VOAL

VOAL

Please Wait ...
0%

VOAL

Studim: Shkrirja e akujve mund të rrisë nivelin e detit për 7 metra

By | December 7, 2018

Niveli i ujit të detit mund të rritet deri në shtatë metra për shkak të shkrirjes së vazhdueshme të shtresave të mëdha të akullit në Groenlandë, ka treguar një studim.

Hulumtuesit nga Instituti Oqeanografik “Woods Hole” zbuluan se akullnajat në Groenlandë shkrihen 33 për qind më shumë sesa mesatarja e shekullit të 20-të.

Hulumtuesja Sarah Das tha se shtresat e akullit në Groenlandë vazhdojnë të shkrihen në një mënyrë “të paprecedentë”.

Sipas studimit, nëse shtresat e mëdha të akullit në këtë vend vazhdojnë të shkrihen me intensitet të tillë, niveli i ujit të detit mund të rritet deri në shtatë metra.

Tetë nga dhjetë qytete të mëdha në botë që gjenden pranë brigjeve detare mund të preken nga niveli në rritje i detit, thuhet më tej.

Rezultatet e studimit u botuan në revistën “Nature”. aa

Fjalë kyçe: , ,

Komentet

Lajme të ngjashëm

Më 21 Gusht 1609 Galileo Galilei, me ndërtimin e teleskopit të parë, revolucionarizoi botën e astronomisë

VOAL – Më 21 Gusht 1609 Galileo Galilei revolucionarizoi botën e astronomisë: ai i paraqiti teleskopin e tij qeverisë veneciane. Ai kishte meritën e përmirësimit dhe të përdorimit të parë astronomik të lenteve, të cilat u ndërtuan në vitin 1607 nga zejtarët holandezë.

 

Për ndërtimin e teleskopit të tij, Galileo përdori duart: ai i lëmoi thjerrëzat, i kombinoi ato në mënyrë të përkryer, mblodhi copa të ndryshme. Ai ndërtoi një tub druri, me dy lente qelqi në skajet, njëra konkave dhe tjetra konvekse, të gjitha të kombinuara me pajisje të ndryshme. Ai pastaj kombinoi vetëdijen për lidhjen midis instrumenteve të tij dhe metodën shkencore, me aftësinë e tij të jashtëzakonshme për t’i krijuar dhe ndërtuar ato. Me rezultatin e aftësisë për të shumëzuar fuqinë zmadhuese të teleskopit tuaj nga 3x (tre zmadhime), deri në 8x, pastaj duke arritur 20-30 zmadhime. Lentet Hollandeze u shndërruan në të vërtetë në teleskop Galilean.

Përmes gjenialitetit të tij, ishte e mundur për të vëzhguar kozmosin për herë të parë, me një mjet shumë më të fuqishëm dhe “shkencor” sesa syri lakuriq.

Ai e drejtoi instrumentin e tij drejt qiellit dhe gjëja e parë që vuri re ishte Hëna, e cila nuk rezultoi të ishte aq e qetë sa mendohej të ishte deri atëherë, por identifikoi malet dhe kraterat e saj.

Ai vuri re rajone të lehta dhe të errëta dhe mori informacionin e parë për lëvizjet hënore. Ai vëzhgoi fazat e Venusit dhe pikat e diellit, ai vëzhgoi Saturnin por pa dalluar unazat, të cilat ai shkëmbeu për bulëza të vetë planetit, duke menduar kështu që ishte një planet “tretrupësh”.

Ai zbuloi yllësinë e Rrugës së Qumështit, me grupimet e tij të yjeve dhe trupave qiellorë, identifikoi katër satelitët kryesorë të Jupiterit (Io, Europa, Ganimede, Kalisto) të cilat ai i quajti “Satelitët Medici”, për të bërë homazhe tek familja Medici. Zbulimi i këtyre elementëve hodhi poshtë tezën se të gjithë planetët rrotullohen rreth Tokës, duke konfirmuar në vend të kësaj teorinë heliocentrike të Niccolò Copernico, në dëm të teorisë gjeocentrike të Aristotelit, e cila gabimisht pretendoi ekzistencën e një universi me Tokën në qendër.

Galileo Galilei Galileo e quajti shpikjen e tij “Teleskop” (nga greqishtja tele = “larg” dhe skopeo = “Vëzhgoj”) dhe gjetjet e tij u botuan 12 Mars 1610 në Sidereus Nuncius.

Ai kombinon shkencën dhe teknologjinë, duke treguar aplikimin e parë të teleskopit të refraktorit, në të cilin imazhi përqendrohet përmes përdorimit të lenteve të montuara me mjeshtëri.

Falë Galileut, në 400 vjet vizioni i universit është revolucionarizuar plotësisht. Dy teleskopët e vetëm të Galileut ruhen aktualisht në Museo Galileo – Muzeu i Historisë së Shkencave në Firence.

Galileo tha: “Unë e vlerësoj më shumë gjetjen e një gjëje të vërtetë, megjithëse një gjë e vogël, që “që iu përgjigjet pyetjeve më të mëdha të një kohe të  gjatë”.

Një shembull tjetër në historinë e njerëzimit të një njeriu në kërkim të së vërtetës, i cili kërkon një shpjegim për atë që ne vëzhgojmë, pa besuar verbërisht teoritë e atyre që, nga padituria, mohojnë çdo të vërtetë që nuk është “në përputhje” me disa paragjykime.

