(Shënime për veprën “Fjalorët e shqipes me turqishten”)
Profesor Xh. Lloshi është dijetari me produktivitetin shkencor më të madh këto vitet e fundit. Me një formim shumë të lartë, me një informacion enciklopedik për t’u admiruar, me një korpus dijeje të institucionalizuar dhe burim referimi, ai ka dhënë ndihmesa të çmuara në albanologji. Vepra “Fjalorët e shqipes me turqishten”, sintetizon një punë të kujdesshme informuese, analizuese e përgjithësuese të autorit dhe përveçon në fushën e kritikës shkencore. Ajo tregon se profesori, pavarësisht viteve që i shtohen moshës së tij, si rrallë kush ndjek nga afër botimet dhe veprimtaritë shkencore kombëtare ndërkombëtare. Vital dhe energjik si ai dhe po i tillë në shkencë, skrupuloz në punën e vet e skrupuloz për produktin shkencor të të tjerëve, prof. Xhevat Lloshi është kthyer, tashmë, në shkollë të kësaj kritike. Kjo vepër, studimet e tjera të plota, parathëniet e veprave të botura prej tij, sidomos ato me dokumnete etj., bëhen tregues të përmasës së tij shkencore, si dhe të modelimit të kritikës së vërtetë shkencore. Mjafton të përmendësh disa fusha ku shpërfaqet kjo kahe e punës, për të pohuar pozicionin e profesorit në ballë të saj:
Mbrojtja shkencore e argumentuese në vazhdimësi e shqipes standarde, kur ajo goditej thuajse orë e çast, shpesh, me një sfond të theksuar mbështetës politik e kur e kërcënohej seriozisht për t’u shpërbërë.
Kritika shkencore për botimet leksikografike e terminografike te ne e në mbarë hapësirën kombëtare (sjell në vëmendjen tuaj, të paktën Fjalori i emrave të bimëve dhe të kafshëve shqip-latinisht dhe latinisht-shqip, 2010; Fjalori i emrave të bimëve dhe të kafshëve anglisht-shqip dhe shqip-latinisht-anglisht, 2014).
Kritika shkencore ndaj botimeve dhe referimeve për historinë e gjuhës shqipes, duke këmbëngulur te fakti gjuhësor e historia e tij, te ligjësia e bashkëveprimit të faktorëve brenda- e jashtëgjuhësorë, te vështrimi i dukurive në sistem etj.
Kritika shkencore ndaj atyre që sot janë hedhur në sulm vulgar ndaj dijes shkencore gjuhësore për origjinën e shqipes, dije e krijuar nga shkenca albanologjike, nga studiues të huaj dhe shqiptarë, ndaj atyre, të cilët pa formimin gjuhësor më elementar e me gjoja zbulimet e tyre madhore po fyejnë profilin shkencor të gjuhësisë shqiptare.
Në faqet e veprës “Fjalorët e shqipes me turqishten”, prof. Xh. Lloshi ndalet në një vështrim të jashtëm (kronologjik) dhe të brendshëm (analizë shkencore) tek të gjithë fjalorët turqisht – shqip e shqip – turqisht, në fjalorët shpjegues a tematikë të shqipes, në punime monografike apo në mbledhjet leksikore në terren, me një fjalë në gjithçka që lidhet me huazimet e turqishtes në shqipe. Autori lexon e vëzhgon shkencërisht, analizon e vlerëson shkencërisht dhe atje ku duhet, kritikon rreptë veprën dhe punën e hartuesit a paraqitjet e produktit leksikografik nga recensues a studiues të ndryshëm, duke mbajtur qëndrim ndaj lëshimeve, pakujdesive dhe gabimeve shkencore në to dhe, çka është kryesore, duke i ndequr ato.
“Fjalorët e shqipes me turqishten” është strukturuar në disa kapituj, që organizohen nga synimi dhe puna e autorit për të të dhënë gjendjen e turqizmave dhe rrugët e hyrjes së tyre në shqipe, e gjitha kjo e kundruar dhe e analizuar përmes fjalorëve, ashtu si tregon dhe vetë titulli i veprës. Profesori, zotërues i disa gjuhëve të huaja dhe me një përvojë të vlerësuar leksikografike, e ka ndjekur fjalën turke në këto vepra me kompetencë e me profesinalizëm, duke synuar të pasqyrojë saktësinë e përpikmërinë e analizës shkencore.
Në kreun “Gjurmët e para” jepet një informacion enciklopedik për 8 fjalorë të botuar dhe një të humbur, me fillesat në shekullin XVII deri në shpalljen e Pavarësisë. Prof. thekson e dhe argumenton drejt se “Për një varg shkaqesh, fusha e fjalorëve të shqipes me turqishten gjatë sundimit osman mund të quhet e dështuar”, që lidhet drejpërdrejt me nevojat pragmatike në radhë të parë të shoqërisë shqiptare për fjalorë me turqishte, me formimin gjuhësor e leksikografik të hartuesve të tyre etj..
Trajtimin kronologjik dhe njëherazi të analizës së lëndës në vepër e çel vepra Seyahatnamé-ja, (1662), e Evlija Çelebiut, i cili, sipas profesor Lloshit, “na ka dhënë edhe një pasqyrë të gjendjes gjuhësore në trevat shqiptare, besoj e para e këtij lloji dhe prandaj ka rëndësi për historinë e gjuhës. Merita më e madhe e këtij “turisti” të shek. XVII, siç e kanë quajtur disa, është se, duke e vlerësuar shqipen, kishte vendosur të mblidhte disa shembuj prej gjuhës. Interpretimin e lëndës shqipe të E. Çelebiut e ka bërë Robert Elsie. Me përjashtim të rasteve me fjalë të qarta, të shoqëruara edhe nga përkthimi turqisht i Çelebiut, lënda tjetër me vështirësi të mirëlillta gjuhësore, është dhënë me intrepretime krejt të gabuara nga R. Elsie, i cili nuk e njihte nocionin e kushteve pragmatike të komunikimit. Për këtë shkak ai nuk e ka kuptuar se këto janë regjistrime të bëra nga gjuha e folur, madje disa herë janë copa bisedash. Shembulli më i qartë është me fjalën “aqi” (tagji) të cilën R. Elsie e merr për “elb” ajo është trajtë e regjistruar keq nga Evlijai për “tagji”.
Më tej vepra ndalet te Fjalorthi pesëgjuhësh:italisht-kroatisht-greqisht-shqip-turqisht, i Julie Balloviqit (Fjalorthi përmban 488 fjalë për italishten e kroatishten, 241 për greqishten dhe 198 fjalë shqipe, ndërsa vetëm 77 për turqishten), që është hartuar një shekull përpara Fjalorit të T. Kavaliotit, i cili mbahet si zanafilla e kërkimeve ballkanologjike; te Fjalës i vargëzuar turqisht-shqip i Nezim Frakullës (Osman Myderrizi e quan se çeli rrugën e leksikografisë shqipe me alfabet arab, ishte i pari tekst leksikografik toskërisht, në të folmen e Beratit, dhe se u hartua në vargje sipas fjalorëve për shkollat në Turqi e në Persi. Janë dhënë 74 fjalë shqipe, ndër to dhe 7 turqizma); te Fjalor turqisht shqip, i Shemsedin Shemimiut (Përmban rreth 1000 fjalë me tiparet e të folmes së Shkodrës, por me ndërhyrje të ndonjë elementi nga e folmja e Beratit); te Fjalor në katër gjuhë: serbisht-shqip, shqip-turqisht, turqisht-greqisht, i Djordje Pulevski; te Fjalorth shqip-turqisht i Daut Boriçit etj.
Për të parë punën serioze të prof. Xhevat Lloshit mjafton të ndalesh te Fjalor turqisht-shqip dhe shqip-turqisht, 1899 i Ali Ulqinakut. Anazila e kësaj vepre është e gjerë dhe e plotë, e kujdeshsme dhe informative, me akribi të theksuar shkencore ndaj punës së bërë me fjalorin a për fjalorin nga studiues të ndryshëm, duke u ndalur dhe te paraqitja veprës nga Jup Kastrati që siç sipas profesorit “ka bërë pohime për fusha që nuk i njeh mirë, p.sh. se “tartana’ është me origjinë arabe; “tandë” turqizëm; dhe anasjelltas, turqizmin “fesligen” e quan fjalë të rrallë të shqipes. Në listën e fjalëve të rralla janë njësi, të cilat J. Kastrati nuk i ka njohur vetë, por realisht nuk paraqiten si të tilla: batim, batull, brufull, cërmëlik, një pjesë e të cilave janë thjesht variante tingullore dhe një pjesë huazime të panevojshme, aq më keq që më poshtë disa prej tyre J. Kastrati i përfshin te shkodranizmat.”
Në kreun “Hartimi i fjalorëve”, prof. Xh. Lloshi ndalet në paraqitjen e fjalorëve të shqipes me turqishten, tashmë, si vepra të mirëfillta leksikografike. Ai shkruan se “Vetëm në vitet 1990 u përftuan kërkesat për fjalorë të mirëfilltë të shqipes me turqishten. U zgjeruan marrëdhëniet ekonomike-tregtare; Turqia ishte i pari vend që i lejoi shqiptarët të hynin pa viza; për shkak të çmimeve të përshtatshme mori hov turizmi i shqiptarëve në Turqi; studentë shqiptarë shkuan në shkollat e Turqisë, por sidomos u hapën shkolla të ndryshme turke në Shqipëri, deri në nivelin universitar, në të vërtetë me sukses të dukshëm. U ngritën disa shtëpi botuese në Shqipëri, në Kosovë e në Maqedoninë e Veriut, të cilat krahas botimeve fetare, ndërmorën përkthime të shumta edhe për historinë dhe letërsinë turke. Edhe disa fondacione turke kanë veprimtarinë e tyre në Shqipëri. Leksikografia kështu do ta gjente vendin e vet”.
***
Nisur nga analiza për fjalorët të shqipe me turqishten hartuar këta 30 vjetët e fundit, profesori shtron me të drejtë se “Gjithsesi, mbetet në këtë fushë detyra për të hartuar një fjalor të mirë shqip-turqisht, qoftë edhe me 30.000 fjalë, por me lëndën e zgjedhur të shqipes së sotme standarde dhe me përvojën tashmë të fituar në hartimin e fjalorëve të tjerë shqip gjuhë e huaj.”
Interesant në veprën “Fjalorët e shqipes me turqishten” të prof. Xhevat Lloshi është dhe kreu Fjalorë, fjalës dhe lista turqizmash, që shpërfaq një punë të hollësishme hulumtuese të studiuesit, Ai, duke ndjekur me kujdes lëndën leksikore (huazimet turke) në fjalorë të ndryshëm, tërheq vëmendjen për përgjegjshmërinë në punën filologjike dhe shkencore mbi ta. Gabimi i njërit studiues a analizues e paraqitës i tyre mbartet shpesh në vijueshmëri, duke sjell pasoja jo të vogla në kërkimin e studimin e mëtejshëm shkencor. Analiza dhe kritika shkencore e profesorit del në pah te Vocabolario della lingua epirotica-italiana, të Francesco Rossit, që për studiuesin “përbën dukurinë më të skajshme e të paparë, të shfaqur më parë te F. Maria da Lecce, për të trilluar një shqipe të shëmtuar. Edhe autorë të tjerë italianë të atij shekulli kanë ecur në këtë rrugë, sa herë nuk e zotëronin mirë gjuhën shqipe dhe gjenin shpëtim te turqizmat e te sajesat e veta. “Po besoj, se do të më pranohet si kulm trillimi i fjalës kaeshë për femrën e kaut, dhe si kulmi i shëmtisë fjala mutxhi. E gjithashtu nuk e ka kuptuar fjalën përkatëse te F. Bardhi dhe e ka dhënë: gjiriz veterinario. Dhe vërtet, cili shqiptar, kudo dhe kurdoqoftë, do ta thërriste një veteriner: O gjiriz!”
Në kapitullin Fjalët e pambledhura, profesori ndalet në botimet e lëndës leksikore dialektore në Studime filologjike, Dialektologjia shqiptare a punime monografike etj., duke mëshuar se jo rrallë dialektologët kanë marrë nga informantët shumë turqizma, sllavizma e greqizma, që nuk i njihnin ata vetë. Më tej analizon lëndë në fjalorët ku mbledhja është bërë tematikisht, që nga Fjalë popullore nga Myzeqeja, të J. Nushit te Fjalor popullor të A. Zymberi apo fjalori i Mehmet Elezit që sipas tij “përfaqëson shembullin më katastrofik”, për pasqyrimin e huazimeve turke.
Kreu “Diskutimi për fjalorin e gjuhës shqipe” ndalet gjerësisht te Fjalori i gjuhës shqipe 1954 dhe te Fjalori i gjuhës së sotme shqipe i cili përmban afër 4 mijë turqizma, bashkë me fjalët e prejardhura, sipas profesorit, një shifër e lartë kundrejt gjithë fjalorëve të mëparshëm ai shkruan për arsyet e kësaj gjendjeje joreale (ai do të theksojë më tej se kjo shifër shkon te rreth 1.500 turqizma në shqipen e sotme), duke e kërkuar njërën prej tyre dhe te përfytyrimi i A. Kostallarit për këtë gjendje “pa mbështetje shkencore, të cilin e kishte paraqitur në Parimet për hartimin.”
Në punim studiuesi e të drejtë shkruan se ka ardhur koha që në gjuhësinë shqiptare të kapërcehet mistifikimi i shifrave me leksikun. Turqizmat nuk janë më problem i shqipes, ata përbëjnë një problematikë vetëm për gjuhëtarët.
Te kreu Fjalorët etimologjikë, prof. Xh. Lloshi te vepra e K. Kristoforidhit, Franc Miklosiçit, Gustav Meyerit, Gustav Ëeigand, e deri te Studime etimologjike në fushë të shqipes të Eqrem Çabej, krahas vlerësimit të prurjeve madhore në studimin e huazimve turke në shqipe, profeso Lloshi sjell shembuj për pasaktësi në dhënien e huazimeve apo për mbartje gabimesh nga vepra në vepër.
Po ndalemi te vepra Ndikimi i turqishtes mbi shqipen i N. Boretzkyt, nga gjendja e lëndës së të cilës (me shumë çështje të diskutueshme e me shumë fjalë të interpretuara gabim) profesori ngre disa çështje, që kanë vlerë për të gjithë:
Cili është korpusi i leksikut të shqipes? A bën pjesë aty gjithçka e rastit, kalimtare, e rrethanave individuale e stilistike, sidomos e kushteve të dygjuhësisë? Shpërfillja e një kërkese shkencërisht të rreptë do të na çonte në një tablo, në të cilën do të kishim një korpus të greqishtes, latinishtes, turqishtes, sllavishtes dhe sot të anglishtes, të përziera të gjitha bashkë, domethënë një monstër leksikore, por jo një gjuhë reale siç është shqipja. Po sjell ndonjë shembull tepër domethënës: la ila illallah, që ardhka nga tq. lâ ilaheillallah. Nuk ka në gjuhën shqipe një turqizëm të tillë, por as në turqishten nuk ekzistojnë fjalë të tilla.
Problemi i dytë madhor lidhur me huazimet turke është se shqipja dhe turqishtja janë dy gjuhë të ndryshme, sepse bëjnë pjesë në dy familje të ndryshme gjuhësh. Rrjedhimisht, krahasimet nuk mund të bëhen përciptazi me ballafaqimin e një fjale me një tjetër, por për një fjalë brenda sistemit të vet kundrejt një sistemi tjetër gjuhësor. Shqipja është gjuhë eptimore, flektive dhe kjo përcakton gjithë ndryshimet që ndodhin gjatë përshtatjes së një fjale turke në sistemin e shqipes.
