VOAL

VOAL

Copyright © 2022

VOAL

PROBLEMI I KOMUNIKACIONIT NË SHQIPËRI – Shkruajtur nga SOTIR GJIKA – Pёrktheu nga italishtja Eugjen Merlika

May 31, 2018
blank

 

Ndërmjet problemeve të shumta që Shteti Shqiptar është thirrur të përballojë e të zgjidhë, ai i komunikacioneve imponohet në mënyrë absolute. Dihet se para luftës evropiane Shqipëria nuk kishte jo hekurudhë por as rrugë të zakonshme. Ajo ka qenë gjithmonë provinca më e lënë mbas dore në çdo drejtim nga ish zotëruesit turq në gadishullin ballkanik.

Në Shqipërinë e kthyer në një teatër të luftës së madhe të popujvet, ushtritë e ndryshme të pushtimit, kryesisht për kërkesa ushtarake të tyre, kanë zgjidhur pjesërisht problemin e komunikacionit. Italianët në jugë, francezët në jugë-lindje dhe austriakët në veri e ne qendër, ndërtuan rrugë të reja dhe meremetuan ato që ishin. Më të rëndësishmet e rrugëve të trasportit me goma të shtruara nga trupat italiane ishin ajo Vlorë – Tepelenë dhe Vlorë – Sarandë. E dyta që niset nga Vlora, arrin në Sarandë duke i ardhur rrotull Akrokerauneve. Austriakët i kishin lidhur qendrat më të mëdha të Shqipërisë të pushtuar prej tyre me decauvilles. Një pjesë e territorit të Vlorës ishte lidhur me qytetin e me portin me decauvilles, të ndërtuar nga trupat italiane.

Tani asnjëri prej këtyre decauvilles nuk është në përdorim. Moskokëçarja e qortueshme dhe lënia mbas dore e qeverive shqiptare qe e tillë sa që sot, për rivënien e tyre në punë, nevojiten veç mjeteve teknike edhe riparime të mëdha. Problemi shqiptar i komunikacioneve është pra i dyfishtë :

  1. Rrugë për rrota.
  2. Hekurudha.

Ka projekte të ndryshme, të vjetër e të rinj, të hartuar nga inxhinjerë austriakë, italianë dhe shqiptarë, që e trajtojnë problemin në pamjet e tij të ndryshme e të ndërlikuara. Ndërmjet projekteve italiane, ai i inxhinjer Bonomit, për ndërtimin e Transballkanikes italiane, u shqyrtua nga ana e Qeverisë së Romës dhe në nëndor 1918 u miratua nga Këshilli Epror i Punëve Botore italiane. Simbas projektit Bonomi, transballkanikja italiane, duke u nisur nga Vlora drejtohet nga Veriu, kthehet ndërmjet shpateve kodrinore dhe kënetës (Liqeni i Nartës) deri sa arrin Vjosën, që e kalon në Mifol. Pastaj shkon përpara, dhe duke përshkuar me një tunel prej 2000 metrosh shpatin e malit Elkovon  arrin në Fier. Duke vazhduar kalon Gjanicën dhe Semanin, futet në drejtim të lindjes dhe përballon degëzimet e fundit të malit Raja, për të zbritur në Seman, të cilin e përshkon përsëri në luginë ku derdhet Devolli në të. Pastaj ngjitet përsëri drejt veriut, në bregun e djathtë të Devollit deri sa arrin në brrylin e madh të derdhjes së Osumit me drejtim veri-lindje gjithënjë gjatë bregut të djathtë që e kalon një herë në jugë të Dobriçanit dhe një tjetër mes Tërsovës dhe Bosit duke vazhduar deri në lugun e liqenit të Maliqit. Këtu kthehet nga veriu e duke ndjekur rrugën automobilistike Korçë – Pogradec, kalon hejzën ndërmjet liqenit të Maliqit dhe atij të Ohrit dhe zbret në luginen e lumit Çërravë. Duke vazhduar më tutje, gjatë shpateve të Tomorrit, arrin në Malin e Thatë, të cilin e përshkon me një tunel prej 6500 metrosh, duke dalë në pellgun e liqenit të Prespës, pranë Leskovacit.

