9 nëntori, përvjetori i rënies së Murit, është një ditë me intensitet të lartë simbolik për të gjithë botën e lirë. Tre vjet më parë, Presidenti Donald Trump e shpalli atë “Ditën Botërore të Lirisë”, por tashmë, në vitin 2005, një ligj i qeverisë Silvio Berlusconi e kishte shpallur atë “Dita e Lirisë”, në kujtim të 9 nëntor 1989, rrëzimit të Murit të Berlinit, simbol i Perdes së Hekurt dhe totalitarizmit Komunist.
Sot, për gati njëzet vjet, Berlini është një nga destinacionet më të njohura turistike. Vizitorët dynden veçanërisht në ato lagje që dikur ishin përfshirë në Lindje: Potsdamer Platz, Porta e Brandenburgut, zona e Reichstag, Unter den Linden, zona e muzeumeve dhe më pas Alexanderplatz, Prenzlauer Berg, Pankow dhe të tjera… Të gjitha zonat që janë bërë bizhuteri të vërteta urbane, objekte studimore për specialistët të cilët i vëzhgojnë ato që kanë qenë një lloj parku mrekullish për shumë arkitektë, më të njohurit në botë, të cilët që nga mesi i viteve nëntëdhjetë kanë qenë në gjendje të kënaqen me to në liri të plotë me një burim të madh mbështetjesh.
Berlini i ri, ai metropol që bashkoi të dy botët e ndara dikur nga projekti i çmendur i shoqërisë e barazisë-totalitare, me të drejtë është krenar për këto rezultate: sot është mbase kryeqyteti më dinamik evropian, sigurisht ai që ka arritur këtë me një numër të pafund të ndërtesave me cilësi më të lartë arkitektonike. Sa i përket shpejtësisë, si të shkosh nga zero në dyqind kilometra në orë në pesë sekonda. Berlini Perëndimor mbetet paksa mënjanë nga kjo rrjedhë turistike dhe urbane, por gjithashtu është i kënaqur me këto arritje dhe në çdo rast nxjerr përfitime, përfshirë anën psikologjike, pasi e kapërceu skizofreninë e ndarjes.
Por për të kuptuar Berlinin që sot vizitohet kaq në mënyrë frenetike, Berlinin e kuartiereve të Lindjes, të cilat tani janë bërë modë; për të kuptuar realitetin historik dhe për të kuptuar tragjedinë e ndarjes dhe diktaturës social-komuniste, nuk mjafton të kalosh përpara Checkpoint Charlie ose copave të Murit që ngrihen në këmbë ose të vizitosh muzeun e Murit.
Është e nevojshme të bëhet një devijim nga zonat më të njohura dhe të shkohet edhe më në lindje, në rajonin e Lichtenberg dhe saktësisht në kuartierin e Hohenschönhausen, për të parë ish-burgun e Stasi (ministria për sigurinë e shtetit), i cili në 1994 ishte shndërruar në një qendër përkujtimore, muzeale dhe kërkimore.
Aty fitohet përvoja, për fat të mirë jo më e drejtpërdrejtë, e sistemit maniak të kontrollit dhe shtypjes, makineria perfekte e ushtrimit dhe administrimit të pushtetit, të cilën regjimi i RDGJ-së kishte vendosur. Atje duhet të ndaleni, në heshtje dhe në meditim: në qelitë dhe zyrat, në hapësirat e dhomave të torturave dhe në vendet ku gjithçka menaxhohej me kritere të funksionalitetit maksimal. Një makinë kontrolli e së vërtetës pothuajse perfekte, me teknologjinë më të mirë nga të gjitha vendet e Bllokut Lindor. Metoda Sovjetike dhe efikasiteti gjerman: një kombinim i frikshëm. Ajo shoqëri ishte strukturuar nga një arkitekturë e mbikqyrjes e bazuar në metoda shkencore dhe procedura të verifikuara në mënyrë rigoroze, të gjitha nën vështrimin gjithëgjendshëm të Stasit. Kontrolli i këtij sistemi ishte i dendur, për të bllokuar edhe disidencën më të vogël. Qëllimi ishte të fuste frikën, terrorin se mund të zbuloheshe nga mënyrat e sjelljes apo edhe thjesht nga shprehjet në kundërshtim me rregullat e regjimit. Instrumenti dhe në të njëjtën kohë qëllimi i të gjithë mekanizmit ishte kontrolli.
Me një lloj verbërie të dyfishtë shoqërore, Stas-i riprodhoi veten në mënyra gjithnjë e më të padeshifrueshme dhe sekrete; misteri përreth imazhit të tij u ushqye deri në pikën për ta bërë atë një entitet mitik.
