Gjenocidi në Srebrenicë duhet të dënohet në nivel global, duhet të shprehet mbështetje për viktimat, duhet të parandalohet mohimi i gjenocidit dhe duhet të dënohet glorifikimi i kriminelëve të luftës, për t’i parandaluar gjenocidet dhe krimet e luftës në të ardhmen.

Këtë e kanë bërë të ditur Denis Beqiroviq dhe Zhelko Komshiq, anëtarë të Presidencës së Bosnjë e Hercegovinës, gjatë një fjalimi para ambasadorëve të Kombeve të Bashkuara më 19 prill në Nju Jork.

Beqiroviq fillimisht kujtoi se gjenocidi në Srebrenicë u përcaktua nga vendimet e gjykatave të OKB-së, si dhe gjykatave në Bosnjë e Hercegovinë, dhe theksoi se rezoluta e propozuar për gjenocidin në Srebrenicë “nuk është kërcënim për asnjë komb”.

“Ka kriminelë individualë. Nuk ka asnjë fjali të vetme për përgjegjësinë kolektive,” tha Beqiroviq, duke shtuar se propaganda e rreme se rezoluta është kundër popullit serb duhet të ndalet.

Beqiroviq, gjatë konferencës për media lidhur me përgatitjet për përkujtimin e 29-vjetorit të gjenocidit në Srebrenicë, duke përfshirë draft-rezolutën për “Ditën Ndërkombëtare të Kujtimit dhe Përkujtimit të Gjenocidit të vitit 1995 në Srebrenicë”, tha se rezoluta kërkon përcaktimin e Ditës Ndërkombëtare për Kujtimin e Gjenocidit të vitit 1995 në Srebrenicë.

Ndër të tjera, ai tha se shteteve anëtare u kërkohet të përfshijnë gjenocidin në Srebrenicë në programet e tyre arsimore, në mënyrë që ta rrisin ndërgjegjësimin dhe t’i parandalojnë gjenocidet në të ardhmen.

Beqiroviq tha se rezoluta e OKB-së për gjenocidin në Srebrenicë është e nevojshme për ta forcuar kulturën e kujtesës, për ta ruajtur paqen, sundimin e drejtësisë dhe për ta forcuar besimin.

Siç tha ai, rezoluta është e nevojshme edhe për kthimin drejt së ardhmes, për pajtimin në rajonin e Ballkanit Perëndimor, për mbrojtjen e gjykatave të OKB-së dhe vlerat civilizuese, si dhe për solidaritet me viktimat dhe familjet e tyre.

“Nëse e shikoni tekstin e rezolutës, nuk do të gjeni asnjë argument që kjo rezolutë është kundër ndonjë kombi apo shteti,” tha Zhelko Komshiq, anëtar i Presidencës së Bosnjë e Hercegovinës nga radhët e popullit kroat.

Komshiq, ndër të tjera, tha se qëllimi i rezolutës është të parandalohet mohimi i fakteve të vërtetuara me aktgjykime të gjykatave ndërkombëtare dhe vendore, përkatësisht se në Srebrenicë është kryer gjenocid.

Ai theksoi se “ata njerëz u vranë në mënyrë sistematike, për shkak të fesë dhe kombit të tyre”.

Azir Osmanoviq, një i mbijetuar nga Srebrenica, i cili humbi pothuajse të gjithë anëtarët e familjes së tij më të afërt në gjenocid, dëshmoi gjithashtu.

“Unë mund të isha lehtësisht në mesin e mijëra të vrarëve. Ne u fshehëm në bazën e OKB-së në Potoçari. Kam dëgjuar britmat, kam parë ekzekutimin e njerëzve nga baza që u vranë”, tha Osmanoviq.

Në fillim të njoftimit në ndërtesën e Asamblesë së Kombeve të Bashkuara u shfaq një film me faktet për gjenocidin në Srebrenicë, ndër të tjera, se më shumë se 8.700 njerëz u vranë, përfshirë 563 fëmijë, se ishin gjetur 85 varreza masive dhe se më shumë se 800 njerëz janë ende të zhdukur.

