre viteve të njëpasnjëshëm të mandatit të tretë të Rilindjes Socialiste. Ne ato megjithëse i kemi përpara syve dhe e ndjejmë peshën e përçmimit duket se nuk arrijmë t’i shohim ose nuk i vlerësojmë sa duhet sepse ato “çuditërisht” zhurmohen nga mënyra e trajtimit dhe aktivizmi politik jo vetëm i Kuvendit, por edhe i medias e cila po i shoqëron fushatat politike me plot përkushtim edhe deri jashtë kufijve.

“Ndiq paratë!” nuk është thjeshtë ndjekja e kursit ditor dhe e këmbimit të lekut shqiptar me valutat. Leku ka vërtetuar se ka  marrë një epërsi historike në raport me euron dhe dollarin aq sa ka ngrirë në treg dhe po tregon sikurse edhe betoni që hidhet pa pushuar në qindra sheshe ndërtimi mes qyteteve, zonave të mbrojtura natyrore, bregdet etj. Apartamente dhe objekte që zor se u gjendet fuqia blerëse vendase që do të mundet ta pronësojë. Më 27 Mars, 2021 një euro këmbehej me 128.99 lekë (1€=128.99), ndërsa pas 38 muajsh 1€= 100.35. Jo vetëm forcim i lekut, por prej një viti vetëm me përjashtim të muajit Gusht 2023 ky këmbim ka patur një ngritje disa ditore deri në 110.55 lekë.

Prej kësaj situate nga ekonomistët publiku ende nuk ka dëgjuar një analizë të thellë dhe një shpjegim rreth arsyes së “forcimit” të lekut ku për të reklamuar turizmin gjithëvjetor, Shqipëria nuk shprehet aspak për tregun informal. Ky i fundit mund të dëgjohet vetëm atëherë kur monitorimi ndërkombëtar nxjerr të dhënat dhe i jep renditjen e merituar  Shqipërisë në fund të tabelës. Kjo ndodh sepse së pari njerëzit janë kaq të varfër sa nuk arrijnë ta mendojnë kursin e këmbimit dhe se e dyta, agjitatorët e pushtetit japin shifra marramendëse milionëshe çdo ditë ku raportojnë dhjetëra projekte të cilat zor se mund t’i ndjekësh në përmbajtje apo t’i zbulosh në realitet. Rastet kur  skandalet e përvetësimit shpërthejnë dhe aty ku abuzimet dhe vjedhjet dalin sheshit, njerëzit kuptojnë se çfarë ndodh për rreth. “Ndiq paratë!”, prej kohësh ka harruar të shoqërohet me marrjen e përgjegjësive sepse edhe media shprehet me gjuhën e politikës duke përforcuar moralin e “mbijetesës” se “peshku i madh e ha të voglin”.

Pikërisht gjatë një muaji kur goditja e krimit nuk është mjaftuar me operacione në shkallë të gjerë dhe kur brenda një dite janë lëshuar 43 urdhër arresti nga ku 20 prej tyre rezultuan me ndalime personash. Vlera e sekuestrimit ishte në 4.5 milion € ndërsa ana tjetër e ndodhisë tregoi edhe përfshirjen e disa figurave politike që janë të lidhura me krimin, por që i shpëtuan operacionit duke lënë përshtypjen se ata kishin patur sinjalizime për rrezikun dhe ishin larguar jashtë  vendit.

Kjo situatë po tregon se drejt fundit të mandatit të tretë Rama, thirrjet dhe ndalimet nga SPAK për “shpërdorim detyre” po bëhen interesante. Herë pas here nga dyert e Strukturës së Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar dalin përfaqësues me pushtet dhe rrogëtarë të Rilindjes Socialiste. Pas shpenzimit të disa orëve përballë thirrjes së prokurorëve ku “Gjithkush prezumohet i pafajshëm derisa nuk vërtetohet fajësia e tij me vendim të formës së prerë”. Përballë  kësaj kërkese pjesë përbërëse e procedurës së ndjekjes penale, të bie në sy formula që përdoret nga të thirrurit e spektrit rilindas që dalin përpara medias. Sigurisht që ky është një proces i marrjes së informacionit dhe një praktikë e pakëndshme kur e thërret nevoja individin për t’u paraqitur sepse sa më pak fjalë dhe ekspozim deri sa çështja të zgjidhet gjendja psikologjike dhe fizike e personave është një përballim mes provës, së vërtetës dhe pafajësisë. Në këtë shpeshtësi hyrje daljesh ditore tek dyert e SPAK-ut  media dhe opinioni  ushqehen përditë sikurse me të drejtë mund të ngrenë pyetjen se;- A po zbatohen dy standarde nga ana e drejtësisë kur përsëritet dhe dëgjohet shpesh formula e bashkëpunimit me të gjithë ata që thirren?

Pas arratisë së ish zv. kryeministrit Arben Ahmetaj, njeriu më pranë Ramës i cili e parandjeu dhe nuk ia besoi veten dorëzimit për prezumimin e pafajësisë në drejtësinë së re. Rrethi i thirrjeve dhe i ndalimeve u drejtua në nivelin e zyrtarëve të lartë për shkeljet e konstatuara në kontratën e partneritetit publik- privat (PPP), ku sfida e të paprekshmëve me të pa korruptuarit janë në raportet më të vështira se ndonjëherë tjetër. Rendi demokratik, pluralizmi dhe drejtësia janë në rrezik. Ja si vijon kronologjia për ta freskuar dhe cilat janë reagimet e funksionarëve të lartë shtetëror që prej vitesh qeverisin Shqipërinë.

