Hungaria i kërcënon refugjatët me burg, nëse hyjnë ilegalisht në vend. Por me sa duket ligji nuk vlen për mikun e Viktor Orbanit, ish-kryeministrin maqedonas në kërkim ndërkombëtar, Nikola Gruevski.
Ai është i dënuar, nuk ka dokumente dhe kërkohet në vendlindje, sepse e ka mashtruar shtetin duke i marrë shumë para. Ai është kreu i një klani kriminelësh dhe me gjasë duhet të ketë në zotërim disa telefona smartphone.
Ai ka shkuar ilegalisht në Budapest dhe ka kërkuar azil, për t’i ikur një dënimi prej dy vjetësh në vendin e tij.
Viktor Orban e pranon krahëhapur këtë refugjat kriminel. Sepse bëhet fjalë për mikun e tij dhe shokun e idealit, Nikola Gruevski që 10 vjet drejtoi fatet e Maqedonisë, si kryeministër.
Orbani thotë, ai nuk do refugjatë, që nuk përshtaten me kulturën hungareze. Por Nikola Gruevski i shkon shumë për shtat kulturës së Orbanit. Të dy janë autokratë, që brenda pak vitesh i kanë shkatërruar strukturat demokratike, të drejtat qytetare dhe lirinë e shtypit në vendet e tyre.
Të dy janë të korruptuar, dhe i kanë bërë shumë të pasur disa miq apo anëtarë të klaneve të tyre. E të dy luftojnë kundër ardhjes së refugjatëve dhe punojnë me teori komplotiste.
Bagazhi që Gruevski mori me vete në Hungari…
Në vitin 2014 ishte Gruevski ai që luftoi, që Maqedonia të shpallej “vend i sigurtë origjine”, po duket se tani ai vetë nuk e po quan vend të sigurtë. Ishte po ai që në marsin e vitit 2016 mbylli kufirin me Greqinë duke e mbyllur kështu edhe itinerarin e Ballkanit.
Për këtë atij i shtrohej qilimi i kuq nga konservatorët e populistët e djathtë në Europë. Kancelari austriak, Sebastian Kurz fluturoi madje në Shkup për të bërë fushatë për të. Në një kohë që lista e akuzave kundër Gruevskit ishte e gjatë. Ai lejoi përgjimet ilegale të dhjetëra mijëra qytetarëve, burgosi gazetarët kritikë, u përpoq të fshihte vdekjen e një të riu, që u eliminua nga forcat e sigurisë, dhe madje edhe për vetë marrëdhëniet “ballkaneze” ishte shumë i korruptuar.
Viktor Orban nuk e vret shumë mendjen për këtë – përkundrazi. Në maj mediat e afërta me Orbanin blenë disa mediat maqedonase, që atëherë u bien daulleve për Gruevskin.
Njeriu që mbylli itinerarin e Ballkanit është vetë një migrant ilegal. Pasaporta e tij u konfiskua nga autorietetet maqedonase për shkak të rrezikut të arratisë, prandaj atij iu desh të kontrabandohej me disa automjete diplomatike hungareze nëpër disa kufij. Ligjet që bëjnë populistët e djathtë me sa duket nuk vlejnë për vetë ata.
A mund t’i ndodhte kjo Nikola Gruevskit?
Sepse nëse Nikola Gruevski do të ishte vetë një refugjat normal, nuk kishte pse të hynte në Hungari. Ai duhet të priste në qendrën e tranzitit në kufirin serb derisa të vendosej për kërkesën e tij.
Kërkesa do të refuzohej, sepse ai nuk mund të paraqiste një pasaportë të vlefshme udhëtimi. Ndoshta Gruevski do të ishte përpjekur në një rast të tillë të udhëtonte ilegalisht përmes Bosnjes deri në kufirin kroat.
Por atje ai do të ngrinte nga të ftohtit në çadrat e improvizuara dhe do të ishte i varur nga aktivistët që ndihmojnë refugjatët, të cilët ai dhe miqtë e tij populistë i kanë kriminalizuar dhe i kanë ndjekur penalisht.
Ndërkohë që në përpjekjen për të kaluar kufirin kroat, mund të kishte ndodhur që policët kroatë t’i kishin thyer ndonjë këmbë, ose mund ta kishin qëlluar, si më 31 Maj, kur u qëllua me armë ndaj një autobusi duke u plagosur dy fëmijë.
Por sigurisht të gjitha këto nuk do t’i ndodhnin, Nikola Gruevskit, sepse ai nuk është refugjat lufte, por një kriminel me influencë. Një autokrat i korruptuar, që ka vjedhur popullin e tij dhe që tani i trembet burgosjes.
Një shaka?
Nikola Gruevski madje ka futur në politikë teorinë më të dashur komplotiste të Viktor Orbanit, ajo që miliarderi hebre, George Soros në prapaskenë lëviz fijet, që të islamizojë Europën përmes emigrantëve. Orbani e bëri të tijën këtë narrativë dhe si temë kryesore të fushatës së fundit elektorale.
Pra burri i dikurshëm i fortë i Maqedonisë, ka dëmtuar keqazi jo vetëm vendin e tij, por ka futur në sallonet e politikës një teori antisemitiste komplotiste. Prandaj mund të paramendohet se trajtimi i kërkesës për azil mund t’i sjellë favore…
Mendoni se kjo është shaka? Jo nuk është. Kur një zëdhënës i partisë hungareze, Fidesz u pyet për Gruevskin, ai tha “Hungaria u ofron të gjithë të përndjekurve mbrojtje, dhe Nikola Gruevski kërcënohet nga qeveria maqedonase, që ndodhet nën influencën e George Sorosit.”
Rasti Gruevski hedh dritë mbi një problem bazë të demokracive në Europën Lindore. Pushtetmbajtësit në Hungari, Rumani, Bullgari, Serbi, Mal të Zi e vende të tjera janë të korruptuar e duhet të llogarisin një ditë që edhe mund të burgosen, nëse pushteti i tyre merr fund. Prandaj ata janë të gatshëm të bëjnë gjithçka, që të mbajnë postet e tyre, pa e çarë kokën për shtetin ligjor e demokracinë.
Viktor Orban dhe Nikola Gruevski janë të dy tipi i këtij politikani dhe prandaj është logjike që njëri i hap krahët tjetrit, edhe kur nuk është ndonjë mik i madh i refugjatëve./Deutche Welle
Si me urdhër të një komande nën armë, selitë kryesore diplomatike në Tiranê, Delegacioni i Bashkimit Europian në Shqipëri, Ambasada Amerikane, Ambasada Italiane, reaguan të shqetêsuar në mbrojtje të godinës së Bashkisë së Tiranës.
Sot, kjo ndërtesë as nuk u shemb sic ndodhi me Teatrin, pronat e shtëpitë e shumë shqiptarëve në kêto vite regjimi të Veliajt,
as u shkatërrua e u dëmtua sic po ndodh me Sahatin,
as u zhduk si po ndoshta me zonën historike, as u mor peng sic po bëjnë me pasurinë kombëtare të Tiranës e Shqipërisë.
Kjo godinë është e qytetarëve, që me votë ose protesta demokratike vendosin kush e si t’i qeverisin.
Sot u protestua kundêr vjedhjes, korrupsionit, krimit e grupeve kriminale që pasurohen me paratë publike.
Sot u protestua si dhe kudo tjetêr në botë për kauza të ndryshme.
Në Napoli, studentët me flakadanë e cdo mjet proteste u pêrleshën me policinë kundêr vendimeve të NATO.
Në Romë, profesorë e studentë protestuan kundër projekteve bashkëpunuese me Izraelin që ushqejnë industrinë e luftês. Po molotov e tymyese u hodhën.
U protestua në Washington kundêr G7 në Capri.
Protesta êshtë forma e i strumenti më demokratik që ka një popull.
Ambasada dhe selitë Diplomatike në Tiranë i prisnim të reagonin kundër skandaleve korruptive, krimit, në mbrojtje të ligjit.
Pritëm e presim të reagojnë në mbrojtje të demokracisë e së vërtetês, në mbrotje të pluralizmit e arrestimit të liderit të opozitës
Ky reagim si nën armë e të gjithë në një, i diplomacisë në Tiranë, i ngjan një qoke politike me haraç demokracinë.
Mos vallë i njohin hallet e shqiptarëve më shumë se vetë populli?
Në vendet e tyre, asnjë ambasadë ose seli e huaj nuk do të ndërhynte në protestat legjitime të një kombi.
Diplomatë mbroni demokracinë, jo hajdutët.
