Situata rreth anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës, po ndryshon nga ora në orë. Nuk është shumë e qartë se çfarë do të ndodhë më 17 maj, në Strasburg, kur Komiteti i Ministrave i kësaj organizate të mblidhet për një takim vjetor.

Teksa temë kryesore e javëve të fundit ka qenë Asociacioni i komunave me shumicë serbe në Kosovë, jo të paktë kanë qenë ata që e kanë kritikuar Perëndimin për kushtëzimin e inkuadrimit të Kosovës në Këshill me bërjen e hapave drejt themelimit të tij.

Qasja e Francës dhe e Gjermanisë përmes kushtëzimit të anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Evropës (KiE) me hedhjen e hapave drejt themelimit të Asociacionit të komunave me shumicë serbe nuk është për t’u admiruar, sidomos për faktin se ato janë të bindura se Kosova duhet të jetë pjesë e kësaj organizate, se ato janë vende të QUINT-it, dhe se flasin me plot gojën në mbështetje të Kosovës – kështu vlerëson Engjëllushe Morina nga Këshilli Evropian për Marrëdhënie me Jashtë.

Ajo pohon se njoftimi i Kosovës se po përgatit një draft-statut për themelimin e “një mekanizmi për vetëmenaxhim, koordinim dhe bashkëpunim të komunave me shumicë serbe në Kosovë”, duhet të jetë argument i mjaftueshëm për Perëndimin, sepse, sipas saj, tregon gatishmërinë e Kosovës për t’i adresuar brengat rreth komunitetit serb.

“Secila lëvizje, sado e vogël të jetë, në drejtim të formimit të Asociacionit, do të mjaftojë në këto momente”, thotë Morina për REL-in.

Sipas saj, ky është momenti kur duhet të përkrahet Kosova, pasi anëtarësimi në Këshill – organizatën lidere për të drejta të njeriut – do të sillte shumë përfitime për qytetarët e këtij vendi, përfshirë minoritetet.

Por, Bodo Weber, bashkëpunëtor i lartë në Këshillin joqeveritar për Politikat e Demokratizimit në Berlin, nuk është optimist.

“Jam skeptik, duke marrë parasysh se refuzimi i Qeverisë së [kryeministrit të Kosovës, Albin] Kurti për të prezantuar draftin e vet, ka shtyrë [të dërguarin evropian për dialog, Mirosllav] Lajçakun dhe QUINT-in të hartojnë propozimin e tyre, dhe për faktin që Prishtina po kërkon nga Berlini, Parisi dhe Roma të votojnë këtë javë për diçka që do të mund ta shohin më vonë”.

Komiteti i Ministrave i Këshillit të Evropës do të mblidhet më 16 dhe më 17 maj. Kosova nuk është në agjendë, dhe ka pak mundësi të futet.

I pyetur nëse vendimi i Kosovës për të hartuar një draft-statut për Asociacionin do ta bindë Francën dhe Gjermaninë, Gerald Knaus nga Iniciativa Evropiane për Stabilitet thotë për Radion Evropa e Lirë se diplomacia ka të bëjë me argumentim, ndonëse, sipas tij, letra që Kosova ia ka shkruar Këshillit të Evropës për hapat drejt Asociacionit, ka ardhur pak me vonesë.

“Kosovës i nevojiten argumente të forta, ajo i ka ato… I takon Qeverisë së Kosovës që t’i bindë të gjithë se është serioze, se ka qenë serioze në muajt e fundit”, pohon Knaus, i cili beson se Asambleja Parlamentare e KiE-së e ka thënë fjalën e vet, kur më 16 prill e ka mbështetur raportin e deputetes greke, Dora Bakoyannis, që rekomandon anëtarësimin e Kosovës në këtë organizatë me seli në Strasburg.

“Nëse Komiteti i Ministrave nuk e respekton rekomandimin e Asamblesë Parlamentare, atëherë kemi një krizë. Nuk është krizë për Kosovën, është krizë për institucionin”, vlerëson Knaus.

Pse kjo qasje e Perëndimit ndaj Kosovës?

Analisti Weber beson se Perëndimi ka pasur në vazhdimësi qasje të padrejtë ndaj Kosovës në vitet e fundit, dhe, sipas tij, kjo qasje bazën e ka te “dialogu i dështuar” Kosovë-Serbi.

Dy arsyet kryesore, sipas tij, janë:

-Distancimi prej kornizës fillestare për negocimin e një marrëveshjeje përfundimtare gjithëpërfshirëse, për një marrëveshje të ndërmjetme, sikurse ajo Bazë dhe ajo e Ohrit, pa një strategji afatgjate; dhe

-Qasja e Perëndimit, që nuk i përcakton vetë rregullat, por e ledhaton dhe e pyet Serbinë se çfarë është në gjendje të pranojë.
Nuk është hera e parë”
Gjithë diskutimet nëse Kosova do të mund të anëtarësohet ose jo këtë javë në Këshillin e Evropës, nuk përbëjnë diçka të padëgjuar më parë për Weberin.

Ai rikujton se ngjashëm ka ndodhur edhe në të kaluarën, duke përmendur shembullin e mosanëtarësimit të Kosovës në Agjencinë Ndërkombëtare të Policisë (INTERPOL).