Gjithashtu u tha se më shumë se 2.500 persona morën pjesë në gjenocid, se 75 u dënuan me 783 vjet burg në përgjithësi, dhe u dhanë pesë dënime të përjetshme.

Nismëtarët e rezolutës për Srebrenicën janë Gjermania dhe Ruanda. Më pas, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, Franca dhe vende të tjera thanë se e mbështesin këtë rezolutë në OKB.

Vendet anëtare të OKB-së mund të shprehin mendimin e tyre për rezolutën përfundimtare, për të cilën ende po punohet, në seancën e Asamblesë së Përgjithshme të OKB-së në fillim të majit.

As populli serb dhe as përgjegjësia kolektive nuk përmenden në projekt-rezolutën.

Në dokumentin, në të cilin Radio Evropa e Lirë kishte qasje më parë, kërkohet, ndër të tjera, të dënohet pa rezerva çdo mohim i gjenocidit në Srebrenicë, si dhe veprime që lavdërojnë të dënuarit për krime lufte, përfshirë përgjegjës për gjenocidin në Srebrenicë.

Rezoluta do të shpallte 11 korrikun si Ditën Ndërkombëtare të Përkujtimit të Gjenocidit në Srebrenicë.

Pavarësisht vendimeve të gjykatave ndërkombëtare, Beogradi zyrtar dhe autoritetet e Republika Sërpska mohojnë se është kryer gjenocid në Srebrenicë në korrik 1995 dhe e quajnë vrasjen e më shumë se 8,300 civilëve boshnjakë një “krim të tmerrshëm” ose “masakër”.

Më 18 prill, një tubim kundër draft-rezolutës u mbajt në Banja Llukë dhe në të njëjtën ditë, Asambleja e Republikës Sërpska e miratoi një raport që mohon gjenocidin në Srebrenicë. Radio Evropa e Lirë

Izraeli ka kryer një sulm ndaj Iranit, raportuan mediat amerikane duke cituar zyrtarë qeveritarë amerikanë.

Ky duket të jetë sulm hakmarrës pas një sulmi të paprecedent ajror që Teherani kreu javën e kaluar në tokën e armikut të tij të përbetuar.

Media shtetërore iraniane tha se shpërthime janë dëgjuar më 19 prill afër qytetit të Isfahanit.

Një video e publikuar nga CNN dhe video të publikuara në rrjetet sociale shfaqën shpërthime të mëdha, që u raportua se kanë ndodhur afër Isfahanit.

Agjencia shtetërore e lajmeve iraiane, IRNA, tha se sistemet e mbrojtjes ajrore qëlluan në një bazë të madhe ajrore në Isfahan, që është shtëpi e flotës së vjetër të F-14 Tomacts, të prodhimit amerikan, që ka Irani. Këta avionë luftarakë ishin blerë para Revolucionit Islamik të vitit 1979. Në Isfahan po ashtu ka ndërtesa që janë pjesë e programit bërthamor të Iranit, përfshirë edhe uzinën nëntokësore për pasurimin e uraniumit në Natanz.

Kjo agjenci nuk dha detaje të tjera dhe nuk mund të konfirmohet në mënyrë të pavarur nëse Izraeli nisi një sulm.

Televizioni shtetëror iranian tha se sistemet e mbrojtjes ajrore kanë hapur zjarr në disa provinca në mes të raportimeve se janë parë dronë në qiellin iranian.

Asnjë zyrtar në Teheran nuk e ka pranuar në mënyrë të drejtpërdrejtë se Irani është nën sulm dhe ushtria izraelite nuk ka komentuar ende.

Teherani lëshoi mbi 300 dronë dhe raketa kundër Izraelit në mëngjesin e 14 prillit. Pothuajse të gjithë dronët dhe raketat u rrëzuan nga sistemet e mbrojtjes së Izraelit, por edhe u penguan nga forcat e Shteteve të Bashkuara, Francës, Britanisë dhe Jordanisë.

Sulmi i Teheranit gjerësisht ishte pritur në Izrael, pas një sulmi të dyshuar ajror izraelit ndaj ndërtesës së Ambasadës iraniane në Damask të Sirisë, më 1 prill. Në atë sulm u vranë dy gjeneralë iranianë.