Anija kozmike e Indisë Chandrayaan-2 ka filluar orbitojë rreth Hënës

New Delhi

Anija kozmike pa pilot e Indisë “Chandrayaan-2” ka filluar orbitimin e saj rreth Hënës, njoftoi Organizata e Kërkimit Hapësinor të Indisë (ISRO), transmeton AA.

Në njoftim e ISRO-së theksohet se Chandrayaan-2, e cila është larguar nga bota para një muaji, tashmë me sukses ka hyrë në orbitën e Hënës.

Më tej njoftohet se Chandrayaan-2 do të vazhdojë orbitimin përreth Hënës derisa të arrijë 100 kilometra në sipërfaqen e Hënës.

Chandrayaan-2 pasi të arrijë këtë distancë planifikohet të zbarkojë automjetin hulumtues më 7 shtator midis dy kraterëve në polin jugor të Hënës, ku pritet të hulumtojë kraterët për të cilët mendohet se kanë 100 milionë ton ujë.

India, anijen kozmike Chandrayaan-1, e kishte dërguar në vitin 2008 në Hënë, ndërsa edhe në vitin 2014 kishte dërguar një anije në orbitën e Marsit. aa

Nis në Prishtinë seminari ndërkombëtar i gjuhës shqipe

Prishtinë

Universiteti i Prishtinës – Fakulteti i Filologjisë ka shpallur të hapur të hënën seminarin e 38-të ndërkombëtar të Gjuhës, Letërsisë dhe Kulturës Shqiptare.

Edhe këtë vit seminari u organizua me pjesëmarrës nga Universiteti i Tiranës dhe mysafirë të shumtë nga vende të ndryshme të Evropës dhe më larg.

Drejtori i Seminarit, Shkumbin Munishi, tha se këtë vit bëhen 45 vjet që kur organizohet kjo ngjarje.

Munishi tha se pjesëmarrja e dashamirëve të huaj të gjuhës e kulturës shqipe e bënë këtë ngjarje të veçantë.

Ndërsa kurset e gjuhës që do të ofrojë ky seminar, sipas tij, do të jenë mundësi e mirë për ta mësuar gjuhën shqipe.

“Edhe seminari i sivjetmë do të ketë dy komponentë kryesorë. Komponenti i parë është ai didaktik, i zhvilluar për vite me radhë nëpërmjet kurseve të gjuhës shqipe që organizohen për studentë, studiues dhe dashamirës të shqipes. Kurset intensive në tri nivele të cilat organizohen në kuadër të seminarit, janë mundësi e mirë për seminaristët që jo vetëm të fillojnë ta mësojnë shqipen, por edhe ta përsosin atë dhe të ardhmen të merren me studimin e saj”, tha Munishi.

Dekanja e Fakultetit Filologjik, Lindita Rugova, tha në ditën e parë të këtij seminari se investimi në të është “është investim për ardhmërinë e një shteti”.

“Institucioni i seminarit është i koncepti më i fortë i ndërkombëtarizimit të albanologjisë në botë. Është prezantimi më me vlerë i shkencës vendore vështruar nga një kënd global. Seminaret janë miqësi të reja dhe të vjetra mes studiuesish. Janë rrjetet e reja shkencore dhe kulturore që na bëjnë më të pranishëm në arenën ndërkombëtare”, tha Rugova.

Rektori i Universitetit të Tiranës, Mynyr Koni, në fjalën e tij, kërkoi që të krijohet hapësira që ky seminar të organizohet edhe në Tiranë.

“Sot ne ndodhemi në një situatë akoma më të veçantë ku prezent kemi dy shtete shqiptare. Shqipëria dhe Kosova. Nga ana tjetër ndodhemi në një situatë akoma më të privilegjuar ku shqiptarët tanë që ndodhen në trojet e Maqedonisë dhe në Malin e Zi janë në pozitë më të konsoliduar. Në këto kushte detyra jonë si akademikë, si studiues dhe si drejtues të institucioneve është me rëndësi të veçantë për ta mbështetur, për ta fuqizuar këtë aktivitet; për të rritur në nivelin më të lartë këtë bashkëpunim”, tha Koni.

Në këtë seminar, i cili do të zgjasë deri më 30 gusht, marrin pjesë rreth 100 studentë nga vendi dhe të huaj dhe 40 ligjërues.

Qëllimi primar i organizimit të tij fillimisht ishte ofrimi i ndihmës për studentët dhe studiuesit e huaj që interesohen për gjuhën, letërsinë e kulturën shqiptare si dhe për shkencat albanologjike. aa

“Biostar 2”, izraelitët zbulojnë bankën gjigande me të dhëna biometrike –

Rreth një milionë shenja gishtërinjsh dhe të tjera të dhëna biometrike me sa duket janë të pambrojtura në mënyrë të koduar në internet dhe mund të tërhiqen lehtësisht. Të dhënat vijnë prej sistemit “Biostar 2” të firmës koreane të sigurisë Suprema, e cila, sipas të dhënave të saj, është kryesuese në tregun në Europë sa i përket kontrollit të aksesit në sistemet biometrike. Lidhur me këtë hallkë të dobët sigurie fillimisht pati njoftuar gazeta britanike “Guardian” si dhe portali izraelit “Calacalist”.