Që këtu, në drejtimin veri – lindje paralelisht me rrugën automobilistike Korçë – Monastir, arrin me një tunel prej 4800 metrash duke dalë në luginën e lumit Semnica. Duke ndjekur bregun e djathtë të këtij lumi, arrin deri në rrugën Përlep – Manastir, të cilën e vazhdon deri në stacionin e këtij qyteti të fundit. Gjatësia e hekurudhës është rreth 160 km. e mund të përshkohet në pesë orë. Nga Monastiri hekurudha do të ndjekë vijën ekzistuese Manastir – Kostandinopol, 589 km e përshkueshme në 20 orë. Gjithmonë, simbas projektit Bonomi, në kohët e para hekurudha do të punojë me avull, më mbrapa mund të zbatohet sistemi elektrik kur rëndësia e veprës t’a kërkojë. Si burim energjie mund të shfrytëzohen disnivelet ndërmjet liqenit të Prespës dhe të Ohrit, ashtu sikurse dhe ai ndërmjet këtij të fundit dhe lumit Shkumbin, t’aftë të prodhojnë energjinë e nevojshme për hekurudhën, por edhe për t’u përdorur gjetiu. Energjia që rrjedh nga dy liqenjtë vlerësohet  në rreth 57.200 kuaj.

Ngjarjet politike të zhvilluara më tej në Shqipëri ndaluan zbatimin e projektit Bonomi. Tani Qeveria e Tiranës po shqyrton një tjetër propozim që i u bë së fundi nga një Shoqëri italiane  për të patur konçesionin e ndërtimit të hekurudhës. Kam arsye të them se hartuesi i projektit të ri është Giovanni Borelli, i cili madje i ka pohuar korespondentit nga Roma të gazetës shqiptare Dielli, se është i ngarkuar nga disa grupe financierësh, industrialistësh dhe politikanësh italianë për të shqyrtuar problemin e udhëve të hekurta në Shqipëri e për t’i kërkuar Qeverisë shqiptare lejen. Prof. Borelli ka vërejtur se, meqë Shqipëria do të hyjë fatalisht në sferën e qytetërimit të Italisë, e paracaktuar të jetë qendra e tërheqjes së popujvet ballkanikë, këta grupe synojnë t’i japin veprimtarive italiane në Shqipëri një drejtim të ri, sinqerisht dhe ndershmërisht të frymëzuar nga qëllime të qarta të marrëveshjeve të sinqerta e bashkëpunimit mes dy Vendeve.

Projekti i vënë në shqyrtim të qeverisë shqiptare mbështet ndërtimin e hekurudhave me shina të ngushta, pra të gjëra 1,05 m., duke mbajtur parasysh se Shqipëria, ende pa një zhvillim tregëtar dhe industrial, nuk është në gjëndje të përballojë plotësisht problemin e komunikacionit. Ai parashikon linjat e mëposhtëme :

Vau i Dejës-Shkodër-Lezhë-Shëngjin ; Lezhë-Tiranë-Vlorë ; Vlorë-Durrës ; Durrës- Kavajë-Çermë-Fier-Singer(?)-Vjosë-Vlorë ; Singer-Tepelenë-Gjirokastër (anës së Vjosës) ; Çermë-Papër-Gostimë-Maliq-Korçë ; Papër-Elbasan ; Maliq-Pogradec ; Matjan-Berat. Në projekt është parashikuar një kohë prej nëntë vjetësh për përfundimin e punimevet. Së pari do të ndërtohet linja : Tiranë-Durrës-Çermë-Vlorë-Gjirokastër. E dyta do të jetë Korçë-Elbasan-Berat, e treta dhe e fundit do të jetë linja Vlorë-Shkodër-Vau i Dejës.

Konçesioneve mbi hekurudhat Shoqëria italiane bashkangjit, simbas asaj që pohon Kryetari i Parlamentit shqiptar, inxhinjer Eshref Frashëri, në një artikull të dalë në Gazetën zyrtare të Qeverisë së Tiranës edhe këto kërkesa :

  1. Shfrytëzimin e minierave të qymyrit në Tepelenë.
  2. Hapësirë të lirë të territorit për 10 km. në dy anët e hekurudhës.
  3. Të drejtë kërkimi të çfarëdo lloj mineralesh për një periudhë prej 10 vjetësh me detyrimin nga ana e Qeverisë Shqiptare për të dhënë, mbas kësaj periudhe, konçesionin e shfrytëzimit Shoqërisë ose kompanive të tjera të caktuara nga vetë Shoqëria.
  4. Dhënien pa shpërblim të gjithë materialeve të decauville-it austriak, pronë e Shtetit shqiptar, përfshirë edhe terrenin e nevojshëm për të ndërtuar stacione dhe porte.