Problemi i tretë madhor janë variantet gjuhësore. N. Borecki ka përdorur termin “turqishte e shkruar”, një përdorim i pakuptimtë. Gjatë shekujve të sundimit osman shqiptarët nuk kanë qenë në kontakt me turqishten e shkruar, por me osmanishten. Osmanishtja nuk është turqishtja e shkruar, por një gjuhë më vete, për të cilën natyrshëm ka fjalorë dhe gramatika përkatëse.
Profesor Xhevat Lloshi këtu ngre edhe problemin e regjistrimit të saktë të fjalëve, të cilat zënë vend në veprën në studim. Sipas tij, nga një varg shembujsh të krijohet përshtypja se Borecki e ka mbledhur lëndën nga gojeçë, gagaçë, thuthuqë, belbacukë, e ndoshta me të meta jo vetëm të aparatit artikulues. Nuk ma merr mendja se një shqiptar i zakonshëm i thotë axhës ‘aç’. Prandaj i kanë dalë trajta të tilla të shëmtuara: aqikat (hakikat), bagaçë (pogaçe), balldane (palldëm), balldanos (për: majdanos), çemalle (qemane), çetap (qitap) etj.
Kritika shkencore është përqëndruar jo pak te Fjalor etimologjik i gjuhës shqipe, Kolec Topalli dhe sipas tij “Gjithë veprën e përshkon një frymë për ta parë shqipen të çarë më dysh dhe jo unike. Shumë shpesh është përdorur thënia: “fjalë e të dy dialekteve, gegërishtes e toskërishtes”, në një kohë që do të duhej e kundërta, të viheshin në dukje rastet ku një fjalë i përket velëm një dialekti, sepse natyrisht fjalët e tjera përbëjnë gjuhën shqipe, që është një me të dy dialektet. Kjo frymë e qëllimtë e ka dëmtuar përgjithësisht vetë shqyrtimin etimologjik.”
Ai e kritikon veprën (pavarësisht vlerave që ajo mbart) edhe për disa burime të fjalëve, por dhe për zgjidhje jo të sakta etimologjike, duke kritikuar rëndë referimin tek etimologjitë e bëra në vepra nga hartues jo profesionist. Fjala vjen, “Një autor i sërës së N. Stylos, tek i cili është drejtuar si burim K. Topalli, është Mehmet Elezi me Fjalorin e vitit 2006. Do të sjell disa shembuj që lidhen me turqishten, për të dëshmuar së pari, sesa larg është ai libër nga shkenca. Hajduk është quajtur nga turqishtja, por në këtë gjuhë nuk ka një fjalë të tillë. Është në një përdorim stilistik te Gj. Fishta dhe vjen prej serbishtes hajduk. Jepet si ndajfolje haj-hujt, madje në shembull del hajt-hujt dhe quhet se vjen nga haj+huj. Është thjesht turqisht hay-huy, që e ka prej persishtes me kuptimin: njeri i kotë, bosh. Ham e jep si ndajfolje për: pa punuar, dhe e quan prej amull ose prej hambar. Gjepura; është tq. ham për: i kotë, i papjekur, i pastërvitur. Hamle qenka prej hamull me kuptimin e hovit, turrit.”
Së fundi, profesori ndalet jo pak te “Fjalori i orientalizmave në gjuhën shqipe” i Tahir Dizdarit. Ai thotë se nuk ka mbështetje shkencore për mëtimin te Fjala e botuesve se vepra përmban rreth 4500 fjalë me origjinë nga gjuhët turke, arabe e perse, të cilat janë futur në përdorimin e përditshëm nga populli ynë. Me një shqyrtim shkencor dëshmohet se vetëm pak më shumë se një e treta e kësaj shifre ka hyrë në përdorimin e përditshëm nga populli. Madje disa njësi në fjalor as nuk janë me prejardhje orientale dhe për këtë janë përgjegjës redaktorët. Duke u nisur nga një shifër e tillë e pambështetur, janë nxjerrë përfundime, të cilat e tejkalojnë anën gjuhësore dhe cenojnë identitetin e kulturën shqiptare përgjithësisht. Për këtë arsye një devijim të tillë e kam quajtur orientalizim të padëshiruar të gjuhës shqipe.
Profesori ndalet dhe te persizmat në veprën e Dizdarit dhe shkruan “Kam shqyrtuar tërësisht fjalësin e Fjalorit të persizmave dhe kam bërë krahasimin me fjalorin e gjuhës turke. Persizmat janë një mit në gjuhësinë shqiptare. Ata autorë shqiptarë, që rreken në këtë fushë, duan të bëjnë punën e studiuesve dhe të etimologëve të turqishtes. Megjithatë, për shkak të paditurisë sime, nuk më del që studiuesit dhe etimologët turq t’i kenë përfillur dituritë dhe zbulimet e tyre.
Nga ç’vështruam në mënyrë fragmentare, theksojmë se prof. Xhevat Lloshi përmes veprës që kemi në duar jep disa mësime të mëdha:
Puna për hartimin e një vepre leksikografike dygjuhëshe nënkupton që hartuesi i saj duhet të njohë me themel gjuhën e huaj dhe gjuhën shqipe e në radhë të parë strukturën e pasurinë e tyre leksikore e semantike.
Kritika shkencore nuk duhet të përcepitojë në rrahakrahje e në duartrokitje për hartuesin e një vepre e duke mos u ndalur në mangësitë që mund të ketë ajo.
Profesori, me të drejtë ngre zërin për kritikën institucionale. Filtrat në botimet shkencore që mbartin logot e institucioneve shkencore akademike e universitare duhet të jenë të shkallës më të mirë të mundshme, diskutimet parabotuese nuk duhet të jenë përcjellëse aty ku duhet të jenë ndaluese e penguese. Pas botimit të veprës përgjegjësia është autoriale e institucionale.
Profesori shkruan se është përftuar një mitologji leksikologjike dhe leksikografike për huazimet e shqipes, që është e nevojshme të rrëzohet me themel dhe në vend të saj të ndërtohet një paraqitje shkencore dhe me vërtetësi e leksikut të shqipes. Një nga qëllimet kryesore, për të cilat e kam hartuar këtë punim, ka qenë që të zmbraps ngazëllimin nga padituria me huazimet orientale të shqipes”.
Profesori e tha fjalën, ata që merren me leksikun e leskikografinë e shqipes, le të kenë parasysh edhe këto mësime të vyera nga kritika shkencore, të cilën na modelon profesori.
* Drejtor i Institutit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë
Jo me kot e jo rastesisht Veriu i Shqiperise e verioret shqiptare qe prej 1944 e ne vazhdim kane qene te persekutuarit e medhenj politike, ekonomike, sociale, shoqerore , infrastrukturor etj etj te vendit …pothuajse nga te gjitha qeverite majtiste, komuniste, socialiste , PS-iste e Rilindase …
Historia reale e persekutimit te Veriut shqiptar nis pas 1944 …kur komunistet erdhen ne pushtet e ne fuqi dhe menjehere nisen gjakosjen e reprezaljet ndaj tij ne shenje hakmarrje per ate se gjate luftes N-Cl [ lexo vella vrasese shqiptare 1941-44]…Veriu e verioret kurre as i mbeshteten, as ju shkuan pas e as u bene me ta …perkundrazi ishen e mbeten …dhe vazhdojne te jene ende antikomuniste e anti serbo-sllave …duke ju shkelur kesisoj ”ne kallo” antishqiptareve …
Vrasjet e masakrat komuniste ne Veri sidomos ne vitet 1945-55 te drejtuara nga krimineli Mehmet Shehu jane vertet te shumta e tronditese …
Ato nisin me egzekutimet masive te klerit katolik ne Shkoder, me pushkatimet sadiste ne Mirdite [ pas vrasjes se Bardhok Bibes] … me ” gjuetine”ndaj diversanteve, me hedhjen ne ere te Kishes se Vaut te Dejes…me shtypjen me gjak te kryengritjeve antikomuniste te Koplikut, Bajze-Kastratit e Postribes..me arrestimet e burgosjet masive ne Shkoder ..me gjakderdhjen e me pas pushkatimet publike ne perballjen me kryengritesit e Prek Calit …me torturimet e egra te mbeshtetesve e simpatizanteve te Mbretit Zog ne Burrel…me vrasjet e njerezve te pa fajshem prej cetes se Haxhi Lleshit e te Rahman Perllakut ne zonen e Dibres ndihmuar edhe nga krimineli Shefqet Peci … me burgosjet pa fund te patrioteve e nacionalisteve shqiptare ne Kruje,
Lezhe, Kukes, Puke Tropoje etj etj …
Dhe normal qe keshtu do ndodhte pasi Bisha komuniste tashme ishte ne pushtet dhe Veriut antikomunist i duhej prere koka .
…Po te ishe bere me ne ….do te kisha ngritur bust prej Floriri i pat thene Mehmet Shehu trimit Prek Cali para pushkatimit …po si me u bo me ju kur ju o bete aleat e miq per koke te armikut tone shekullor …Shkjaut i qe pergjigjur fisniku e burri kreshnik i malesise sone Preka…
Jo rastesisht ndaj shume figurave te shquara kombetare prej Veriut te Shqiperise u derdh helm e vrer e u hodh llum e balte per dekada me radhe …ata u quajten armiq e tradhetare dhe familjet e fiset e tyre i perndoqi kalvari i vuajtjeve, burgosjeve, torturave , debimeve e internimeve e persekutimeve pa fund…
Jo rastesisht u denigruan pa reshtur figura te tilla si ajo e Mbretit Zog …e At Gjergj Fishtes…Abaz Kupit, Prek Calit, P.A.Arapit, M. Troshanit, Gj. Markagjonit, A.Z.Pllumit, P.Arbnorit …e deri ne ditet e sotme me sulmet e ndyra e neveritese ndaj A.Hajdarit e S.Berishes vetem e vetem pse jane nga Veriu …
Jo rastesisht dy-tre veriore qe pat afruar ne udheheqjen e larte te asaj kohe Diktatori …te tille si T.Jakova, Gj.Marku , N.Marashi e ndonje tjeter perfunduan ne plumb … dhe i vetmi qe shpetoi si ”rastesisht” e jo me kot e as pa qellim ishte Dhelpera Ramiz Alia…e kurre me ne rangjet e larta te Partise e udheheqjes se diktatorit nuk pati me veriore…derisa shume vite me vone do te shfaqeshin ndonje si Pali Miska [ qe ne fakt nuk ishte verior por qe Diktatori e solli si shembull prej Fushe Arrezit ku punonte drejt e ne Byrone Politike te tij ]… Gjela Biba sa per te ”prishur syrin e keq’… e ne ditet e sotme ketyre emrave ju jane shtuar edhe ato te S.Lleshit e te F.Cupit …
Nder te paktet veriore qe i mbijetoi gjate diktatures e diktatorit ishte Haxhi Lleshi dhe ky jo krejt rastesisht pasi lidhjet e tij andej e kendej kufirit serbo-shqiptar ishin te shumefishta e teper te ”komplikuara” ndaj dhe Enveri bente nje lloj kujdesi te vecante me te …
Jo me kot dje nuk gjeje kerkundi nje verior ne postet e larta drejtuese te qeverise e te shtetit shqiptar e jo me kot sot eshte egzaktesisht e njejta situate pasi si Enveri dje ashtu edhe pasuesit e tij sot Nano, Meta, Rama etj vazhdojne te kene te njejten urrejtje komunisto-patollogjike kunder Veriut e verioreve shqiptare …
Jo me kot nga gojet e tyre te ndyra kane dale shpesh edhe fyerjet e renda ndaj verioreve tane si…cecen, malok, shpellare, injorante, koke pa lare , te trashe etj etj.,..
Jo me kot e jo rastesisht grupit anti verior ju bashkuan edhe kontraversi Maks Velo qe hapur e publikisht i urrente verioret por edhe myslimanet shqiptare sikurse jo me kot provinciali i neveritshem Erion Veliaj guxon sot tu drejtohet verioreve qe banojne ne periferi te Tiranes me fjalet …ata maloket shpellare e koke pa lare…dhe e dini pse…fare e thjeshte…sepse urrejtjen ndaj Veriut tone e verioreve tane patriote, kombetare e nacionaliste por vecmas antikomuniste geni e soji-lloji i tyre e kane ne gjak e ne ADN….dhe nuk ndyshojne dot se mbi te gjitha nuk i le te ndryshojne si vellau i tyre qe i lindi e i krijoi serbo-ruso-sllavi .
Jo me kot u sulmua, u ndalua , u persekutua e u anatemua Gegnishtja hyjnore.,..jo me kot Migjeni permendet gjithnje e me rralle…jo me kot shtepia e Fishtes u la deri sa te rrenohej…jo me kot shtepi e lindjes se Mbretit Zog ne Burgajet po shkon drejt shkaterrimit …[nderkohe qe restaurohen e lartohen shtepite -muze te Diktatorit, te Kadarese etj ]…jo me kot eshtrat e nacionalistit te flakte shqiptar Abaz Kupit ende nuk prehen ne Atdhe…
Jo me kot burgjet e fameshme te diktatures …ndodheshin ne Veri ….ne Burrel – Spac, Qafe -Bari, Torovice , Shenkoll e jo me kot kampi i pare i perqendrimit per kundershtaret e rregjimit komunist qe ne vitet e para te pushtetit te komunisteve do te ngrihej ne Kruje …
Jo me kot e as rastesisht sa e sa monumente e simbole te kultures e historise sone kombetare qe ndodhen ne Veri te vendit po lihen ne harrese e drejt zhdukjes e shkaterrimit ….rasti i fundit i Ures se Zogut mbi Lumin Mat nuk ka fare nevoje per komente te teperta…
Jo me kot e jo rastesisht Mamurrasi do te ishte gati-gati qyteza e biografi-keqinjeve …e Kurbneshi, Gomsiqja , Rubiku, Rresheni , Zerqani , Iballa etj etj do te ishin vendet ku do te dergoheshin per te punuar e jetuar ”te dyshimtet” e rregjimit komunist…
Jo me kot numri i te burgosurve politike e kundershtareve te rregjimit komunist ne Shqiperi nga 1945-90 do te ishte shume here me i madh prej Armiqve te Veriut se sa prej atyre te Jugut a te Shqiperise se Mesme …
Jo me kot regjimi komunist e la Veriun krejtesisht te pa zhvilluar, te prapambetur , e ne harrese totale e te qellimeshme …te varfer , te pa shkolluar… pa kujdesin e duhur shendetesor…pa rruge…edhe pse prej Veriut te pasur ne gjithcka fitonte miliona dollare …edhe pse minierat e veriut e mbajten ate vend per te mos vdekur fare per se gjalli….