“Biostar 2” punon me shenjat e gishtërinjve apo scanimin e fytyrës në një platformë interneti për çelësat inteligjentë të dyerve, përmes të cilave sipërmarrjet mund të organizojnë vetkontrollin e aksesit për në zyrat e magazinat e tyre. Ky sistem sipas të dhënave të “Guardian” përdoret edhe prej policisë britanike si dhe prej disa sipërmarrjeve të mbrojtjes dhe bankave.

Boshllëku i madh i sigurisë u zbulua nga studiuesit izraelitë, Noam Rotem dhe Ran Lokar, të cilët punojnë për shërbimin “vpnMentor”. Kjo pikë e dobët në sistem ka bërë, që të mund të merret kontrolli i plotë ndaj sistemit, thotë Rotem nga portali “Calcalist”.

Studiuesit arritën të kenë akses në mbi 27.8 milionë të dhëna (23 Gigabyte), ndër to shenja gishtërinjsh dhe tipare dalluese të fytyrës, fotografi të përdoruesve, emra të pakoduar të përdoruesve dhe fjalëkalime, protokolle të institucioneve, shkallë të sigurisë dhe të drejta përdorimi e deri edhe të dhëna personale të personelit.

Ata kishin madje mundësi që të vendosnin të dhëna të reja në llogaritë e firmës dhe t’i manipulonin ato. Studiuesit u shprehën të indinjuar, që në sistem të dhënat biometrike ishin regjistruar në përgjithësi të pokoduara. “Në vend që të regjistronin një Hash të shenjës së gishtërinjve, që nuk mund të riprodhohet, ata kishin regjistruar shenjat faktike të gishtërinjve, të cilat mund të kopjohen dhe të përdoren për qëllime të këqia”, i thanë studiuesit gazetës “Guardian”.

Drejtuesi i marketingut i Suprema, Andy Ahn, i tha “Guardian”, se sipërmarja ka ndërmarrë një “verifikim të menjëhershëm” të informacioneve të vëna në dispozicion nga vpnMentor. Klientët do të informohen në rast të kërcënimit nga ndonjë rrezik. Kjo dobësi në sistem ndërkohë është kapërcyer.

Gjendet fosili i “papagallit më të madh në botë”

Melbourne

Në gërmimet e bëra në rajonin Otago qendror të Zelandës së Re, është gjetur fosil i papagallit që është i një lloji dy herë më i madh se Kakapo, një lloj papagalli i cili njihet si më i madhi dhe më i rëndë.

Sipas lajmit të Radios së Zelandës së Re, në gërmimet e bëra në St. Bathans në rajonin Otago qendror të ishullit jugor të vendit, janë gjetur fosilet e “papagallit më të madh në botë”.

Papagalli gjigand u emërtua me emrin “Heracles” (Herakliu), mendohet se është i lartë rreth 1 metra dhe peshon 7 kilogram.

Kjo tregon se është dy herë më i madh se papagalli më i madh në botë, Kakapo.

Docenti Trevor Worthy nga Universitetit Flinders, theksoi se fosili i cili është i vjetër rreth 19 milionë vite është një zbulim i rëndësishëm. “Ka 20 vite që gërmojmë këto shtretër të fosileve. Çdo vit, nxjerrim zogj të rinj dhe kafshë të tjera. Herakliu, pavarësisht që është ndër shpendët më të mrekullueshëm që kemi zbuluar, pa dyshim ka edhe shumë lloje që presin të zbulohen”, u shpreh ai. aa

Historia budiste që na mëson të injorojmë ata që na lëndojnë

Ne jemi kaq të përdorur saqë reagojmë me nerva kur dikush na bën një dëmtim, gjë që na bën të mërzitemi ditën ose nganjëherë gjithë jetën. Kjo histori budiste na tregon se shpesh lumturia jonë mund të varet nga injorimi i atyre që na dëmtojnë.

 

Sa herë jemi ndjerë të ofenduar, trishtuar, zemëruar nga sjellja e të tjerëve? Këto lloj reagimesh janë normale dhe janë pjesë përbërëse e të qenit njerëzor, problemi lind kur ndjenjat negative fillojnë të marrin përsipër dhe përfundojnë duke na veshur.

Të mësosh të injorosh një person toksik nuk është e lehtë, por ai nënkupton një ndryshim të thellë të qëndrimit. Ne duhet të mësojmë të hapim mendjen dhe t’i shohim gjërat nga një këndvështrim tjetër. Në këtë kuptim do të flasim për “pranimin radikal”, një teknikë e zhvilluar nga psikologu Marsha M. Linehan i Universitetit të Uashingtonit.

Çfarë nënkupton pranimi radikal? Ai është pranimi i një gjëje pa e gjykuar atë. Le të marrim një shembull: kur dikush na shqetëson me fjalët ose me gjestet e tij, është sepse ne vetë presim gjëra specifike nga ai person dhe hedhim poshtë të ndryshmet.

Sipas Linehan, ky refuzim ushqehet nga zhgënjimi, pakënaqësia, urrejtja ose trishtimi, përkundrazi, kur praktikojmë pranimin radikal, thjesht supozojmë se çfarë ka ndodhur, pa bërë vlerësime. Distanca psikologjike krijon një lloj mburoje dhe siguron që nga një situatë ose një tjetër ne nuk do të dëmtojmë emocionalisht.

Për të qenë të lumtur duhet të injorojmë

Thuhet se një herë, një njeri iu afrua Budës dhe, pa thënë asnjë fjalë e pështyu në fytyrë. Dishepujt e tij u zemëruan.