Zhvillimi i plotë i hekurudhave arrin në 550 km., me një harxh të përgjithshëm prej 80 milion franga ar. Shoqëria kërkon 9% të kapitalit të përdorur, pra 7.200.000 fr.ar në vit. Ajo paguan nga fitimet 2% Qeverisë shqiptare.

Deklaratat e prof. Borellit në organin e shqiptarëve me banim në Shtetet e Bashkuara, qenë objekt shqyrtimi dhe komentesh. Faik Konitza, kryetari i tanishëm i Federatës shqiptare Vatra shkruan tek Dielli :

“Qëllimet e qarta të Borellit meritojnë respektin tonë, por ata nuk na duken të gjetura mirë nga pikpamja e interesave të Shqipërisë. Vendi ynë, pak më i madh se Massachusett, ka nëntë lumenj dhe është një nga të parët Vende të botës për fuqinë hidraulike. Çfarë do të bëjmë me këtë fuqi nëse nuk e shfrytëzojmë ? T’a eksportojmë, është e pamundur. Mund të eksportojmë qymyrin nëse është i mirë.Por a është i mirë ? Nuk duket. Qymyri i sipërfaqes, që u përdor nga austriakët nuk bën, sepse digjet për gjysëm dhe mbetet i ngurtësuar. Ka shpresë që nën tokë të jetë më i mirë. Në rastin pohues Italia është një treg në pragun tonë dhe i sigurtë.

            Në rastin negativ do të jemi të shtrënguar të importojmë me shpenzime të mëdha qymyrin nga Anglia, për të vënë në lëvizje hekurudhën në dobi të fqinjëvet, me që një popull pa industri e pa tregëti nuk ka nevojë për udhë të hekurta. Prof. Borelli mendon se ne duam trena elektrikë me kuptimin e vërtetë të fjalës tren. Jo. Ne duam vetëm qerre elektrike të rënda me dy vagonë, si ato që bëjnë sherbimin Romë – Fraskati, një vagon për udhëtarët e tjetrin për mallrat. Edhe duke pranuar se fillimi do të kërkonte harxhe të mëdha, udhët elektrike janë megjithatë të leverdisëshme, mbasi energjia për t’i vënë në punë do të na kushtonte pak.”

Kryetari i Vatrës mendon se vënia në punë e linjave hekurudhore me bazë energjinë elektrike do t’i japë mundësi Shtetit shqiptar të mund t’i sigurojë Vendit të tjera lehtësi në fushën e industrisë kombëtare, të ndriçimit publik etj.

SOTIR GJIKA

            Corriere delle Puglie, 10 – 6 – 1922        Pёrktheu nga italishtja Eugjen Merlika