Sipas analistit gjerman, diçka e tillë ka ndodhur dhe mund të ndodhë prapë në të ardhmen, jo pse do të ketë kundërshtime prej vendeve mosnjohëse, por sepse Kosova nuk koordinohet si duhet me aleatët e saj.

Përveç kushteve lidhur me anëtarësimin nëpër organizata ndërkombëtare, Weber e sheh si të padrejtë qasjen e Perëndimit ndaj Kosovës edhe me vënien e masave ndëshkuese ndaj Prishtinës për tensionet në veri, në maj të 2023-ës, teksa nuk e ka ndëshkuar Serbinë për sulmin e armatosur në Kosovë, në fshatin Banjskë, po atë vit – për të cilin Beogradi e mohon përfshirjen – apo për mënyrën se si janë mbajtur zgjedhjet e dhjetorit në Serbi.

Çfarë duhet të bëjë Kosova?

Weber i var shpresat te përbërja e re diplomatike pas zgjedhjeve në Bashkimin Evropian, pasi, tani për tani, Prishtina nuk ka shumë për të bërë.

“Shpresoj që do të krijohet një mundësi e re për të shtyrë Perëndimin që të ndryshojë qasjen në dialog, dhe të pranojë se qasja aktuale nuk është duke funksionuar, dhe se ekziston nevoja për një strategji të re”, thotë Weber.

Morina vlerëson se duhet të rishikohet procesi i dialogut, “…për të parë se sa mund të sjellë benefite ky proces i dizajnuar kësisoj, apo nëse duhet të ridizajnohet komplet. Këtu, Qeveria e Kosovës duhet ta ketë kontributin e vet dhe duhet të angazhohet për të treguar se si e paramendon Kosova zgjidhjen e Asociacionit përmes procesit të dialogut”.

Tema e Asociacionit aktualizohet shpesh në Kosovë, qysh prej vitit 2013, atëherë kur vendi e ka arritur një marrëveshje me Serbinë për formimin e tij.

Më 2015, Gjykata Kushtetuese e Kosovës ka gjetur se marrëveshja nuk është në harmoni të plotë me Kushtetutën. Serbia ngulmon që Kosova t’i zbatojë marrëveshjet e arritura, por Qeveria e Kosovës është deklaruar disa herë kundër një asociacioni njëetnik. /REL/

Nga “një hap larg” në “nuk dihet se kur”! Kështu devijoi rruga e Kosovës drejt Këshillit të Evropës në një periudhë prej vetëm tridhjetë ditësh.

Kur më 16 prill Asambleja Parlamentare e kësaj organizate votoi pro Kosovës, kryeministri i vendit, Albin Kurti, tha se “jemi edhe një hap më afër dhe vetëm një hap larg” anëtarësimit në organizatën lidere në kontinent për të drejtat e njeriut.

Një muaj më vonë, kur Komiteti i Ministrave të saj do të merrte vendimin përfundimtar për Kosovën, ajo nuk u fut fare në rend dite.

Zëvendësministri i Jashtëm i Kosovës, Kreshnik Ahmeti, tha se këtë e shkaktoi qëndrimi i disa vendeve që Kosova ta pranojë fillimisht draft-statutin për themelimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe dhe ta çojë atë në Gjykatën Kushtetuese për vlerësim.

Qeveria e Kosovës, fillimisht, e refuzoi këtë kusht, por në një përpjekje të minutave të fundit për ta ndryshuar situatën, ministrja e Jashtme, Donika Gërvalla, tha se ka njoftuar Këshillin e Evropës përmes një letre, se Kosova po e përgatit draft-statutin, për ta dërguar në Gjykatë Kushtetuese deri në fund të majit.

“Ne e kemi shprehur me shumë seriozitet vullnetin tonë për të kontribuuar në mënyrë konstruktive. Ky hap nuk ishte i lehtë për Qeverinë e Kosovës. Ne e kemi shprehur vullnetin tonë dhe presim se cili do të jetë reagimi”, u tha Gërvalla gazetarëve.

Dhe, reagimi nuk ishte aq pozitiv. Ambasada gjermane në Prishtinë, duke u thirrur edhe në vendet e tjera të Quint-it – SHBA-në, Britaninë, Francën dhe Italinë – tha se kërkesë e tyre ishte dorëzimi i draft-statutit në Gjykatën Kushtetuese përpara takimit të Komitetit të Ministrave të Këshillit të Jashtëm.

“Kosova tani duhet ta bëjë punën e vështirë. Kjo nuk ka ndodhur ende”, tha Ambasada e shtetit gjerman për Radion Evropa e Lirë, më 16 maj.

Në të njëjtën ditë, Gjermania, Franca dhe Italia bënë të ditur se, më 15 maj, i kanë dërguar një letër kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, në të cilën kanë shprehur mbështetje për një draft-statut të diplomatëve perëndimorë.

Qeveria e Kosovës tha se është duke hartuar një draft-statut të vetin, të frymëzuar nga një version i një organizate gjermane.

Asociacioni që përmendet, do të koordinonte mes tjerash punën në arsim, kujdes shëndetësor dhe ekonomi në komunat me shumicë serbe të Kosovës.