Ananda, dishepulli më i afërt, e pyeti Budën:

– Më jepni leje për t’i dhënë këtij njeriu atë që meriton!

Buda e pa veten me qetësi dhe iu përgjigj Anandas:

– Jo. Do t’i flas atij.

Dhe duke bashkuar pëllëmbët e duarve të tij në nderim, ai i tha atij njeriu:

– Faleminderit. Me gjestin tuaj më lejove të shihja se zemërimi më ka braktisur. Unë jam jashtëzakonisht mirënjohës. Gjesti juaj ka treguar gjithashtu se Ananda dhe dishepujt e tjerë ende mund të sulmohen nga zemërimi. Faleminderit! Ne të jemi shumë mirënjohës ty!

Natyrisht, njeriu nuk po e besonte atë që dëgjoj, ndihej i tronditur dhe i pikëlluar. Ai nuk mund ta besonte atë që kishte ndodhur. E kishte kapur një tronditje në të gjithë trupin e tij, djersitja bëri që rrobat të lageshin. Në jetën e tij ai kurrë nuk kishte takuar një njeri me një karizëm kaq të fortë. Buda kishte shkatërruar mendimet dhe mënyrën e tij të të jetuarit dhe të vepruarit.

Të nesërmen njeriu u kthye te mjeshtri dhe u hodh në këmbët e tij. Pastaj Buda u kthye tek Ananda:

– A e shihni? Ky njeri u kthye të më tregonte diçka. Edhe ky gjest i prekjes së këmbëve të mia është mënyra e tij për të më treguar atë që ai ndryshe nuk mund ta shpjegojë me fjalë.

Burri e pa Budën dhe tha:

– Më fal për atë që ju kam bërë dje.

Zotëria u përgjigj se nuk kishte asgjë për t’i falur dhe shpjeguar:

Duke qenë se rrjedha e ujit nuk është kurrë e njëjtë, as njeriu nuk është njësoj si më parë. Unë nuk jam më i njëjti person që ke bërë diçka dje. Dhe as ai që dje më pështyu mua nuk është këtu. Nuk shoh asnjeri të zemëruar si ai. Tani nuk je i njëjti njeri si dje, nuk më bën asgjë, prandaj duhet të fal. Të dy njerëzit, njeri që shpërtheu dhe ai që mori pështymën, nuk janë më këtu. Pra, tani le të flasim për diçka tjetër.

Çfarë na mëson Buda me këtë histori?

Personi i ndershëm dhe i drejtë nuk ka arsye të reagojë ndaj veprave, sepse ato vijnë nga imazhi që mund të ketë një mendje e shtrembëruar dhe jo nga realiteti i fakteve. Pra, nëse dikush sillet keq me ju, mos lejoni që qëndrimi i tij të ndryshojë balancën tuaj psikologjike. Ai vetëm ju lëndon tek gjëja që ju i jepni shumë rëndësi.

Buda pastaj na mëson se gjërat mund të ndryshojnë shpejt dhe ne gjithashtu duhet të kemi inteligjencën për ta kuptuar atë./ Revista Psikologjia

Sinjalet që të bëjnë të kuptosh se ke lidhje shpirtërore me dikë

Njerëzit që takojmë gjatë jetës tonë janë me të vërtetë shumë. Secili është unik dhe është formuar ndryshe, me disa prej këtyre ne mund të krijojmë një lidhje shumë të veçantë shpirtërore, sikur t’i kemi njohur gjithë jetën. Lidhja shpirtërore është një nga lidhjet më të fuqishme që mund të kemi me këdo. Por si mund ta identifikojmë këtë lidhje të veçantë?

 

Këtu janë 7 shenja që ju tregojnë se ju jeni shpirtërisht të lidhur me dikë:

Instinkti juaj ua tregon

Ju nuk e dini se si dhe pse, por dini që jeni shpirtërisht të lidhur me atë person të veçantë, pa asnjë hije dyshimi. Kur dikush është i lidhur shpirtërisht me dikë, instinkti i përgjigjet maksimumit dhe nuk ka ndonjë arsye logjike ose shkencore që mund ta shpjegojë këtë ndjenjë të mrekullueshme.

Ju ndiheni të sigurt dhe të fortë

Kur keni një lidhje shpirtërore me dikë, prania e tij ju bën të qetë dhe paqësor. Ankthi, frika dhe nervozizmi zhduken falë pranisë së këtij personi dhe kjo është gjithashtu e vërtetë për të kundërtën. Për më tepër, ndiheni shumë të fortë dhe të sigurt si emocionalisht ashtu edhe fizikisht.

Ju ndiheni të lirë të jeni vetvetja

Me njerëzit me të cilët keni një lidhje shpirtërore ju ndjeheni të lirë të jeni vetvetja, ndërsa në marrëdhënie të tjera ju mendoni se duhet të ndryshoni ose të mbani një maskë. Ju ndjeheni të lirë të shprehni veten pa u ndjerë të gjykuar, nuk keni asnjë shqetësim dhe nuk ka asgjë që ju pengon. Ekziston një ndjenjë e pabesueshme e çlirimit brenda dhe jashtë jush.

Duket se i njihni ata prej një jete

Kur ju mendoni se jeni të lidhur shpirtërisht me dikë, ndjeni se i njihni këta njerëz prej një jete. Sigurisht që do ta keni përjetuar këtë ndjesi të paktën një herë në jetën tuaj. Tek njerëzit më të ndjeshëm mund të ndodhë që të përjetojnë regresione spontane dhe t’i kujtojnë qartë këta njerëz në jetën e tyre dhe në vende të tjera. Tek ta ka një lloj familjariteti që ju tërheq dhe brenda jush ndjeni një lidhje shumë të thellë.