  • twitter
  • facebook
  • linkedin
Fjalë kyçe: , ,

Komentet

Lajme të ngjashëm

blank

PETRO MARKO NË KLASËN TIME- Poezi nga NDUE HOTI

Mbresat ne mendjen time,
si gure ku une,
kam hedhur kembet e mia,
per te kaluar lumin e jetes,
vizita e tille ka mbetur,
e Petro Markos,
shoqeruar nga Kol Jakova,
vinin nga Tirana,
ne mars 1973,
ne klasen time,
nuk kam mbajtur ditar,
iu referova atij viti,
ne filluam mesimin,
ne shkollen e re,
kur per here te pare,
mbyllej nje cikel tetvjecar,
ne fshatit tim.
Deri atehere nxenesit,
pas fillores mundoheshin,
gjithe ajo rruge,
deri ne Gurez,
ku kishte 75 vjet shkolle shqipe, 23 vjet 7 vjecare.
Vizitoret hyne ne klase,
si dy mistere ishin,
per ne,
nuk kishim pare aq afer,
persona qe kishim pare vetem,
ne fotografi.
Dinim per jeten e tyre, virtualisht,
per librat e tyre,
kabineti i letersise,
ne kater muret e klases,
reklamonte te gjithe autoret,
shqiptar  te realizmit socialist, i mblidhnim nga revista,
Pionieri dhe i fusnim,
neper korniza,
t’i kishim parasysh.
Tjeter ishte t’i shikoje,
ne realitet,
te gjalle, prane vetes,
ne mes te klases,
dy shkrimtar dhe poete.
Prezantimi i tyre ndodhi,
nga mesuesi i letersise,
fjalen i pari,
mori Kol Jakova,
foli per sherbimin e tij,
si mesues ne Gurez,
ne kohen e mbretrise,
viti 1934,
burgosjen dhe perndjekjen,
ne Shkoder prej fashisteve, qendrimin ne ilegalitet,
ne Gurez, me 1940,
per “Fshati midis Ujrave”,
na beri me qesh,
kur tha se prifti i Gurezit,
per te treguar vjetersine,
e famullise se tij,
kishte gdhendur mbi nje gur,
kjo ishte komike,
emrin e vendit,
ne gjuhen latine “Gursosum”,
per te tjetersuar historine,
kjo ishte tragjike,
mbi vjetersine e vendit,
per ciftin e heronjve te romanit,
Preng Sherrin dhe Hanen e bukur,
ne Pyllin e Mashit,
e te tjera ngjarje,
nga trapi i Gurzit,
te trapi i Ishmit,
kalaja e Prezes.
Mandej i erdhi radha shkrimtarit,
Petro Markos te madh,
me origjine nga Himara,
lindur ne Dhermi,
vendlindja kishte ndikuar,
ne formimin e karakterit,
te shkrimtarit dhe poetit.
Deti nga perpara,
mali i Cikes nga mbrapa, prinderit,
gjyshja me ligjerimet e saj tragjike.
Jeta e Petro Markos,
kujtesë e rëndësishme kishte qene,
kombëtare dhe ndërkombëtare,
kishte parë e kishte prekur,
dy luftërat botërore:
një luftë e karakterit ndërkombëtar,
luftën e brigadave -1936,
internacionaliste në Spanjë,
kundër diktatorit Franko,
kishte prekur,
kishte qenë njëri nga vuajtësit,
e internimeve,
të egra në dhera të huaja, kryesisht në Itali,
(Ustika)-1942,
siç po na tregonte,
kishte shpëtuar në dy raste,
nga vdekja.
Ishte një personazh i rëndësishëm,
i memories së luftës më epike,
në historinë e njerëzimit,
bashkë me një avangardë shkrimtarësh,
më të mirët,
kishin përjetësuar atë luftë,
për jetën dhe lirinë,
në veprat e letërsisë,
së përbotshme,
“NO PASARAN”,
se si me tingllonte,
vete na e shpjegoi,
dhe një varg ngjarjesh të tjera,
të jetës së kombit,
të atdheut,
të tijat personale,
dhe të familjes,
të cilat vinin përmes,
asaj bisede,
mbreslenese po aq pedagogjike,
përmes shqisës,
estetike të një mesuesi,
të bashkbisedimit.
Tash i perpunoj ne mendjen time, mbresat e pashlyeshme,
ata floke kacurrela,
te ngatrruar,
njeheresh intrigues,
si nje mesazh trishtimi.
Ndihej nostalgjik,
mendonte për fatin e atdheut tone,
nuk mund te fliste,
ashtu me ne,
frenonte agjitacionin e tij,
si ai qe ngrihet nga shtrati,
në heshtje,
për një gotë ujë e pyet veten:
donte nuancat e gjelberta,
te detit,
te kaltren e qiellit, tejdukshmerine e ajrit,
te gjelberten e pyllit të vogël,
qe mbante mend dikur,
pranë shtëpisë se tij,
ku kishte luajtur,
si fëmijë,
ndoshta po i kujtohej tani,
ne te djathten time,
ne te majten e te tjerve?
nëse do të ishte në gjendje,
të rikthehej te zogjt’
e vendlindjes se tij,
vetem ata e dinin kush ishte Ai?
brenda ne klasen time,
po i cfaqej Dhermiu…
Vite me vone degjonim,
shkrimtari, poeti i madh,
ishte një person tjetër,
mundohej të rivlerësonte miqtë,
te luftes,
te burgjeve,
internimeve,
te femijerise,
nëse mungesa e tij,
kishte ndonjë vlerë sado pak?
A kishte ndonjë rëndësi?
pa ata dashuria e tij,
nuk kishte kuptim për asgjë,
në jetën e nje te vetmuari,
te nje te perndjekuri,
kishin denuar Jamarberin,
te birin,
po aq i talentuar,
per ridenimin e tij,
fatin dramatik te familjes,
mbresat tona nga ai takim.
blank