Që atëherë, diplomatët dhe politikanët në mbarë botën, duke pasur frikë nga një përshkallëzim i madh luftarak në Lindjen e Mesme, kanë bërë thirrje për vetëpërmbajtje, teksa prisnin përgjigjen e Izraelit.

Kryeministri Benjamin Netanyahu tha më 17 prill se Izraeli do të vendosë si dhe nëse do t’i përgjigjet sulmit të paprecedent në tokën e tij.

Për dekada të tëra, Izraeli dhe Irani janë armiq të përbetuar. Por, ky është sulmi i parë i drejtpërdrejtë ndaj tokës së njëri-tjetrit, në vend se të përdorin forca aleate që të sulmojnë asetet e njëri-tjetrit që operojnë në shtete të treta. Radio Evropa e Lirë

Ukraina përballet “me rrezik” nëse Shtetet e Bashkuara nuk miratojnë me shpejtësi ndihmën ushtarake për Kievin, tha ish-këshilltari për siguri kombëtare i SHBA-së, John Bolton, përderisa avantazhi që Rusia ka sa i përket numrit të trupave dhe armatimit, po e ndihmon Kremlinin në luftën e tij ndaj shtetit fqinj, luftë që ka hyrë në vitin e tretë.

Duke folur për Current Time, rrjetin në gjuhën ruse që udhëhiqet nga Radio Evropa e Lirë në bashkëpunim me Zërin e Amerikës, Bolton theksoi se Rusia aktualisht po shpenzon pesë apo gjashtë predha të artilerisë kundrejt një predhe që gjuan Ukraina, një shkallë, që sipas tij, “nuk është e qëndrueshme për një periudhë afatgjatë”.

“Mendoj se më e mira është që të shpresojmë deri në zgjedhjet amerikane [të 5 nëntorit] është një ngërç [në luftime]. Mendoj se [presidenti rus, Vladimir] Putin, po pret [ish-presidentin amerikan, Donald] Trump. Nëse ai zgjidhet, unë do të jem shumë i shqetësuar për të ardhmen e Ukrainës”, tha Bolton, duke theksuar izolacionizmin në rritje brenda Partisë Republikane në SHBA “për shkak të efektit të Donald Trumpit”.

Ky izolacionizëm, tha ai, po paralizon përpjekjet për të luftuar kërcënimet që vijnë nga Irani, Rusia dhe Kina. Sulmet që Irani kreu së fundi ndaj Izraelit, sipas tij, mund të shërbejnë si “një terapi shoku” për shumë republikan në Kongres.

“Ukraina ka nevojë për ndihmë, Tajvani ka nevojë për ndihmë”, tha ai. “E gjithë kjo është pjesë e përpjekjes së njëjtë. Shpresoj që gjatë kësaj jave të ketë lëvizje të vërtetë në të gjitha këto fronte, veçmas sa i përket ndihmës për Ukrainën”.

Kryetari i Dhomës së Përfaqësuesve në SHBA, Mike Johnson, aleat i Trumpit, më 15 prill u duk se bëri përpjekje që gjatë kësaj jave të miratohen masat për ndihmën për Ukrainën, Izraelin dhe Tajvanin në vlerë prej 95 miliardë dollarësh. Nga kjo shumë, 61 miliardë dollarë ndihmë ushtarake janë paraparë t’i jepen Kievit.

Bolton ka shërbyer si këshilltari i tretë i Trumpit për sigurinë kombëtare në periudhë 2018-2019. Atij iu kërkua që të jepte dorëheqje nga ky post pasi për muaj të tërë kishte pasur mendime ndryshe me Shtëpinë e Bardhë sa i përket politikave. Ai po ashtu ishte ambasador i SHBA-së në Kombet e Bashkuara gjatë mandatit të presidentit George W.Bush, dhe ishte mbështetës i zëshëm i pushtimit të Irakut nga SHBA-ja më 2003.

Ai aktualisht është këshilltar për politika të jashtme dhe analist politik.

Nëse kandidati republikan për zgjedhjet presidenciale amerikane, Donald Trump, fiton zgjedhjet e nëntorit, Bolton paralajmëroi se ai “do të tentojë të tërhiqet nga NATO-ja”.