Ju i besoni atyre

Nëse nuk mund t’u besoni njerëzve me të cilët keni lidhje shpirtërore, atëherë nuk mund t’i besoni askujt tjetër. Besimi që keni për ta është absolut edhe nëse jeni një person që e ka të vështirë t’u besojë të tjerëve.

Mund ta kuptoni edhe përmes heshtjes

Heshtja është një nga metodat me të cilat dikush mund ta komunikojë kur jeni të lidhur shpirtërisht me dikë. Nuk ka nevojë të shprehësh me fjalë ndonjë emocion ose ndjenjë që ndjen. Nëse është zemërim, ankth, gëzim ose frikë, ata që kanë një lidhje të thellë shpirtërore me ju, mund ta kuptojnë gjendjen tuaj, pa patur nevojë për shumë shpjegime.

Keni biseda të thella

Bisedat që mund të keni me këta njerëz nuk janë kurrë sipërfaqësore, sepse ju jeni në gjendje të eksploroni veten tuaj të brendshme kur jeni së bashku. Bisedat bëhen me të vërtetë intensive dhe plot kuptim dhe secila prej tyre përfundon duke rritur njohuritë për veten dhe gjithçka që ju rrethon. /Revista Psikologjia/

Rritja e nivelit të detit kërcënon ekzistencën e qytetit bregdetar

Fairbourne, Uells

Bota tashmë po përballet me refugjatët e klimës, njerëzit shtëpitë e të cilëve janë përmbytur nga rritja e nivelit të detit. Por në Uells të Britanisë, banorët e një qyteti bregdetar janë të hutuar dhe të zemëruar për shkak të një vendimi politik për të lejuar natyrën të bëjë të vetën dhe për ta lënë qytetin të zhytet në det. Korrespondenti i Zërit të Amerikës Kevin Enochs njofton.

Fairbourne është një qytet i bukur, por në nivel të ulët në fund të një grykëderdhjeje.

Dhe ngadalë por me siguri, qyteti po zhytet në ujë.

Përparimi i ngadalshëm i oqeanit ka bërë që udhëheqësit politikë të Uellsit të rekomandojnë që qyteti të shpërbëhet duke filluar nga viti 2045 dhe të zhduket deri në vitin 2055.

Banorët pa dyshim që nuk janë të kënaqur me këtë ide.

“Ata thonë se do ta shkatërrojnë qytezën tonë në vitin 2045 apo 2055. Po përse? Na tregoni shifrat që po përdorni për të thënë se niveli i detit do të rritet kaq shpejt në këtë periudhë kohore”, thotë Stuart Eves, me qendrën e kampingut Ynysfaig.

Por, shkencëtarët janë të shqetësuar se në një mënyrë ose në një tjetër oqeani po përpin qytetin Fairbourne.

“Evolucioni natyror i një bregdeti është shumë, shumë i ngadalshëm, por nëse përpiqesh të luftosh kundër kësaj në thelb, kur ke një lloj dobësimi të vogël ose ndoshta kur ndodh një stuhi e vërtetë, kjo shkakton ndryshime shumë, shumë të shpejta dhe ndoshta katastrofike”, thotë Martin Austin, shkencëtar në Universitetin Bangor.

Vlera e pasurive të patundshme ka rënë dhe banorët thonë se nuk janë të sigurt se çfarë do të bëjnë ndërkohë.

“Është e pakëndshme të quhemi qyteti i parë i refugjatëve të klimës. Ne duam përgjigje tani. Duam të dimë nëse muri i detit do të çahet para vitit 2045 dhe se çfarë do të ndodhë me ne”, thotë Angela Thomason me Këshillin e Komunitetit në Fairbourne.

Përgjigjet janë të vështira, por udhëheqësit politikë thonë se duhet bërë diçka, ose njerëzit do të vdesin kur të rritet niveli i ujit.

“Ka një pikë ku bëhet ekonomikisht e padobishme dhe me rrezik të madh për jetën për të ruajtur Fairbourne-in. Prandaj, raporti rekomandon që shpërbërja e qytetit të fillojë nga viti 2045”, thotë këshilltarja Catrin Wager.

Shkencëtarët thonë se ndërsa ndryshimet klimatike po ngrenë nivelin e detit në mbarë botën, gjithnjë e më shumë qytete dhe fshatra pranë oqeanit do të duhet të përballen me këtë problem.

Dhe ndërsa banorët e Fairbourne-it nuk janë të kënaqur të bëhen refugjatë të klimës, ata janë vetëm disa mijëra nga miliona njerëz që pritet të zhvendosen nga rritja e nivelit të detit gjatë 50 viteve të ardhshme.

Studimi alarmant/ Sot në 29 korrik Toka i ka shpenzuar rezervat e 2019-s. Njerëzimi jeton me kredi…

Më 29 korrik njerëzimi hedh hapin tej një pragu alarmues. Kjo datë shënon ditën e shterimit të resurseve të Tokës, pikëkthesën kur për çdo vit fillojmë t’i konsumojë burimet natyrore në raport të zhdrejtë me aftësinë e tyre për t’u ripërtërirë.