Për themelimin e tij, Kosova dhe Serbia ranë dakord qysh në vitin 2013. Marrëveshja u miratua edhe në Kuvendin e Kosovës, por Gjykata Kushtetuese konstatoi më pas se ajo ishte jokushtetuese, meqë nuk përfshinte edhe etni të tjera.

Pavarësisht garancive nga SHBA-ja dhe Bashkimi Evropian, Kosova ka frikë tani se një asociacion i tillë do të ndikonte në funksionimin e shtetit.

Në një intervistë dhënë Radios Evropa e Lirë më 19 mars kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, tha se Kosova nuk e ka pranuar draft-statutin e këtij asociacioni, të hartuar dhe të dorëzuar nga diplomatët perëndimorë në tetor të vitit 2023.

Kurti e përsëriti të njëjtin qëndrim edhe këtë javë, duke thënë se “nuk ka asgjë të re”.

Toby Vogel, nga Këshilli për Politikat e Demokratizimit në Bruksel, thotë për programin Expose të Radios Evropa e Lirë se nisma e fundit e Qeverisë së Kosovës rreth draft-statutit është shumë e vonuar.

“Ky hap i sekondës së fundit – me shpresën se mund t’i ndikojë disa vota – është befasues për mua, nëse nuk ka pasur ndonjë koordinim. Njerëzit me të cilët kam biseduar, thonë se nuk ka pasur koordinim të tillë me Bashkimin Evropian apo Quint-in. Nëse ky informacion nuk është i gabuar, unë nuk e kuptoj qëllimin prapa letrës”, thotë Vogel.

Ai nuk mund të gjykojë nëse Kosova ka gabuar që nuk ka vepruar me kohë për të përfituar ulësen në Këshillin e Evropës, por thotë se, qartazi, veprimet e Qeverisë nuk janë serioze.

“Dhe, ato do ta përforcojnë përshtypjen e Quint-it dhe të BE-së se Kurti jo gjithmonë vepron me mirëbesim. Pavarësisht nëse kjo përshtypje është e justifikueshme ose jo, të luash teatër politik si ky, për një çështje shumë serioze, vetëm se do ta përforcojë atë përshtypje”, thotë Vogel.

Për Augustin Palokajn, gazetar që prej vitesh përcjell politikën evropiane, Kosova e ka humbur një “rast shumë të mirë” për t’u anëtarësuar në Këshillin e Evropës, i cili nuk dihet se kur do të vijë sërish.

“Kemi raportuar shpesh për dobitë që i kanë qytetarët e Kosovës nga anëtarësimi në Këshillin e Evropës dhe tani, për shkak të mosanëtarësimit, ata kanë pasoja. Për shembull, nuk do të mund të kenë qasje në Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Gjasat tani janë shumë të vogla që të ketë lëvizje edhe për integrimin e Kosovës në ndonjë organizatë tjetër ndërkombëtare, përfshirë këtu nisjen e procedurave për marrjen e statusit të vendit kandidat për anëtarësim në BE”, thotë Palokaj.

Me rregullore, Komiteti i Ministrave të Këshillit të Evropës, që përbëhet prej 46 vendesh anëtare, mblidhet një herë në vit, që do të thotë se takimi i radhës do të jetë në maj të vitit 2025.

Por, Gerald Knaus, nga Iniciativa Evropiane për Stabilitet, që përcolli nga afër rrugëtimin e Kosovës, pret një takim të jashtëzakonshëm – ndoshta edhe brenda javësh.

“Nëse Kosova e dorëzon këtë draft në Gjykatën Kushtetuese, ashtu siç ka thënë tani, atëherë duhet të ketë së shpejti një samit dhe Kosova duhet të pranohet këtë verë. Kjo duket reale tani. Merr kohë, sepse nuk është e lehtë për qeveritë në Evropë dhe në Prishtinë të gjejnë konsensus. Është vonë, por nuk është shumë vonë”, thotë Knaus për Radion Evropa e Lirë.

Palokaj, megjithatë, nuk është optimist për këtë.

“Premtimet se mund të ketë takime të jashtëzakonshme, janë vetëm tentime për ta ulur dëmin që është bërë me mosvendosjen e Kosovës në rend dite dhe moskalimin e aplikimit të saj për anëtarësim. Pra, nuk dihet se kur do të vijë rasti tjetër. Kemi shembullin e UNESCO-s [Agjencisë për Kulturë të OKB-së], ku Kosova vetëm për dy-tri vota nuk është pranuar. Pastaj, kanë kaluar 9 vjet dhe nuk është shfaqur ndonjë rast tjetër për anëtarësim në UNESCO”, thotë Palokaj.

Palokaj shton se, ndërkohë, mund të ndryshojnë edhe qëndrimet e vendeve që, deri më tash, e kanë mbështetur Kosovën.

Ai e merr si shembull të mundshëm Maqedoninë e Veriut, ku, javën e kaluar partia nacionaliste VMRO-DPMNE i fitoi zgjedhjet parlamentare dhe presidenciale, duke i rritur shqetësimet për marrëdhëniet e ardhshme të këtij vendi me fqinjët, por edhe me BE-në.

Për t’u pranuar në Këshillin e Evropës, në favor të vendit aplikues duhet të jenë së paku dy të tretat e votave në Komitetin e Ministrave.