Detyra juaj është të krijoni ura mes popujve e jo të ngrini mure mes jush e popullit që ju mirëpret.
Po çfarë soj Ungjilli ka lexuar, studjuar e dashuruar Vladimir Mihajloviç Gundjaevi, Patriarku ortodoks i Moskës e i gjithë Rusisë, me emrin Kirill? “Nga pikpamja shpirtërore e morale”, ka thënë pardje duke folur për mësyemjen e Ukrainës, “operacioni ushtarak i veçantë është një luftë e shënjtë, në të cilën Rusia dhe populli i saj, duke mbrojtur të vetmen hapësirë shpirtërore të Rusisë së Shenjtë, kryejnë misionin e “atij që mban” (ose Katékon), duke mbrojtur botën nga sulmi i globalizmit e fitores së Perëndimit të rënë në satanizëm”.
Fjalë në kundërshti verbuese me ato të përdorura nga papa Françesko: “Është nevoja të hiqet dorë nga lufta, vend vdekjeje ku etërit e nënat varrosin bijtë, ku burrat vrasin vëllezërit e tyre, ende pa i parë , ku të fuqishmit vendosin e të varfërit vdesin. Lufta nuk shkatërron vetëm të tashmen, por edhe t’ardhmen, shkakton tronditje dramatike në më të vegjëlit e më të pafajshmit ndërmjet nesh. Ja shtazëria e luftës, veprim barbar e sakrilegj! Lufta nuk mund të jetë diçka e pashmangëshme: nuk duhet të mësohemi me luftën! Ndërsa duhet të kthejmë pezmatimin e sotëm në zotimin e nesërm. Sepse nëse nga kjo ndeshtrashë do të dalim si më parë, do të jemi të gjithë fajtorë në një farë mënyre. Përballë rrezikut të vetëshkatërrimit, njerëzimi duhet të kuptojë se është çasti të shfuqizojmë luftën, të fshijmë atë nga historia e njeriut më parë se ajo të fshijë njeriun nga historia”. Përsëri: “Besimet fetare nuk mund të përdoren për luftën. Vetëm paqja është e shënjtë e askush nuk duhet të përdorë emrin e Zotit për të bekuar terrorin dhe dhunën”. Përsëri: “N’emër të asnjë Zoti mund të quhet “e shënjtë” një luftë”.
Siç duket ndryshimi ndërmjet dy burrave në krye të dy Kishave të krishtera nuk është vetëm në zgjedhjen e orës së dorës, që në rastin e Françeskut është minimalist e n’atë të Kirillit është një Breguet madhështor prej 30.000dollarësh, i përjetësuar në një fotografi zyrtare e pastaj i zhdukur në mënyrë trashamane me Fotoshop. Sigurisht që thënia ungjillore “duaje fqinjin tënd si vetveten” është më i ngatërruar të korigjohet…
“Corriere della Sera”, 2 prill 2024 Përktheu Eugjen Merlika
Prej vitesh Evropa nuk arrin të bëjë asnjë hap përpara, vendimtar për t’u kthyer në një subjekt të vërtetë politik. Pra e aftë për të patur një politikë të jashtëme të përbashkët e, për pasojë, të ketë njëfarë peshe në arenën botërore. Gjë që nga ana e saj, natyrisht, do të thonte edhe aparat ushtarak të përbashkët, të bindur një komande të përbashkët, të pajisur me një armatim të njëjtë për të gjitha ushtritë, madje të furnizuar nga i njëjti prodhues.
Por Bashkimi Evropian nuk dëgjon nga ai vesh. Qeveritarët e Vendeve të ndryshëm antarë nuk kanë ndërmënd të kryejnë hapin e nevojshëm për të ndërtuar një politikë të jashtëme e ushtarake të përbashkët, pra për të hequr dorë nga një pjesë e rëndësishme e sovranitetit kombëtar, i të cilit janë mbajtës. Fakti përcaktues është se mbas këtij kundërshtimi ka një arsye që cilido demokrat nuk mund të mos e ketë në vëmëndjen më të madhe: pra atë që shumica e zgjedhësve të tij nuke dëshiron. Kjo do të thotë se shumica e qytetarëve të Vendeve evropiane nuk ndihet aspak “evropiane”. Më saktë, nuk ndihet para së gjithash evropian e mbas kësaj letonez, hollandez apo italian: siç duhej të ishte e nevojshme për t’i dhënë jetë një Evrope të vërtetë politike. Në fakt është e vërtetë se në kontinentin tonë më parë kanë lindur Shtetet e më pas qytetarët e tyre. Me një fjalë është e vërtetë që më parë ka lindur Mbretëria e Francës ose Mbretëria e Spanjës, e vetëm më mbrapa, shpesh shumë më mbrapa, kanë lindur francezët ose spanjollët me vetëdijen e një njinjisimi të vet kombëtar.
Njinjisim që, duke qënë një krijim historik, nuk ka asgjë pra “të natyrshëm”. Por kujdes: kjo nuk do të thotë aspak se ky njinjisim kombëtar është diçka e stisur, e sajuar, që mund të agjësohet apo të ndryshohet simbas qejfit, siç ndrrohet një veshje. Historia, pra kalimi i kohës, prodhon dhe ajo një realitet. Krijon ndjenja, mënyra të menduari, të qëni, e të jetuari, prodhon njerëz me subjektivitetin e tyre. Një subjektivitet që n’Evropë prej dy qindvjetorësh është mësuar me demokracinë: një fakt që ka ndryshuar gjithshka o së paku shumë gjëra që kanë të bëjnë me bisedën që po bëjmë.
Në të vërtetë, ndërsa në atë kohë askush nuk i pyeti ata që u gjëndën në jetë në mbretërinë e Francës apo të Spanjës nëse dëshironin të bëheshin francezë apo spanjollë, ndërsa sot, nëse duhet të lindë një Shtet evropian duhet t’u pyetet evropianëve nëse janë në një mëndje. Nëse pranojnë të braktisin një gjëndje që shpesh është prej shekujsh e tyre, për të fituar një tjetër të re e të panjohur: pikërisht për të bërë të lindë Evropën e dëshiruar politike. Gjithkush e kupton se nuk është një gjë e lehtë. Aq më shumë se kjo përputhet me një shndërrim vendimtar të ndodhur në dhjetëvjetorët e fundit të klasave drejtuese të kontinentit. Një shndërrim që ka një emër: zhdukja e politikës.
Nga dalja nga skena e atyre që kishin jetuar klimën evropiane të luftës e të mbasluftës – të personaliteteve si Kohl, si Mitterrand, si Delors ose përfaqësuesit e Demokracisë së hershme të krishterë: por nuk do të harroja edhe zonjën Thatcher – në Vendet drejtuese të kontinentit nuk ka arritur më në majat e pushtetit asnjë udhëheqës i aftë të matet me politikën në vështrimin e fuqishëm të fjalës, me politikën që synon të ndryshojë gjërat, të bëjë të lindë të renë. Asnjë drejtues t’aftë për një kujtesë historike, që të shohë përtej interesave zgjedhore, me njohjen e problemeve të mëdha dhe pasionin e synimeve të mëdha, siç qe vendimi tepër i guximshëm i lindjes së euros në prag të Dymijës.
Ndërsa mbas tij zbrazësia. Mbas asaj kohe ndërtesa evropiane ra në dorë të burokracive, u ngatërrua me murtajën e “kompetentëve”, të komisioneve, të llogaritarëve të defiçiteve e të “tejkalimeve”. Është shqetësuar vetëm për të shpërndarë para. Duke u përkundur në iluzionin që formula kërkuese e “hapësirës së lirisë, të drejtësisë e të paqës”, me të cilën nga një farë pike e më pas BE ka filluar të përcaktohet, do të mund të përbënte një tërheqje ideale të dobishme, fillimin e një përkatësie një atdheu. Por që kur ka lindur bota një bankë apo një gjykatë nuk kanë përbërë kurrë një zanafillë nënshtetësie. Shumë më tepër se sa një Pnrr duhet për të bindur ndonjërin të mos quhet më çek apo spanjoll, por evropian. BE ka munguar pikërisht në atë që duhej të ishte detyra e tij e parë: të bënte evropianët. Në të vetmen mënyrë në të cilën ajo ka ndodhur gjithmonë: duke i dhënë banorëve të kontinentit kuptimin e historisë së tyre, të vlerave (edhe fetare) që ajo u ka dhënë jetë, të të qënit i përveçëm e, nëse më lejohet, të madhështisë e të rëndësisë së njërës e të tjerave. Duke treguar edhe fletët e zeza, natyrisht, por së bashku me mësimet që Evropa ka qënë e aftë të nxjerrë. Sigurisht, për të gjithë këto do të kishte qënë e nevojshme të sfidonte ndonjë qoshe të përbashkët të politikisht korrektes e veçanërisht të vendoste se çfarë janë, se çfarë duhet të jenë apo të mos jenë. E pra të kryhej ndonjë zgjedhje ideale, ndoshta ndonjë zgjedhje e guximshme, të tregohej një e shkuar e duke u nisur prej saj të kishte një projekt, një ëndërr. Me një fjalë do të kishte qenë e nevojshme politika vetëm politika e kuptuar në këtë mënyrë themelon Shtetet e ndërton njinjisinë e popujve. Përndryshe nuk mbetet veçse të bëhen lloqe e votime çdo pesë vite.