 

Bëni llogaritë: vetëm për 209 ditë të vitit kemi konsumuar burimet e një viti të plotë, duke variuar nga ushqimi e deri tek lënda drusore. Ne po e përdorim natyrën 1,75 herë më shpejt sesa ajo është në gjendje të ripërmbushet. Këto shifra vijnë nga “Global Footprint Network”, një organizatë jofitimprurëse ndërkombëtare që llogarit buxhetin tonë vjetor ekologjik dhe datën në të cilën ne e tejkalojmë atë. Me të superuar këtë buxhet, ne fillojmë të “gllabërojmë” burime me një normë të paqëndrueshme.

“Është një skemë piramidale. Kjo varet nga përdorimi, gjithnjë e më shumë nga e ardhmja që do t’i duhe të paguajë për të tashmen”, thotë Mathis Wackernagel, themelues i organizatës.

Ngjashëm me borxhin financiar, por ca më keq. “Nuk ka asgjë për të rritur ekonominë nëse i shfrytëzojmë burimet tona”, shton ai, “sepse çdo aktivitet ekonomik varet nga kapitali natyror dhe pa atë nuk mund të mëkëmbet.”

Barra e këtij borxhi ekologjik po bëhet gjithnjë e më e rëndë. Ne filluam të mbikonsumojmë burimet natyrore që në vitet ‘70, dhe që prej atëherë trendi ka vijuar me progresion aritmetik, Gjatë 20 vjetëve të fundit, “Dita e Mbishfrytëzimit të Tokës”, është afruar 2 muaj në kohë. Dhe këtë vit, përkon me datën më të afërt në histori.

Pyjet janë prerë në një shkallë alarmante për të siguruar drunj dhe tokë të pastër për bujqësinë. Ne jemi duke mbishfrytëzuar burimet ujore në shëbrim të industrisë dhe të bujqësisë, dhe për të siguruar ujë të pijshëm për qytetetet gjithnjë në zgjerim. Për më tepër, varësia jonë ndaj lëndëve djegëse do të thotë që po prodhojmë emisione të karbonit në nivele që do të na shtyjnë më tej në rritjen e rrezikshme të temperaturës.

Ashtu sikurse me borxhin financiar, ne na mbetet veçse t’i shmangim pasojat. Ndikimi tashmë po bëhet i frikshëm. Zjarret janë më të shpeshta dhe më shkatërruese. Qytetet anembanë botës, nga Cape Town deri në Chennai, po arrijnë fundin e furnizimeve me ujë dhe një raport i rëndësishëm i Kombeve të Bashkuara për biodiversitetin i publikuar në maj, paralajmëronte se deri në 1 milion specie, mund të zhduken pë rrjedhojë e dërrmës me autorësinë e racës njerëzorë.

Sërish sipas “Global Footprint Network”, ndërsa pasojat kanë gjasa të ndikojnë më shumë në vendet më të varfëra, janë popullatat e vendeve më të pasura që jetojnë përtej mundësive të tyre. Nëse të gjithë do të jetonin si njerëzit në Shtetet e Bashkuara, përllogaritet se do të kishim nevojë për pesë toka. Nga ana tjetër, nëse ne të gjithë konsumonim burime me të njëjtin ritëm si njerëzit në Indi, do të duheshin vetëm 7/10 e një planeti për të përmbushur kërkesat tona.

Është një situatë e dalë jashtë kontrollit dhe që nuk do të vazhdojë pafundësisht, vëren me shqetësim Wackernagel. Sido që të ndalet, me fatkeqësi ose me një mirëmenaxhim, është në dorën tonë.

Wackernagel fajëson mosveprimin aktual dhe dështimin e politikanëve dhe ekonomistëve për të kuptuar se ekonomia varet dhe është e lidhur pazgjidhshmërisht me burimet natyrore. Në vend të kësaj, tendenca është trajtimi i konsideratave mjedisore si sekondare, pavarësisht se sa thelbësore janë për aftësinë e ekonomisë për të mbijetuar. Por, kostot e injorimit të tyre do të jenë të mëdha, parashikon Wackernagel.

“Për sa kohë që, për shembull, në Shtetet e Bashkuara, qeveria e Trump nuk mendon se aksioni për klimën është një investim i madh, ata do të bëjnë gjithçka që munden për të shmangur temën”, thotë ai.

“Global Footprint Network” ka nisur një fushatë për t’i dhënë fund Ditës së Mbishfrytëzimit të Tokës, duke synuar ruajtjen e burimeve të mjaftueshme për të zhvendosur këtë “datë përkujtimore” me 5 ditë për çdo vit – kështu që deri në vitin 2050 mund të jetojmë duke u mjaftuar me burimet e planetit tonë.

Organizata ka identifikuar disa fusha në të cilat ne mund të zvogëlojmë konsumin: dizajn më efikas dhe me nivel të ulët të karbonit; duke u larguar nga lëndët djegëse, të cilat përbëjnë pjesën më të madhe të gjurmës sonë zor të riparueshme dhe mbrojtjen e natyrës përmes bujqësisë rigjeneruese.

Mbipopullimi është gjithashtu një pike kyçe disavantazhi, thekson Wackernagel, duke shtuar se një nga zgjidhjet më të mira është ofrimi i të njëjtave mundësive ekonomike dhe për t’u arsimuar grave dhe vajzave, barabar me meshkujt.