TASHJA  i HALIMIT – Tregim nga Përparim Hysi


E quanin NESHAT,por i thërrisnin TASHE dhe i mbeti kështu sot e kësaj dite. Me TASHEN jemi vërsnikë dhe nga i njëjti fshat: nga fshati PETOVË në rrethin e FIERIT. E shkruaj me të madhe PETOVË,jo se jam vet nga ai fshat, por ke pse të jesh krenar që je nga PETOVA. Aty e nja dyqind vite më parë,PETOVARAKËT (e shkruaj enkas me gërmë të madhe),groposën  të gjallë disa spahijë turq. Më tej, në PETOVË, qe PETOVARAKU,KRISTO KOROVESHI që,mbasi e hodhi në krahë ISMAIL QEMALIN,e vendosi në lundër dhe e hodhi matan lumit për në MUJALLI dhe për të vazhduar rrugën për në VLORË. Në vitet e pasçlirimit,PETOVA,pati  deputet në KUVENDIN POPULLOR, bashkëfshatarin FERRRIK DASHI. PETOVA në 50-vjet të”diktaturës së proletariatit” nuk pati asnjë të dënuar politik nga gjyqet e asaj kohe dhe asnjë familje nuk u shpall kulak. Kaq,pse jam krenar që jam nga PETOVA.
*     *    *
Pse po shkruaj për TASHEN?  Shkruaj për TASHEN,se ky,NESHATI alias TASHJA, ka sjell STALININ në SHQIPËRI?
E di që do më quani të lajthitur,por kini durim. Ka ndodhur aty,nja 5-6 vjet pasçlirimit. Dhe TASHJA jo vetëm e”sollli”,po unë e kam parë me këta dy sy. Ja se si ndodhi: Halimi atë ditë TASHEN e bëri synet. Synet por qe si dasëm:lojti qeni i kallajxhiut. Me saze dhe mbledhur gjithë fshati me mbi njëqind shtëpi.  Dreka,drekë që veç aty të ishe! Ne,fëmijtë,veç bënim sehir.Këngë e valle dhe rakia vu. Veç kish rregull.  Muhabeti apo daveti,kish një plak që komandonte.Komandat e tij qenë si ato të ushtarakëve.Do t’i zbatoje pa një e pa dy. Po afronte dreka dhe dikush ia tha këngës:” Një letër dërgoi Stallini dhe,ndërsa tjetri u bë gati t’ia mbante,kur lëshoi britmën,PLAKU i QOSHES,xha QAZIMI:-Ndalni çuna! GJemëni STALININ dhe shkoni dhe i thoni:- Kemi marrë urdhër nga xha QAZIMI nga PETOVA që të na urdhërosh në këtë”davet gëzimi”,se HALIMI po bën synet TASHEN! Nuk erdhi STALINI,nuk shtrohet dreka këtuna.
Xha QAZIM,foli pak si i trembur dikush,STALINI është në luftë dhe nuk vjen dot.
-More malumën,-iu hakërrua Xha QAZIMI,- kujt i tregon luftën tia,muana. Po RRAHMËNI im ka katër vejt që u kthye nga lufta.
-Por është larg e në Moskov,- ndërhyri një tjetër.
-More për ç’larg më flet ti,pse nuk e di una ku është MOSKOVI?Po një vrap pele është. Të niset MURATi i SULOS.të marri pelën “Kërre” të ESATIT dhe t’i bëj rixha Baba STALINIT. Në s’vjen,përcilluni me drekën dhe jargët vu nga rakia.
Kur dikujt i vajti mendja. E gjeta,- bërtiti me të madhe! Pashë SADIKUN e TARES që sapo u fut në shtëpi.Është polic, me musteqe,me rroba ushtarake dhe nuk ka xha Qazim që ta dallojë. Shkuan e morën SADIKUN dhe,sa dha ballë në derë, dikush e tundi xha QAZIMIN:- E sollëm xha QAZIM!
-Kë solllët,o çuna? Sollëm baba STALININ dhe Xha QAZIMI,sa e pa:-Ama erdhe,o baba Stalin?Të paçim sa malet!
Shtroni drekën çuna…
*      *      *
Unë aty prag viteve ’70-të të shekullit tjetër qeshë mësues në fshatin tim. Këta moshatarët e mi as nuk mendonin,se duke më folur nga dritarja,më”prishnin” mësimin. Dhe ja tek afrohet TASHJA,(pas ka qetë të mbrryer në qerre) fut kokën nga dritarja dhe e zbraz:- PAPI (kështu më thërresin të gjithë ata që më njohin) unë pa shkollë mbeta dhe po ngas qetë.Ti me shkollë dhe ke”qetë”aty në banka. Po unë qeve ua bëj bythën shoshë me hosten,kurse ti atyre”qeve” të tu u bën marshalla!!! Nxënësit sa dëgjuan atë”bythën shoshë” ranë përmbys me të qeshur dhe nuk kish mësues që t’ua priste të qeshurit. Atë orë mismi e mori dreqi.TASHJA “mësues” dhe unë ngava qetë e TASHES.
Eh,TASHJA! Qe i ndershëm dhe qe nga të rrallët në fshat që kish po shtëpinë e vjetër që i kish lënë Halimi. Të ardhurat në kooperativë sa vinin e bënin më poshtë dhe fshatarët,nga e keqja,vinin dorë në pronën e përbashkët.
Një ditë prej ditës dhe TASHJA që ishte aq i ndershëm,kish futur”shpirtin në gjynah”!!!