Nga 46 vende anëtare sa ka organizata, Kosovën e kanë njohur 34.

Për të siguruar anëtarësinë, në favor të saj do të duhej të votonin ministrat e së paku 31 vendeve.

Tash për tash, Kosova mbetet në vendndalim, derisa vendi kryesues i Këshillit të Evropës ta nxjerrë në agjendën e Komitetit të Ministrave – qoftë në mbledhje të jashtëzakonshme, qoftë në cilëndo mbledhje të rregullt në vitet e ardhshme. Në parim, procedura në Asamblenë Parlamentare nuk përsëritet.

Kosova ka vite që nuk ka arritur të bëhet pjesë e ndonjë organizate të madhe ndërkombëtare dhe këtu ka luajtur rol edhe lobimi kundër i Serbisë.

Një nga dështimet e fundit ndodhi në vitin 2018, kur agjencia ndërkombëtare e policisë, Interpol, e refuzoi pranimin e Kosovës për herë të tretë.

Duke reaguar ndaj nismës së fundit të Qeverisë së Kosovës për draft-statutin e Asociacionit, shefi i Zyrës për Kosovën në Qeverinë e Serbisë, Petar Petkoviq, tha se ajo është “një tentativë e madhe mashtrimi”.

“Bëhet fjalë për një falsifikim të pastër, përmes të cilit Kurti dëshiron t’i shmangë obligimet e tij nga dialogu [për normalizimin e marrëdhënieve] me Serbinë”, tha Petkoviq.

Por Vogel thotë se ajo që duhet të ndryshojë tani, është qasja e Perëndimit ndaj Serbisë.

“Për Asociacionin është rënë dakord në rrethana krejt ndryshe prej tash. Marrëveshja është arritur në kohën kur dialogu mes Beogradit dhe Prishtinës ka qenë i fokusuar në mënyrë eksplicite në krijimin e kushteve për një marrëveshje gjithëpërfshirëse mes dy vendeve, që do të nënkuptonte së paku njohjen de facto të Kosovës nga Serbia. Tani jemi në një situatë kur Qeveria e Serbisë e ka njoftuar zyrtarisht BE-në se nuk do të pranojë asgjë që do të ishte njohje de facto e Kosovës”, thotë Vogel.

Asociacioni dhe njohja de facto e Kosovës janë pjesë të Marrëveshjes së Ohrit mes dy vendeve, e arritur vitin e kaluar.

Bashkimi Evropian këmbëngul se ajo duhet të zbatohet, edhe pse nuk është nënshkruar.

Muajin e kaluar, BE-ja e kushtëzoi zyrtarisht integrimin e Serbisë në këtë bllok me normalizimin e marrëdhënieve me Kosovën, ndërsa ndaj Kosovës mban në fuqi masa ndëshkuese, të cilat u ndërmorën qysh vitin e kaluar, pas përshkallëzimit të tensioneve në veri. REL

Gazetari i njohur gjerman, Michael Martens, që raporton për gazetën Frankfurter Allgemeine Zeitung, ishte i ftuari i mbrëmjes në SYRI TV.

Gazetari u pyet nga moderatorja Armela Ferko në lidhje me çështjen e pranimit të Kosovës në Këshillit të Europës.

Ai pranoi ekzistencën e një letre nga Gjermania, Franca dhe Italia për këtë çështje.

‘Ajo që mund të them se unë kam dëgjuar të njëjtën gjë, nuk e kam parë letrën origjinale, por e kam dëgjuar.

Ka disa forca në kancelarinë gjermane që nuk u pëlqen që Kosova të bëhet pjesë e Këshillit të Europës.

Është një shumicë e qartë brenda parlamentit gjerman, të cilit janë pro anëtarësimit të Kosovës në Këshillin e Europës, por ka disa forca që nuk janë të kënaqura me këtë.

Këshilltari kryesor i zotit Scholz, i cili ka qenë i stacionuar në këtë rajon, që ka qenë kundër përfshirjes së Kosovës si anëtare në Këshillin e Europës,’ tha Martens.

Sipas tij, strategjia është që Kosova të pranohet në Këshillin e Europës në qershor.

‘Nga informacionet më të fundit që kam nesër, në axhendë nuk do të diskutohet çështja e Kosovës.

Duket se ka një strategji tani që Kosova tani të dërgojë një draft të statutit të Asociacionit në Gjykatën Kushtetuese për të vërtetuar që qeveria e Kosovës nuk është kundër krijimit të këtij asociacioni.

Gjermania herë pas here është shprehur duke thënë se duhet të integrojmë Ballkanin Perëndimor, ku përfshihet edhe Kosova. Kjo është theksuar veçanërisht nga kancelari Scholz pas sulmit të Rusisë në Ukrainë. Tani është mundësia për ta bërë këtë.

Pas një muaji, në qershor do pranohet Kosova. Mendohet se kjo është strategjia e këtyre personave që mbështesin pranimin e Kosovës si anëtare të Këshillit të Europës,’ tha Martens.

Sipas tij, Kosova është mësuar me faktin që gjithmonë duhet të plotësojë kushte që nuk lidhen fare me procesin. Kjo ndodhi edhe me çështjen e liberalizimit të vizave, por po ndodh tani edhe me çështjen e anëtarësimit në Këshillin e Europës.