“Nuk është për sakrificë,” sqaron Wackernagel. “Gjithçka ka të bëjë me investimin në një të ardhme ku brezi ynë i ardhshëm, fëmijët tanë, mund të lulëzojnë. Ka shumë zgjidhje të mundshme me ndikim shumë të lartë. Përsëri, pyetja është, a duam ne?”

Marrë nga Huffington Post

Përshtati ©LAPSI.AL

Kafshët u ngjitën në hapësirë përpara njerëzve

Para 50 vjetësh, dy astronautë amerikanë u bënë njerëzit e parë që ecën në Hënë. Por, përpara se njerëzit të shkëputeshin nga Toka, ishin astronautët kafshë që lanë gjurmën e tyre në hapësirë. Korrespondentja e Zërit të Amerikës, Kerry Hensley na jep më shumë hollësi.

Dy minj të bardhë, Mildred dhe Albert, janë kafshët e para që dolën në orbitë rreth Tokës.

Minjtë dhe shoqëruesit e tyre, majmunët Patricia dhe Mike, u nisën drejt hapësirës me një raketë me shpejtësi prej 3 mijë kilometrash në orë.

Ata përjetuan ndjenjën e çuditshme të humbjes së peshës, duke qëndruar me kokë poshtë në një lartësi prej 60 kilometrash.

Po në atë kohë, Bashkimi Sovietik po dërgonte në hapësirë mikun më të mirë të njeriut, një qen të stërvitur për këtë mision.

Qeni më i famshëm astronaut, Laika, u rrotullua rreth tokës në vitin 1957.

Ashtu si të gjithë qentë astronautë të Bashkimit Sovietik, edhe Laika ishte endacak. Shkenctarët mendonin se ky lloj qeni mund të përballonte më lehtë kushtet brenda kapsulës.

Shtetet e Bashkuara vazhduan të përdorin majmunët si astronautë. Në vititn 1959, Able dhe Baker u ngjitën në një lartësi prej 500 kilometrash dhe ia arritën të kthehen.

Kthimi i sigurt i kafshëve, u dha shkenctarëve besim se njerëzit mund t’i mbijetonin një udhëtimi në hapësirë.

“Është inkurajuese për ne të mendosh që një kafshë mund të ekspozohet në kushtet e hapësirës pa pësuar ndryshime fiziologjike. Prandaj, me të drejtë shpresuam që ashtu do të ndodhte edhe me njerëzit”, thotë koloneli amerikan, Robert Holmes, i cili ishte shefi i degës së biofizikës dhe astronautikës.

Më 1961 njerëzit ndoqën gjurmët e kafshëve eksploruese.

“Toka duket e butë dhe e kaltër që lundron në qiell të zi”, ishin fjalët e njeriut të parë në hapësirë. Udhëtimi i majorit Juri Gagarin, oficer i forcave ajrore sovietike, zgjati 108 minuta.

Edhe pse njeriu arriti synimin e udhëtimit në hapësirë, kafshët vazhdojnë të kenë rolin e tyre.

Astronautët në hapësirë, nëpërmjet kafshëve studiojnë përshtatjen me mikrogravitetin.

Këta minj kanë kaluar 37 ditë në hapësirë. Gjatë përshtatjes me ambientin, ata kanë zhvilluar mënyra të reja vrapimi.

Studimi i kafshëve ndihmon që të kuptohen ndryshimet tek njerëzit qoftë në orbitën e Tokës, Hënës, Marsit ose edhe më larg.

Misioni Apollo 11, përmes filmave

Shkenca dhe forca e shpirtit njerëzor bënë të mundur misionin Apollo 11 të zbritjes në Hënë para 50 vjetësh, por regjisorët dhe ekspertë të kulturës thonë se shumë përpara 16 korrikut të vitit 1969 ishte kultura popullore ajo që e imagjinoi njeriun atje. Korrespondentja e Zërit të Amerikës, Penelopi Poulou u hedh një vështrim filmave dhe serialeve televizive që u dhanë mundësinë njerëzve të ëndërronin dhe ndihmuan suksesin e Apollo 11, si edhe filmave më të rinj që i janë kushtuar vetë misionit historik.

Eksplorimi i hënës ishte tema e filmit 14 minutësh “Një udhëtim në hënë” i regjisorit Georges Melies në vitin 1902. Mes të tjerash, filmi ishte frymëzuar nga romanet fantastiko-shkencore të Zhyl Vernit.

Në vitin 1950, në filmin fantastiko-shkencor “Destinacioni: Hëna” të regjisorit George Pell, astronautët pasi zbresin në sipërfaqen e hënës, shohin që nuk kanë karburant të mjaftueshëm.

Apollo 11 rrezikoi me të vërtetë të mbeste pa karburant dhe kishte vetëm një shans të ndizte motorin për t’u ngritur nga hëna. Kjo histori tregohet në dokumentarin me tre pjesë të regjisorit Robert Stone, “Duke ndjekur hënën”.

“Nëse motori nuk ndizej, gjithçka do të merrte fund! Dhe ne ishim gati me titullin për atë skenar”.

Një vit para misionit Apollo 11, përsëri kultura popullore ishte në pararojë, duke imagjinuar përtej hënës.

“Po të shohësh filmin ‘2001: Një Odise në Hapësirë’, të regjisorit Stanley Kubrick’, që doli në vitin 1968, ai parashikon përtej uljes në hënë, duke përshkruar një kohë kur udhëtimet e rregullta në hënë, janë pjesë të jetës së përditshme”.