Jo me kot epiqendra e barcoletave kunder rregjimit komunist , diktatorit e diktatures ishte pikerisht Veriu shqiptar …
Jo me kot sot nje statistike qe kam ne dore flet per ate se te ikurit me te shumte nga vendi jane prej Jugut e Shqiperise se Mesme e jo nga Veriu c’ka tregon qarte fare se veriori se leshon kollaj token e vet e se braktis lehte Atdheun e tij dhe jo rastesisht e as per ate qe dikush mund te thote hejjj mos nxit percarjen Jug – Veri jooo pasi nje percarje te tille nen moton e tyre te ndyre perca e sundo e nxisin vetem komunistet e lloji i tyre antishqiptar e jo une apo cdo lloj shqiptari i ndershem e patriot qe themi te verteten publikisht e qe na dhimbset Shqiperia jone qe nga Vermoshi ne Konispol…e qe i duam, nderojme e respektojme Veriun e verioret tane pavaresisht origjines sone nga Jugu apo te jetuarit tone jete e mot ne Tirane …
Verioret tane prej gati me shume se nje shekull kane qene ne lufte ne dy fronte …kunder komunizmit e kunder asimilimit prej serbo-sllavit por edhe pse jane pergjakur dhe Kryenecesine, dinjitetin, karakterin e personalitetin e burrerine …atdhedashurine e patriotizmin e tyre e kane mbrojtur me pushke e me gjak ata kurre nuk jane dorezuar e as nenshtruar edhe pse krenarine e tyre e kane paguar shume shtrenjte …keto jane edhe disa nga aresyet pse regjimet komunisto-socialiste terbohen me Veriun e verioret shqiptare ndaj dhe nuk i duan ata, ndaj dhe i lene te pa zhvilluar e ndaj edhe i shajne, percmojne, fyejne e denigrojne sa here qe ju jepet rasti e sa here qe jane ne pushtet ….
Rruga e Kombit …vepra me e madhe infrastrukturore kombetare ishte dritarja e vetme e zhvillimit per Veriun shqiptar te pakten ne keto 75 vitet e fundit por edhe kete si per ironi te fatit e beri nje verior …Sali Berisha …edhe pse pas kesaj c’nuk u tha e c’nuk u sajua kunder tij e qeverise se tij …pikerisht nga anti shqiptaret e anti verioret me dhe pa pushtet….. e pikerisht nga ata qe sot krenohen se ne kete ruge-ure te Kombit tone e ne kete shenje te madhe shprese e besimi te bashkimit tone kombetar …ata …miqte per koke te serbo-sllaveve kane vene Traun ndares te turpit tone kombetar !
Rrugen e Arberit…thone se po e bejne socialisto-neokomunistet …me sakte duhet thene se kane marre persiper ta perfundojne ata pasi ajo veper tjeter teper e rendesishme infrastrukturore per Veriun e Shqiperise pothuajse ishte gjysem e bere po nga Berisha e qeveria e demokrateve…
Dhe tek kujton sot Veriun antikomunist qe kryenecesine e tij por edhe burrerine e shqiptarizmin e tij nder dekada e pagoj kaq shtrenjte …rrevoltohesh vertet teksa sheh qe tentakulat komuniste drejt tij i jane versulur serisht pjeses sone me kombetare e me patriotike me dinakerine e poshtersine e njohur te soji-llojit te tyre….
Ne Shkoder po bejne kerdine Tom Doshet e kodoshet…ne Kukes klani mafjoz Gjici me banden e tij…ne Diber …s’te le Ulsiu qe me ndihmen e vlonjatit Gjiknuri shkaktojne sa here qe ju duhet ”Termet” elektoral e blerje masive votash me thase mielli e kartemonedha 50 euroshe…ne Lezhe komandon e urdheron polici Pjerin Ndreu…ne aksin Fushe Kruje -Lac – Milot zot i vendit eshte banditi Rrahman Rahja …ne Mirdite na moren frymen Lleshet e Frrok Cupet …etj etj…
Nuk ju dorezove as serbit e as kelyshit te kuq komunist o Veriu kreshnik e fisnik i Atdheut tim si ka mundesi sot tu jesh dorezuar Monstrave te tilla …
Une besoj dhe shpresoj shume tek shqiptarizmi e patriotizmi…tek antikomunizmi e tek burreria…besa, feja e nderi i Veriut e tek karakteri i verioreve shqiptare ndaj dhe i kam dashur e do ti dua ata deri ne vdekje sepse historia kombetare e vendit tim thote, shkruan e tregon qarte e sakte se ata kane qene e mbeten krenaria jone kombetare nder shekuj…
Te gjithe se bashku Veri- Jug te mos lejojme askend te na percaje e armiqesoje mes njeri tjetrit pasi jemi e kemi lindur shqiptare e te tille do vdesim ….ndaj jo me kot thoshte aq bukur e mencur Fishta yne i madh se…para se me mu dhimb tosku e gegnia m’dhimet fort Shqyptaria…
Fati por edhe puna, profesioni e kurioziteti si natyre e imja njerezore kane dashur qe une ta shoh me syte e mija e ta shkel me kembet e mija pothuajse krejt Veriun e Shqiperise ….dhe aty kame pare, ndjere e verejtur me dhimbje se kontrasti ne te gjitha drejtimet me jugun e pjesen tjeter te vendit ishte tmerresisht i madh i dukshem e i prekshem …ne prapambetje , ne varferi e kudo ….por jo ne burreri, ne bese, bujari e fisnikeri…ne atdhetari, patriotizem …. e shqiptari…ndaj dhe respekti im i thelle per Veriun e verioret shqiptare ka qene e mbetet sa i forte po aq edhe i pa lekundur …
Ndaj dhe gjykoj se Shqiperia vete por dhe te gjithe ne shqiptaret per faj te te gjitha qeverive antishqiptare qe kemi patur ne krye tone kah-heret e deri me sot ju kemi nje borxh te madh ne te gjitha drejtimet Veriut tone fisnik e verioreve tane atdhetare !
Ndaj prej zemre ta drejtoj kete thirrje puro shqiptare o pjesa me vitale e dinjitoze e kombit tim…zgjohu Veriu i Shqiperise sime…….zgjohu veriori fisnik e kreshnik i Shqiperise sime e mos lejo kerkend ne ato troje te te neperkembe ty , krenarine e shqiptarine tende …
Gjaku i te pareve therret fort …dhe gjaku kurre nuk behet Uje !
Kjo asht një thanje e vjeter popullore shqipe e ruejtun me shumë kujdes.
Në 100 vjetët e fundit kur u formue Shteti Shqiptar, ruhej në fjalorin e thanjeve të rralla, po shumë të randsishme dhe me vlerë të madhe, aqsa nuk besoj se kemi pasë ndonjë sundimtarë që nuk e ka dijtë këte thanje!
Ka shumë e shumë vite që Shqipninë edhe po e sundojnë hajnat!..
Nuk e kam nder mend me shkrue per ta dhe si e kanë xanë atë kolltuk…
Duhet me kenë i çatrafiluem në tru me shpjegue kush ishte Esad Pasha apo Ahmet Zogu, ose Enver Hoxha e Ramiz Alia apo edhe Edvin Rama..?
Meqë, “asnjeni” nuk njihet per “hajdut, as kriminel barbar e terrorist” atëherë, pse mos me ndjekë rrugen e këshillat e tyne “rilindja ynë” sot?!
Me 31 Mars 1991, terroristi Ramiz Alia ka thanë: “Me fitoren e zgjedhjeve të 31 marsit 1991, PPSH, tregoi se komunistët i do populli dhe se ata e duan popullin, ndaj ju them, se me këtë fitore, PPSH do të vazhdoj rrugën e Enverit dhe të lulëzimit të vendit e begatisë së popullit, duke shkuar nga fitorja në fitore, por duke u përshtatur me modelin e ri ekonomik.” Sot mbas 30 vjetësh pasuesit e tij a janë drejtuesit e shtetit ?!
Madje, edhe tue i pershtatë Shqiptarve edhe “modelin e ri ekonomik”?
Besoj nuk asht nevoja me u zgjatë ma teper: Po krieministri Edi Rama a asht tue shkue mbas porosive t’ Everit: “Nga fitoria në fitorje..!?”
Afrohen edhe në Shqipni votimet! E kush pritet me fitue sivjet atje?!..
Po nuk u hoqën agjentët e sigurimit nga detyrat shtetnore, Shqipnia do të
VORROSET përgjithmonë! “Historia asht mësuese e jetes!”, dhe thanjet e popujve të vjeter, po ndryshojnë themelet e Demokracisë, mbas sa qinda e qinda vjetësh edhe aty ku nuk i ka shkue mendja askujt në Botë..!!
Mos harroni se, komunistët ua kanë mësue tash sa vite sternipave tyne thanjen e vjeter që po zbatohet në Shqipni nga Edi, Luli etj., pasues se: “HAJNIT I KA BORXH EDHE MRETI !”…
Pjesa jugore e Shqipërisë së Poshtme thërritet nga shqiptarët me emrin Çamëri. Për të ndeshet edhe emërtesa perandorake romake Epir-us e shekujve I – IV e.s. e marrun prej shprehjes gjeografike në Shqip “Tokat E Pirit” duke i ngjitur prapashtesën perandorake romake perëndimore -us. Rrënojat E Pirit, qytetit arban shumë të lashtë, ndodhen afër fshatit Zhulat të Gjinokastrës. Tokat E Pirit u përvijuan për herë të parë si një rajon shtetëror i Greqisë së Madhe në vitin 1913 duke përdorur për të emërtimin romak Epirus. Përdorimi prej Greqisë së Madhe i emërtimit “Epirus” dhe mëtimi se “Epiri është grek” nuk do të thotë se “Greqia” e krijuar për herë të parë në histori në vitin 1830 bëhet “Greqi e lashtë”.
Në Shqip, Ar bana (e folur veriore) = Ar bëra (e folur jugore). Këto fjali rrënjë përshkruajnë veprimin themelor të bujqëve të paktën që 12’000 vjet më parë. Prej tyre lindin emrat cilësor të njëjtë në thelb dhe pak të ndryshëm në thurje: Arban = Arbër = Arbëresh = Arbëror = Arbanas = Arbanit = Arvanit = Arnaut (osmanisht) = Arnavut (turqisht, sot) = Alban = Albanian (prej të huajve) = Shqiptar = I-lir. Meqenëse germa B në gjuhën kishtare bizantine Katharevousa lexohet V, atëherë emri cilësor Arbanit u shndërrua në Arvanit. Sipas rrobes fetare të besimit, Arvanitët vendas dallohen në të krishterë ortodoksë dhe muslimanë. Gabimisht, dhe mbjellur qëllimisht nga propaganda kundrashqiptare, vetëm arvanitët vendas muslimanë të veriperëndimit të Greqisë së Madhe nënkuptohen nga shqiptarët si çamë.
Pas kryengritjes së arvanitëve të krishterë në vitin 1821, Lidhja e pa çertifikuar Entente e perandorive Britani-Rusi-Francë krijoi më 3 Shkurt 1830, për herë të parë në histori, një principatë fetare jo perëndimore të quajtur “Greqi” dhe me sipërfaqe sa 1/6 e Greqisë së Madhe të sotme. Për tradhti ndaj Europës e Perëndimit, “Greqia” u përvijua si një shtet që do ringjallte perandorinë lindore të krishterë ortodokse të fikur në vitin 1453. Prandaj edhe sot, shtetas “grek” do me thënë jo një njeri më kombësi por një besimtar i krishterë ortodoks, që përdor edhe gjuhën kishtare bizantine Katharevousa të përshtatur për popullin (Dhimotiki), që emrin e ka me prapashtesat fetare bizantine -os e -is, dhe urren muslimanët e çfardolloji.
Lidhja Entente u çertifikua me firmat e vitit 1907 dhe në shekullin XX, për tradhti ndaj Europës e Perëndimit, edhe do zmadhonte akoma “Greqinë” edhe do krijonte tre herë Jugosllavi (Serbi më të Madhe). Me ndihmën e perandorisë Austro-Hungareze, shkollarët e spikatur shqiptarë mbajtën një Kuvend në datat 14-22 Nëntor 1908 në Manastir ku caktuan Abecenë e njësuar shqiptare me germa perëndimore. (Pjesëmarrës në Kuvend qe edhe çifti fisnik amerikan Phineas dhe Violet Kennedy.) Në Tetor 1912, me shtysën e Lidhjes Entente, Serbia e Madhe, Greqia e Madhe, Mali i Zi e Bullgaria ndezën Luftën I Ballkanike për t’u sulur me oreks të shtuar që të kapnin sa më shumë troje shqiptare që kishin mbetur si vilajete osmane. Në kushtet kur trojet shqiptare ishin ose nën ushtrinë turke ose nën ato serbe, greke, malazeze e bullgare, me këshillën e Austro-Hungarisë përfaqësuesit shqiptarë arritën të shpallnin mëvetësinë shqiptare në Vlonë më 28 Nëntor 1912. Tre muaj më pas, ushtria greke pushtoi për herë të parë Janinën më 6 Mars 1913, e ashtu Çamërinë të cilën vazhdon ta mbajë të pushtuar.
Dhuna, zhvendosja nga vendbanimet, tretja dhe ndryshimi i besimit fetar me detyrim, grabitja e pasurive dhe pronave, masakrat dhe dëbimet jashtë vendit binin mbi muslimanët, edhe ata Arbanitë, sa herë që rajoni i tyre i dhurohej Greqisë. Si në Serbinë e Madhe (Jugosllavi), tërë arvanitasve vendas në Greqinë e Madhe iu ndalua edhe shkolla Shqipe. Një gjenocid i ngjashëm Lindor kundër banorëve të besimit të krishter ortodoks mori shtrirje të madhe në perandorinë e rrëgjuar osmane me fillimin e Luftës I Botërore në vitin 1914. Si pasojë, shumica e banorëve osmanë të besimit të krishter ortodoks deri në fund të vitit 1922 qenë ose vrarë ose dëbuar në Greqi.
Konferenca e Paqes në Paris u mbajt në 18 Janar 1919 – 21 Janar 1920. Me shtytjen e kryeministrit britanik David Lloyd George që premtonte se Greqisë së Madhe do i njihej zmadhimi akoma nëse pushtonte territore osmane, ushtria greke zbarkoi në Smirna (Izmir, sot) më 15 Maj 1919 dhe sulmoi në thellësi. Për shkak se perandoria osmane ishte në çastet e fundit të agonisë, përfaqësuesit e saj nënshkruan më 10 Gusht 1920 Traktatin e Sèvres, afër Parisit, kundrejt Britanisë, Francës, Italisë e Japonisë. Traktati i Sèvres që fikte përfundimisht perandorinë osmane i dhuronte Francës, Britanisë, Greqisë së Madhe e Italisë edhe në Anadoll territore të mëdha. Kur komandën e ushtrisë turke e mori Mustafa Qemali dhe pasi mbrritën furnizimet ushtarake nga Rusia bolshevike e Vladimir Iliç Leninit (një urith gjerman), ushtria turke kundërsulmoi në Gusht të vitit 1922. Lufta Greko-Turke mori fund më 11 Tetor 1922 me dëbimin e ushtrisë greke nga Anadolli. Bisedimet e paqes filluan në Lozanë të Zvicrës më 20 Nëntor 1922. Traktati i Lozanës u nënshkrua nga Britania, Franca, Italia, Greqia e Madhe, Japonia e Rumania më 24 Korrik 1923. Ai njihte formimin e Republikës së Turqisë në kufijtë që janë sot.
Një marrëveshje Lindore e nënshkruar që më 30 Janar 1923 si pjesë e Traktatit të ardhshëm të Lozanës qe shkëmbimi i 1.2 milion banorëve të besimit të krishterë ortodoks të mbetur në Republikën e Turqisë me 400’000 banorë të besimit islam në Greqinë e Madhe. Shkëmbimi qe i detyrueshëm, i dhunshëm, i rrëmujshëm, me humbje të panumërta jetësh njerëzish dhe me këputje të shtetësisë nga vinin. Në atë shkëmbim popullatash e pësuan shumë arvanitasit vendas muslimanë e veçanërisht ata në veriperëndim të Greqisë së Madhe, Çamërisë. Qeveria shqiptare u përpoq nëpërmjet organizatës së Lidhjeve të Kombeve që në atë shkëmbim popullatash të veçoheshin arvanitët vendas muslimanë nga besimtarët islamikë të kombeve të tjera.