Ekzistenca e njerëzve u shpërfytyrua, u dehumanizua në një kuptim të dyfishtë: degjenerimi ishte perspektiva me të cilën Stas-i, si qendra e vërtetë e mendimit dhe vendimmarrjes së shtetit, konceptonte njerëzit, thjesht objekte në shërbim të çështjes komuniste; deformimi ishte psikologjia e vetë njerëzve, shqetësimi kryesor jetësor i të cilëve ishte të shikonin shpinën e tyre për t’u mbrojtur nga spiunët.
Me kalimin e viteve, ankthi fillestar ishte bërë kronik, duke u kthyer në nënshtrim për mbijetesë. Nuk kishte asnjë të metë në sistem, përveç vetë sistemit, domethënë: struktura e kontrollit që sistemi kishte prodhuar ishte aq kapilar, aq kompleks, aq maniak sa mund të shpërthente për shkak të ndërlikimeve të veta. Burokratizimi i mbikëqyrjes u çua në kufij ekstremë, në një paroksizëm që mund të shkatërronte të gjithë sistemin. Dhe kështu, të paktën pjesërisht, ndodhi.
Sidoqoftë, larg nga koha kur pushtoi së qeni, tridhjetë vjet pas shembjes së Murit dhe shembjes së Bashkimit Sovjetik që tërhoqi me vete regjimet satelitore, ideologjia komuniste është akoma e gjallë dhe vazhdon të dehë botën dhe Perëndimin veçanërisht. Ndërsa format e këtij helmimi mendor dhe shoqëror kanë ndryshuar, substanca e saj ka mbetur e paprekur, gjithmonë shkatërruese dhe potencialisht vdekjeprurëse. Festimi i rënies së Murit, pra, nuk do të thotë vetëm të festojmë mbylljen e një faqeje të tmerrshme në historinë bashkëkohore dhe ardhjen e një sezoni lirie për shumë popuj evropianë të shtypur nga ai sistem famëkeq totalitar, por duhet të jetë gjithashtu një përkujtim për miliona viktima që ai sistem ka shpërndarë në vendet nën sundimin e tij, dhe gjithashtu duhet të bëjë një thirrje që ky totalitarizëm të ndalohet përfundimisht nga civilizimi politik, në çdo gjerësi gjeografike.
Një kujtim që duhet të jetë gjithashtu një paralajmërim, i ngjashëm me atë të përdorur për Nacional-Socializmin: kurrë më. Problemi është se ky paralajmërim nuk njihet dhe pranohet nga shtresa të mëdha të bërësve të opinioneve dhe, për këtë arsye, të opinionit publik. “Kurrë më” është e vlefshme kundër nazizmit, por jo nëse kihet parasysh komunizmi.
Nuk kanë mjaftuar njëqind milion vdekjet e të vrarët gjatë dekadave; katastrofa kulturore dhe politike e vitit 1968 nuk ishte e mjaftueshme, katastrofa sociale dhe ekonomike e të gjitha përvojave komuniste (përveç, për momentin të paktën, Kina, në të cilën, megjithatë, suksesi ekonomik paguhet shtrenjtë në nivelin e shoqërisë civile); nuk ka mjaftuar as Rezoluta e Parlamentit Evropian e 19 Shtatorit 2019 që barazon dy totalitarizmat në kujtesën historike.
Nëse përpiqemi sot të aplikojmë “kurrë më” për komunizmin, do të shohim jo vetëm vetullat e ngritura të intelektualëve të rafinuar që janë trashëgimtarë të drejtpërdrejtë dhe të maskuar mirë të asaj ideologjie, por edhe breshërinë e mediave të mëdha dhe botës shumëngjyrëshe të argëtimit dhe spektaklit, si një përmbytje e enigmave argumentuese të bashkuara nga një tezë sa cinike, aq edhe sadiste se: Bashkimi Sovjetik dhe regjimet e tjera kanë zbatuar keq një doktrinë të mirë, e cila për këtë arsye nuk duhet të braktiset.
Një tezë që nga njëra anë shpëton idenë komuniste duke ua hedhur fajin dështimit të atyre që e kanë ushtruar atë (“socializmi real”, në fakt, për ta dalluar nga ai ideal, i cili sidoqoftë është joreal dhe kaq anti-njerëzor), dhe nga ana tjetër ai tallet me miliona të vdekur dhe të persekutuar nga regjimet e ndryshme: të cilët i vrau praktika komuniste dhe jo teoria. Sikur të thuhej: se ata vdiqën nga një gabim i shënjestrës dhe jo sepse teoria i donte ata të vdekur. Cinizmi: qëllimet duhet të ndiqen me çdo mjet, madje edhe nga më të neveritshmet, dhe mbi të gjitha ato nuk duhet të diskutohen, sepse ato janë fiksuar nga dogma ideologjike. Sadizmi: vrasjet janë pjesë e mjeteve dhe prandaj shërbejnë gjithashtu për të arritur qëllimet, dhe për këtë arsye të vdekurit duhet të minimizohen dhe kujtimi i tyre të tallet. Të vritesh është pak e dhimbshme për ty, por ti i ke shërbyer kauzës superiore të shoqërisë komuniste.