“Corriere della Sera”, 2 prill 2024 E përktheu Eugjen Merlika
Reagimi i Zyrës së Bashkimit Europian sot ndaj protestës së qytetarëve tē Tiranës është skandal edhe më i madh se vetë skandalet e ndodhura brenda asaj porte jashtë së cilës sot u hodhën disa flakadanë nga disa protestues!
Me aktin e sotëm Zyra e Bashkimit Europian ju jep qytetarëve shqiptarë mesazhin se kriminalizimi i Bashkisë së Tiranës ku drejtorët e Erion Veliajt vjedhin taksat e qytetarëve shqiptarë duke ju a dhënë tenderat kompanive që i zotërojnë vetë është ajo që mbron Europa dhe Bashkimi Europian!
Përkthim tjetër kjo deklaratë nuk ka!
Me aktin e sotëm Zyra e Bashkimit Europian në Tiranë jo vetëm ka dalë nga neutraliteti që duhet të mbajë por as më pak e as më shumë është vendosur hapur në anën e krimit!
Eshtë e pafalshme që zyra që duhet të japë mesazhet e zbatimit të ligjit e respektimit të standarteve sot bëhet mbrojtëse e njeriut që nëse skandalet që i kanë ndodhur atij do të ndodhnin në Bruksel, Romë, Lisbonë, Paris apo Berlin qytetarët do ta digjnin çdo kryeqytet që unë e përmenda më sipër!
Skena të tilla i kemi parë rregullisht në Paris këto vitet e fundit për kauza shumë herë më minore!
Zonja dhe Zotërinj që përfaqësoni Europën dhe vlerat e saj në Tiranë!
Akti juaj i sotëm është I NEVERITSHËM!
Është i TURPSHËM!
Është ANTI-EUROPIAN!
Është pro krimit shtetëror!
Është pro korrupsionit galopant ku vidhen taksat e shqiptarëve në dritë të diellit!
Me këtë mesazh ju po vrisni shpresat e shqiptarëve dhe po jepni mesazhin se ju mbështesni krimin në Shqipëri!
Ne vend që të dilni me njē deklaratë që të kërkoni arrestimin e Erion Veliajt nga organet e drejtësisë që ju nuk lini rast pa e mbështetur ose e pakta fare të kërkoni dorëheqjen e tij, ju e mbroni atë duke publikuar deklaratën që unë e kam ndarë këtu me lexuesit e mi!
Ju me këtë akt nuk bëni as më pak as më shumë por po vrisni shpresat e shqiptarëve se ky vend mund të çlirohet ndonjëherë nga mafia!
Jo duke vrarë këtë shprese po nxisni edhe tej shpopullimin e Shqipërisë a thua se nuk ju mjaftuan mbi 1 milionë shqiptarê që pas vitit 2013 janë legale apo ilegalë ne vendet prej nga ju vini e përfaqësoni!
Këtë të premte Kryeministri Edi Rama, ka qenë në qytetin e Durrësit, ku zyrtarisht ka inspektuar punimet për parkingun e ri publik që po ndërtohet në këtë qytet.
Pas inspektimeve të punimeve të parkingut, kreu i qeverisë ka zhvilluar edhe një vizitë disa minuta në bashkinë e Durrësit, me kryeashkiaken Emirjana Sako.
Por, gjatë vizitës së tij në qytet, Kryeministri Edi Rama dyshohet se është takuar edhe me ish-kryebashkiakun Vangjush Dako, i cili mbahet në arrest shtëpie, pas lirimit nga qelia e burgut. Disa burime jo zyrtare, konfirmuan për Syri Televizion se Edi Rama është ngjitur në apartamentin ku banon Vangjush Dako, dhe më pas ka zbritur në një nga baret që ndodhet në katin zero të pallatit, pranë Velierës.
Mbetet për t`u sqaruar nga kryeministri, nëse për vizitën te banesa e Vangjush Dakos, ka marrë leje në Prokurori, pasi një takim i tillë nuk lejohet pa një leje të tillë.
Gazetarët e Syri tv arritën të filmojnë një makinë të Gardës së republikës, pjesë të eskortës së Kryeministrit, që qëndronte pranë pallatit të Vangjush Dakos si dhe një postbllok me efektiv të policisë rrugore pranë të njëjtit vend.sn
Tuneli i Llogarasë, gangrenë mjedisore dhe korruptive. Qeveria e ka konsideruar ligjërisht Qafën e Llogarasë si një nga zonat më të mbrojtura të vendit, por vetëm deri kur nisi ndërtimit i tunelit…
Zhurmat e makinerive të “Gjoka Konstruksion”, kompani e cila po ndërton si nënkontraktor tunelin e Llogarasë, nuk kanë nxjerrë në pah vetëm disa shkelje në procedurat e tenderimit të këtij tuneli, por edhe shkeljen e ligjit për Zonat e Mbrojtura, ku më i rrezikuari vijon të jetë Parku Natyror i Karaburunit. Të dyja shkeljet, ajo e Tunelit dhe e cenimit mjedisor të Parkut Natyror të Karaburunit, rezulton të kenë rrënjët dhe mbrojtjen në zyrat e Ministrisë së Infrastrukturës dhe Energjisë. “Vetting” sjellë në këtë episod disa nga prapaskenat me shkeljet ligjore nga Ministria e Infrastrukturës për ndërtimin e tunelit të Llogarasë, një tender i organizuar dhe dirigjuar nga zv/kryeministrja Belinda Balluku.
Rreziku për parkun natyror të Karaburunit
Ajo që dallohet lehtësisht për ata që vizitojnë punimet në këtë Tunel është mungesa e monitorimit ndaj këtij projekti, që po zhbën dalëngadalë mjedisin dhe bukurinë e Parkut Natyror të Karaburunit. Ekspertët e Mjedisit janë të alarmuar nga ajo që po ndodh me mjedisin aty, por duket se fjalët e tyre prej kohësh kanë rënë në vesh të shurdhër.
Sipas ekspertit të mjedisit Olsi Nika: “Zonat e Mbrojtura gjithmonë janë nën presion sepse është një hapësirë, e cila në fakt presupozon lënien të pa shqetësuar nga ndërhyrjet e njeriut…dhe në këtë kontekst gjithmonë kanë qenë të kërcënuara…”
Por si nisi historia me tunelin e Llogarasë?
Më 19 Qershor 2020, Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë do të hapte garën ndërkombëtare për rishikimin e studimit të fizibilitetit dhe hartimin e projektit inxhinierik “Ndërtimi i Tunelit të Llogarasë” me fond limit 624 milionë lekë ose 6 milionë euro. Në garën për projektimin e tunelit morën pjesë 8 kompani, nga të cilat 6 u skualifikuan automatikisht nga Ministria e Infrastrukturës, për mosplotësim kushtesh.
Më tetor 2020, institucioni publik do të shpallte fitues konsorciumin e kompanive “SEED Consulting”, “InfraKonsult”, “iC Consulenten Ziviltechniker GESmbh”, “ELEA iC d.o.o” dhe “IBE d.d svetovanje, projektiranje in inzeniring”, me ofertë 618 milionë lekë ose rreth 6 milionë euro.
Në garë u kualifikuan edhe bashkimi i kompanive “SWS Engineering ” spa , “LLAZO” sh.p.k dhe “NET-GROUP” me ofertë 540 milionë lekë. Kjo e fundit është kompania e Valter Begajt, ish-ortaku i ish-Drejtorit të ARRSH-së, Evis Berberi, që të dy të arrestuar dhe nën hetim nga SPAK për tenderat e fituar nga Autoriteti Rrugor Shqiptar.