Me ndihmën britanike, një grusht ushtarak në Greqinë e Madhe rivuri në fuqi më 25 Nëntor 1935 mbretin George II. Ay caktoi më 13 Prill 1936 ushtarakun nazist Ioannis Metaxas si kryeministër (www.metaxas-project.com). Ky, nga ana e tij dhe me firmën e mbretit, vendosi më 4 Gusht 1936 sundimin e tij nazist duke shpërndarë Kuvendin, ndaluar partitë politike dhe përjashtuar Kushtetutën. Dhuna mbi arbanitët vendas muslimanë u shtua dhe menjëherë u urdhërua ndalimi i plotë i përdorimit të gjuhës Shqipe. Më 25 Mars, 2 e 6 Prill 1939 mbreti Zog I nuk pranoi kërkesën e prerë italianë që të pranonte shkrirjen e Shqipërisë me Italinë. Atëherë, Lufta II Botërore në Europë filloi më 7 Prill 1939 kur ushtria italiane sulmoi Shqipërinë dhe përfundoi pushtimin më 11 Prill. Mbas dy ditëve, Britania e Franca u shpallën mbrojtëse të pavarësisë së Greqisë së Madhe. Më 16 Prill Shqipëria u tret si shtet politik duke u bërë pjesë e mbretërisë italiane. Më 3 Qershor 1939, Italia e avulloi Ministrinë e Jashtme shqiptare dhe diplomatët e huaj u larguan nga Tirana. Britania e pranoi zyrtarisht tretjen e Shqipërisë me Italinë më 31 Tetor 1939.
Natën e 28 Tetorit 1940 kryeministri Ioannis Metaxas e ktheu mbrapsht kërkesën e prerë italiane që të pranonte hyrjen e ushtrisë italiane. Mbas disa orësh, ushtria italiane filloi mësymjen në Greqi përgjatë 145 km të kufirit shqiptaro-grek. (Dita e 28 Tetorit, në përkujtim të fjalës së një kryeministri nazist që kishte katër vjet që sundonte si i atillë, www.metaxas-project.com, vazhdon të jetë festë zyrtare në Greqinë e Madhe.) Ushtria greke furnizohej ushtarakisht me çdo gjë nga Britania dhe si fuqi ajrore e saj ishin avionët britanikë. Ndërkohë, zbulimi ushtarak britanik pat zbërthyer kodin e ndërlidhjeve gjermane e italiane që në Prill 1940. Komanda britanike njihte pa ndërprerje imtësisht gjendjen dhe planet e ushtrisë italiane. Si rrjedhim ushtria greke e përballoi shpejt ushtrinë italiane, kundërsulmoi dhe nuk ndaloi në kufirin shqiptaro-grek por vazhdoi dhe pushtoi gjysmën e territorit të Shqipërisë jugore. Edhe ushtria gjermane nga Greqia do ta pushtonte Shqipërinë në Shtator 1943.
Me këshillën britanike, qeverie greke përgatiti dhe mbreti George II firmosi Ligjin e Miratuar Nr. 2636 më 10 Nëntor 1940 (Figura 1). Ai përcaktonte Italinë dhe Shqipërinë si shtete armike dhe shtetasit e tyre, përveç atyre me origjinë greke, si armiq. (Meqenëse Greqia u krijua në vitin 1830, atëherë, bie fjala, nëse disa himariotë janë grekë kur e pse kanë ardhur ata në Himarë pas vitit 1830?) Ligjit të Miratuar i njihej zbatimi që më 28 Tetor 1940. Ndonëse dihej se Shqipëria nuk mund të ishte sulmuese, ai qe një mjet i artë për të vazhduar dëbimet dhe përvetsimet e pasurive shumë të mëdha të tundshme e të patundshme të shqiptarëve që kishin ndodhur që me shpalljen e pavarësisë shqiptare. Ai përkufizonte se si do veprohej ekonomikisht ndaj shteteve dhe shtetasve armiq. Marrëdhëniet ekonomike dhe financiare ndërpriteshin kurse pasuritë e tundshme dhe të patundshme shkëputeshin përkohësisht nga pronarët (sequestration, ang.). Dhe caktohej qeveria greke që t’i shfrytëzonte ato pasuri të tundshme e të patundshme pa iu humbur emrat e pronarëve dhe qëllimet e pronësive (conservative confiscation, ang.). Të ardhurat monetare prej atyre pasurive derdheshin në një llogari të posaçme në Bankën e Greqisë.
Ligji i Miratuar 2636/1940 nuk kishte të bënte me shtetasit e Greqisë, përfshirë edhe arvanitët vendas muslimanë. Ai, pasi përcaktonte Italinë dhe Shqipërinë e tretur si shtete armike, kishte forcën e ligjit ekonomik për raste të tilla dhe nuk i shpallte luftë Italisë dhe Shqipërisë. Ndërkohë, qëllimisht, tradhtisht, pa aftësisht, gabimisht, Ligji i Miratuar 2636/1940 dhe arvanitët vendas muslimanë janë së bashku shartuar shterpë në dijeninë shqiptare si “Ligji grek i Luftës kundër edhe çamëve”. Çamëria nuk u bë pjesë e Shqipërisë edhe me ndryshimet e kufijve gjatë Luftës II Botërore. Arvanitët vendas muslimanë, të cilët qëllimisht e gabimisht quhen çamë e jo grekë në marrëdhëniet shtetnore, qenë pa ndërprerje shtetas të Greqisë së Madhe dhe ndaj tyre u krye gjenocid edhe në Qershor 1944 e muajt në vazhdim.
Ushtria greke kishte ngecur 14 Divizione përballë ushtrisë italiane në jugun e Shqipërisë ndërkohë që i kishin mbetur dy Divizione në kufirin greko-jugosllav dhe katër Divizione përgjatë kufirit greko-bullgar. Më 2 Mars 1941 komanda perandorake britanike zbarkoi në Greqi Brigadën I të Korracuar britanike, Divizionin II nga Zelanda e Re dhe Divizionin VI nga Australia, gjithsejt 62’000 ushtarë të cilët u rreshtuan si skalion i dytë. Më 6 Prill 1941 Armata XII gjermane sulmoi nga ana e Bullgarisë dhe Jugosllavisë, dhe në 10 Prill hyri në Selanik. Po në 10 Prill forca perandorake britanike filloi tërheqjen duke luftuar. Brenda 20 Prillit 1941 Divizionet greke qenë dorëzuar dhe komanda gjermane i lejoi ushtarët e oficerët të ktheheshin në shtëpi bashkë me armët e tyre të lehta; një gabim që do ta vuante më vonë. Pushtimi i Greqisë kontinentale përfundoi në 30 Prill 1941 dhe i kushtoi ushtrisë perandorake britanike 11’840 ushtarë kurse asaj gjermane 5000 ushtarë. Në Greqinë e Madhe të pushtuar, ushtria gjermane mbulonte rajonin e Maqedonisë jugore me portin e Selanikut, Athinën me portin e Pireut dhe disa ishuj. Pjesën në lindje e mbulonte ushtria bullgare dhe të tërë pjesën tjetër e mbuloi ushtria italiane deri në Shtator 1943, më pas ushtria gjermane. Holokausti, me ngazëllimin e shtuar të qeveritarëve grekë, filloi të zbatohet menjëherë pas pushtimit.
Një pjesë e ushtarakëve dhe komisarëve prifta të dorëzuar u rreshtuan menjëherë në formacione të ndryshme në shërbim të forcave të pushtimit. Ndërkohë, me arvanitas të krishterë nga malësia e Sulit në Çamëri dhe komisarë prifta, komanda britanike formoi në Shtator 1941 “ushtrinë” me dy regjimente të emërtuar Lidhja Kombtare Demokratike Helene (?!) e të drejtuar nga Napolon Zerva. Drejtoria Britanike e Operacioneve të Veçanta (Special Operations Executive – SOE, ang.) e paguante 16 stërlina ari/muaj Napolon Zervën kurse rreth 2000 mercenarëve të tij u jepte dy stërlina ari/muaj. Bandat e Lidhjes Kombtare Demokratike Helene (LKDH – EDES, dhim.) vepruan vetëm në Çamëri, jo kundër ushtrive të pushtimit, vetëm kundër njësiteve ushtarake sllavo-komuniste dhe nga fundi i luftës kundër arvanitëve vendas muslimanë të mbetur në Çamëri.
Flota perandorake britanike bllokoi brigjet greke menjëherë pas pushtimit dhe si pasojë edhe një kokërr gruni nuk futej për popullatën e Greqisë së Madhe. Si rrjedhim, Holodomori në dimrin e fundvitit 1941 – fillimvitit 1942 u mori jetën 300’000 shtetasve grekë për shkak të urisë në të ftohtë. Një pjesë tjetër e ushtarëve të dorëzuar dhe rezervistëve i siguroi burimet njerëzore Partisë Komuniste Greke të hidhte në veprim Ushtrinë Liridhënse të Popullit Grek (ULPG – ELAS, dhim.) në Qershor 1942. Meqenëse fuqia e saj rritej, qeveria e Athinës dhe komanda gjermane formuan në Prill 1943 me 22’000 ish-ushtarë e komisarë prifta të dorëzuar Batalionet e Sigurimit (Evzonoi, dhim., sot përbëjnë Rojet Presidenciale). Ata luftuan kundër ULPG dhe kryen tërë llojet e krimeve.
Pas dorëzimit të ushtrisë italiane në 8 Shtator 1943 rajonet e zotëruara prej saj u mbuluan nga ushtria gjermane. Ajo e bëri me dije popullatën se për një ushtar gjerman të vrarë do të pushkatoheshin rreth dhjetë banorë. Më 24 Shtator 1943, partizanë të UPLG vrasin gjashtë ushtarë gjermanë që ishin duke bërë banja dielli në Shkallë të Paramithisë. Në mbajtje të fjalës së dhënë, ushtria gjermane pushkaton mbas pesë ditësh 49 banorë të Paramithisë.
Në Maj 1944, ULPG formon në Çamëri me arvanitë vendas muslimanë Batalionin IV “Ali Demi” si pjesë e Regjimentit XV të saj. Më 27 Qershor 1944, me udhëzim nga Dërgata ushtarake britanike SOE e fshehur, duke e bërë me dije ushtrinë gjermane të pranishme dhe duke mos u penguar prej saj, i quajturi Regjimenti XVI i LKDH filloi masakrën gjenocidale kundër arvanitëve vendas muslimanë në qytetin e Paramithisë. Ajo u pasua nga masakrat, dëbimet, shkatërrimet e djegiet në Parga në 28 Korrik 1944, në Filat, Spatar dhe vende të tjera më 23 Shtator 1944. Të zhgënjyer se xhamitë nuk i shpëtuan, ata që mundën morën rrugët të llahtarisur në këmbë drejt Shqipërisë. Të mbeturit, kryesisht fëmijë, gra e pleq e plaka u mbyllën në burgun e Paramithisë të ruajtur nga bandat e LKDH. Burgu ishte shfarosës sepse me kushtet çnjerëzore të tij vdisnin 7 ose 8 vetë në ditë.
E urdhëruar që në 26 Gusht 1944 të përgatitej për tërheqje, Grup-Armata E e ushtrisë gjermane filloi sipas urdhërit tërheqjen nga Greqia në 3 Tetor 1944. Prapavija e saj perëndimore pasi hyri në Shqipëri e la Sarandën më 10 Tetor 1944 ndërsa praparoja e fundit kaloi kufirin greko-maqedonas natën e 1/2 Nëntorit 1944. Ushtria britanike mbrriti në Çamëri në Nëntor 1944 dhe i mori me makina arvanitët vendas muslimanë që kishin mbetur gjallë në burgun e Paramithisë dhe i dërgoi në Igumenicë. Nga aty, i ngarkuan ata në anije të vogla dhe i zbritën në Sarandë.
Në Dhjetor 1944, brigadat e ULPG shpartalluan bandat e LKDH dhe mbeturinat e tyre u mbartën me anijet britanike në Korfuz. Të joshur, në Janar 1945, arvanitët muslimanë nga Filati u kthyen në shtëpitë e tyre. Në Korfuz, më 15 Shkurt 1945, komanda britanike e shkriu LKDH dhe mercenarët e saj i rreshtoi në njësitet e Rojes Kombtare që kishte formuar për qeverinë greke. Më 15 Mars 1945, njësitet e Rojes Kombtare me ish-banditë të LKDH u sulën dhe masakruan këdo që gjetën në Filat. Të paktë qenë ata që duke vrapuar arritën gjallë në Shqipëri.
Mijëra arvanitë vendas muslimanë u vranë, po aq humbën jetën rrugëve të përzënies, dhe me dhjetra mijëra u dëbuan. Pronat e shtëpitë u dogjën ose u shkatërruan dhe çdo gjë me vlerë u grabit. Veç dëshmive të gjalla, p.sh. nga Sali Bollati, mjafton të lexohen librat ditarë Molla e Sherrit (Apple of Discord, 1948) dhe Diçka e Sprovuar (Something Ventured, 1982) e drejtuesit të Dërgatës britanike SOE në Çamëri, kolonelit Christopher Montague Woodhouse, për të prekur të vërtetën. Për shembull, në një dëftim të tij në 16 Tetor 1945, me citimin arshivor FO 371/48094/18138, shkruhej: “…Zerva, i nxitur nga Misioni Aleat nën drejtimin tim, i përzuri çamët nga shtëpitë e tyre në vitin 1944….”.
Forcat komuniste jugosllave, ato sllavo-komuniste në Shqipëri dhe ato të LKDH në Çamëri u krijuan, u furnizuan, u armatosën dhe qenë imtësisht të drejtuara nga komanda britanike në Kajro të Egjyptit deri në Shtator 1943 e më pas në Bari të Italisë. (Është domosdoshmëri të shfletohet libri “Receta pa komb”.) Sipas porosisë nga Lidhja Entente, urithi britanik Enver Hoxha nuk urdhëroi ndonjë njësit partizan sllavo-komunist që të pengonte gjenocidin kundër arvanitëve vendas muslimanë në Çamëri. As forca sllavo-komuniste ULPG, edhe pse kishte shtatë Brigada në Çamëri, nuk i pengoi masakrat e dëbimet që kryen bandat e LKDH.
Më 13 Tetor 1944, tre Brigada britanike hynë në Athinë ndërkohë që shumica e Greqisë së Madhe ishte në duart e forcave sllavo-komuniste. Më 3 Dhjetor 1944 në Athinë, ushtarët britanikë dhe ish ushtarët e Batalioneve të Sigurimit tashmë policë qeveritarë qëlluan mbi një turmë shumë të madhe përkrahësish të forcave sllavo-komuniste duke vrarë të paktën 28 vetë. Në vazhdim, një luftë me përdorim artilerie, tankesh e avionësh do të përflaktë Athinën. Si përforcim komanda britanike zbarkoi e futi në luftime Divizionin IV Indian të Këmbësorisë. Mbas 37 ditëve forcat sllavo-komuniste u larguan nga Athina. Një luftë civile ndërkombtare do përcëllonte tërë Greqinë e Madhe e popullatën e saj deri në 16 Tetor 1949 kur do përfundonte me humbjen dhe dëbimin e forcave sllavo-komuniste të quajtura Ushtria Demokratike e Greqisë (?!). Mbretëria vazhdoi dhe vetëm në 8 Dhjetor 1974 Greqia do të shpallej Republikë, për herë të tretë.