Dhe ne mund të vazhdonim për një kohë të gjatë me këto litani të pahijshme, me këto sofizma në mbrojtje të të pambrojtshmit, të cilat janë kondensuar një tezë thelbësisht apologjetike, shprehur nga një mësues i mirënjohur italian: “Korrupsioni i një projekti nuk është projekti: komunizmi ishte një humanizëm i drejtësisë shoqërore ”.
Dhe kështu “kurrë më” shpërbëhet në një “le të provojmë përsëri”, dhe pastaj përsëri, sepse pasi të jetë afirmuar parimi sipas të cilit ideja komuniste ishte e mirë, secili prej realizimeve të saj përfundimisht mund të konsiderohet i papërshtatshëm me idenë, e cila herët a vonë do të duhet të materializohet në mënyrë adekuate. Ky nuk është vetëm legjitimiteti i një ideje të neveritshme, por edhe premisa për të riprodhuar eksperimentet e saj çnjerëzore shoqërore dhe për këtë arsye për përsëritjen e skenarëve kriminalë të vrasjeve masive apo edhe vetëm të individëve.
Kështu paraqitet fronti që përballet me një dënim përfundimtar dhe radikal të komunizmit, një front i cili është teorikisht i ashpër dhe i korruptuar etikisht (evolucioni logjik dhe politikisht i saktë). Pikërisht për këtë arsye kërkohet domosdoshmëria (dhe gjithashtu urgjenca, do të thosha) e një procesi historik, politik, kulturor dhe etik ndaj idesë dhe jo vetëm ndaj realitetit komunist, siç dëshironte miku i ndjerë Vladimir Bukovskij që dëshironte një Nuremberg të komunizmit, Apelin e të cilit e hartuam të dy bashkë vitin e kaluar.
Ne e dimë mirë se çfarë përmbante Muri, por po harrojmë që ai përbindësh gjithmonë mund të rishfaqet, me forma të ndryshme të jashtme, në çdo vend.
Sot rrjedha kulturore në fakt tenton të kujtojë historinë e saj por të fshehë idetë e saj. Relativizo, ndrysho madhësinë, minimizo: këto janë fjalët kyçe.
Për t’iu kundërvënë kësaj tendence dhe për të nxjerrë në pah të vërtetën e historisë, është e nevojshme që sot të kujtohet dhe të reflektohet.
Mos harroni se pas Perdes së Hekurt kishte një botë të kapur nga një ideologji që jo vetëm mohonte lirinë, por ishte gjithashtu në thelb anti-njerëzore. Nëse harrohet ky aspekt konstituiv i vizionit komunist të shoqërisë dhe jetës, zhvlerësohet memoria e dramës civile që kishte gjeneruar dhe, në të njëjtën kohë, ekziston edhe rreziku i hapjes së rrugës për kthime të patolerueshme në ato tmerre, mbase jo në të njëjtat forma të regjimit shtetëror dhe mbase në mënyra më pak të përgjakshme, por jo më pak të tmerrshme dhe të urrejtura. Sot kujtesa për atë gulag të pamasë që ishte Evropa Sovjetike ruhet nëper muzeume të shumtë dhe institute kërkimore, dhe nga vetëdija e përhapur se ishte një sistem shtypës dhe i papranueshëm, por kjo kujtesë gjithashtu shpesh kërcënohet nga përpjekja për të përhapjen e harresës si mbi gjenocidet ashtu edhe mbi thelbin kriminogjen të ideologjisë që i shkaktoi ato.
Tridhjetë vjet më vonë, strukturat e asaj ideologjie janë, pavarësisht nga dështimet dhe rrënojat politike, shoqërore dhe morale që ajo kishte prodhuar, janë akoma aktive, të forta dhe despotike në nivelin kulturor dhe mediatik. Në fakt, komunizmi nuk u varros nga rrënojat e Murit, ai nuk vdiq me shembjen e regjimeve të tij, por ai mbijeton në një larmi formash dhe vendesh, në një seri metamorfozash që, si mutacionet e një virusi, vazhdojnë të sulmojnë trupat shoqërore dhe trurin e individeve. Nëse e neglizhojmë këtë këmbëngulje, ne jemi të ekspozuar ndaj të njëjtit infeksion në forma të papara. Nëse na shpëton thelbi i komunizmit që është një formë e krimit kundër njerëzimit dhe nëse harrojmë se thelbi themelor i këtij krimi është gulagu, ne jemi gati për të njëjtën masakër me petka të reja.