Gjithmonë nisesha shpejt nga shtë pia për në shkollë. Sado afër që e kisha shkollën(gati dykm).rrugën e bëja me  biçikletë. Kur mbrrita,gati në mes të rrugës,më ndaloi TASHJA. U takuam dhe,sa do ta pyesja për hallin që kishte,më tha:- PAPI kam një hall.Po fol,or mik,nëse ta zgjidh dot.
– U turpërova,- më tha:më zuri brigadieri me tri lakra foragjerë për lopën.Lopë nuk kam,por kam një shelege që e mbaj fshehur.
-Lëre,- i thashë unë, se flas unë me brigadierin.Jo,- më tha,- mbajti proces -verbal,firmosi dhe roja dhe do më çojnë në gjyq. Ik.- i thashë,-se do e rregulloj unë.
Por brigadieri as ma vari fare. Dëmtuar parcela me lakraforagjerë dhe TASHJA qe”kali që do shinte lëmin”. U  zura ngusht dhe frymën në FIER. I tregova gjykatsit (qe titullar) se si qëndronte “faji”  i mikut tim dhe  a kishte ndonjë”vjegë”pafajsie. E kam shumë mik dhe është më fukarai i fshatit.
Në mirëbesim,gjykatsi më tha:- A është i zoti të mos pranojë?
Me siguri,- i thashë.
Shkova dhe ia dhashë porosinë TASHES, Të nesërmen,mu tek “Këndi i kuq! i fshatit,u bë gjyqi për TASHEN që kish bërë”batërdinë” mbi pronën e përbashkët.
I pandehur NESHAT  TAFANI çohu dhe na trego si vodhe gjithë atë parcelë me lakra foragjerë! TASHJA as që luajti nga vendi.
-Çohu,-i tha një dashakeq,- se do ta kesh pisk punën.
Dhe u çua ashtu si një krejt pafajshëm dhe tha:-Brigadierit i kanë bërë sytë lyla.Të gjithë e dinë që unë nuk kam lopë dhe dënomëni sa të doni,por nuk jam una që vë dorë në pronën e përbashkët. E dënuan TASHEN,por ai nuk e vuri firmën në proces. Gjykatsi”titullar” tha:- Nuk është drejtësia popullore që të dënojë njerëz të pafajshëm. Dhe më erdhi mirë që TASHJA shpëtoi.
                                                      *     *     *
Kishte ardhur “demokracia” dhe aty nga viti 1997, vjen më takon TASHJA. Mbetur për ibret si çdo i ndershëm,erdhi enkas në shtëpinë time.
-Aman,- më tha,- ngaqë të shkon fjala,mos ma vesh djalin polic. TASHJA e dinte që unë isha me PD dhe qeshë deri kandidat për deputet.Sado që nuk fitova,por kredinë e kisha. Shkova në komisariat dhe ua parashtrova kërkesën time.
– Shiko,- më tha ai i kuadrit,-unë përbri do vë emrin tënd.
-Pa merak fare,- i thashë.
-Ore,-më thanë,- a është ndopak demokart ai miku yt?
– Si mos jetë demokrat?Ai ka bërë burg në kohën e Enverit,- dhashë garancinë unë.
Ika me mendje të mbledhur që,më së fundi, në shtëpinë e TASHES do futej një rrogë. E veshën djalin polic(se TASHJA kish bërë burg në kohën e Enverit dhe garancia qeshë unë!!! Por ashtu si ç e ka dardha bishtin prapa.kështu doii me”bisht” dhe  TASHJA. Vazhdonin ato”avazet e dikurshme”. Një punonjëc civil shkon dhe e gjen  TASHEN duke ruajtur lopën në një copë toke buzë xhades Fier-Lushnje.
E gjen dhe fillon ta testojë. Jo si është,ku është dhe pa ca llafeve kot së së koti,i thotë TASHHES:
-E mirë demokracia apo jo?
-Ëhë,- i thotë dyshueshënm TASHJA.
-Sot e kemi si festë,- testoi i dërguari.
-Ore,unë nuk di që të ketë festë sot,- tha TASHJA!
-Kemi festë,se vjen presidenti,SALI BERISHA,-tha i dërguari
Ore këtë quan festë ti që u bë batërdia në  fshat:kush qe më i fortë mori ç’i desh qejfi.Pastaj,ato repartet ushtarake dhe armët,unë ua dhashë banditëve.Kështu s’e ke TASHEN ti,or byrazer.
I “dërguarI” e shtoi e ca mllefin e TASHES dhe që të nesërmen më thirrën mua,garantuesin.-Pse me TASHEN merreni ju,qëkur bëri burgun,-u thashë,TASHJA nuk mbush shumë. Ngulmova dhe djali i TASHES dhe sot është plolic.
* ngjarjet janë krejt të vërteta.Emrat janë trllime dhe sa për burgun e TASHES është burg i vërtetë.Shërbente në një repart kufitar dhe,kur kapteri ia shpuri inatin mu në majë të hundës,TASHJA rrëmben një kokërr qepë dhe ia jep mu në sy.Bëri 6-muaj burg.
** sa mirë do jetë që ta lexojë dhe vërsniku im,TASHJA,se rron atje në PETOVËN time.
                                     Tiranë,21 shtator 2023
blank