Pas përfundimit të garës për studimin e fizibilitetit, më 14 dhjetor 2020, Ministria e Infrastrukturës dhe Energjisë do të hapte garën për tenderin e parë për “Ndërtimin e Tunelit të Llogarasë” në seksionin rrugor Orikum-Himarë pjesë e Autostradës SH8 (Vlorë-Sarandë) me fond limit 19 miliardë lekë ose 190 milionë euro.
Ky tunel parashikohet të ketë një gjatësi prej rreth 6 kilometrash dhe nis nga ura e Shën Elizës në zonën e Dukatit deri në urën e Palasës. Sipas përllogaritjeve, duke kaluar përmes këtij tuneli, me një shpejtësi 50-80 km/orë, koha për të kaluar nga një anë e Llogarasë në tjetrën do të jetë 7- 10 minuta. Tuneli do të lidhet në hyrje dhe dalje të tij nga dy ura. Kalimi i automjeteve të transportit rrugor në këtë tunel do të jetë me pagesë.
Në dokumentet e tenderit të parë është specifikuar se kompania që do të shpallet fituese, do të ketë në dispozicion 37 muaj ose, një muaj më shumë se tre vite për të realizuar kontratën.
Por gara për tenderin, i cili më vonë do të anulohej, do të shfaqte indicet e para për korrupsion. “Vetting” sjell sot me fakte se si në këtë garë janë diskriminuar kompani që kanë fuqinë dhe eksperiencën për të realizuar projekte të tilla. Konkretisht, sipas dokumenteve, kompania garuese duhet të demonstrojë kapacitetin teknik për realizimin e tunelit, si dhe të plotësojë disa kushte specifike.
Në dokumente, kompanive garuese u kërkohet si kriter që të kenë përvojë të suksesshme për ndërtim urash në rrugë që përfshijnë minimalisht ndërtimin e 4 (katër) urave me gjatësi për urë prej të paktën 120 m.”
Në këtë fazë vjen edhe një pyetje e ngritur nga ekspertët: Përse një kompani garuese në këtë tender duhet të ketë ndërtuar patjetër një projekt me 4 ura, me gjatësi 120 m, kur projektin mund ta realizojë edhe nëse ka ndërtuar një urë me gjatësi 500 m?
Por, sipas ekspertëve, problemet në fushën e tenderave nuk janë risi dhe ka disa arsye që vazhdojnë këto probleme. Pano Soko, ekspertit ekonomie deklaron se problemi me tenderat në Shqipëri, në 99 % të rasteve ka qenë korrupsioni.
“Tenderat që janë abuzuar sistematikisht vitet e fundit janë dy arsyeja. E para duke rregulluar termat e referencesë, temat e tenderit. Si rregullohen? Në të njëjtën mënyrë që një rrobaqepës që pret rrobën në përmasën e trupit të klientëve. Kështu rregullohen edhe tenderat. Përpilohen kushtet e tenderit që ato ta marri vetëm një kompani. Hartohen të tilla që të mos ketë asnjë tjetër konkurrentë, asnjë tjetër të mos futet vetëm të fitojë një kompani. Dhe e dyta këtu është normuar këtu që unë fitoj tenderin pa garë. Ne kemi sot më shumë se gjysmën e tenderave i ka fituar një kompani”, shpjegon për “Vetting, eksperti Pano Soko.
Vetë Ligji nr. 162/2020 i Prokurimeve Publike ka si synim të sigurojë mirë përdorimin e fondeve publike dhe të nxisë pjesëmarrjen e kompanive private në procedurat e tenderave. E thënë shkurt, të realizohen projektet sipas kushteve të përcaktuara me çmimin më ekonomik. Madje, sipas nenit 2 të këtij ligji, qëllimi është të sigurohet një trajtim i barabartë dhe jo diskriminues për të gjithë operatorët ekonomikë, pjesëmarrës në procedurat e prokurimit publik.
Por vetëm duke konstatuar kriteret specifike që janë vendosur te tenderi për ndërtimin e urave, gazetarët e “Vetting”kanë zbuluar faktin se kemi të bëjmë me shkelje të nenit 2 të ligjit të Prokurimeve Publike. Në fakt, kushtet diskriminuese të kontratës do të dilnin në sipërfaqe nga arnimet që iu bënë këtij tenderi nga institucioni.
Kjo pasi Ministria e Infrastrukturës parashikonte dorëzimin e ofertave për ndërtimin e tunelit të Llogorasë me 12 shkurt 2021, por e shtyu këtë afat deri në 1 mars 2021. Nga dokumentet e siguruara nga “Vetting”, Ministria ka bërë disa ndryshime përsa u takon kritereve për kompanitë që janë të interesuara për të marrë pjesë në garë.
Konkretisht, kanë ndodhur disa ndryshime në kapitullin 12, ku gjenden kushtet specifike të kualifikimit që lidhen me kapacitetet financiare dhe ekonomike. Aty shpjegohet se për EBITDA-n, që është fitimi përpara interesave, taksave, zhvlerësimit dhe amortizimit, për pesë vitet e fundit, pra për periudhën 2015-2019, ishte vendosur një shifër prej 50 milionë eurosh. Në këtë rast, ky kriter është ndryshuar dhe është ulur në 20 milionë euro.
Por Ministria nuk është ndalur me kaq, pasi ka vendosur edhe sqarime të tjera për pjesën e realizimit të një projekti të ngjashëm. Nëse në fillim të tenderit kërkohej që kompanitë të provonin se në 5 vitet e fundit kishin ndërtuar një gjatësi prej 8 kilometrash tunel, atyre, në arnimin e projektit, u kërkohet të provojnë se projektin e kanë zbatuar me një afat prej 3 vitesh.
Megjithatë, grupi i prokurimit të tenderit nën drejtimin e ministres Balluku nuk është ndalur me kaq. Nëse në fillim të projektit kërkohej që kompania të kishte realizuar punë të ngjashme me një vlerë sa 70% e fondit limit të kontratës, ajo ulet në 50% të fondit limit të kontratës.
Pra, kompania duhet të ketë realizuar projekte me vlerë 9,5 miliardë lekë ose 95 milionë euro gjatë 5 viteve të fundit. Edhe pse Ministria ndryshoi kushtet, përsëri asnjëra nga kompanitë nuk arriti që të shpallej fituese për këtë projekt.
Një muaj më pas, në prill 2021, Ministria e Infrastrukturës do të anulonte tenderin pasi asnjë nga ofertat e paraqitura nga kompanitë nuk përputhej me kriteret e përcaktuara te dokumentet.
Por kjo nuk është hera e parë që tenderat e mëdhenj prodhojnë situata të tilla, të ndryshimeve të mëdha, që shpesh përkojnë vetëm me kërkesat që vijnë nga vetë grupet e interesit. Dyshimet për korrupsion me fondet publike përforcohen nga ndryshimi i dokumenteve, por edhe nga zgjatja e afateve të këtij tenderi.
“Këto janë normuar, janë bërë brenda ligjit, ç’ka operon i gjithë sistemi. Korrupsioni nuk është se bëhet në nivelin e këtyre poshtë në kurriz të atyre lart. Po ndërtohet e gjithë infrastruktura nga ata lart, ata që miratojnë VKM-tw, ata që nxjerrin miratojnë akte normative. Ata ndërtojnë arkitekturën e ata poshtë e vënë në zbatim. Por atë arkitekturë që kanë miratuar këta lart. Ne e kemi korrupsionin në sistem, e kemi që në rrënjë”, deklaron Pano Soko për “Vetting”.
Të enjten u bënë 6 muaj që një gazetare amerikane qëndron pas hekurave në Rusi, për akuza që grupet që mbështesin lirinë e shtypit i kanë dënuar si false dhe të motivuara politikisht.
Alsu Kurmasheva, redaktore në Shërbimin Tatar të radios simotër të Zërit të Amerikës, Radios Evropa e Lirë, u arrestua më 18 tetor të vitit 2023 dhe që atëherë mbahet në paraburgim.
Personat që kanë nënshtetësi të dyfishtë amerikane dhe ruse akuzohen nëse nuk regjistrohen si “agjent i huaj” dhe për përhapjen e asaj që Moska e sheh si informacion të rremë për ushtrinë ruse.
Zonja Kurmasheva dhe Evropa e Lirë kanë hedhur poshtë akuzat kundër saj, për të cilat parashikohet një dënim prej 15 vitesh burg.
Ambasadorja amerikane në Rusi, Lynne Tracy i tha Zërit të Amerikës në një deklaratë të dërguar me e-mail se rastet e të gjithë shtetasve amerikanë të ndaluar në Rusi kanë vëmendjen e saj të plotë.