Në vitin 1947, Italia e Greqia nënshkruan traktatin e miqësisë në të cilin Greqia e Madhe nuk e njihte më Italinë si vend armik. Marrëdhëniet e tyre ekonomike nisën në 4 Maj 1955. Projekti i Lidhjes Entente për të krijuar Federatën Komuniste Ballkanike duke tretur Shqipërinë në Jugosllavi u prish në vitin 1948. Dhe meqenëse përfundimi i Luftës civile ndërkombtare në Greqi dukej qartë, në 13 Maj 1949 botohet në gazetën qeveritare greke Ligji i Miratuar 1138/1949. Ai kushtëzonte që nëse një vend do quhej jo armik duhej të miratohej një ligj i ri i nga qeveria dhe mbreti, dhe të botohej në gazetën qeveritare.
Shqipëria nën regjimin sllavo-komunist ishte vend i mbyllur dhe me Greqinë e Madhe nuk do kishte deri në 7 Maj 1971 as marrëdhënie diplomatike. Domethënë, qëllimisht, arbanitët muslimanë të dëbuar ishin të penguar të ktheheshin në shtëpitë e tyre dhe kërcitjet e pasurive të tundshme e të patundshme të thyera në Greqi të Madhe nuk kishte vesh politik që ta dëgjonte. Në fund të vitit 1952, kishin mbetur 18’622 arvanitas muslimanë të dëbuar nga Çamëria në Shqipëri që akoma kishin statusin e refugjatit me nënshtetësi greke. Ligji Nr. 1654 i datës 19 Prill 1953 i shtetit shqiptar nën regjimin sllavo-komunist u dha atyre shtetësinë shqiptare me detyrim, pa përjashtim, dhe me dijeni se Greqia nuk ua kishte hequr nënshtetësinë. Domethënë atyre u mbulohej me detyrim në mënyrë të njëanshme shtetësia greke dhe njëkohësisht ata bëheshin “qytetarë armiq” sipas Ligjit grek 2636/1940. Po sipas porosisë për t’i tretur e shkëputur nga origjina, qeveria sllavo-komuniste në Shqipëri ndërmori në vitet 1946-1973 një fushatë propagande, burgosjesh, pushkatimesh e degdisjesh familjare kundër arvanitëve muslimanë të dëbuar.
Ditarët e Luftës të Komandës së Epërme të Forcave të Armatosura Gjermane (Kriegstagebuch des Oberkommandos der Wehrmacht, 1940-1945) u renditën në tetë vëllime nga një ekip historianësh të kryesuar nga Percy Ernst Schramm në vitet 1961-1965. Në ta nuk përmenden çamë apo arvanitas vendas muslimanë që bashkëpunonin me ushtritë e pushtimit në Greqinë veriperëndimore. Ndërkohë që aty përmenden, bie fjala, marrëveshjet për mos luftim me Napolon Zervën. Banditët e këtij kryen, me porosi, në Qershor-Shtator 1944 e Mars 1945 masakra dhe dëbime mbi arvanitët vendas muslimanë sepse këta të fundit edhe ishin ndër muslimanët e fundit të mbetur në Greqinë e Madhe bizantine edhe mbështetnin ULPG të drejtuar nga Partia Komuniste Greke. Edhe nëse ka patur prej arvanitëve vendas muslimanë bashkëpunëtorë me forcat e pushtimit, numri apo vlera e tyre kanë qenë të papërfillshme. Ata gjithmonë kanë qenë ose nën urdhrat e qeverisë qendrore në Athinë ose janë përdorur në Shqipëri. Për më tepër, veprimet e tyre as nuk mund të krahasohen me numrin dhe krimet e Batalioneve të Sigurimit apo forcave të tjera qeveritare greke ose me 300’000 të vdekurit prej Holodomorit të shkaktuar nga flota britanike në dimrin 1941/1942. Nëse meshkujt dhe tërë popullata do kishin qenë bashkëpunëtorë të pushtuesve, atëherë komanda e ushtrisë gjermane do i kishte penguar bandat e LKDH të kryenin masakrat, dëbimet e burgimet në Qershor-Tetor 1944.
Vetë Ligji grek i Miratuar 2636/1940, vendimi i Ministrisë së Ekonomisë 14882/1947 dhe asaj të Financave greke 3574/1947, si dhe Ligji grek i Miratuar 4506/1966 përjashtojnë shtetasit shqiptarë me origjinë greke nga ndikimi i Ligjit grek 2636/1940. Si rrjedhim, arvanitasit muslimanë që janë vendas në Greqi, me origjinë greke, kur u bënë nënshtetas shqiptarë me Ligjin shqiptar 1654/1953 përjashtohen nga ndikimi i Ligjit grek 2636/1940. Domethënë, pasuritë e tundshme dhe të patundshme të tyre janë atje në vend. Duke kujtuar se regjistrat janë të arshivuar dhe shtetësia greke për arbanitët muslimanë nuk është hequr (Figura 2), dhe ngase kur ata u dëbuan arritën në Shqipëri vetëm me rrobat e trupit, është përgjegjësi e qeverisë shqiptare që bashkë me qeverinë greke të hapi udhën që ata të shkojnë në vend e të marrin dokumentet e tyre, përfshirë edhe pasaportën greke. Që të bjerë rrjeta penguese të paktën në një anë e të hapet udha, mjafton që shteti shqiptar të nxjerrë një ligj i cili zhvleftëson Ligjin e tij 1654/1953. Sepse kjo gjë që u rikthen vetëm emrave të arvanitëve muslimanë të listës përkatëse statusin e refugjatit me nënshtetësi greke. Kjo çkyçje nuk u cënon nënshtetësitë (pasaportat) e tanishme trashëgimtarëve dhe familjarëve të tyre.
Me Britaninë e Francën si shkesë, marrëdhëniet diplomatike Greqi-Shqipëri do të shtyheshin derisa u vendosën në 7 Maj 1971. Shkesët u kujdesën që të mos përmendej çfuqizimi i Ligjit të Miratuar 2636/1940 në Greqi të Madhe dhe të mos bëhej zë për arvanitët muslimanë të dëbuar në Shqipëri. Në 28 gusht 1987, qeveria greke njeh zyrtarisht Shqipërinë si një vend jo armik. Shqipëria dhe Greqia nënshkruan më 26 Mars 1996 Traktatin e Miqësisë, Bashkëpunimit, Fqinjësisë së Mirë dhe Sigurisë. Ay Traktat pasi kaloi hapat e Kuvendeve dhe Presidentëve të dy vendeve hyri në fuqi më 4 Shkurt 1998. Edhe pse ay Traktat mirënjeh të dy shtetet, edhe pse marrëdhëniet shtetërore Greqi-Shqipëri janë të plota, edhe pse Neni 15 i atij Traktati kërkonte heqjen e pengesave ligjore që shtetasit e njërës palë të gëzojnë pasuritë në territorin e palës tjetër, akoma çfuqizimi i Ligjit të Miratuar 2636/1940 nuk është bërë Ligj i Miratuar i botuar në gazetën qeveritare greke.
Arsyeja është se vlera e pasurive shqiptare të grabitura në Greqi të Madhe para dhe në Nëndor 1940 bashkë me vlerën që ato kanë prodhuar nga shfrytëzimi (compound interest, ang.), dhe që duhet të kthehen, është shumë e madhe. Pasuritë shqiptare që u grabitën në Nëndor 1940 ishin hotele, shtëpi, restorante, ndërmarrje të ndryshme, sipërmarrje financiare, troje, toka bujqësore, pyje, kullota, livadhe, pensione, para të ruajtura në banka, etj. Disa shembuj pa llogaritur vlerën e prodhuar nga përdorimi, riqarkullimi e koha jepen më poshtë:
(1) Vila e Hasan Prishtinës në adresën Vasilisis Olgas 32, Selanik, kushton sot të paktën katër milion Euro. Ndërkohë, shteti shqiptar paguan që nga viti 1999 qera për Konsullatën e tij të Përgjithshme në Selanik.
(2) Shteti shqiptar harxhoi 2.5 milion Euro në vitin 2002 për ndërtesë Ambasade Shqiptare në Athinë ndërkohë që 6.3 km më larg në rrugën Vasilisis Sofias është godina e ish-Legatës Shqiptare e grabitur me Ligjin grek 2636/1940 dhe të cilën qeveria greke vazhdon ta shfrytëzojë.
(3) Duke cituar librin “Lufta e Fundit” e autorit Mentor Nazarko, toka shqiptare të shpronësuara me dhunë me “reforma agrare” që nga firmosja e Shqipërisë së pavarur në Korrik 1913 e deri në Nëntor 1940 janë 350’000 hektarë. Duke u nisur nga një llogaritje e bërë në Kuvendin e Shqipërisë në 25 Qershor 1925, tatimet nga përdorimi i atyre 350’00 ha për vitet 1913-1940 të pa derdhura në shtetin shqiptar dalin 456 milion franga ari vlerë e vitit 1940. Dhe tatimet e pa derdhura për vitet 1941-2021 janë (2021-1941) *456 milion /(1940-1913) = 1351 milion franga ari me vlerë të vitit 1940.
(4) Toka të përvetsuara me Ligjin grek 2636/1940 janë 260’000 hektarë. Tatimet nga përdorimi i kësaj sipërfaqe toke për vitet 1941-2021 të pa derdhura në shtetin shqiptar dalin (2021-1941) *456 milion *(260’000 /350’000) /(1940-1913) = 1003 milion franga ari me vlerë të vitit 1940.
Një frangë ari = 0.29025 gram ar i pastër. Në datën 11 Janar 2021 çmimi i arit është 59.56 US$/gram dhe 1 Euro = 1.22 US$. Atëherë, vlerat e mësipërme së bashku janë (456+1331+1003 = 2810 milion franga ari) *0.29025 *59.56 /1.22 = 39’817 milion Euro sot = 39.817 miliard Euro sot.
Duke cituar librin “Lufta e Fundit” e autorit Mentor Nazarko, çmimi i atyre 350’000 + 260’000 = 610’000 ha tokë ishte 203 milion franga ari në vitin 1941. Duke marrë një çmim mesatar toke sot prej 22 Euro/m2 dhe 1 ha = 10’000 m2, atëherë vlera e 610’000 ha është 610’000 *10’000 *20 = 134.2 miliard Euro sot. Gjithsejt, vlerë toke e tatime janë 174 miliard Euro sot.
(5) Pasuritë e luajtshme dhe të paluajtshme të Vangjel Zhapës në shekullin XIX në Rumani e Greqi ishin të jashtëzakonshme. Në 30 Nëntor 1860, ai la me testament që një pasuri e madhe monetare të shkonte tek njerëzit e tij në Labovë të Madhe të Gjinokastrës. Ai i kërkoi komisionit të trashëgimisë të Athinës që, pas vdekjes së kushëririt të tij Konstadinit (i cili vdiq me 1892), të kryente dhurimet sipas testamentit. Ligji grek 2636/1940 e pengoi përsëri zbatimin e testamentit dhe trashëgimive ligjore për njerëzit e fisit të tij. Në vitin 1955, qeveria e Tiranës bëri një përpjekje të ngathët të pafrytshme për të tërhequr në Shqipëri 800 milion US$ (6.36 miliard Euro sot) të cilët Vangjel Zhapa ia kishte lënë në ruajtje Patriarkanës së Krishterë Ortodokse në Stamboll dhe qeveria turke ia kishte ngrirë përkohësisht derisa t’i dilnin trashëgimtarët.
Këto janë veçan nga vlera si dëmshpërblim që Greqia e Madhe duhet t’i paguajë Shqipërisë për dëmet dhe masakrat e ushtrisë së saj gjatë Luftrave Ballkanike, Luftës I Botërore, në Nëntor 1940 – Prill 1941 e Gusht 1949. (Gjygji në Shqipëri për ngjarjet e vitit 1997 nuk është bërë akoma që të dalin hollësitë edhe për këtë.)
Dhe këto janë veçan nga vlera e pasurisë së grabitur plus vlerën e shtuar të tyre (compound interest, ang.) që iu përket arvanitëve vendas muslimanë të dëbuar në Shqipëri më 1944-1945.
E thënë në mënyrë të përmbledhur, e gjithë Greqia përbën borxhin (liability, ang.) tek Shqipëria.
Një tjetër ‘flamur i kuq’ i identifikuar nga BIRN lidhet me një kontratë sipërmarrjeje për ndërtimin e një apartamenti me sipërfaqe 171 m2 dhe verandë 19 m2 me vlerë 88 641 euro, ku Ajola Xoxa (Bashkëshortja e Erion Veliajt) zotëronte si pjesë takuese 33%.
Akti i shitjes finalizohet në vitin 2016 dhe Xoxa bëhet pronare me 100%, ndërkohë që në deklaratat e pasurisë mungojnë të dhënat për burimin e kësaj prone dhe mënyrën se si ajo është paguar.
Ky raport është prodhuar nga BIRN pas administrimit të deklaratave të pasurisë nga Inspektoriati i Lartë i Deklarimit dhe Kontrolli të Pasurive dhe Konfliktit të Interesit, ILDKPKI.
Ai ka për qëllim bërjen e transparencës mbi pasuritë e kryetarëve aktualë të bashkive të vendit në fund të mandatit të tyre 4-vjeçar.
Skeda grafike e mëposhtme paraqet pasurinë e deklaruar nga kryetari i Bashkisë së Tiranës nga viti 2013 deri në fund të vitit 2017.
Kryebashkiaku Erion Veliaj zotëronte pasuri me vlerë 18.3 milionë lekë në vitin 2013; kur deklaroi për herë të parë interesat e tij private pranë ILDKPKI. Në fund të vitit 2017, pasuria familjare e Veliajt është 46.9 milionë lekë, duke shënuar një rritje mesatare vjetore prej 5.7 milionë lekësh.
Pasuritë e paluajtshme përbëjnë zërin kryesor të aseteve familjare me vlerë 25.2 milionë lekë. Aty përfshihet një apartament i deklaruar nga Veliaj në vitin 2013 dhe një apartament 171.2 m2 me verandë 19.4 m2 në pronësinë e bashkëshortes Ajola Xoxa. Veliaj deklaron gjithashtu familjarisht 20.2 milionë lekë likujditete bankare dhe automjete me vlerë 1.5 milionë lekë.
Të ardhurat familjare për periudhën deklaruese janë 24.7 milionë lekë. Të ardhurat nga paga të siguruara nga Z.Veliaj zënë 26%, ndërsa të ardhurat nga paga e bashkëshortes si konsulente ligjore janë në masën 60%. Ndërkohë, nga aktiviteti privat i bashkëshortes (person fizik) janë siguruar rreth 13% e totalit.
Përveç analizës për rritjen/uljen e pasurisë, strukturën e aseteve dhe të ardhurave, ky raport paraqet dhe kontrollin aritmetik/logjik të deklarimeve të subjektit si dhe ‘flamujt e kuq’ që identifikohen gjatë kontrollit. BIRN kreu kontrollin aritmetik/logjik për 5 vite të deklarimit, të cilat rezultuan pa probleme.
Megjithatë, nga analiza cilësore e deklaratave të pasurisë u identifikuan ‘flamuj të kuq’, që lidhen kryesisht me pasuritë e patundshme në pronësinë e Veliajt dhe të bashkëshortes së tij.