“Do të ishte një gabim katastrofal për SHBA-në dhe mbarë botën nëse ai do të bënte diçka të tillë”, tha Bolton.

“Tërheqja e SHBA-së, në thelb do ta bënte NATO-n joefektive, jo vetëm për Ukrainë, por për mbarë aleancën”.

Rusia nën presidentin Vladimir Putin “vazhdon të jetë kërcënim, veçmas pasi bashkëpunimi i saj me Kinën po rritet dhe mendoj se do të vazhdojë të rritet”, tha Bolton.

“Do të jetë kërcënim derisa Putini i regjimit të largohet disi nga pushteti dhe Rusia dhe demokracia të kenë shans sërish. Nuk e di se kur mund të ndodhë kjo. Nuk jam optimist”, shtoi ai.

Bolton argumentoi se në Rusi nuk ka mekanizma të transferimit paqësor të pushtetit, në shtetin ku Putini është në pushtet që çerek shekulli dhe ku zgjedhjet “qartësisht janë të manipuluara”.

“Do të jetë një periudhë shumë e rrezikshme për Rusinë”, tha Bolton. “Tani ka më pak gjasa se kurrë më parë që Rusia të bëhet pjesë e Perëndimit”.

Përgatiti: Mimoza Sadiku

Izraeli do t’i marrë vetë vendimet për mënyrën se si do ta mbrojë veten, tha kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu të mërkurën, pasi vendet e Perëndimit i bënë thirrje përsëri të vetëpërmbahet nga hakmarrja ndaj Iranit.

Shtetet e Bashkuara, Bashkimi Evropian dhe grupi i vendeve të industrializuara (G7), njoftuan se po shqyrtojnë sanksione më të fuqishme kundër Iranit, të cilat thuhet se do të vendosen për ta kënaqur Izraelin dhe për ta bindur atë të mos i përgjigjet sulmit të Iranit.

Teherani i lëshoi qindra dronë dhe raketa drejt Izraelit më 13 prill, duke e kryer sulmin e parë të drejtpërdrejtë kundër armikut të vet të përbetuar.

Netanyahu u takua me sekretarin e Jashtëm të Britanisë së Madhe, Davi Cameron dhe me ministren e Jashtme gjermane, Annalena Baerbock, të cilën e vizituan Izraelin të mërkurën në përpjekje për të mos e lejuar përshkallëzimin e tensioneve mes Izraelit dhe Iranit.

Zyra e Netanyahut tha se e ai i falënderoi Cameronin dhe Baerbockun për mbështetjen e tyre, derisa u tha atyre: “Dua të jem i qartë – ne i marrim vetë vendimet tona dhe shteti i Izraelit do të bëjë gjithçka që është e nevojshme për ta mbrojtur veten”.

Më herët, Cameron tha se është e qartë se Izraeli ka bërë plane për t’u hakmarrë ndaj sulmit iranian me dronë dhe raketa, të cilin Teherani e kreu si përgjigje ndaj një sulmi të dyshuar izraelit nga i cili u vranë zyrtarë ushtarakë në konsullatën iraniane në Siri më 1 prill.

Baerbock tha se përshkallëzimi “nuk do t’i shërbejë askujt, as sigurisë së Izraelit, as shumë prej dhjetëra pengjeve që ende po mbahen nga Hamasi [grupi i shpallur terrorist nga SHBA dhe BE], as popullsisë së përvuajtur në Gazë, as shumë njerëzve në Iran të cilët po vuajnë nën sundimin e regjimit, dhe as vendeve të treta në rajon, të cilat thjesht duan të jetojnë në paqe”.

Pas më shumë se gjashtë muajve luftë në Rripin e Gazës mes Izraelit dhe Hamasit, e cila i ka rritur tensionet në Lindjen e Mesme, diplomatët po kërkojnë mënyra për ta shmangur një luftë të drejtpërdrejtë mes Izraelit dhe Iranit.

Shumica dërrmuese e dronëve dhe raketave iraniane të lëshuara drejt Izraelit të shtunën u rrëzuan nga ky i fundit dhe aleatët e tij, dhe nuk shkaktuan viktima.