Kalbësirë Poezi nga Elida Buçpapaj

dita atje
është mollë
e kalbur
pa shënjë
dielli portokall
i kalbur
prilli një pemë
ulliri e kalbur
në rrënjë

atje kalbësira
lëpihet
si akullore
puthet
gjuhë më gjuhë
e kopjohet
me seri
mutacionesh

ky është
universi
i këtij fshati
pa të mbjella
ngërthyer
brënda një skene
karakatine teatri
ku turma
mëma e tiranëve
tha Diogjeni
është prore
spektatore

në atë fshat
ka vetëm një rrugë
qorre
që e udhëheq
pafytyrësisht
kalbësia horre

nga atje ku
iket si vërshim
revolte

vetëm kockat e eshtrat
qendrojnë stoikë
as nuk kalben
as nuk kanë
nga të ikin

xixëllojat
lindin nga fosfori
i skeletëve
të varreve
tē ndriçojnē
ditēn errësirë
të çlirojnë turmat
humbëtirë
nga kalbësimi
lebetitës
i kalbjes kalbësirë

 

(Marrë nga libri poetik i Elida Buçpapajt Of-shaj, Onufri 2022)

blank

NGA PËRRALLAT E LASHTA TË KAZAKISTANIT- Plaku Kanbak- Përkth. Agim Xh. Dëshnica

Te një fshat, te një kasolle pranë liqenit, jetonte një plak i çuditshëm dhe i zgjuar. E quanin Abai, por njerëzit ia kishin ngjitur Kanbak, që do të thotë fluturak.
Plaku merrej vetëm me gjah e me peshkim. Mezi mbahej mbi tokë, se qenkej aq i lehtë, sa çdo erë e ngrinte lart, e merrte me vete dhe e shtynte tej.
Armiku më i prapë i tij ishte dhelpra dinake. Ajo ia nxinte jetën. Ia rrëmbente patjetër një peshk, edhe kur ai zinte vetëm dy. Ndaj, njëherë Kanbaku mendoi të ikte larg fshatit, larg dinakes vjedharake.
Mblodhi plaçkat, një shakull me gjizë, ca peshq të tharë në një torbë, i hodhi mbi shpinë dhe u nis për udhë.
Ecën një ditë, dy. Lodhja e mposhti. Atëhere i vuri plaçkat, bashkë me shakullin me gjizë e peshqit e tharë në një gropë. Por, kur u lirua nga ngarkesa e u bë i lehtë si gjithnjë, era e ngriti sipër tokës. Dhe, si u mërzit me plakun, e vërviti në një grykë mali, pranë këmbëve të një vigani, që mbante ndër duar dy kodra dhe i përplaste njërën me tjetrën.
-Nga vjen e ku shkon, o plakush? – e pyeti ai Kanbakun me një zë të trashë, që dukej sikur dilte nga ndonjë shpellë.
– Po ja, si të të them! Bota është e madhe dhe rrugë ka shumë. Kreshnikun e maleve më s’e pres. Do të bëhem vetë kreshnik! – ia priti me dinakëri Fluturaku.
-Oho! Ti, me sa po kuptoj, na qenke çudibërës! – tha vigani dhe qeshi me të madhe, sa malet nisën të shembeshin. – A ke dëshirë të matemi e të shohim se kush është më i fuqishëm, unë apo ti? Ndërkaq, ai shkuli një shkëmb, e hodhi gjer në gjysmë të qiellit dhe e priti si top të lehtë.