Të dashur motra dhe vëllezës. Ditë më parë ndava me ju një temë që i kushtohej kujdesit ndaj prindërve dhe familjes në tërësi. Familja në të gjitha besimet fetare është e shenjtë, por unë dua ta trajtoj sot me ju në këndvështimin që na përket ne, atë Islam.

Islami është një fe që përkrah shkencën dhe sigurisht edhe i paraprin asaj në shumë çështje. Për këtë nuk ka asnjë dyshim dhe historia mijëra vjeçare është dëshmitare. Tema e sotme ka të bëjë me debatin e fundit që ligjvënësit e Parlamentit të Republikës së Shqipërisë kanë hapur diskutimin në lidhje me familjen, ose ta themi ashtu siç ka marrë emër gjerësisht, surrogacia.

Së pari dua të ndaj konsideratën time për krerët e bashkësive fetare që kanë ngritur zërin dhe për cilindo që i është bashkuar shqetësimit tonë. Iniciimi i këtij ligji pa konsultim të gjerë, edhe me komunitetet fetare, në një shoqëri ku ne jemi mazhorancë, më duket tejet absurd dhe tendencioz.

Ky ligj në këndvështrimin tonë është anti familje. Trondit themelet e qelizës bazë të shoqërisë, i pa natyrshëm.

Feja islame nuk është kundër përparimit të shkencës sa i përket lehtësimit që shkenca ka arritur t’u japë një zgjidhje çifteve që për arsye të ndryshme shëndetësore nuk mund të kenë një fëmijë në kushte natyrale. Dhe këtu kam parasysh fertilizimim invitro, etj. Çdo përparim shkencor në këtë drejtim është i mirëpritur.

Por ky ligj nuk ka të bëjë vetëm me këtë aspekt. Së pari, siç dihet, feja islame është kundër abortit, përveç rasteve kur rekomandohet nga mjekët për shkak të rrezikimit të jetës së nënës. Në çdo rast tjetër aborti është i papranueshëm, sidomos në javët që embrioni ka hyrë në faza zhvillimi jetësore në të gjitha aspektet.

Së dyti, surrogacia është e papranueshme në Islam. Dhe argumentat për këtë nuk janë dogmatike, siç përpiqen ta trajtojnë disa. Jo aspak. Surrogacia është një bartje, që së pari ka të bëjë me shkeljen e të drejtave të grave, gjë për të cilën sot flitet aq shumë, por kur vjen puna te surrogacia, heshtet.

Nëna surrogato është një grua që do bartë në organizmin e saj një fëmijë për një burrë, me të cilin ajo nuk është e martuar. Pra, duke transferuar spermatozoidin e një burri dhe vezët e një gruaje në mitrën e një gruaje tjetër me të cilën burri nuk është i martuar. Dhe kjo gjë bëhet kundrejt pagesës ose edhe falas qoftë.

Po çfarë është kjo? A nuk është përdorim i një gruaje në mënyrë të ulët!! A nuk është trajtimi i saj si një qenie pa dinjitet, pa ndjenja dhe pa logjikë!? Nëse nuk është kështu – Çfarë është!?

A nuk është poshtërim për atë grua që fill pas lindjes së foshnjës, të cilën e ka bartur në barkun e saj për 9 muaj t’i rrëmbehet për të mos e parë më kurrë!?

Po a ka legjitimitet një fëmijë i lindur i tillë!? Kush është nëna e vërtetë e tij, ajo që e ka ushqyer me kordon në trupin e saj për muaj të tërë, apo një nënë që thjeshtë ka trasferuar vezët në barkun e surrogatos!?

Unë kam konsultuar shumë referenca shkencore islame të dijetarëve, pa përjashtim të gjithë janë unanimisht kundër diçkaje të tillë.

Nëna zëvendësuese është një akt që ngatërron vetë natyrën e familjes dhe prejardhjes së saj. Konfuzioni i linjës së gjakut konsiderohet si një veprim kundër vullnetit të Zotit dhe për këtë arsye është i paligjshëm dhe etikisht e cënon dinjitetin e gruas bartëse dhe fëmijës së lindur nga ajo. Si rezultat, origjina e një fëmije duhet të gjurmohet tek babai dhe nëna e tij/saj biologjike.

Rregulli islam i trashëgimisë bazohet në atësinë dhe amësinë biologjike dhe përmasat e trashëgimisë janë të specifikuara në mënyrë eksplicite në Kuran. Ky ligj nxit prishjen e lidhjeve familjare dhe prejardhjes. Zëvendësimi krijon një pamje të paqartë të prindërve, e cila mund të çojë në probleme të rënda sociale dhe ligjore të paparashikuara.

Të dashur motra dhe vëllezër. Islami ka vendosur ligje të qarta për vijimësinë e rregullt të rracës njerëzore, siç e kanë edhe besimet e tjera. Qëllimi kryesor i ligjeve hyjnore është të sigurohen fëmijët dhe e ardhmja e tyre që lindin nga bashkëshortë të caktuar dhe që fëmija i dikujt tjetër, në aspektin biologjik, të mos përzihet, me fëmijët që lindin nga ky çift.