Por, Izraeli thotë se i duhet të hakmerret patjetër për ta ruajtur besueshmërinë e mbrojtjes së vet. Irani, në anën tjetër, thotë se kjo çështje është e mbyllur, por se do të hakmerret nëse Izraeli e sulmon.REL

Konsultimet joformale për draft-rezolutën që shpall 11 korrikun si Ditën Ndërkombëtare të Kujtimit të Gjenocidit në Srebrenicë do të mbahen më 17 prill në selinë e Kombeve të Bashkuara në Nju Jork, u tha në ueb-faqen zyrtare të kësaj organizate.

Takimi është thirrur nga misionet e përhershme të Gjermanisë dhe Ruandës, së bashku me misionet e Shqipërisë, Bosnje e Hercegovinës, Kilit, Finlandës, Francës, Irlandës, Italisë, Jordanisë, Holandës, Lihtenshtajnit, Malajzisë, Zelandës së Re, Sllovenisë, Turqisë dhe misionit të Shteteve të Bashkuara.

Kabineti i kryesuesit të Presidencës së Bosnje e Hercegovinës, Denis Beqiroviq, dhe anëtari i Presidencës, Zhelko Komshiq, njoftuan para mbajtjes së konsultimeve joformale në Nju Jork, se të dy do të qëndrojnë në selinë e OKB-së më 17 prill për shkak të rezolutës së propozuar për Srebrenicën në Asamblenë e Përgjithshme të OKB-së.

Ata shtuan se rezoluta e propozuar do të futet në agjendë në fillim të majit.

Në draft-rezolutë, në të cilën ka pasur qasje Radio Evropa e Lirë, kërkohet që të dënohet çdo mohim të gjenocidit në Srebrenicë dhe inkurajohen anëtarët e OKB-së që të ruajnë faktet e vërtetuara dhe të zhvillojnë program të duhura përmes sistemeve të tyre arsimore, në mënyrë që të parandalojnë revizionizmin dhe gjenocidin në të ardhmen.

Draft-rezoluta vë në pah rëndësinë e përfundimit të procesit të kërkimit dhe identifikimit të viktimave të gjenocidit në Srebrenicë dhe mundësinë që ata të varrosen në mënyrë dinjitoze.

Po ashtu, rezoluta e propozuar bën thirrje për vazhdimin e ndjekjes ligjore të kryerësve të gjenocidit.

Më 2007, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë e karakterizoi krimin në Srebrenicë si gjenocid, në të cilin u vranë më shumë se 8.000 burra dhe djem boshnjakë më 1995 nga Ushtria e Republikës Sërpska.

Deri tani, më shumë se 50 persona janë dënuar me mbi 700 vjet burgim për gjencodi dhe krime të tjera të kryera në Srebrenicë. REL

Nga Jonathan Baele, BBC

Irani është shumë më i madh se Izraeli gjeografikisht dhe ka një popullsi prej afro 90 milionë banorësh, pothuajse 10 herë më e madhe se ajo e Izraelit – por kjo nuk përkthehet në fuqi më të madhe ushtarake.

Irani ka investuar shumë në raketa dhe dronë. Ai ka një arsenal të madh të vetin, por gjithashtu ka furnizuar sasi të konsiderueshme për përfaqësuesit e saj – Huthit në Jemen dhe Hezbollahun në Liban.

Ajo që i mungon janë sistemet moderne të mbrojtjes ajrore dhe avionët luftarakë.

Rusia besohet se po bashkëpunon me Iranin për t’i përmirësuar ato, në këmbim të mbështetjes ushtarake që Teherani i ka dhënë Moskës në luftën e saj me Ukrainën – kryesisht në formën e dronëve Shahed, të cilët thuhet se rusët tani po i prodhojnë vetë.

Në të kundërt, Izraeli ka një nga forcat ajrore më të avancuara në botë. Sipas bilancit ushtarak të IISS, Izraeli ka të paktën 14 skuadrone avionësh – duke përfshirë F15, F16 dhe avionët më të fundit të fshehtë F-35.