“Gjashtë muaj më pas, ne mbetemi thellësisht të shqetësuar nga ndalimi i Alsus”, tha Ambasadorja Tracy. “Ne kemi qenë të zëshëm në dënimin e përpjekjeve të vazhdueshme të Kremlinit për të heshtur, frikësuar dhe ndëshkuar gazetarët, zërat e shoqërisë civile dhe rusët e zakonshëm që flasin kundër luftës së Kremlinit në Ukrainë.”
Grupet ndërkombëtare për lirinë e shtypit kanë kërkuar lirimin e menjëhershëm të zonjës Kurmasheva.
“Gjashtë-mujori i ndalimit të Alsusë është i rëndësishëm, sepse ajo nuk duhet të ishte burgosur as për një ditë të vetme. Është një rast absolutisht i padrejtë, absurd me akuza të fabrikuara”, tha Gulnoza Said, koordinatore e programit për Evropën dhe Azinë Qendrore në Komitetin për Mbrojtjen e Gazetarëve (CPJ).
“Alsuja duhet të lirohet menjëherë nga burgu dhe të jetë në gjendje të udhëtojë përsëri në Pragë dhe të shohë familjen e saj”, tha ajo për Zërin e Amerikës nga Nju Jorku.
Ambasada e Rusisë në Uashington nuk iu përgjigj kërkesës për koment të Zërit të Amerikës të dërguar me postë elektronike.
Vizitë Urgjente
Me banim në Pragë, zonja Kurmasheva udhëtoi në Rusi në maj të vitit 2023 për një urgjencë familjare. Pasaportat e saj iu konfiskuan kur ajo u përpoq të largohej nga vendi në muajin qershor. Ajo priste që t’i ktheheshin pasaportat kur u arrestua rreth katër muaj më vonë.
Në fillim të prillit, paraburgimi i gazetarës Kurmasheva u shty sërish, këtë herë deri në qershor.
“Nuk është një proces ligjor, është një dredhi politike dhe Alsuja dhe familja e saj po paguajnë pa asnjë arsye një çmim të tmerrshëm. Rusia duhet t’i japë fund këtij mashtrimi dhe ta lirojë menjëherë atë pa kushte”, tha presidenti i Radios Evropa e Lirë Stephen Capus në një deklaratë në lidhje me zgjatjen e fundit të paraburgimit.
Qeveria ruse e shpalli Radion Evropa e Lirë si një “organizatë të padëshirueshme” në muajin shkurt.
Në seancën e saj të fundit gjyqësore, zonja Kurmasheva u tha gazetarëve se “nuk ishte shumë mirë fizikisht” dhe se kishte kujdes “minimal” mjekësor. Kushtet në burg “janë shumë të këqija”, tha ajo, duke shtuar se një vrimë në dyshemenë e qelisë së saj funksionon si tualet.
Ky përshkrim ka shqetësuar avokatët e lirisë së shtypit.
“Kushtet janë mjaft të këqija dhe ne jemi të shqetësuar për përkeqësimin e shëndetit të saj”, tha Jeanne Cavelier, shefe e zyrës për Evropën Lindore dhe Azinë Qendrore te organizata Reporterët pa Kufij (RSF), me bazë në Paris.
Deri më sot, qeveria ruse ka refuzuar kërkesat e Ambasadës amerikane për qasje te gazetarja Kurmasheva.
“Ne jemi thellësisht të shqetësuar për ndalimin e Alsu Kurmashevës në Rusi,” tha një zëdhënës i Departamentit të Shtetit në një deklaratë. “Akuzat kundër zonjës Kurmasheva janë një tjetër shenjë e dobësisë së regjimit të [presidentit rus Vladimir] Putin.”
Organizata që mbikqyr Radion Evropa e Lirë, Agjencia Amerikane për Media Globale (USAGM), ka kërkuar gjithashtu lirimin e menjëhershëm të gazetarës Kurmasheva.
“Mbajtja e Alsusë në paraburgim është diçka që është e vështirë edhe ta imagjinosh”, i tha Zërit të Amerikës në një deklaratë të dërguar me email, Shefja Ekzekutive e ‘USAGM-së’, Amanda Bennett. “Vonesat dhe paqartësitë rreth çështjes tregojnë se ky është një marifet politik për të çuar përpara agjendën e Kremlinit. Ajo po trajtohet si një subjekt pazaresh e jo si një qenie njerëzore”.
E para që u vu në shënjestër
Sipas ekspertëve të lirisë së shtypit, zonja Kurmasheva është personi i parë që vihet në shënjestër nga Rusia për mosregjistrim si agjent i huaj. Arrestimi i saj ka pasur një efekt rrëqethës te gazetarët e tjerë në Rusi, të cilët kanë frikë se mund të vihen gjithashtu në shënjestër.
“Kuadri ligjor i Rusisë dhe në mënyrë të veçantë legjislacioni shtypës, është shumë i gjerë. Ai është konceptuar qëllimisht në mënyrë të paqartë”, tha Karol Luczka, i cili drejton Institutin e Shtypit Ndërkombëtar në Europën Lindore. Ai citoi ligjin e Rusisë për agjentët e huaj, si një shembull konkret.
“Në këtë kohë, thuajse çdokush mund të konsiderohet agjent i huaj për shkak të një veprimtarie në të shkuarën. Në këtë kuptim, është shumë domethënëse se si ata e përdorin legjislacionin, sepse tregon se edhe kur nuk kanë akuza reale ndaj ndokujt, mund të gjejnë diçka”, tha zoti Luckzka, i cili ushtron veprimtarinë e tij në Vjenë.
Prej muajsh, grupe që mbështesin median e lirë i kanë bërë thirrje Departamentit Amerikan të Shtetit që të deklarojë se zonja Kumasheva po mbahet në mënyrë të paligjshme, çka do i hapte udhë burimeve të tjera shtesë që do të ndihmonin në lirimin e saj.
Më herët gjatë këtij muaji, Roger Carstens, i dërguari i posaçëm i Presidentit mbi çështjet e pengjeve, i tha Zërit të Amerikës se zyrtarët amerikanë ishin ende duke shqyrtuar vendimin nëse duhet apo jo të deklarojnë se zonja Kurmasheva është burgosur në mënyrë të padrejtë.
“E kemi parë me kujdes rastin e saj. Nuk është vendosur ende nëse ajo është burgosur në mënyrë të padrejtë”, tha zoti Cartens. “Por është një çështje për të cilat po vazhdojmë kërkimet për të marrë më shumë informacion”.
“Departamenti i Shtetit në mënyrë të vazhdueshme rishikon rrethanat lidhur me burgosjen e shtetasve amerikanë jashtë vendit, përfshirë ata në Rusi, për të parë nëse burgosja mund të jetë e paligjshme”, tha një zëdhënës i Departamentit të Shtetit. Përgjigja e DASH-it ndaj një liste pyetjesh të detajuara, ishte një deklaratë e cila ishte identike me një tjetër që i ishte dërguar më parë Zërit të Amerikës.
“Kur bën vlerësime, departamenti kryen një rishikim ligjor, të mbështetur në fakte, që shqyrton tërësinë e rrethanave për secilin rast individualisht”, thuhet në deklaratë.
Zonja Kurmasheva është një nga dy gazetarët amerikanë të burgosur në Rusi. Për tjetrin, gazetarin e gazetës “The Wall Street Journal”, Departamenti i Shtetit ka deklaruar se është burgosur në mënyrë të padrejtë.
Zonja Kurmasheva dhe zoti Gershkovich janë në mesin e 22 gazetarëve të burgosur në Rusi, sipas të dhënave të Komitetit për Mbrojtjen e Gazetarëve, deri në fund të vitit 2023.
Rusia renditet në vend të katërt në botë për burgosjen e gazetarëve, por që ka burgosur numrin më të lartë të gazetarëve të huaj.
Nga 22 gazetarë të burgosur në Rusi, 12 janë shtetas të huaj. Sipas të dhënave të Komitetit për Mbrojtjen e Gazetarëve, veç gazetarëve Kurmasheva dhe Gershkovich, Moska ka burgosur 10 gazetarë ukrainas.
Trysnia është shtuar
Ambasadorja e Shteteve të Bashkuara në Rusi, Lynne Tracy tha se shtypja nga Moska është intensifikuar që nga sulmi i Rusisë ndaj Ukrainës në shkurt të vitit 2022.
“Autoritetet kanë mbyllur dhjetëra media duke përdorur gjobat dhe legjislacionin shtypës, kanë censuruar mijëra faqe interneti dhe vazhdojnë të përndjekin gazetarët”, tha ajo.