Jo vetëm Islami, çdo besim në botë parandalon mundësinë e paligjshmërisë së fëmijës dhe për këtë u jep edhe mësime njerëzve. Shkencëtarët e kësaj fushe pohojnë se fëmija i tillë më shumë tipare merr jo nga veza e fertiluar, por nga nëna surrogate gjatë procesit të zhvillimit të tij në mitër, duke u ushqyer prej saj dhe duke u formuar i gjithi në mitrën e saj.

Unë e quaj një gabim me dashje të thuash se fëmija i tillë i përket nënës dhuruese të vezës. Ai i përket më shumë nënës që e ka bartur në barkun e saj, që e ka ushqyer përmes kordonit, që e ka lindur atë, sesa asaj që transferon vezët.

Pra, siç thashë në fillim, ky ligj jo vetëm është përçmues për disa gra të cilat i quajnë surrogato duke i zhbërë si qënie njerëzore, por kjo lloj lindje, ky fëmijë që lind në këtë mënyrë, edhe fetarisht, edhe shkencërisht, edhe sociologjikisht i përket nënës që e lind, ushqehet prej saj dhe me të krijon lidhjen emocionale.

Ka shumë raste kur nëna surrogate pas lindjes ka shkuar në gjykatë për të kërkuar mbajtjen e fëmijës dhe duke refuzuar paratë. Pse ndodh kjo? Kjo ndodh sepse lidhja emocionale është aq e fortë sa tejkalon çdo gjë tjetër materiale.

Pra, praktikisht, ky ligj dëmton rëndë familjen.

Është kundër natyrës së saj. Kundër urdhërave të Atij që krijon nga asgjëja, krijon pa patur nevojë për një model dhe e përsërit krijimin, Zotit të gjithësisë, sunduesit absolut.

Një ligj që nuk i merr parasysh këto fakte, kurrsesi nuk është i lejuar, madje ai është i dëmshëm edhe në aspektin njerëzor.

Unë nuk dua të hyj në diskutimin tjetër që ky ligj po bëhet për një qëllim edhe më të mbrapshtë se kaq, atë të prindit 1 dhe prindit 2, sepse nuk dua të paragjykoj diçka që nuk është thënë.

Por sigurisht që kjo është katërcipërisht e ndaluar në fenë Islame dhe ne shprehim gjithë kundërshtinë tonë sa i përket kësaj çështjeje.

Unë gjej rastin t’u bëj thirrje të gjithë ligjvënësve të Parlamentit të mendojnë në këtë rast, së pari, si shqiptarë. Së dyti, si prindër e familjarë. Së treti, si përfaqësues të një populli i cili është kundër të tilla ligjeve e praktikave.

Dhe këtu është rasti që Shqipërisë nuk po i imponohet një ligj i tillë, edhe sikur kjo të ndodhte, ky ligj nuk mund të miratohet në kundërshtim me vullnetin e popullit.

E lus Zotin që ta kthejë nga e mbara këtë shoqëri. E lus Zotin që familja jonë mos të përballet me sfida të tilla dhe kombi ynë të shtohet në mënyrë natyrale, ashtu siç Zoti e ka caktuar.

Amin!

Gazetari i Radio France, Genc Burimi e ka cilësuar viztën e kryeministrit Rama në Athinë si kërkesë mëshire e tij ndaj Greqisë për të mos i bllokuar hapjen e negociatave BE-Shqipëri.

Burimi tha për Task Force me Sonila Meçon në Syri Tv se Rama, vitet e tij të qeverisjes dëshiron ti mbyllë me një arritje, dhe sipas tij negociatat janë e vetmja rrugëzgjidhje.

“Rama sot është frustruar sepse që prej vitit 2028 po i vjen rrotull e rrotull temës së hapjes së negociatave BE-Shqipëri. Për Ramën kjo është e vetmja arritje që ai mund të ketë në aktivin e tij. Berisha ka 2 arritje, NATO-n dhe heqjen e vizave, ky nuk ka asgjë.

2018-2019 Macroni ja prishi sepse kërkoi një riformatim të procesit. Erdhi 2020, që erdhi më pas covid-i, pastaj u bënë zgjedhjet, pastaj u bllokua Maqedonia nga Bullgaria. Më në fund Macroni ja hapi negociatat Shqipërisë në 30 qershor 2022.

Në atë moment u tha që do të ketë 1 vit screening të Shqipërisë përpara se të hapet kapitulli i parë i negociatave. Po bëhen 2 vite e nuk është hapur asnjë kapitull sepse në momentin kur Rama ishte kaq afër qëllimit ndodhi ajo që ndodhi me Belerin  dhe ndodhi bllokimi që ia bëri Greqia Shqipërisë. Rama shkon në Greqi dhe i thotë ‘mos më bllokoni të vetmen arritje që mund të kem, hapjen e negociatave’.”

Bashkitë e qarkut të Kukësit kanë kyçur dhjetra shkolla dhe kanë humbur mijëra nxënës si pasojë e emigrimit të vazhdueshëm, që i ka zbrazur zonat rurale duke krijuar fshatra të shkretuar.