Izraeli gjithashtu ka përvojë në kryerjen e sulmeve në thellësi të territorit armik.sn

Izraeli kërkoi të dielën që Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara të veprojë për të ndëshkuar Iranin, pas një sulmi të pashembullt ushtarak iranian ndaj Izraelit, që Teherani tha se ishte në hakmarrje për një sulm të dyshuar izraelit në ambasadën e tij në Siri, në fillim të këtij muaji.

“Sot, këshilli duhet të ndërmarrë veprime”, i tha Këshillit të Sigurimit i dërguari i Izraelit në OKB, Gilad Erdan. “Dënojeni Iranin për terrorin e tij; rivendosni sanksionet gjymtuese; shpallini Rojat Revolucionare iraniane si një organizatë terroriste. Duhet të veprohet tani. Jo për hir të Izraelit, jo për hir të rajonit, por për hir të botës”, tha ai.

Izraeli kërkoi takimin urgjent të këshillit pas një sulmi të drejtpërdrejtë në territorin e tij nga Irani, i cili tha se përfshinte 170 dronë dhe mbi 150 raketa. Izraeli tha se mbrojtja e tij ajrore, së bashku me ato të Shteteve të Bashkuara dhe aleatëve të tjerë, rrëzuan 99 për qind të tyre.

I dërguari izraelit Erdan kritikoi këshillin që nuk u vuri veshin paralajmërimeve të Izraelit përgjatë viteve për Iranin. Ai tha se komuniteti ndërkombëtar qëndroi i heshtur për ngritjen e “një Rajhu islamik shiit”, por me sulmin e drejtpërdrejtë të Iranit ndaj Izraelit, regjimi tani është shpërfaqur.

Ai tha se Irani kishte “kaluar çdo vijë të kuqe” dhe se Izraeli ruan të drejtën ligjore për t’u hakmarrë.

I dërguari i Iranit tha se iranianët nuk kishin zgjidhje tjetër veçse të ushtrojnë të drejtën e tyre për vetëmbrojtje pas sulmit të 1 prillit në ambasadën e tyre në Damask, dhe dështimit të Këshillit të Sigurimit për ta dënuar zyrtarisht atë.

Disa diplomatë të këshillit thanë se Shtetet e Bashkuara, Franca dhe Britania bllokuan një dënim të sulmit të 1 prillit, sepse kishin pikëpyetje nëse objektet iraniane po përdoreshin për operacione të fshehta.

“Ky regjim i paligjshëm ka kryer shumë krime mizore kundër popullit tonë”, tha ambasadori iranian Amir Saeid Iravani duke folur për Izraelin. “Ky regjim pranoi hapur përgjegjësinë e tij për operacionet terroriste dhe shkatërruese të kryera kundër zyrtarëve, shkencëtarëve dhe civilëve iranianë dhe sabotimit të infrastrukturës sonë bërthamore paqësore në vitet e fundit”.

Izraeli dyshohet se ka kryer disa sulme ajrore, atentate dhe sulme kibernetike ndaj Iranit në vitet e fundit, shumica të përqendruara në programin e tyre bërthamor. Izraeli kurrë nuk i konfirmon publikisht operacionet e tilla.

I dërguari Iravani tha se Irani “nuk kërkon përshkallëzim apo luftë në rajon”, por do të mbrohet nëse është e nevojshme.

Ai gjithashtu theksoi se Irani nuk dëshiron një konflikt me Shtetet e Bashkuara.

“Ne treguam përkushtimin tonë për paqen duke ushtruar përmbajtjen tonë për përfshirjen e ushtrisë amerikane në pengimin e dronëve dhe raketave iraniane të nisura kundër objektivave ushtarake në territoret e pushtuara palestineze”, tha ai. “Kjo nënvizon përkushtimin tonë për uljen e tensioneve dhe shmangien e zgjerimit të konfliktit”.

Por. ai shtoi se nëse ushtria e Shteteve të Bashkuara fillon ndonjë operacion kundër vendit të tij, qytetarëve ose interesave të tij të sigurisë, Irani do të “përgjigjet me të njëjtën masë”.

I dërguari i Shteteve të Bashkuara, Robert Wood, tha se Uashingtoni nuk po kërkon një përshkallëzim me Teheranin, por lëshoi një paralajmërim.