“Kjo prirje është shumë shqetësuese dhe Shtetet e Bashkuara do të vazhdojnë të bëjnë thirrje për respektimin e të drejtave themelore në Rusi, përfshirë të drejtën e shprehjes, që i garanton vetë kushtetuta ruse”.
Një nga pikat e përbashkëta kyçe të rasteve të gazetarëve Gershkovich dhe Kurmasheva është se lirimi i tyre nuk do të ndodhë mbi bazën e një vendimi gjyqësor”, sipas zonjës Said.
“Nuk ka asnjë mënyrë që avokatët e tyre të provojnë se ata janë të pafajshëm përmes një procesi gjyqësor, sepse gjykatat në Rusi nuk janë të pavarura. Ata mund të lirohen përmes zgjidhjeve politike ose atyre diplomatike”, tha ajo.
“Prandaj ka kaq shumë rëndësi që Shtetet e Bashkuara të bëjnë gjithçka kanë në dorë për të ushtruar trysni ndaj autoriteteve ruse për t’i lënë ata të lirë”, tha ajo.
Ky artikull u shkrua edhe me ndihmën e korrespondentit të Zërit të Amerikës Jeff Seldin
Analisti Genc Burimi shprehet se ndërkombëtarët ashtu siç reaguan ndaj deklaratave të kryetarit të PL-së, Ilir Meta, ndaj SPAK, duhet të reagojnë edhe për nivelin galopant të korrupsionit në Shqipëri.
Për News24, Burimi tha se deklaratat e Metës ndaj SPAK ishin formë e rëndë, por përmbajtja jo.
‘Drejtësia mund të kritikohet. Nuk është normale që ky kryeministër që drejton një vend që kërkon të integrohet në BE, të ketë këtë nivel korrupsioni.
Drejtësia në Shqipëri është e kapur. Nuk është normale që Qeveria e Shqipërisë nuk ka mekanizma që të ndalë korrupsionin madhor në vend. Ndërkombëtarët reagojnë menjëherë ndaj Metës, por të reagojnë edhe për korrupsionin. Të kritikosh korrupsionin, nuk është ndërhyrje tek drejtësia.
Perëndimorët nuk kanë ndërmend të dobësojnë Edi Ramën, kjo është gjeopolitika. Lideri i opozitës ka thënë se nuk hyn në zgjedhje me Ramën, sepse nuk ka besim tek ai, pra do qeveri teknike.
Është humbje besimi tek Rama, që çfarë do lloj gjëje të bësh, ai gjen mënyrën si të vjedhje zgjedhjet. Ose është kjo zgjidhje ose duhet të vijnë në Shqipëri me mijëra vëzhgues të huaj’, tha ai.
Lajm i gëzuar erdhi nga Strazburgu për të gjithë shqiptarët, ku Asambleja Parlamentare e Këshillit të Evropës në 75 vjetorin e krijimit, pranoj rekomandimin që Kosovvës ti jipet drita jeshile për pranim në Këshillin e Evropës më 16 maj.Sipas raportueses Bakoani “ Kosova është demokraci funksionale që vepron në përputhje me parimet e respektimit të të drejtave themelore dhe së aty respektohen të drejtat e njeriut, dhe më theks të veqantë për pakicat”.Kosova në këtë organizatë ndërkombëtare shumë të rëndësishme ka aplikuar në maj të vitit 2022, kur Rusia ishte tërhequr nga Këshilli i Evropës për shkak të agresionit në Ukrainë .Edhe përkunder lobimit të Serbisë e cila edhe formuan ekip special kunder Kosovës,nga 171 deputet , 131 ishin pro, 29 kunder dhe 11 abstenuan nga 46 shtete anëtare. Presidenti serb sigurishte shumë i merzitur deklarojë, së beteja kryesore do të bëhët më 16 maj, kur do të vendos Këshilli i Ministrave,duke mbajtur shpresa tw Franca .E dihet së rekomandimet dhe procedurat vështirë së do të kthehen mbrapa, dhe së edhe më katë datë Vuqiqi do të zhgenjët edhe më shumë.Një grusht i rëndë ishte padyshim rrëzimi i amandamenteve të Serbisë nga KiA, si kushtëzim për pranim dhe kushti për formimin e Asociacionit të Komunave më Shumicës Serbe.Kosovës më këtë akt historik po i lëshohet rrugë pas masave ndëshkuese të pa drejta nga BE-ja, që mos të nxitohet lidhur më temen e asociacionit.Më duket së BE-ja , gjithnjë e më shumë po e kupton qëllimin final të Serbisë, e cila temen e asociacionit po e plason për qëllime të aneksimit të veriut të Kosovës.Pse nuk ka nevojë për nxitim Qeveria e Kosovës shtrohet pyetja logjike?:BE-ja i ka bërë të qartë Vuqiqit së duhet të zbatohen marrveshjet e Brukselit, dhe veqmas aneks marrveshja e Ohrit.Sipas deklarimeve të deritashme të kreut të Serbisë , nuk do të pranojnë që Kosova të bëhët pjesë e organizmave relevant të Evropës, siq dëshmoj edhe rasti i Strasburgut,si dhe deklarimet e Vuqiqit dhe Daciqit së nuk do pranojnë as inkuadrimin e Kosovës në OKB, edhe përkunder së kishte më parë në Bruksel nënshkrim të marrveshjës për mos lobim të Serbisë , kunder Kosovës.Edhe lobimi që Kosova mos të inkuadrohet në Këshillin e Evropës, tregon orjentimin politik prorus të Serbisë të Vuqiqit, i cili BE-në e sheh vetëm si trampolinë për donacione të ndryshme ekonomike. Nuk duhet të pranohet më asnjë kusht as qështja e dinarit serb, si mjet pagese të Serbisë në Kosovë.Serbia është duke e konsederuar Kosovën pjesë përbërese të saj, e dihet që Kosova është shtet sovran dhe e pavarur.Deri sa Serbia nuk i ndryshon qëndrimet pushtuese dhe nuk e pranon pavarësinë e Kosovës, nuk duhet mendoj unë të vazhdohen bisedimet për normalizim të marrdhënjeve siq po thuhet.Dihet së nuk ka paqe dhe normalizim të marrdhënjve më klikën e qetnikizmit në pushtetin e Serbisë.Edhe diqka shumë të rëndësishme kur jemi këtu.Anëtarësimi i Kosovës në Këshillin e Evropës do ti hapte rrugë edhe dënimit të Serbisë për gjenocid, siq po deklarohet edhe vet kreu i këtij shteti.Si dhe do të bënte që më në fund të bie nga pushteti i Serbisë nomenklatura e mbetur promillosheviqiane.Për fund të theksojmë së anëtarësimi i Kosovës në Këshillin e Evropës u mundëson qytetarëve, të parashtrojnë ankesa në Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut dhe detyron institucionet që të respektojnë vendimet e asaj gjykate, që natyrishtë është shumë e rëndësishme.Eshte kjo pa dyshim merita e radhes e klases se re politike ne pushtet
Që prej gjenezës së Republikës Islamike, udhëheqja e Iranit ka pasur ambicie për shtrirje e dominim në rajon. Që nga viti 1979, ky vend e ka konsideruar kaosin dhe paqëndrueshmërinë si një mundësi për të çuar përpara interesat dhe ndikimin e tij. Udhëheqësit iranianë, edhe tani po shfrytëzojnë dhe përshkallëzojnë konfliktin në rajon për të ngritur statusin e regjimit të tyre, për të dobësuar dhe delegjitimuar Izraelin, për të minuar interesat perëndimore dhe për të riformësuar më tej rendin rajonal në favor të tyre. Por për regjimin e Iranit, mbijetesa tejkalon çdo prioritet tjetër, ndaj ata sërish u tregun shumë të kujdesshëm ta mbrojnë atë me çdo kusht, siç kanë bërë në fakt, për 40 vitet e fundit.
Sulmi i Iranit ndaj Izraelit ishte një akt domethënës me pikësynime të qarta; ai ishte projektuar me kujdes që të mos përshkallëzohej në një luftë me shkallë të gjerë. Ky operacion ishte i paprecedentë në shtrirjen e tij, por u përmbyll me sukses në sajë të shfrytëzimit të forcës së mbrojtjes izraelite, që është e konfiguruar për të përballuar sulme të tilla në mënyrë tej mase efektive.