Fjala gulag është simboli jo vetëm i masakrave, por edhe i atij kontrolli diktatorial mbi jetën e individëve dhe shoqërive që ideologjia komuniste ka ushtruar dhe vazhdon të ushtrojë sa herë që uzurpon pushtetin shtetëror.
Disa historiografi bëjnë insinuacione dhe disa personazhe të pakualifikuar vazhdojnë pa u ndëshkuar duke thënë se gulagu ishte një mjet i domosdoshëm për të arritur një fund pozitiv. Jo, gulagu nuk është një aksident në rrugën e shpëtimit të njerëzimit nga barbaria e kapitalizmit në parajsën e komunizmit, por është e lindur me strukturën teorike të këtij të fundit, në të cilën qëllimet dhe mjetet formojnë një identitet të pandashëm. Gulagu nuk është një gabim në praktikë, por një tmerr në teori; është pasoja e natyrshme e premisës doktrinore; është një qëllim në vetvete: komunizmi mund të realizohet vetëm si gulag.
I ashtuquajturi “socializëm real” nuk është një abort i teorisë marksiste-leniniste, por forma politike-shtetërore konkrete me të cilën ajo merr formë.
Prandaj, dënimi i socializmit real, që do të thotë dënimi i Bashkimin Sovjetik dhe të të gjitha atyre shteteve që edhe pas rënies së BRSS vazhduan ta praktikonin atë teori, nuk do të arrijë efektivitetin e domosdoshëm derisa të nënkuptojë dënimin e socializmit teorik dhe monitorimin konstant të rishfaqjeve të tij. Vetëm në këtë mënyrë do të jetë e mundur, të paktën të thuhet me fjalë “kurrë më”.
Ngarkesa e virusit komunist tregohet jo aq nga vendet që janë të frymëzuara nga ajo ideologji, në të vërtetë jo shumë dhe, përveç Kinës (që është një problem në vetvete), me pak rëndësi në nivelin ekonomik, por mbi të gjitha nga vetë lëvizjet më të përhapura përmbysëse ose revolucionare, të cilat përmbajnë një potencial shumë të lartë për rrezik kudo që instalohen. Në to tregohet thelbi i këtij virusi ideologjik, si një formë e jetës së huaj për frymën perëndimore, një organizëm që është refuzuar nga organi shoqëror dhe civil i Perëndimit, por që megjithatë ende arrin të zërë rrënjë dhe, në kushte të caktuara, të imponohet. Dhe sot ajo arrin të replikohet në sajë të dobësisë së Perëndimit, i cili kurrë nuk ka dashur të merret përfundimisht me ideologjinë që e ushqen komunizmin.
Sot fusha e re e veprimit të komunizmit është Amerika. Për rreth një vit Shtetet e Bashkuara janë përfshirë nga kjo valë përmbysëse e frymëzimit social-komunist, e cila megjithatë po shijon suksesin më të madh në Amerikën Latine. Santiago e Kilit dhe Buenos Airesi tani janë duke u bashkuar me Karakasin dhe Kubën, janë sheshet e reja në të cilat po lëviz kjo lëvizje ndërkombëtare, me pré të dukshme të tilla si fitorja e ekstremit të majtë në zgjedhjet e vitit të kaluar në Argjentinë dhe fitorja e së majtës që vijoi me referendumin për të ndryshuar Kushtetutën në Kili. Daullet e luftës për të gjithë kontinentin, shenja shqetësuese për të gjithë Perëndimin. Në këtë vorbull shumë të shpejtë përmbysëse të Amerikës Latine, Kuba e Castros duket si një motor me avull, gjithnjë totalisht komunist, por që nuk ka vrull, një motor që, për të përdorur shprehjen e vjetër të Enrico Berlinguer që i referohej BRSS, “ka humbur shtytjen shtytëse”. Lëvizjet e reja, të fuqishme edhe në mospërfilljen e tyre, tërheqin mbështetje materiale nga regjimi Kuban, dhe, nga ana tjetër, i kthejnë energjinë kastrizmit të mishëruar dhe e njëjta gjë ndodh me Venezuelën, në një dialektikë revolucionare që ri-propozon thelbin e vjetër ideologjik në regjistrat e rinj shprehës, rreziku i së cilës është rritur pikërisht sepse është maskuar pjesërisht (dhe mbështetur thelbësisht nga politika korrekte që dominon në Perëndim). Kështu që partia spanjolle Vox bëri mirë që, përmes Fundación Disenso, promovoi një iniciativë “për t’iu kundërvënë përparimit komunist në Iberosferë”, duke i dhënë jetë Kartës së Madridit, e cila ndjek thirrjen për një Nuremberg të komunizmit saktësisht një vit më parë, duke filluar nga Roma (Senati i Republikës) dhe që u prezantua në qytete të ndryshme përfshirë Madridin./ Përktheu Elida Buçpapaj
Komentet