Nga Bashkim Shala, BIRN

Në Letaj të Hasit, në kufi mes Kosovës dhe Shqipërisë,  drejtori i shkollës 9-vjeçare të fshatit, Gëzim Koka thotë me dëshpërim se gjashtë nxënës të tjerë u larguan me familjet e tyre në emigrim këtë vit.

Dikur e mbushur me qindra fëmijë, sot shkolla e fshatit Letaj ka vetëm 79 nxënës dhe humbet çdo vit nxënës të rinj prej emigracionit. Mësuesi i vjetër në profesion thotë se prej kohësh klasat fillore bëjnë mësim me orë kolektive, ndërsa numri në rënie i regjistrimeve nuk premton ndonjë ndryshim në të ardhmen.

“E ardhmja është e zymtë. Nuk mund të bëjmë dot një skuadër futbolli për të luajtur,” thotë me dëshpërim Koka.

Kjo zonë njihet për emigracionion e lartë drejt Anglisë, por vitet e fundit, ata që nuk kanë mundur të kalojnë detin që ndan ishullin Britanik me Europën, kanë qëndruar në Francë, Gjermani apo edhe në Hungari.

Situata në Letaj, një fshat i minuar gjatë Luftës së Kosovës, nuk është e izoluar.

Të dhënat e siguruara përmes kërkesave për të drejtë informimi tregojnë se në të gjithë qarkun e Kukësit, 48 shkolla u mbyllën në dekadën e fundit, ndërsa numri i nxënësve është thuajse përgjysmuar.

Rënie drastike

Goditjen më të rëndë për shkak të emigracionit në këtë qark duket se e ka Njësia Administrative e Shishtavecit në bashkinë e Kukësit. Këtu emigracioni drejt vendeve të Bashkimit Europian apo edhe më tej në Britani, u lehtësua pas shpalljes së zonës si minoritet bullgar në vitin 2017. Prej këtej, qindra banorë u pajisën me pasaporta bullgare dhe e patën më të lehtë lëvizjen dhe punësimin në Perëndim.

Rënia demografike pasqyrohet qartë edhe nga numri i lindjeve në shtatë fshatrat e kësaj njësie me 4716 banorë të regjistruar.

“Përgjatë viteve 2019-2023 në shtatë fshatrat e kësaj njësie janë regjistruar vetëm 11 lindje,” thotë Qerim Disha, punonjës i zyrës së gjendjes civile në Shishtavec.

Disha thotë se lindjet në fshat zënë vetëm 5% të numrit të lindjeve të regjistruara nga banorët e këtyre fshatrave jashtë vendit. “Në të njëjtën periudhë janë regjistruar 205  lindje jashtë shtetit nga banorë të këtyre fshatrave,” thotë ai.

Disha tregon se numri i lindjeve pësoi rënie drastike në vitin 2019, kur nuk u regjistrua asnjë e tillë brenda vendit.

Për pasojë, në këtë Njësi Administrative ka një renie drastike të numrit të nxënësve.

Në bazë të të dhënave të Zyrës Arsimore Kukës,  rezulton se trendi i rënies së numrit të nxënësve në Shishtavec ka filluar pas vitit 2014, për të pësuar rënien më të madhe në vitin 2023.

Në vitin 2005 në shkollën e Shishtavecit numëroheshin 176 nxënës të arsimit 9-vjeçar dhe 140 nxënës të arsimit të mesëm, ndërsa në vitin 2014 janë regjistruar 96 nxënës të arsimit 9 vjeçar dhe 117 të arsimit të mesëm.

Në vitin 2023 në shkollën e Shishtavecit numërohen vetëm 23 nxënës të arsimit 9-vjeçar dhe 68 nxënës të shollës së mesme, sipas përgjigjes së Zyrës Arsimore Kukës.

Psikologu Nebi Shyti nuk ka shumë shpresë se të larguarit nga Shishtaveci do të kthehen një ditë, ndërsa thotë se komuniteti është i plakur masivisht.

“Shumica e familjeve  këtu në Shishtavec janë nga dy banorë në shtëpi, të moshës  diku rreth 50 vjeç e lart, ku shumica janë në të 60-at. Pra kanë mbetur krejt nga dy,” thotë ai duke iu referuar çifteve të të moshuarve që gjenden ende në fshat.

Shyti tregon se një numër i madh i të rinjve që u larguan nga fshati në moshë të re, nuk kanë as nostalgji dhe as lidhje me vendlindjen, ndërsa janë martuar e kanë krijuar familje jashtë vendit.

Por për veteranin e arsimit të zonës, studiuesin dhe shkrimtarin nga Shishtaveci, Zejnullah Bala, shkaktar i boshatisjes së kësaj zone nuk është vetëm varfëria, por edhe mundësia për marrjen e një pasaporte bullgare.

“Mediat kanë paraqitur varfërinë, por në fakt varfëria ka qenë njëra nga arsyet. Një arsye tjetër që media nuk e ka zbuluar apo nuk e ka thënë për boshatisjen e zonës së Shishtavecit, ku tashmë në  ketë fshat kanë mbetur vetëm pleqtë, është mundësia për marrjen e një pasaporte të një vendi anëtar të Bashkimit Europian siç është Bullgaria me të cilën mund të udhëtosh edhe në Angli dhe mund të punësohesh më lehtë në vendet Perëndimore”, thotë ai.