Me këtë rast, le të kujtojmë se gjatë ditës së parë të Operacionit Liria e Irakut, më 2003, SHBA-të lëshuan 500 armë të precizionit të lartë. Ndërkohë, operacioni i Iranit përfshiu 320 të tilla brenda një intervali prej pesë orësh, siç komentoi dhe gjenerali Mark Hertling. Kjo sasi dhe ritmi i sulmit ishte i rëndësishëm, por dukej si i llogaritur për të shmangur shtyrjen e Izraelit drejt një reagimi ekstrem ushtarak. Metodologjia, pas një sulmi të tillë të Iranit, sikur pasqyronte taktikat ruse të përdorura në Ukrainë: një përzierje dronësh, raketash të llojeve të ndryshme, përfshi edhe ato balistike. Ato u nisën në mënyrë të koordinuar për të sfiduar e mbingarkuar mbrojtjen ajrore izraelite, duke arritur në destinacion në të njëjtën dritare kohore. Kjo taktikë synonte që të “ngopte” sistemet e mbrojtjes ajrore të Izraelit, duke krijuar një tension maksimal në aftësinë e tyre për të kapur sulmet në hyrje. Por, ndryshe nga pritshmëria dhe propaganda nga ana e Iranit, Izraeli, dhe aleatët praktikisht i ndaluan këto armë në mbi 90%, sidomos po të krahasohet me mbrojtjen ukrainase, e cila mesatarisht arrin të shkatërrojë vetëm afro 45% të sulmeve të ngjashme.
Irani, me siguri, nuk ka marrë parasysh plotësisht dinamikën rajonale, veçanërisht angazhimin direkt të Jordanisë, ndarjen dinamike të informacionit midis Izraelit me Arabinë Saudite dhe UAE si dhe koalicionit të gjerë të aleatëve perëndimorë, që mbështetën Izraelin me angazhim direkt. Sipas “The Economist” – Shtetet e Gjirit Persik, përfshirë Arabinë Saudite, mund të kenë luajtur edhe një rol indirekt shtese, duke “strehuar” sistemet perëndimore të mbrojtjes ajrore dhe duke vënë në dispozicion zonat për mbikëqyrjen dhe furnizimin me karburant të avionëve luftarakë, ndihma këto që ishin jetësore gjatë atyre orëve.
Largësia gjeografike prej rreth 1600 km midis Iranit dhe Izraelit i dha, gjithashtu, Izraelit kohën e nevojshme për reagim, që së bashku me paralajmërimet e hershme dhe shkëmbimin e informacionit, bëri të mundur një përpjekje më të koordinuar mbrojtje.
Ky sulm pra vuri në dukje dhe bashkëpunimin e fortë ushtarak midis Izraelit dhe aleatëve të tij rajonalë arabë. Partneritete të tilla, të cilat rrisin aftësitë e ndërsjella të mbrojtjes kundër kërcënimeve, nënvizojnë një ndryshim të rëndësishëm në aleancat dhe strategjinë ushtarake rajonale. Në mënyrë ironike, ndërsa Irani kishte si qellim të demonstronte kapacitetin ushtarak dhe vendosmërinë e tij shpaguese, sulmi nuk duket të ketë arritur ndikimin e synuar si psikologjik, ashtu edhe atë strategjik. Në të kundërt, ky agresion ekspozoi kufizimet e aftësive të Iranit dhe kështu, mesa duket ka ulur për kundërshtarët pragun e rrezikshmërisë ndaj sulmeve kundër objektivave iraniane në të ardhmen. Nga ana tjetër, analiza dikton se operacioni “Hakmarrja e Premtimit të Vërtetë” shkaktoi dëme të pakta, por, siç shpjegoi një burim iranian për “Financial Times”, “ai zbuloi se ne jemi më të çmendur nga sa mendoni dhe gati për të përballuar të gjitha pasojat”.
Shtrirja gjeopolitike e kësaj ngjarjeje është e thellë. Ky sulm jo vetëm që ka reduktuar izolimin, që ndjeu Izraeli për veprimet e tij në Gaza, por gjithashtu, ka vënë Rusinë dhe Kinën në pozita delikate. Të dyja vendet u përpoqën ta balanconin mbështetjen e tyre për Iranin me thirrjet për përmbajtje, një qëndrim që edhe mund të zvogëlojë ndikimin e tyre në Lindjen e Mesme, por ndërkohë është e qartë që këto vende kanë një interes që konflikti në Lindjen e Mesme të mbetet i paparashikueshëm dhe i tejzgjatur. Teherani, nga ana e tij, e sheh dominancën rajonale si një shans për forcuar dhe më shumë marrëdhënien me Rusinë dhe Kinën. Interesat e këtyre vendeve përputhen në pjesën më të madhe, duke e mbajtur Uashingtonin dhe aleatët të zhytur në një krizë në Lindjen e Mesme, që dëmton reputacionin dhe harxhon kapacitetet ushtarake e financiare, të cilat nga ana tjetër sidomos i mungojnë mbrojtjes së Ukrainës në këtë moment kritik. Vlen për t’u përmendur se në fillim të marsit, Kina, Irani dhe Rusia nisën një stërvitje të përbashkët detare, e katërta e këtij lloji në pesë vitet e fundit, në Gjirin e Omanit.
Ndërsa Izraeli mendon për lëvizjen e tij të radhës, debati brenda Kabinetit të Luftës është tregues i një përllogaritjeje më të gjerë strategjike – nëse do të përgjigjet me forcë të konsiderueshme kundër objektivave iraniane, ose do të adoptojë një qasje më të matur për të parandaluar një përshkallëzim rajonal. Megjithatë, sa më gjatë që Izraeli të vonojë përgjigjen e tij ndaj sulmit të Iranit, aq më e vështirë do të jetë të fitojë mbështetje ndërkombëtare për një sulm të tillë.
Konteksti global është po aq i rëndësishëm, teksa koha kalon dukshëm, qëndrimi i administratës Biden dhe partnerëve të tjerë ndërkombëtarë po anon drejt favorizimit të zgjidhjeve diplomatike ndaj përgjigjeve ushtarake, siç theksohet nga mbledhja e menjëhershme e liderëve të G7 dhe deklaratave pasonjëse individuale.
Pra, në botën e sotme, në të cilën të gjitha format e ndërveprimit duken të jenë të militarizuara, Irani edhe pse ka dështuar në objektivat e tij afatshkurtra ushtarake, ka krijuar kushtet e përgatitjen e terrenit për një ndërveprim të ndërlikuar të strategjisë ushtarake, marrëdhënieve diplomatike dhe dinamikës së aleancave rajonale duke bërë mëse të nevojshme për të gjithë ne që të realizojmë ndryshime thelbësore në mënyrën se si mendojmë dhe veprojmë, sidomos për sa i përket sigurisë. Ajo dhe pse është shumë më e gjerë se mbrojtja, nuk ka dyshim se mbrojtja është dhe do të mbetet diktuese në çdo strategjie sigurie. Ne kemi nevojë për një ndryshim paradigme në mbrojtjen kolektive, duke parandaluar keqkuptimin e “pjesës tjetër kundër Perëndimit”.
Është thelbësore të veprojmë me vendosmëri e vizion për të ridimensionuar përpjekjet tona kolektive për të parandaluar shfaqjen e sfidave të tilla ndaj institucioneve ndërkombëtare, apo edhe ndaj një aleance kundërshtare sipas një boshti të ri, potencialisht të katalizuar nga konflikti në Lindjen e Mesme apo gjetkë. Përgjigja jonë duhet të përputhet me parimet tona demokratike, të zbatuara në vazhdimësi e mënyrë konstante në mbarë botën, siç dhe u demonstrua në Ukrainë. Një qëndrim i tillë parimor është në mbështetje të sigurisë globale dhe do të përforcojë rendin ndërkombëtar.
Konflikti ndërmjet Iranit dhe Izraelit, dy fuqi rajonale me ndikim, është thellësisht i rrënjosur në historinë e kohëve të fundit të Lindjes së Mesme.
Që nga revolucioni iranian i vitit 1979, i cili vendosi themelimin e një republike islame armiqësore ndaj Perëndimit dhe aleatëve të tij, përfshirë Izraelin, tensionet ndërmjet këtyre dy kombeve kanë oshiluar midis armiqësisë së hapur dhe luftës së ftohtë rajonale. Këto tensione janë shfaqur përmes përballjeve të tërthorta, duke përfshirë mbështetjen e Iranit për grupe të armatosura antiizraelite si Hezbollah në Liban dhe fraksione të ndryshme palestineze.