Në deklaratën e tij të parë në vitin 2013, Veliaj deklaron blerjen e një apartamenti në Tiranë me vlerë 5.1 milionë lekë dhe me burim shitjen e apartamentit të prindit dhe kursimet nga paga. Gati tre javë pas blerjes, apartamenti rivlerësohet në vlerën e 12.8 milionë lekëve ose 7.6 milionë lekë më shumë se çmimi i blerjes.
Një tjetër ‘flamur i kuq’ i identifikuar lidhet me një kontratë sipërmarrjeje për ndërtimin e një apartamenti me sipërfaqe 171 m2 dhe verandë 19 m2 me vlerë 88 641 euro, ku Ajola Xoxa zotëronte si pjesë takuese 33%. Akti i shitjes finalizohet në vitin 2016 dhe Xoxa bëhet pronare me 100%, ndërkohë që në deklaratat e pasurisë mungojnë të dhënat për burimin e kësaj prone dhe mënyrën se si ajo është paguar.
Gjithashtu në vitin 2016, kryebashkiaku deklaron marrjen e një kredie prej 6.1 milionë lekësh, pa deklaruar të dhëna mbi qëllimin apo destinacionin e saj.
Do te krijoja nje Tryeze mbarëkombetare me te gjithe te Djathtet Te ikurit e te ngelurit ,
Te Djathtet e vertete, Te Larguarit e te Bllokuarit .
Me Mire Kreshnik Spahiu se Fari Balliu
Me mire Jozefina Topalli se Monika Kryemalli
Me mire Myslim Murrizi se Kaçi i Zi
Me mire Astrit Patozi se
Blendi Klosi.
Me mire te Perndjekurit Politik
Se Spiunet dhe Kelyshte e Tyre,
Ka shume gjasa qe kjo gje te mos ndodhi, sepse Basha e ka kap lepurin me qerre,
ka kap lepurin e pushtetit duke bere pakte nen Tavoline me Ramen , dhe kete s’ka si e mohon .
E beri boterisht mbasi doli nga Çadra,
Dhe e vazhdoi per kater vjet duke mos bere asnje proteste ,
Krijoi armiq te brendeshem dhe e hapi deren e PD majtas ,
Shqiperia eshte e vogel dhe gjerat shikohen qarte ,
Gjithandej neper rrethe po afrohen fëmijt e ish Sekretareve te Partise apo deri tek ish Sigurimsa,
Pervec se Rrugen, Simbolet, PD ka humbur edhe Idealin , po vazhdoi keshtu ben mire te nderroi edhe emrin .
Te gjitha levizjet çfarë po shikojme deri tani te lenë te mendosh nje bashkeqeverisje PS+PD,
S’mund te bente kete nqs se ne PD do te ishte Kreshnik Spahiu apo Jozefina Topalli ,
S’mund ta bente kete nqs se do te perfshinte ne sistemet drejtuese te Perndjekurit Politikë e ben kete pa problem me Çunin e Fari Balliut.
I jati e ka ne gjak bashkepunimin me ideatorin e Ngjales ne paktin PS+LSI .
Jam shume i sigurte qe Lulit nuk i kercet shum kush eshte ne pushtet e nuk i kercet aspak per Shqiperi e per Demokratet ,
Edhe pse ne opozite Ai i keputi edhe Dy Vila tek TEGU,
Rames me qetesi i la te gjitha Bashkite e Shqiperise duke i lene demokratet rrugeve , dhe per kete u shperblye ,
Askush nga ne nuk ja kishte borxh Lulzim Bashes 8 Vjet Opozite , per mos te thene 12 ,
Me shume kelyshte e Sigurimsave te strehuar ne PD bejne lufte kunder demokrateve sesa kunder PS
Po marr dy rastet e Fundit
Ate te Kapterit kunder Profesori Gurakuqit nga Shkodra
Dhe ate te asaj Femres qe nuk i hapi deren e PD Doktor Halim Kosoves.
Ky eshte realiteti, nqs se doni te jetoni me enderra vazhdoni enderroni ,
Po te jete ne binare Luli duhet te reflektoje qe demokratet te kapin Trenin e Fundit , po me çfarë shikohet Treni i Lulit per te Djathtet ka mbaruar me Kohe dhe Binaret si hyjne me ne pune.
Ketu do te jemi dhe do ta shikoni . ….. Kujtim Cekani Gjermani
Turin [ alias Edi Ramen] e njoh nga afer prej shume e shume vitesh ndaj edhe kete lloj Monstre te rrezikeshme e te pa pergjegjeshme menderisht ju a kam bere prezent publikisht me fakte konkrete kush sa here…ndersa Tire Alldervishin …sanitaren e Sanatoriumit…e nje lloj monstre te permasave te tjera gjithesesi antinjerezore as e njoh e as e kisha degjuar kurre me pare as si emer…por nderkohe njoh fort mire si cdo shqiptar …prej vitesh ”fenomenin Tire” i cili shprehet permes asaj se ne ate vend aty po nuk e lyeve rroten …Qerrja nuk leviz nga vendi….
As Turi e as Tirja o motra e vellezer nuk na rane nga Qielli, nuk na mbine nga Dheu e as na erdhen nga jashte Shqiperie joooo …
Ato jane produkti yne, krijesat tona pasqyra me e sakte e asaj shoqerie bastarde e te degjeneruar qe nga themelet qe ne vete ngritem e qe po vete po e pranojme prej vitesh si ”komunitet bashkejetues” pa u merakosur fort per pasojat shkaterrimtare te shoqerise e te individit bastard e banal qe sjell Modeli Turi & Tirja per te nesermen e gjithesejcilit prej nesh..
Shqiperia e sotme prej vitesh eshte e mbushur dingas me Turi e Tire dhe ne vetem heshtim e i shumojme ata deri ne rrezikshmeri te frikeshme vertet….
Ndaj dhe shqiptaret sot te pa afte e pa guxim e kurajo qytetare per tu perleshur me modelin Turi &Tirja zgjedhin rrugen me te shkurter e me te lehte …ate te braktisjes se Shqiperise ndaj dhe Turi i Surrelit e Tirja e Sanatoriumit …Elisa e Doganave dhe Tao koke pa forma i Cermenikes bejne palle …vjedhin e grabisin e marrin jete njerezish sa here tu doje kokrra e qejfit e asnje gjemb su hyn ne kembe e kerkush nuk ju thote plac…
Fenomenin Tirja ne shqiptaret e kemi prezent cdo dite e cdo ore ne jeten tone te perditeshme prej vitesh …duke harruar prej budallallekut, injorances e keqdashesise sone nje fakt shume te thjeshte e nje nen a ligj te sanksionuar prej dekadash ne kodin tone penal se Mitmarrja denohet ligjerisht po njesoj si Mitdhenia pra eshte e njejta kategori krimi …dhe kulmi eshte se per kete kurre nuk flet askushi…
Pra bashke me Tiren krim ka kryer edhe ajo Vajza qe ja mbushi xhepat Tires …se bashke me Tiren krim kane kryer edhe ata Drejtore, Doctore, ndihmes mjeke, reanimatore,anesteziste, laborante, infermiere etj etj qe kane pranuar parate ”bakshish ” te Tires se Sanatoriumit…
Se bashke me Tiren duhen denuar edhe te gjithe ata ”dorovitesit” e krimit qe duke menduar se s’behet dot gje pa paguar qofte edhe per ate c’ka tjetri ne punen e profesionin e tij e ka detyrim ligjor te te sherbeje ty dhe per kete paguhet me rroge nga shteti e nga taksat e tua…….shkon dhe e trash zullumin edhe shume me teper
nga c’duhet…
Dhe normal pastaj qe del fenomeni tjeter me Kartele Psikopatie e ju thote shqiptareve se ….rasti i atij policit qe vrau ate djaloshin e pa fajshem ne dere te shtepise duhet gjykuar si rast i vecante e nuk ka te beje me policine shqiptare …se rasti i Tires se Sanatoriumit qe grabit 8 milion leke per 1 jave dhe con ne Dhe nje jete njerezore qe i eshte besuar per ta mbajtur gjalle …nuk duhet pergjithsuar pasi ai eshte serisht nje rast i vecante ndaj mos i perlyeni kesisoj as policine e as mjeksine shqiptare [???]….
Nuk ka Pyll pa Derra ka guximin tu thote shqiptareve . . . antishqiptari Rama…por c’ti bejme faktit o Edvin qe pasi ti andej nga Vlora nuk le peme ne kembe pa prere e shkulur per te vene ne jete ato projektet e tua te fameshme…Taua andej nga Librazhdi e Ulsiu andej nga Dibra ju rane pyjeve e pemeve me Sopate dardhari e i rrafshuan krejt ne Shqiperine tone te gjore gjithnje e me teper tashme ka me me shume Derra si puna jote dhe e juaja se sa Pyje sic kishim deri dje …
….Une nuk mbaj asnje lloj pergjegjesie per ato qe bej…ju thote Rama shqiptareve tani ne fund te mandatit te tij te dyte qeverises e kur Shqiperise i ka bere deme te tilla qe asnje lloj denimi me vdekje ndaj tij e bandes se tij nuk do te mund te kompensonte dot as 10 % te tyre…pa diskutuar faktin tjeter qe neser kur ta vene ne bangon e te akuzuarve e kur te perballet me drejtesine [ dhente zoti qe Rama te behet i pari person qe koha e erret e pa ndeshkueshmerise ne ate vend te marre fund njehere e pergjithmone]… me siguri absolute Avokatet e tij mbrojtes e te paguar mire do ti paraqesin gjykates Kartelen e tij mjeksore te te pa pergjegjeshmit mendor …dhe ja tek vate e mbaroi historia e tij dhe e jotja o Shqiperi …
Turi e Tirja po na vjedhin e grabisin perdite o shqiptare…po na rrahin e gjakosin sa here guxojme e ngrihemi ne protesta kunder tyre…po na vrasin ne dere te shtepise e po na vdesin brenda dhomes se spitalit duke na grabitur parate e gjakut e duke na lene edhe pa buke e pa uje…po na detyrojme te vet vritemi e te hidhemi nga penxheret e ballkonet e spitaleve …
Po na shesin Atdhe…toke e det…port e liman…pasuri tokesore e nentokesore e po na lene pa breke ne bythe …dhe ne heshtim !
Po na bejne Padrone ne Dheun e te pareve tane serbe e greke…turq e arabe …dhe ne akoma jemi ne gjume e ne enderr si puna e atij Gomarit qe teksa po e shqyente Ujku lutej e thoshte …ishalla eshte enderr !
Ne po na vdesin ne mes te dites per Diell …Turi i Surrelit e Tiret me bluza te bardha qe i sherbejne verberisht atij duke na sjelle nje lloj Vaksine Ilegale qe nje zot e di se c’eshte , nga erdhi, cfare lengu ka brenda , cfare efekti ka etj etj dhe ne serisht zgedhihemi me spektaklin qe na ofron Psikopati …ne nje stadium futbolli …
Nuk behet kurre Shqypnia kur ne te njejten rruge shkojne krah per krah Dija e Pa Dija thoshte korifeu yne kombetar Fishta…dhe levdu ty o i madhi Zoti sa te drejte ka pasur e ka edhe sot e kesaj dite .
Rast i vecante shitja e Detit…e natyrisht rast i vecante edhe dreka perrallore e Dubait tek Nustreti… apo edhe permbytjet e llojit te Bangladeshit qe e vune gjithe Shqiperine nen uje qe nga Vermoshi ne Konispol… keshtu dole e u the shqiptareve ti o kokrra e Monstres …por aspak o shqiptare aq me shume sot ne 2021 nuk mund te pranoni dot ti gjykoni si raste te vecanta e qe po ju marrin frymen dita – dites as Turin e as Tiren…ndryshe mire ja u bejne dhe Turi e Tire do te keni gjithnje e me shume mes jush e ne krye tuaj ok….
Askush nuk doli te protestonte me force kur nje militant partie sot drejtor spitali a institucioni shendetesor ne vend me urdher te Liderit e te Partise se tij pushon nga puna ”per nxjerrje” sekreti profesional ne publik …[lexo thenien e se vertetes lakuriq e publikisht] Doktorin Ilir Allkja …por te gjithe nxitojne ti turren Tires …e cila nga ana e saj ju siguroj 100 % se po foli ashtu sic duhet te flase do nxjerre e ekspozoje ne shesh kushedi se sa Tire te tjera qe ka siper vetes .. madje me shkolle, me dipllome, me emer te madh, me poste e ofiqe, me gjuhe te huaja e grada shkencore etj etj …sepse te tille sistemi politik e mjeksor kemi ngritur e kemi pranuar po vete ne shqiptaret si ky i Turit te Surrelit dhe i Tires se Sanatoriumit.,…ndaj dhe ata gjejne shesh e bejne pershesh …dhe mire na i bejne !
Ndaj dhe tani del e na jep ultimatum turku se ke duhet te mbajme e ke duhet te dorezojme tek Sulltani …greku na percakton se ku duhet ta kemi kufirin detar…serbi na kercenon me lufte …arabi na percakton se ku duhet ta kemi nga sot e mbrapa Portin e Durresit etj etj …
Ndaj dhe sanitarja Tire qe ben kerdine teksa vjedh para e merr jete njerezish na percakton se kush duhet te vdese e kush duhet te jetoje… e ndaj edhe per krye-horrin – krye minister keto lloj rastesh qe nisin qe nga Sanatoriumi e perfundojne ne Dubai doemos figurojne si ”raste te vecanta e jo pergjithesuese” se vaj halli po te llogarisni faktin qe Tirja rremben 8 milion leke per 1 jave dhe Rama ka 23 vjet ne politike e ka qene dhe eshte ne poste ku vidhet jo me nje por me te dyja duart dhe aq shume sa edhe ai vete nuk i di se sa ka e ku i ka parate me thase qe ju ka vjedhur e grabitur shqiptareve me babezine e nje Ujku brenda vathes pa Coban ….
Dhe jane saktesisht plot 240 njerez qe e mbajne Peng Shqiperine o shqiptare…po po kaq jane …i kam llogaritur kush sa here ne mendjen e me llogjiken time…dhe ne qe jemi te pakten 2 milion aty brenda Shqiperie ende nuk jemi ne gjendje ti bejme zap tu a kepusim kokat e te rrojme si njerez sic rrojne gjithe dynjaja reth e rrotull nesh…
Jane 20 deputete…20 ministra e ish ministra…20 politikane VIP-a ..20 krere te larte policie, 20 kapo ne krye te mjekesise shqiptare, 20 te tille ne krye te arsimit shqiptar, 20 kryebashkiake bandite e mafioze, 20 super te korruptuar ne sistemin e Drejtesise sone kriminale, 20 gazetare sharlatane e palaco bashkefajtore ne krimet e politikes , 20 gangsterre qe njehere i fusim ne burg e sapo afrojne zgjedhjet i lirojme, 20 banda kriminale sa ne Durres e Vlore po aq edhe ne Elbasan , Tirane e Shkoder…20 oligarke qe ja kane vene litarin ne fyt atij vendi e atij populli dhe vetem ja shterngojne mizorisht…
Llogaritini vete …ja pra keta jane Peng-marresit e Shqiperise sone …240 Krye-monstra …dhe ne 1000 fishi i tyre nuk jemi dot ne gjendje ti bejme zap e as tu a kepusim kokat ndaj dhe ata po na marrin jeten e po na i hane kokat……ndaj dhe Tiret nuk reshtin se daluri dita -dites ndaj dhe Turat e Surrelit do vazhdojne te bejne palle ne ate vend e mbi ate popull derisa tu doje kokrra e qejfit…
Ndaj po nuk ju pre të parit koka Kucedres – Turit të Surrelit ju siguroj se koka banale si të Tires se Sanatoriumit do të kemi gjithnjë e më shumë..