Dhe ndërsa gara hapësinore ishte në kulmin e saj mes Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Sovjetik, pasi kosmonauti sovjetik Yuri Gagarin u bë njeriu i parë në hapësirë në vitin 1961, ((Marrë nga: “Star Trek”, Paramount Pictures)) seriali “Star Trek” i regjisorit Gene Roddenberry, parashikonte një federatë planetesh, që punonin së bashku në paqe për eksplorimin e hapësirës.

“… dhe imagjinonte një të ardhme ku burra dhe gra të racave dhe kombësive të ndryshme, madje edhe një jashtëtokësor, punonin së bashku në anije”, thotë zonja Weitekamp.

Dekada pas misionit Apollo 11, përparimet teknologjike në kinematografi u kanë dhënë mundësi studiove që të transformojnë xhirimet origjinale të NASA-s dhe të tjera xhirime historike në formatet IMAX, HD dhe 3D. Kjo u ka dhënë mundësi regjisorëve si Robert Stone që të ofrojnë një vështrim bindës dhe historikisht gjithpërfshirës të garës hapësinore.

Në bashkëpunim të ngushtë me NASA-n dhe Arkivat Kombëtare, regjisori i dokumentarit “Apollo 11”, Todd Douglas Miller ofron një kapsulë kohore të javës së zbritjes në hënë që nga nisja e deri tek kthimi i astronautëve.

Ekipi kinematografik transformoi xhirime historike të papublikuara dhe 11 mijë orë audio inçizime të misionit Apollo 11.

​Filmi artistik I regjisorit Damien Chazelle rreth Apollo 11, “Njeriu i Parë”, rrëfehet nga perpesktiva e Neil Armstrongut dhe familjes së tij, duke kombinuar në mënyrë të përkryer pamjet kinematografike dhe xhirime nga arkiva.

Gjysmë shekulli nga hapi i parë i njeriut në Hënë

Astronaut Edwin E. “Buzz” Aldrin Jr. poses for a photograph beside the U.S. flag deployed on the moon during the Apollo 11 mission on July 20, 1969. (AP Photo/NASA/Neil A. Armstrong)

Më 20 korrik të vitit 1969, astronautët amerikanë Neil Armstrong dhe Edwin Aldrin shkelën mbi sipërfaqen e Hënës, duke u bërë kështu njerëzit e parë që shkelin në të. Agjencia hapësinore amerikane, NASA, po shënon 50 vjetorin e ngjarjes historike duke restauruar dhe rihapur dhomën e kontrollit nga drejtohej misioni historik Apollo 11. Sot është një muze, por çdo cep i tij duket aq i gjallë dhe i vërtetë sikur të ishte viti 1969. Të jep ndjenjën sikur inxhinierët dhe shkenctarët janë larguar prej andej vetëm para disa momenteve.

“Shqiponja u ul”, ishin fjalët e para që inxhinierët e kontrollit të misionit dëgjuan nga Hëna, në ditën që u hap një kapitull i ri i eksplorimit të hapësirës.

“Sapo ishim ulur në Hënë dhe ekipi fiku motorin. Ndërsa bota festonte, ekipi im vazhdonte punën, sepse duhej të siguroheshim që qëndrimi në Hënë nuk ishte i rrezikshëm”, thotë Gene Kranz, drejtor i fluturimeve Apollo.

Qendra e Kontrollit të Misionit në Hjuston menaxhoi fluturimet hapësinore për dy dekada të tjera. Në vitin 1992, ekipi i kontrollit u zhvendos në një pjesë më moderne të qendrës hapësinore ndërsa dhoma historike u mbyll.

“Pastrova gjërat që kishin ngelur në dhomë, hodha shishet dhe kanoçet… Kishte mbeturina në koshat e plehrave. Dhoma nuk po përfaqësonte siç duhet momentin historik të qendrës së kontrollit”, thotë Gene Kranz, drejtor i fluturimeve Apollo.

Në vitin 2013, një grup restauruesish u angazhuan që t’i kthejnë qendrës pamjen që kishte vite më parë.

“Morrëm mendimin e 35 specialistëve që kontrollonin fluturimet, na treguan butonat që përdornin më shumë gjatë angazhimit të tyre dhe kjo ndihmoi në restaurimin, sepse kuptuam pjesët më të rëndësishme të dhomës”, thotë eksperti i ruajtjeve historike, Adam Graves.

Ekipit restaurues iu desh pesë vjet të hulumtonte çdo element.

Sfida më e madhe ishte që ekranët e mëdhenj të duken saktësisht sikur para gjysmë shekulli.

“Ekrani 1, 2 dhe 5… Për më shumë se një vit nuk dinim se çfarë duhej të shfaqnim në ta gjatë nisjes dhe uljes. Pas hulutmimeve, gjetëm pamjet e përshtatshme që na ndihmuan në rikrijim”, thotë eksperti i ruajtjeve historike, Adam Graves.

Nuk kishte detaje të parëndësishme. Ekipi i restaurimit gjeti taketuke, cigare dhe kanoçe.

Dhoma e restauruar e kontrollit të misionit është e hapur për vizitorë, të cilët mund ta shohin përmes një xhami të madh.

Pamja e pjesës ku ishin ulur familja e astronautit duket poa shtu sikur në vitin 1969, me shumë ekrane që tregojnë shkuarjen në hënë në kohë reale.

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

Kliko këtu për të parë arkivën e lajmeve