Situata mori një kthesë më alarmante me zhvillimet e fundit. Më 1 prill 2024, një sulm ajror izraelit shkatërroi një aneks konsullor iranian në Damask, duke vrarë disa anëtarë të Gardës Revolucionare Iraniane. Si përgjigje, Irani kaloi një prag të rëndësishëm më 13 prill 2024, duke kryer sulme të drejtpërdrejta me raketa dhe dronë kundër Izraelit nga territori i vet, një akt i paprecedentë, që shënon një përshkallëzim të madh në përballjen mes tyre.
Këto incidente të fundit nuk janë të izoluara, por janë pjesë e një vazhdimësie të konflikteve që kanë implikime të rënda jo vetëm për sigurinë e të dyja kombeve, por edhe për stabilitetin rajonal dhe sigurinë ndërkombëtare. Kuptimi i rrënjëve dhe nuancave të këtij konflikti është jetik për të vlerësuar rreziqet e përshkallëzimit dhe mundësitë për de-eskalim.
PERSPEKTIVA HISTORIKE DHE IDEOLOGJIKE
Në kompleksitetin e tensioneve IranIzrael, perspektivat historike dhe ideologjike të të dyja kampeve janë jetike për të kuptuar përshkallëzimin aktual. Trita Parsi, një analist proiranian, vë në dritë vizionin iranian, ku Irani perceptohet si një komb i rrethuar, vazhdimisht i kërcënuar nga Izraeli, një aktor i perceptuar si një avampost i hegjemonisë perëndimore në rajon.
Sipas Parsit, ky perceptim është përforcuar nga armiqësia e hapur e Izraelit ndaj programit bërthamor iranian dhe mbështetja e tij për sanksionet ndërkombëtare, që synojnë të izolojnë Iranin ekonomikisht dhe politikisht. Nga ana tjetër, Michael Oren, ish-ambasador izraelit, artikulon perspektivën izraelite që sheh në ambiciet bërthamore të Iranit, një kërcënim ekzistencial të drejtpërdrejtë për sigurinë e tij. Oren argumenton se kapaciteti bërthamor iranian, së bashku me mbështetjen e tij për grupe të armatosura në kufirin e Izraelit justifikon një qëndrim mbrojtës agresiv nga ana e Izraelit, duke përfshirë goditje parandaluese dhe nisma diplomatike për të mbledhur mbështetje ndërkombëtare kundër Iranit.
Këto interpretime të ndryshme theksojnë jo vetëm hendekun ideologjik ndërmjet dy vendeve, por edhe sfidat e sigurisë që ushqejnë konfliktin e tyre të zgjatur. Kuptimi i këtyre perspektivave është jetik për të kuptuar motivimet e thella prapa veprimeve dhe politikave të secilit vend në skenën ndërkombëtare.
DIMENSIONET STRATEGJIKE DHE USHTARAKE TË KONFLIKTIT
Dimensioni strategjik dhe ushtarak i konfliktit ndërmjet Iranit dhe Izraelit shënohet nga qasjet e sofistikuara nga të dyja kombet. Mohammad Marandi, një ekspert proiranian, thekson rolin strategjik të përfaqësuesve iranianë si Hezbollah. Irani përdor këto grupe për të zgjeruar ndikimin e tij dhe si instrumente të politikës së tij të jashtme pa angazhuar drejtpërdrejt forcat e tij konvencionale. Kjo metodë lejon Iranin të mbajë një prani destabilizuese në rajon, duke minimizuar rreziqet direkte për forcat e tij ushtarake.
Përgjigjja e Izraelit, ndërkaq, ka zhvilluar strategji të avancuara mbrojtëse për të përballur kërcënimet që vijnë nga Irani dhe aleatët e tij. Daniel Pipes, një analist i njohur për qëndrimet e tij proizraelite, nxjerr në pah nevojën për Izraelin të adoptojë goditje parandaluese dhe sisteme mbrojtëse kundërraketore si Doma e Hekurt (Eng. Iron Dome). Këto masa janë thelbësore për Izraelin për të neutralizuar kërcënimet, përpara se ato të arrijnë në territorin izraelit. Strategjia mbrojtëse e Izraelit është pra, shumë e fokusuar në parandalimin dhe ndërhyrjen, duke reflektuar një qëndrim proaktiv të sigurisë, përballë taktikave asimetrike të Iranit përmes përfaqësuesve të tij.
Këto strategji ilustrojnë kompleksitetin e ndërveprimeve ushtarake në konfliktin Iran-Izrael, ku secili kundërshtar kërkon të maksimizojë avantazhet e tij, duke kufizuar përkatësisht dobësitë.
NDIKIMI I FUQIVE TË HUAJA
Ndikimi i fuqive të huaja në konfliktin ndërmjet Iranit dhe Izraelit është i rëndësishëm, veçanërisht për sa i përket ndikimit të Shteteve të Bashkuara dhe Rusisë. Vali Nasr, një ekspert në politikën ndërkombëtare, thekson se Shtetet e Bashkuara, duke mbështetur fuqishëm Izraelin, formësojnë në mënyrë të konsiderueshme dinamikën rajonale. Kjo mbështetje shfaqet nëpërmjet marrëveshjeve të mbrojtjes, shitjes së armëve të avancuara dhe presioneve diplomatike kundër Iranit, të cilat përforcojnë qëndrimin e sigurisë së Izraelit, duke izoluar Iranin në skenën ndërkombëtare.
Në të njëjtën kohë, Fiona Hill përshkruan se si Rusia luan një rol të kundërpeshës, duke mbështetur shtete dhe lëvizje që shpesh janë në kundërshtim me interesat amerikane në rajon. Rusia mban marrëdhënie strategjike me Iranin dhe ndërhyn drejtpërdrejt në Siri, e cila gjithashtu ndikon Izraelin për shkak të afërsisë. Kjo përfshirje ruse kërkon të vendosë një ekuilibër përballë ndikimit amerikan dhe të promovojë interesat e saj gjeopolitike dhe ekonomike në rajon. Gjithashtu, situata në Siri dhe në Liban është ndikuar drejtpërdrejt nga ky konflikt. Siria, në shumë mënyra nën ndikimin iranian dhe rus, është bërë një fushë e përballjes së tërthortë ndërmjet Izraelit dhe Iranit, veçanërisht përmes sulmeve izraelite mbi objektiva iraniane në Siri.
Në Liban, Hezbollah-u, i mbështetur nga Irani, mbetet një kërcënim i vazhdueshëm për Izraelin, duke ilustruar se si dinamikat rajonale janë ngushtësisht të lidhura me politikat e fuqive të mëdha. Kjo analizë e konfliktit ndërmjet Iranit dhe Izraelit hedh dritë mbi kompleksitetin dhe shumëdimensionalitetin e tensioneve të tyre historike dhe bashkëkohore. Së fundmi, situata është përkeqësuar edhe më tej nga një sulm i drejtpërdrejt iranian kundër Izraelit, një përshkallëzim i rëndësishëm që tregon brishtësinë e paqes rajonale. Reagimi i Izraelit, i motivuar nga një dëshirë për siguri dhe ndoshta hakmarrje, mund të çojë në një përshkallëzim të ri, duke e bërë situatën edhe më të paqëndrueshme. Në këtë kontekst, thirrja e Papës për të ndalur çdo veprim që mund të ushqejë një spirale dhune është veçanërisht thelbësore, duke u bërë një zë për paqe në një kohë kur rajoni është në prag të një konflikti edhe më të madh.
Rëndësia e këtij konflikti është ngulitur thellë në strukturën e politikës rajonale dhe ndërkombëtare, duke përfshirë jo vetëm të dy kombet në fjalë, por edhe fuqitë globale si Shtetet e Bashkuara dhe Rusia, si dhe aktorë të tjerë rajonalë, si Siria dhe Libani. Këto dinamika tregojnë se si veprimet lokale mund të kenë ndikime globale, duke ndikuar në stabilitetin ndërkombëtar dhe në tregjet globale. Duke parë përpara, është jetike që komuniteti ndërkombëtar të mbetet vigjilent dhe i angazhuar në kërkimin e zgjidhjeve diplomatike për të parandaluar një përshkallëzim të madh. Duke njohur kompleksitetin e motivimeve të secilës palë, është thelbësore të punohet drejt mekanizmave të de-eskalimit dhe zgjidhjes së konflikteve që respektojnë sovranitetet kombëtare dhe promovojnë paqen rajonale dhe globale. Stabiliteti i ardhshëm i rajonit do të varet nga aftësia për t’i menaxhuar këto tensione me kujdes dhe parashikim.GSH
Komentet