Zgjohu o popull se historia e neserme kurre nuk do ta fale kete lloj gjumi banal tendin madje do te denoje e gjykoje ty te parin shume me teper se ATA qe te vune ty ne gjume ok…
Fakti qe nje dokument kolaudimi ka me vlere, sot se libreti makines ne shqip(jasht Shqiperise?) do te thote qe shteti duhet te kete te njejtat marrëveshje, biles edhe ma te kompletuara, ndershteterore per qarkullimin e mjeteve motorike.
Privatizimi i kolaudimit monopol ishte nje e keqe e padiskutueshme, si per vendosjen e çmimeve ,ashtu dhe te personelit kolaudatore. Nuk e rriti cilesinë e sherbimeve e as nuk uli kohen e tyre.
Me kujtohet nje dite me makinen time fiat,kur nje punonjes i kolaudimit,futi nje leve ne boshtin e marsheve dhe e levizi me gjithë forcen e trupit per te kontrollu, nuk e di se çka? Fakt asht qe me pas makinen e çova tek mekaniku se kishte rrjedhje, po ne ate vend ku u ushtru force. Nuk e di nese qe faji i konsumit apo kolaudatorit.
Episodi dyte qe nuk me ashtë duk i drejte eshte mosvleresimi i certifikimeve, te subjekteve me licence nga ministria e financave per sa i perket personelit dhe specialistit te autorizuar ne garantimin e riparim lyerje te mjeteve motorike.
Ata impononin vetem nje kurs profesional te tyrin, si dhe nje inxhinier te punesuar ne çdo servis automjetesh te autorizuar e detyrimisht te punesuar ne servise.(Te ndihmuar edhe nga ndonje amendim, dale e firmos me shpejtesi edhe nga ministria transporteve)
Ky ishte abuzim i paster !
Kur flasim per lyerjet dhe riparim korrombolesh ku nje inxhinier nuk ja ka idene…dhe eksperienca eshte precedence kudo ne bote(perderisa autoriparuesit e koromboleve jane artizane). Inxhinierii me i mire qofte, nuk ia ka idene praktikes se riparimeve ne korrombolet e automjeteve.
Perveç kesaj imponomi artificial i kesaj hallke testimi,krijon korrupsion dhe shtrenjtim te sherbimeve ne kurriz te konsumatorit si dhe te personit te autorizuar per riparimin e automjetit.
E ben me te veshtire e me te shtrenjte bashkepunimin me subjektet e sigurimeve, te cilat e kanë per shumë bezdi likuidimin proporcional te demit.
E nese punet kanalizohen tek shteti besoj qe diplomat e autorizuara nga shteti edhe per qendrat private trainuese e certifikuese te njohura e licencuara nga ai duhet te marin vleresimin e duhur.
UROJ QE SHTETI TA MARRE ME SERIOZITET KETË SHERBIM E JO TE BEJE PRAPE KONCESIONE PA GARE, MONOPOL QE NUK BASHKEPUNOJNE AS ME TE.
Miliarderët në Shtetet e Bashkuara e kanë rritur pasurinë për më shumë se 1 trilion dollarë gjatë pandemisë së koronavirusit, përderisa shumë prej punëtorëve të tyre janë përballur me rrezikun e sëmundjes në vendet e punës, ndërsa miliona amerikanë të tjerë janë munduar të mbijetojnë për shkak të papunësisë.
Themeluesi dhe shefi i kompanisë “Amazon”, Jeff Bezos, u pasurua për më shumë se 70 miliardë dollarë gjatë pandemisë së koronavirusit më 2020 dhe pasuria e tij tashmë ka arritur në gati 185 miliardë dollarë, shkruan The Guardian, transmeton Gazeta Express.
Në kohën kur shitjet e kompanisë kanë shënuar rritje të madhe, punëtorët kanë protestuar kundër kushteve të pasigurta të punës dhe kundër presionit për t’iu përgjigjur kërkesës. Disa punëtorë që protestuan kanë thënë se janë shkarkuar nga puna si hakmarrje për veprimin e tyre.
Kompania “Amazon” po përballet me ankesa në nivel federal pas dyshimeve se të paktën dy përjashtime nga puna kanë qenë në kundërshtim me ligjet amerikane të punës.
Fitimi dhe vlera e aksioneve të kompanisë është rritur për miliarda dollarë gjatë vitit të kaluar, por Amazon ka ndarë vetëm një pjesë të vogël të këtij fitimi për pagesë shtesë për punëtorët dhe për pagesa për rrezikshmëri në punë, sipas një analize të Institutit Brookings.
Mesatarisht, punëtorët e kësaj kompanie janë paguar 0.99 dollar në orë më shumë gjatë pandemisë, ndërsa shefi i tyre është pasuruar mesatarisht nga 11.7 milionë dollarë në orë.
Njëzet e gjashtë gazetarë kanë kërkuar që drejtori i Zërit të Amerikës të jap dorëheqjen pas pretendimeve për një numër masash hakmarrëse dhe shkeljes së murit ndarës që arritën kulmin me transferimin e një gazetareje të Zërit të Amerikës.
Një deklaratë e shpërndarë publikisht të enjten akuzon drejtorin Robert Reilly dhe zëvendës drejtoren Elizabeth Robbins, për shkelje të kodit gazetaresk të Zërit të Amerikës duke i dhënë një zyrtari të lartë të qeverisë “një platformë të lirë për të folur drejtpërdrejt në kanalet tona” duke organizuar një transmetim të drejtpërdrejtë të fjalimit të Sekretarit të Shtetit Mike Pompeo dhe më pas duke transferuar korrespodenten e Shtëpisë së Bardhë të Zërit të Amerikës pasi ajo u përpoq t’i bënte disa pyetje Sekretarit të Shtetit në largim.
Projekti për Llogaridhënien e Qeverisë (GAP), një organizatë jofitimprurëse që mbron sinjalizuesit, informoi udhëheqjen e Agjencisë Amerikane të Medias Globale dhe atë Zërit të Amerikës, së bashku me Zyrën e Këshillitarit Ligjor, Zyrën e Inspektorit të Përgjithshëm, Komisionin e Punëve të Jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve dhe ligjvënës të tjerë se nënshkruesit e peticionit janë të mbrojtur nga ligjet për mbrojtjen e sinjalizuesve.
Patsy Widakuswara, e cila filloi të punonte te Zëri i Amerikës në vitin 2003, të hënën vonë u njoftua se ajo ishte transferuar, disa orë pasi gazetarja veterane u përpoq t’i bënte disa pyetje Sekretarit Pompeo dhe më pas drejtorit Reilly ndërsa zoti Pompeo po largohej nga selia e Zërit të Amerikës. Widakuswara ishte në mesin e ekipit të gazetarëve të nderuar me çmimin Burke për punën e tyre në mbulimin e zhvillimeve të ndryshme.
Të hënën, Sekretari Pompeo foli për “unikalitetin amerikan” në një fjalim në Zërin e Amerikës, si dhe për atë që ai e shihte si rolin e duhur të Zërit të Amerikës në promovimin e vlerave amerikane në të gjithë globin. Ajo u pasua nga një seancë e shkurtër pyetje-përgjigje me drejtorin Reilly, i cili nuk i drejtoi pyetjet e paraqitura nga redaksia e lajmeve e agjencisë në lidhje me sulmin e javës së kaluar në Kapitol, ose mbi vendimin e Sekretarit Pompeo atë mëngjes për t’i shpallur grupin Houthi në Jemen organizatë terroriste.
Ndërsa sekretari i shtetit po largohej nga selia e Zërit të Amerikës, Widakuswara u përpoq pa sukses t’i bënte disa pyetje Sekretarit Pompeo Pompeo dhe më pas zotit Reilly, i cili paralajmëroi zonjën Widakuswara se ajo nuk ishte e autorizuar të bënte pyetje.
Deklarata e nënshkruar nga 26 gazetarë të Zërit të Amerikës bën thirrje për dorëheqjen e menjëhershme të drejtorit Reilly dhe zëvendës drejtores Robbins. “Si gazetarë, puna jonë është të ndjekim të vërtetën, të bëjmë pyetje edhe kur është e pakëndshme ose e vështirë. Ndërsa zoti Reilly hoqi dorë nga kjo detyrë, një gazetare e Zërit të Amerikës, korrespondentja në Shtëpinë e Bardhë Patsy Widakuswara, u përpoq ta bënte punën e saj duke i bërë pyetje Sekretarit Pompeo pas fjalimit”, thuhet në deklaratën e gazetarëve.
Deklarata kritikon gjithashtu transferimin “e papritur dhe të pashpjegueshëm” të Drejtores së Lajmeve Qëndrore të Zërit të Amerikës, Yolanda Lopez, e cila u transferua në një rol të ri të mërkurën në mbrëmje. Ajo u zëvendësua nga gazetari Luis Ramirez, redaktor në redaksinë e lajmeve i cili ka punuar si korrespondent dhe redaktor në zyrat jashtë dhe brenda vendit gjatë një karriere 21-vjeçare me agjencinë.
Drejtori i Zërit të Amerikës ka autoritetin të transferojë stafin sipas nevojave. Por grupet e gazetarisë dhe një agjensi e mbrojtjes së sinjalizuesve e kritikuan lëvizjen si një sulm ndaj lirisë së shtypit. I pyetur mbi këtë ndryshim pune të gazetares, një zëdhënës i Zërit të Amerikës tha të mërkuren se organizata nuk komenton për çështje personeli. USAGM nuk iu përgjigj kërkesës për komente.
Ligjvënësi republikan nga Teksasi, Michael McCaul, dhe ligjvënësi demokrat nga Nju Jorku, Gregory Meeks dënuan, me një deklaratë të përbashkët nga Komisioni i Dhomës së Përfaqësuesve për Punët e Jashtme, vendimin për transferimin e gazetares së Zërit të Amerikës Widakuswara që mbulonte Shtëpinë e Bardhë në një detyrë tjetër.
Në një deklaratë të veçantë të ndarë me Zërin e Amerikës, ligjvënësi Meeks, kryetari i ri i Komisionit të Dhomës së Përfaqësuesve për Punët e Jashtme, tha se “është ironike që Sekretari Pompeo lavdëronte Zërin e Amerikës për luftën kundër propagandës së huaj ndërsa e përdorte atë për të përhapur propagandat e tij. Pompeo në mënyrë të papërshtatshme mbajti gazetarët e Zërit të Amerikës si një audiencë të zënë rob në një diskutim ku pyetjet e vetme të lejuara ishin ato nga të emëruarit e administratës”.
Duke vënë në dukje se zoti Pack është tashmë nën vëzhgim nga komisioni për “përpjekjet për të hequr pavarësinë redaksionale tek Zëri i Amerikës”, ligjvënësi Meeks shtoi se vendimi për të transferuar një gazetare veteran “vetëm u jep municion udhëheqësve autoritarë dhe minon aftësinë tonë për të promovuar fjalën e lirë në të gjithë botën”.
Avokati i të drejtave të medias, Theodore Boutrous akuzoi zotin Pack, drejtorin Reilly dhe sekretarin Pompeo për “bërjen e Amandamentit të Parë (të kushtetutës amerikane) dhe traditës Amerikane të lirisë së shtypit një objekt talljesh në të gjithë botën”.
Zoti Boutrous, i cili punon për firmën ligjore Gibson Dunn, e cila përfaqëson zonjën Widakuswara si dhe zyrtarë të lartë të USAGM-së dhe një gazetar të Zërit të Amerikës në një gjyq të veçantë, paralajmëroi në një letër të mërkurën se transferimi ishte “i paligjshëm dhe antikushtetues” dhe i bëri thirrje drejtorit Reilly që menjëherë ta rikthente gazetaren në rolin e mëparshëm. Gazetarja Widakuswara është transferuar te shërbimi indonezian i Zërit të Amerikës.
Edhe Projekti për Llogaridhënien e Qeverisë (GAP) i ka dërguar letër Shefit të USAGM Pack, Drejtorit të Zërit të Amerikës Reilly dhe Zëvendës Drejtores së Zërit të Amerikës Robbins duke i informuar ata se transferimi i gazetares Widakuswara është një gabim rëndë menaxhimi.
Zoti Pack më parë i ka mohuar akuzat se ai po ndërhynte në pavarësinë redaksionale të Zërit të Amerikës, duke thënë se ai po përpiqet të trajtojë çështjet si pretendimet për gabime dhe të meta në fushën e sigurisë brenda agjencisë.
Në nëntor, një gjykatë amerikane i ndaloi zotit Pack dhe ndihmësit e tij të ndërhyjnë drejtpërdrejt në Zërin e Amerikës derisa të zgjidhet një padi gjyqësore që pretendon shkelje të rregullave mbrojtëse; zyra e Inspektorit të Përgjithshëm i dërgoi letra zotit Pack duke i rikujtuar shefit ekzekutiv mbrojtjen që gëzojnë sinjalizuesit nga veprimet hakmarrëse; dhe Zyra e Posaçme Ligjore e urdhëroi drejtorin ekzekutiv të hetojë akuzat për shkelje nga zyrtarët e agjencisë.
Ai ishte një erudit,një poliglot (në moshën 20 vjeçare fliste 22 gjuhë ) dhe një mendje epërane e kohës së vet.Një sivëlla i kultit të Intelektit që së bashku me emra rrezatues si Erazmi i Rotherdamit, Thomas Moore,Johan Reuchlin,Nicolla i Kuzës ,Marsilio Ficino etj i dhanë zë Rilindjes Evropiane.
Një emër për të cilin jam plotësisht i sigurt se 95% e shqiptarve të cilëve po ju drejtohem nuk e kanë dëgjuar ndonjëherë më parë .Quhet Pico della Mirandola dhe është nga ata humanistë që Diogjeni i lashtë i kërkonte me kandil në mes të ditës për t’ju dhënë emrin e plotmerituar “Njerëz”.
Jo vetëm mirëedukimi i tij(i shkolluar në 4 universitete)dhe kujtesa e mrekullueshme që dispononte(aq sa sot kur vërejnë një person me kujtesë të fortë ,ka mbetur si shpreheje në Itali ti thonë :”Kush kujton se je,Pico della Mirandola?”) por ajo që e identifikon dhe ia përjetëson emrin këtij intelektuali pansofik është Njeriu dhe dashuria për Lirinë .
Vepra e tij “De dignitate Hominem” (“Për Dinjitetin e Njeriut”) është një nga veprat themelore të antropologjisë rilindase dhe një konceptim esencial i njeriut modern evropian.Aq sa nëse Ficino e vuri njeriun në qëndër të botës (“copula mundi”) përmes doktrinës së vet, Mirandola përmes vullnetit për të zgjedhur, i dha mundësi për tu ngritur në shkallën e Qenies dhe e pajisi me Dinjitet.(një koncept ky fondamental dhe i inkorporuar në pjesën më të madhe të Kartave të Lirive dhe të Drejtave të Njeriut dhe në preambulat e kushtetutave më demokratike perëndimore.)Për të ,njeriu përmes “vullnetit për tu bërë ” është krijues i vetvetes dhe farkëtues i Fatit dhe të ardhmes së tij.”Njeriu,kjo mrekulli madhështore!”-shprehej plot tone mahnitëse Ai.
Intelektuali i vërtetë , ka një marrdhënie të ngushtë dhe simbiotike me Lirinë .Ai e urren kapsulimin nëpër dogma të caktuara fetare apo politike dhe të konservohet ideologjikisht duke vetmohuar Lirinë .Sepse nëse ai vetprivohet nga kjo gjë e shenjtë duke u konformuar, ai pushon së qëni më një qënie autentike duke pësuar metamorfozën e shpejtë e të tmerrshme të Uniformizimit.