Bala jeton prej vitesh vetëm me bashkëshorten, ndërsa djemtë i ka në Britani. Ai thotë se të dy ishin me arsim të lartë, por në Shqipëri nuk gjetën punë.

“Unë vetë nuk jam fare i kënaqur se kam mbetur vetë i dyti vetëm në shtëpi, unë me gruan, çfarë të bëjmë ne. Hiç nuk kam kënaqësi,” thotë Zejnullah Bala.

Emigrimi kultivohet në shkollë

Ndonëse vuan rënien më të madhe të numrit të fëmijëve, Shishtaveci nuk është i vetmi. Emigracioni ka prekur edhe njësitë e tjera administrative, por edhe vetë qytetin e Kukësit.

Të dhënat e marra nga Zyrat Arsimore në Kukës, Tropojë e Has tregojnë se numri i nxënësve dhe vetë numri i shkollave është në tkurrje të vazhdueshme.

Sipas këtyre të dhënave, dhjetë vjet më parë në shkollat e qarkut kishin 18 mijë nxënës, por në vitin 2023 numri i fëmijëve në shkolla 9-vjeçare dhe në gjimnaze ka rënë 10 mijë. Rënien më të madhe ndër të tre bashkitë e ka ajo e Kukësit, që ka humbur gati gjysmën e fëmijëve.

“Në vitin 2014 numri i nxënësve të arsimit 9 vjeçar ka qenë 7996 nxënës dhe 2733 nxënës të shkollave të mesme. Ndërsa në vitin 2023 numërohen 5037 nxënës të shkollave 9-vjeçare  dhe 1543 nxënës të shkollave të mesme”, thuhet në njoftimin e Zyrës Arsimore të Kukësit.

Ish-drejtues lokalë thonë se emigracioni është ai që ka ndikuar më shumë në rënien e numrit të banorëve të zonës dhe po ashtu edhe të nxënësve.

“Në Njësinë administrative të Bushtricës mund të  thuhet  se 95% e familjeve janë të prekura nga fenomeni i emigracionit. Përfundimisht vetëm ato që s’kanë djem të moshës mbi 20 vjeç nuk janë prekë. Të tjerët janë prekur të gjithë,” thotë Ramazan Tota, banor i fshatit, ish-administrator i Njësisë Administrative të Bushtricës në Bashkinë e Kukësit.

Mynir Sula, drejtor i Shkollës së Mesme të Bashkuar të Bushtricës i tha BIRN se emigracioni është një ide që kultivohet që në shkollë. Ai thotë se të paktën deri në vitin 2017, ky ishte një refren që dëgjohej rëndom, ku fëmijët planifikonin të largoheshin sapo të mbaronin shkollën e mesme.

“Ndoshta edhe sot ka mendime të tilla, por është frenuar, është frenuar goxha dhe sikur po i japin një rëndësi shkollës,” thotë Sula.

Mësuesi bën një diferencë gjinore mes atyre që planifikojnë të arsimohen më tej dhe atyre që ikin sapo mbyllin gjimnazin. Ai thotë se vajzat janë për të përkushtuara në mësime, ndërsa djemtë në shumicë planifikojnë largimin.

Situata i ka rënduar banorët e mbetur të zonës. Ata e shohin ndarjen e familjeve prej emigracionit si një plagë dhe situatë dëshpëruese.

”Unë si prind dua familjen. Pra, kurrë nuk e kam dashur dhe nuk e kemi menduar që fëmija do të na largohen. Dhe të merr malli për fëminë. Sado, ndoshta edhe me pak të ardhura, ndoshta edhe me një ekonomi sido që të jetë, më e lodhshme të jetë, dëshira është vetëm të kesh familjen”, thotë Ramadan Drazhi, banor i Njësisë Administrative të Bushtricës, njëherësh edhe përgjegjës i Zyrës Postare Bushtricë.

Burri thotë se ai dhe bashkëshortja prej vitesh jetojnë vetëm. Ata kanë më shumë mundësi ekonomike dhe jetojnë një jetë normale, por në mungesë të fëmijëve asgjë nuk i kënaq.

“Jetoj normal, por nuk më hyn në sy asgjë. Emigrimi e ka goditë shumë shoqërinë shqiptare duke shpërbërë familjen,” thotë Drazhi.

Ndërkohë, aktivisti i shoqërisë civile në Kukës Lavdrim Shehu ngre shqetësimin se përtej emigracionit masiv që ka prekur këtë zonë, të rinjtë kanë rënë viktimë e modeleve të këqija duke u përfshirë në veprimtari të paligjshme.

“Ka patur një nxitje të vazhdueshme këtë periudhën e fundit nga modele jo pozitive, ku të rinj të veçantë kanë  shkuar  dhe janë përballur, apo kanë përfituar nga sisteme të caktuara në Angli duke u marrë me aktivitet kriminal dhe duke vënë para e pasuri”, thotë Shehu.

Ai thotë se është shqetësuese që ky lloj emigracioni është pranuar nga shoqëria, pasi sipas Shehut prindërit e dinë shumë mirë se me çfarë pune merret fëmija dhe e kanë toleruar këtë. “Ky është një shqetësim në aspektet sociologjike të zhvillimit të një shoqërie,” përfundon Shehu.