“Më lejoni të jem i qartë, nëse Irani ose zgjatimet e tij ndërmarrin veprime kundër Shteteve të Bashkuara ose veprime të mëtejshme kundër Izraelit, Irani do të mbahet përgjegjës”, tha ai.

I dërguari Wood tha se Shtetet e Bashkuara do të fillojnë këshillimet me vendet e tjera për të “shqyrtuar masa shtesë për ta mbajtur Iranin përgjegjës këtu në Kombet e Bashkuara”. Ai nuk dha hollësi se çfarë mund të përfshijë kjo, por i kërkoi Këshillit të Sigurimit të “dënojë pa mëdyshje” veprimet e Iranit dhe t’u bëjë thirrje partnerëve dhe zgjatimeve të tij t’i japin fund sulmeve të tyre.

Grupet e mbështetura nga Irani, përfshirë Hezbollahun në Liban dhe Huthit në Jemen, kanë qëlluar me raketa në drejtim të Izraelit, dhe Houthit kanë kryer sulme ndaj anijeve në Detin e Kuq dhe Ngushticën e Hormuzit.

Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së iu drejtua takimit urgjent, duke bërë thirrje për ulje të tensioneve.

“Është koha të tërhiqemi nga buza e greminës”, tha sekretari Antonio Guterres, duke shtuar se as Lindja e Mesme dhe as bota nuk mund të përballojnë më shumë luftë.

Shumica e anëtarëve të Këshillit të Sigurimit dënoi përshkallëzimin dhe u bëri jehonë thirrjeve të shefit të ë OKB-së për ulje tensionesh dhe diplomaci, ndërsa shprehu shqetësimin për rrezikun e zgjerimit të trazirave rajonale.

Në një veprim të paprecedentë, Irani sulmoi të shtunën Izraelin ndërsa mbrojtja ajrore e këtij të fundit e ndihmuar edhe nga aleatët, SHBA, Britania, Jordania dhe Arabia Saudite arritën të rrëzojnë rreth 99 % të më shumë se 300 dronëve dhe raketave të lëshuara nga Irani. Por tensionet mbeten të larta, mes frikës për përshkallëzim të mëtejshëm në rast të një kundërsulmi të mundshëm izraelit. Presidenti amerikan, Joe Biden tha se do të thërrasë një takim të G-7-ës për të koordinuar një përgjigje të bashkuar diplomatike. Ekspertët thonë se ky sulm shënoi një kapitull të ri në histori.

Izraeli njoftoi të dielën se kishte përballuar me sukses sulmin e paprecedentë nga Irani, ndërsa ushtria izraelite dhe aleatët rrëzuan 99% të më shumë se 300 dronëve dhe raketave të lëshuara drejt territorit izraelit.

“Të shtunën Irani ndërmori një sulm kundër Izraelit dhe nisi më shumë se 300 dronë dhe raketa. Kërcënimi iranian u përball me epërsinë ajrore dhe teknologjike të Forcave të Mbrojtjes të Izraelit së bashku me një koalicion të fortë me aleatët, i cili së bashku goditi shumicën e dronëve dhe raketave. Ne goditëm 99% të kërcënimeve të lëshuara ndaj territorit të Izraelit. Kjo është një arritje strategjike shumë e rëndësishme”, tha zëdhënës i Ushtrisë izraelite.

Por tensionet rajonale mbeten të larta, mes frikës për përshkallëzim të mëtejshëm në rast të një kundërsulmi të mundshëm izraelit.

Presidenti amerikan Joe Biden tha se “ai do të thërriste një takim të G-7-ës (shtatë vendet më të industrializuara të botës) për t’u koordinuar një përgjigje të bashkuar diplomatike ndaj sulmit të paprecedentë të Iranit”.

Sipas analistëve, gjuha e deklaratës tregoi se administrata Biden nuk dëshiron të futet në një konflikt më të gjerë ushtarak. Një zyrtar i lartë amerikan tha se Uashingtoni e kishte informuar Izraelin se nuk planifikon të godasë vetë Iranin.