Si një mendimtar i lirë dhe një intelektual me respekt të thellë për Njeriun dhe Lirinë Pico della Mirandola përmes kurajos për të qënë dhe guximit të tij intelektual kreu një akt të cilin ngurrojnë ta bëjnë madje dhe sot në postmodernitet qytetarët dhe intelektualët me karton akademik ndaj pushtetit dominues:ngriti krye intelektualisht kundër pushtetit temporal Papal.
Përmes 900 tezash teologjike dhe filosofike për diskutim publik ai i hodhi dorashkën e sfidës një pushteti i cili për nga pesha dhe rëndësia vazhdonte të kurorëzonte ende mbretër dhe që të shtypte me majën e gishtit të vogël. Për ata që nuk e kuptojnë këtë akt, ”ky zjarr prej të marri” ishte një guxim Prometean!-Jetojmë në erën e Demokracisë dhe njeriu prej Frikës fshihet ende pas vetes,lejon ti nëpërkëmbin dinjitetin dhe nuk ngrihet kur e skllavërojnë Demonët egërshanë të Pushteteve.Imagjinojeni pak veten në kohën e Mirandolës?!
-Mendimtari në fjalë jo vetëm që e sfidoi “Fortesën e Shën Pjetrit” por e vazhdoi insistimin e tij qytetar,demokratik dhe intelektual duke qëndruar për një vit në Romë ,në pritje të një përgjigjeje nga ana e Vatikanit.Ky diskutim publik nuk u mbajt kurrë por Ati i Shenjtë mori masa duke e ndaluar për qarkullim libërthin e tij “De omni re scibili”.Por Shpirtrat e Mëdhenj e gjunjëzojnë Frikën! Mirandola nuk u dorëzua por u kundërpërgjigj intelektualisht duke shkruar “Apologia”, një vepër e cila u cilësua si “heretike” prej një komisioni papal dhe u dënua nga Bulla Papale (4/8).Të tjerat janë pak të rëndësishme për tu cilësuar.
Mirandola qe një antikonformist i lindur.Reagimet e tij ishin të një natyre substanciale.Ai ironizonte,kritikonte dhe kundërargumentonte vetëm për gjëra themelore. I tillë është psh ironizimi dhe aludimi që bënte ndaj Krishtërimit kur shkoi dhe i ndezi qiri gravurës së Platonit në Kishë .Me këtë akt donte të tregonte që “Krishtërimi nuk është gjë tjetër veçse Platonizimi i Popullit”. Diçka për të cilën ky religjion duhet ti ishte mirënjohës Platonit për shumë nga konceptet e tij pararendëse.
Ose kur tek vepra “Disputationes adversus Astrologiam” bënte dallimin mes “shkencës fisnike”(astronomisë ) dhe “artit të sharlatanëve”(astrologjisë ) diçka “popullore” në kohën e tij por një fenomen negativ e me rrënjë graminore edhe në kohën tonë .Fallxhorët e djeshëm që gënjenin Mbretërit dhe Masat janë po e njëjta rracë që gënjen Politikanët e Vulgun edhe në ditët tona.Madje si në Perëndim ashtu edhe në vëndin tonë ka sot politikanë të cilët s’bëjnë as edhe një hap nga shtëpia pa u konsultuar me parë me fallxhorët e tyre personalë .
Pico della Mirandola ishte një mendimtar me frymëzim heroik.Ai nuk qe vetëm një kërkues i dijes dhe të vërtetës në kuptimin teorik por edhe kuptimin praktik të saj.Prej këtij bashkëpuntori intelektual të Akademisë Neoplatonike të Firenzes dhe akteve të tij të guximshme duhet të ushtrohemi vazhdimisht sesi të vrasim Frikën dhe të kemi kurajon civile dhe guximin e duhur intelektual për të reaguar,kritikuar dhe sfiduar konstruktivisht diktatin dhe të metat e Pushteteve.
Me shëmbullin e tij ai na tregoi që intelektuali nuk është vetëm përgjegjës i fatit të vet por edhe i shoqërisë në të cilën bën pjesë dhe se përmes lirisë së mendimit njeriu afirmon integritetin dhe dinjitetin e vet.Tek ai kundruam një qytetar dhe një qënie politike në veprim i cili i doli përpara një pushteti të mishëruar dhe i tha: ”Ndal!Ti nuk mund ta nëpërkëmbësh Dinjitetin,të ma këmbesh Lirinë dhe ta ofendosh Inteligjencën time!” Në këtë kuptim,akti i tij për tu ngritur,për të mos u konformuar dhe për tu mosbindur qytetarisht meriton të ketë “ithtarë ” edhe në mesin e intelektualëve shqiptarë .-Sepse mbi të gjitha,ky vend ka nevojë për intelektualë “të lirë” nga epruvetat e Pushteteve!
Një punonjës i inatosur hyri në portalin e Departamentit të Shtetit për t’a ndryshuar datën e fundit të mandatit të Presidentit Trump nga 20 Janari në ditën e sotme.
Sekretari i Shtetit Mike Pompeo ka deklaruar hapjen e hetimeve pas ndryshimit të të dhënave biografike të presidentit dhe zv. presidentit në portal. Nëpunësi qëllimisht ndërroi në faqen kompjuterike të dhënat biografike të Presidentit Trump dhe Zv. Presidentit Pence, sipas të cilave, mandati i tyre përfundon sot – nëntë ditë përpara betimit të presidentit të zgjedhur Biden, kanë thënë dy diplomatë që posedojnë informacion për këtë lajm, njofton agjencia BuzzFeed.
Disa ditë përpara z. Trump nxiti një rebelim të armatosur në ndërtesën e Kuvendit që iu dha shkas demokratëve të paraqesin akt-padi ndaj presidentit për herë të dytë dhe thirrjeve për Zv. Presidentin që ta shkarkoi Trumpin nga detyra për pamundësi të kryejë detyrën në bazë të amendamentit 25.
Në biografinë e presidentit thuhej se Donald J Trump e përfundoi mandatin në datën 11 janar 2011 në 19:49:00 dhe Zv. Presidenti Mike R. Pence në datën 11 janar 2011 në 19:44:22. Orari ndryshoi disa herë derisa në fund doli njoftimi se portali kishte probleme teknike. Një nga diplomatët tha se Sekretari i Shtetit Mike Pompeo ka dhënë urdhër të fillojnë hetimet e incidentit duke filluar nga stazhierët dhe personeli të cilët do largohen nga puna këtë javë dhe javën e ardhshme kur bëhet tranzicioni i administratës.
Të dy diplomatët pohuan se hetimi në këtë fazë është shumë i vështirë meqë një numër i madh i personelit të cilët kanë akses në portalin e Departamentit të Shtetit në lidhje me manaxhimit e përmbajtjes së publikuar aty.
Portali është “sistem i siguruar” që do të thotë se kjo nuk është ndërhyrje nga jashtë, thanë ata.
Dhjetëra diplomatë amerikanë karriere kanë dërguar dy mesazhe në shenjë proteste ndaj nxitjes së Trumpit për aktin e rebelimit në Kuvend javën e kaluar, njofton revista Politika e Jashtme dhe burime të tjera.
Sipas këtyre burimeve, mesazhi i dytë i diplomatëve kritikon ashpër Sekretarin Pompeo i cili nuk ka bërë deklaratë ku të pranojë pa mëdyshje fitoren e Bidenit si dhe dënojë rolin e Trumpit në ndërsimin e sulmit të dhunshëm të Parlamentit.
Mbi 100 punonjës të Departamentit e nënshkruan letrën dhe tre prej tyre i thanë gazetarëve të BuzzFeed se do donin të përdornin terma më të ashpra.
Sipas tyre, zemërimi pjesërisht vjen nga qëndrimi i dobët i Pompeos i shprehur në disa publikime në Twitter ku ai e cilëson sulmin “të papranueshëm” por nuk e përmendi Trumpin.
Shtëpia e Bardhë nuk dha koment për lajmin por e referoi BuzzFeed tek Departmenti i Shtetit dhe ky i fundit nuk bëri koment.
Secretary of State Mike Pompeo launches investigation after biographical changes of the president and vice president
A Disgruntled Employee Changed The State Department’s Website To Say That Trump’s Term Ends Today, Sources Say Secretary of State Mike Pompeo is launching an investigation after biographical pages for the president and vice president were changed on Monday.
A disgruntled employee at the State Department changed the biographies of President Donald Trump and Vice President Mike Pence to say their term was coming to an end on Monday — nine days before President-elect Joe Biden is to be sworn in — two current-serving diplomats with knowledge of the situation told BuzzFeed News.
The changes to the State Department’s website come days after Trump incited a deadly insurrection at the US Capitol that has led Democrats to begin the process of impeaching him for a second time and led to calls for Pence to invoke the 25th Amendment and remove Trump from office.
The president’s biography was changed to read, “Donald J. Trump’s term ended on 2021-01-11 19:49:00,” while the vice president’s biography was edited to “Michael R. Pence’s term ended on 2021-01-11 19:44:22.” The time stamp on Trump’s page changed multiple times, before both pages were removed around 3:50 p.m. and replaced with a 404 reading, “We’re sorry, this site is currently experiencing technical difficulties. Please try again in a few moments.”
One of the diplomats said that Secretary of State Mike Pompeo has ordered an internal investigation into the matter, beginning with interns and employees leaving the State Department this week and next ahead of the transition to the Biden administration.
Both diplomats said that an investigation into the matter could be a challenge, considering how many people have administrative access to the content management system used for the State Department’s official website.
It’s a “closed system” that is “nearly impossible to hack,” said one of the diplomats.
“It’s 100% not a hack,” they said.
In recent days, dozens of career US diplomats signed two unprecedented dissent cables condemning Trump for inciting the deadly insurrection on the Capitol last week, Foreign Policy magazine and other outlets reported.
Those outlets said that the second, strongest-worded cable rebuked Pompeo for his “failure to issue a statement unequivocally acknowledging that President-Elect Biden won the 2020 election” and protested the “President’s incitement of insurrectionist violence against the United States.”
More than 100 State Department employees signed the cable, including three who told BuzzFeed News they would have preferred even stronger language in them.
Their frustration, they said, stemmed partly from Pompeo’s weak statement, published in a series of tweets on Wednesday, that called the storming of the Capitol “unacceptable,” but did not include any mention of Trump.
Reached for comment on the site changes Monday, the White House referred BuzzFeed News to the State Department, which did not immediately provide one.
Ligjvënësit në Dhomën e Përfaqësuesve kanë miratuar të mërkurën rezolutën për shkarkim të presidentit amerikan, Donald Trump, për shkak të rolit të tij në sulmin ndaj Kongresit nga një turmë e mbështetësve më 6 janar.
Trump është presidenti i parë në historinë amerikane ndaj të cilit janë kryer dy tentime për largim nga zyra.
Rezoluta për shkarkim është miratuar nga 232 ligjvënës, derisa 197 të tjerë kanë votuar kundër.
Përveç demokratëve, dhjetë republikanë kanë votuar po ashtu në të mirë të shkarkimit të Trumpit.
Pas këtij hapi, Senati do të duhet të zhvillojë një seancë gjykimi, çka potencialisht mund t’ia ndalojë Trumpit edhe kandidimin e sërishëm për president.
Dy të tretat e Senatit, të udhëhequr nga republikanët, nevojiten për të dënuar dhe larguar Trumpin nga zyra, që nënkupton se të paktën 17 republikanë duhet t’iu bashkohen demokratëve kundër presidentit në Senatin me 100 ulëse.
Lideri i shumicës në Senat, republikani Mitch McConnell, i ka thënë demokratit Chuck Schumer se ai nuk ka gatishmëri për të organizuar seancë urgjente për të shqyrtuar largimin e Trumpit nga zyra, pas përfundimit të procedurave në Dhomën e Përfaqësuesve, ka thënë një zëdhënës i McConnellit.
McConnell ka thënë më pas se ende nuk ka vendosur si do të votojë.
“Teksa shtypi është mbushur me spekulime, ende nuk kam vendosur se si do të votoj dhe synoj të dëgjoj argumentet ligjore kur të prezantohen në Senat”, ka thënë ai.
Përgjatë debatit për shkarkim të Trumpit demokratët kanë pyetur disa herë ligjvënësit se në “cilën anë të historisë” dëshirojnë të jenë.
Byroja Federale e Hetimeve (FBI) ka paralajmëruar për mundësi të organizimit të “protestave të armatosura” nëpër SHBA, teksa zhvillohet inaugurimi i presidentit të zgjedhur Joe Biden më 20 janar.
Trump bën thirrje që të mos ketë dhunë
Trump, i cili ka thënë se nuk do të marrë pjesë në inaugurim, vazhdojë të mos pranojë rezultatin e zgjedhjeve.
Teksa është diskutuar për artikullin për shkarkim, Shtëpia e Bardhë ka lëshuar një komunikatë në emër të Trumpit, i cili ka bërë thirrje për qetësi.
“Lidhur me raportimet për më shumë demonstrata, ju bëj thirrje që të mos ketë dhunë, të mos ketë shkelje të ligjit, dhe të mos ketë vandalizëm të çfarëdo lloji”, është cituar të ketë thënë ai.
“Kjo nuk është ajo në të cilën besoj unë dhe as Amerika. U bëj thirrje të gjitha amerikanëve të ndihmojnë në uljen e tensioneve dhe të qetësojnë gjakrat. Faleminderit”, ka thënë mes tjerash Trump.
Kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve, Nancy Pelosi ka thënë se procedura e shkarkimit të Trumpit nuk është e motivuar në bazë partiake.
“Presidenti duhet të dënohet nga Senati, i cili do të sigurojë se republika do të jetë e sigurt nga ky njeri, i cili është kaq i vendosur për të shkatërruar gjërat që i duam dhe na mbajnë bashkë”, ka thënë ajo.
Kryetarja e Dhomës së Përfaqësuesve, Nancy Pelosi.
Pelosi ka thënë se i thyhet zemra që është pjesë e një tjetër procedure shkarkimi.
“Ma thyen zemrën. Kjo gjë duhet të na thyejë zemrat të gjithëve”.
“Unë qëndroj përpara jush si zyrtare e kushtetutës, si grua, si nënë, si gjyshe, si vajzë – vajzë, babai i së cilës ka shërbyer me krenari në këtë Kongres”.
Çfarë ndodhi para sulmit në Kongres?
Pak para sulmit të 6 janarit në Kongres, Trump ka bërë një fjalim të zjarrtë, duke u bërë thirrje mbështetësve të tij që të marshojnë në ndërtesë të Kongresit, pas disa javëve që ka bërë deklarata të pabaza se zgjedhjet janë manipuluar.
Fjalimi i tij është bërë teksa në Kongres ka qenë duke u kryer numërimi zyrtar i votave të Kolegjit Elektoral, i cili ka konfirmuar humbjen e Trumpit në garën me presidentin e zgjedhur Joe Biden në zgjedhjet e 3 nëntorit.
Në sulmin në ndërtesën e Kongresit kanë mbetur të vdekur pesë persona, përfshirë në zyrtar policor.
Me qëllim të garantimit të sigurisë në këtë institucion, nata e kaluar ka qenë e para prej Luftës Civile në Shtetet e Bashkuara, që trupat federale kanë fjetur në Kongres për ta mbrojtur atë nga dhuna e mundshme.
Komentet