Më 22/06/2023, pas 5-6 orësh Arben Ahmetaj:-“Sqaruam pozicionin. Kaq”. (Njohur fillimisht me akuzën për privatizim në kundërshtim me ligjin e aseteve në rrugën “5 Maji” të shoqërisë “Buka”, mbi të cilën  ngrihet një pallat. Në vitin 2014, si ish-ministër i ekonomisë, ai ka firmosur një vendim që shfuqizonte firmën e gjykatave, duke i marrë pronarëve legjitim-Myderizi rreth 6370 m² truall).

Më 12/12/2023, pas 10 orësh  Ilir Beqaj: -“Unë prej vitesh po përballem me këto çështje dhe jam i hapur ndaj drejtësisë”. (Njohur si dosja e sterilizimit.  Dhënia me koncesion e 100 milionë dollarëve për 10 vjet nga Ministria e Shëndetësisë).

Më 04/04/2024 Altin Dumani u shpreh se, “ndaj zyrtarëve të nivelit të lartë janë regjistruar për herë të parë në vitin 2023, 8 procedime penale me 18 persona në hetim me funksion ish-ministër Shëndetësie, ish zv/ministër Shëndetësie, ish-gjyqtar Apeli, ish-kryetar bashkie, ish-ministër Finance, ish-kryeministër, ish-ministër Mjedisi, ish-Sekretar i Përgjithshëm i ministrisë së Mjedisit, ish-sekretar i Përgjithshëm  i ministrisë së Shëndetësisë, kandidat për kryetar bashkie, ish-prokurore etj.”. (kreu i SPAK në Këshillin e Lartë të Prokurorisë).

Më 30/04/2024, pas 7 orësh Erion Veliaj:-“Është institucion serioz. Isha me dy kolegë hetues profesionistë. E vetmja gjë që mund të bëjmë është t’i forcojmë institucionet mos t’i përgojojmë, mos të bëjmë rolin e tyre, e prokurorë e gjyqtarë, por të bashkëpunojmë”. (Thirrur për dosjen e inceneratorit të pa ndërtuar të Tiranës me vlerë 130 milion euro).

Më 15/05/2024, pas 4 orësh Belinda Balluku;-“Kjo është një dosje që ka bërë pis të madh dhe të vogël dhe i ka ardhur koha të zbardhet për të ndarë njëherë e mirë të mirën nga e keqja, punën e ndershme nga abuzimi i pafalshëm” (Thirrur për dosjen # 255 e njohur si inceneratori i pa ndërtuar i Tiranës me vlerë 130 milion euro).

Më 17/05/2024, pas 3 orësh Engjëll Agaçi:-” Isha sot si person në dijeni për inceneratorin e Tiranës. Mendoj se tashmë ky nuk duhet të krijojë një lajm. Të gjithë ne duhet të jemi në dispozicion dhe në funksion të organeve të drejtësisë”.

Pra kur i mbledh këto fakte nga pushteti qendror dhe ai lokal kuptohet se strukturat drejtuese shpërdorojnë, përvetësojnë dhe pasurohen. Dhe ky pasurim vjen nga paratë e popullit, nga vjelja e taksave të shtetasve dhe kur ligji vepron, shkeljet kapin vlerat në miliona euro dhe ato cilësohen si dëme që rrjedhojnë nga kontratat e partneritetit publik-privat, pastrimi parave, korrupsioni pasiv, deklarimi i rremë i pasurisë dhe shpërdorim detyre.

Evidenca më e madhe e dëmit ekonomik është mbledhur. Janë shpërdoruar dhe grabitur miliona para nga arka e shtetit dhe kjo po vërtetohet se objektet e premtuara në prag të zgjedhjeve ende nuk janë ndërtuar. Vetëm për inceneratorin e Tiranës llogaritja e dëmit është 130 milion. Kjo tregon fundin e ciklit të mandatit qeverisës të Rilindjes Socialiste e cila krerët drejtues të saj mund t’i shpëtojë duke ndenjur sërish në pushtet dhe për këtë me çdo kusht dhe me çdo çmim i duhet fitorja e zgjedhjeve të ardhshme. Pa marrjen e përgjegjësive politike i gjithë ky proces shumë shpejt do të kthehet nga hipokrizia në një mashtrim i ri dhe shqiptarët do të vuajnë edhe më keq pasojat nga ky regjim.

19 Maj 2024

Unioni i Gazetarëve Shqiptarë Profesionistë të Diasporës (UGSHPD)

Verband Albanischer Berufsjournalisten der Diaspora (VABD)

Union of Professional Albanian Journalists of Diaspora (UPAJD)

L’Union des journalistes professionnels albanais de la diaspora (UJPAD)

Unione dei Giornalisti Professionisti Albanesi della Diaspora (UGPAD)

Ministria kroate e mbrojtjes ka bërë me dije se ditën e nesërme do të dërgoje në Kosovë kontingjentin e saj të 41-të, si pjesë e forcave paqeruajtëse të NATO-s.

Kroacia bëri me dije se për këtë kanë organizuar një ceremoni në Zagreb, ndërsa sqarohet se kontingjenti i ri do të dërgohet në operacionin e KFOR-it për mbështetjen e paqes në Republikën e Kosovës.

“Forcat e 41-të të HRVCON KFOR-it përbëhen nga pjesëtarë të Kompanisë së Këmbësorisë së Motorizuar, Njësisë së Aviacionit, Njësisë ISR, Njësisë së Shtabit, elementëve të mbështetjes kombëtare logjistike dhe inteligjencës dhe ekipit mjekësor”, thuhet në njoftim.

Ceremonia do të mbahet nesër në orën 15:00 dhe në të do të pjesë edhe zëvendëskryeministri dhe ministri i Mbrojtjes Ivan Anushiq.bw