Sulmet iraniane ndaj Izraelit ndodhën pas një sulmi ajror në një ndërtesë konsullore iraniane në Siri në fillim të këtij muaji, ku u vranë dy gjeneralë iranianë. Izraeli as nuk e ka konfirmuar dhe as mohuar përgjegjësinë për këtë sulm.

“Mendoj se trysnia ndaj udhëheqësit suprem Ayatollah Khamenei u rrit deri në pikën ku Irani e ndjeu se ishte e nevojshme që nëse nuk i kryente këto sulme ndaj Izraelit, Izraeli thjesht do të vazhdonte të merrte gjeneralët iranianë një nga një”, thotë për Zërin e Amerikës, Barbara Slavin, eksperte pranë qendrës “Stimson” .

Prej vitesh, Izraeli dhe Irani kanë zhvilluar një luftë në hije me incidente si sulmi ndaj konsullatës në Damask, por sulmet e së shtunës ishin sulmet e para të drejtpërdrejta iraniane ndaj Izraelit, pavarësisht dekadave të armiqësisë që daton që nga Revolucioni Islamik i vitit 1979.

“Ky është një kapitull i ri për historinë e Lindjes së Mesme. Deri në këtë pikë, as Irani dhe as Izraeli nuk e kishin sulmuar drejtpërdrejt njëri-tjetrin nga territori i tij. Irani tani e ka ndryshuar këtë. Për Izraelin, kjo do të thotë se Irani mund të bëjë sulme të ngjashme në të ardhmen. Po kështu, kjo do të thotë se Izraeli tani ka të drejtë ta bëjë të njëjtat sulme kundër vetë Iranit. Veprimet e Iranit kanë ndryshuar rrjedhën e dinamikës së sigurisë rajonale”, thotë për Zërin e Amerikës eksperti Norman Roule.

“Përshkallëzimi i dhunës është shumë i rrezikshëm. Shumë prej nesh që e kemi parë me habi luftën e Gazës gjatë 6 muajve të fundit, jemi të shqetësuar se ky lloj përshkallëzimi mund të sillte një konflikt më të gjerë, nëse situata në Gaza nuk zgjidhet shpejt”, thotë për Zërin e Amerikës Barbara Slavin, eksperte pranë qendrës “Stimson” .

Izraeli ndër vite ka krijuar me ndihmën e Shteteve të Bashkuara një sistem të mbrojtjes ajrore, i aftë të përballojë një sërë kërcënimesh, duke përfshirë raketa me rreze të gjatë, dronë apo raketa me rreze të shkurtër veprimi.

Ky sistem, së bashku me avionët amerikanë, britanike dhe të aleatëve të tjerë bënë që Izraeli të përballonte me sukses sulmin masiv iranian, ndërkohë që ushtria është në luftë me grupin militant Hamas në Gazë dhe Hezbollahun në Liban. Si Hamasi ashtu edhe Hezbollahu mbështeten nga Irani.

“Teknologjia iraniane nuk arriti të depërtojë përtej mbrojtjes ajrore perëndimore. Po ashtu ushtria iraniane ishte në gjendje të demonstronte se ishte e gatshme të godiste Izraelin. Pavarësisht reputacionit ushtarak të Izraelit dhe pavarësisht mbështetjes së Izraelit nga Shtetet e Bashkuara dhe Mbretëria e Bashkuar. Por është e pamundur të thuhet sonte se Irani do të largohet nga ky sulm me ndjenjën se ka frenuar Izraelin apo Shtetet e Bashkuara”, thotë eksperti Norman Roule për Zërin e Amerikës.

Gjenerali Mohammad Hossein Bagheri, shefi i Shtabit të Forcave të armatosura iraniane, tha se operacioni kishte përfunduar, njoftoi agjencia shtetërore e lajmeve IRNA.

“Ne nuk kemi ndërmend të vazhdojmë operacionin kundër Izraelit”, citohet të ketë thënë ai.

Presidenti i Iranit, Ebrahim Raisi, pretendoi se Irani i kishte dhënë një mësim Izraelit dhe paralajmëroi se “çdo aventurë e re kundër interesave të kombit iranian do të përballej me një përgjigje më të rëndë dhe pa keqardhje nga Republika Islamike e Iranit”.