– Hë, plako, si t’u duk? Tashti radhën e ke ti. Pa na trego se ç’mund të bësh!
Kanbaku u frikësua, por veten nuk e dha. U kap pas një cope guri dy herë sa vetja. Pastaj vështroi i shqetësuar herë qiellin, herë tokën.
-Hë, de, pse vonohesh? Ç’pret! Hidhe! – thirri me padurim vigani.
Plaku vështroi sërish qiellin e tokën dhe tha:
-Kam frikë!
Viganit i shpërtheu përsëri një e qeshur e fortë sa u tundën malet. Por Kanbaku s’i vuri vesh. ia ktheu:
-Dëgjo këtu, dëgjo! Nëse këtë gur e hedh lart, qielli do të përmbyset dhe do të rrëzohet në tokë. Dhe nëse qiellin nuk e pres e nuk e mbaj dot mbi shpatullat e mia, do të bëhet hataja. Toka bashkë me detet do të përmbysen.
Vigani u tmerrua si as ndonjëherë. ia kapi dorën Fluturakut dhe iu lut:
-Aman, madhëri, lëre, mos! E pranoj fuqinë tënde. Mos e hidh gurin, se përndryshe mbaruam!
Kanbaku kuptoi se vigani qenkësh i trashë nga trutë! I tha:
-Mirë, mirë! Ec të nxjerrim tani të brendshmet e barkut të tokës, tek do të të tregoj unë!
Vigani kërceu dhe e goditi tokën me aq fuqi sa që u zhyt deri në gjunjë, po s’doli gjë. Kurse plaku vrapoi dhe e goditi tokën bash te vendi, ku kishte groposur gjizën dhe peshqit e tharë.
Vështroi me habi vigani se si dolën peshq në sipërfaqe.
“Ou! Me këtë plakush s’paska shaka! Ky bëka mrekullira! Iu dashka sjellë me përulje e nderim këtij!” – mendoi dhe iu nënshtrua urdhërave të Kanbakut.
Plaku në atë kohë tha:
-Për sot mjaft u mora me ty! Nesër, nëse ke shokë, eja tok me ta tek unë! Ta bëjmë ndonjë lojë tjetër!
Vigani u takua të nesërmen me dhelprën, i tregoi çudirat e plakut dhe i qau hallin për tmerrin e madh, që e kishte pushtuar prej tij.
-Po tashti, nga kështu? Pse vrapon, sa s’po thyhen qafën!?- e pyeti dhelpra.
-Për tek ai, de. Se i kam thënë që do të vete ta takoj. S’ma mban ta gënjej!
-Aha! E paske gjetur njeriun, nga duhet të kesh frikë! A nuk shkojmë të dy, se dua t’ia ndreq samarin?
-Po mirë, hajde! Dhe të shohim ç’do të bësh!
Kanbaku i pa për së largu dhe thirri:
-Ej, dhelpër! Ku je ti!? Gjyshi yt më ka shumë borxhe. Dhe yt atë po ashtu! Dua të m’i shlyesh ti, por të vish tek unë jo veç me një vigan, por me më shumë, se vetëm njëri s’më mjafton!
Dëgjoi vigani fjalët e plakut Kanbak, e kapi prej fyti dhelprën dhe iu hakërrua:
-Deshe të ma hidhje, hë!? Të më dorëzoje tek ai si dëmshpërblim për borxhet e gjyshit dhe të babait tënd, hë!?
Ai e kapi atë për bishti, e rrotulloi disa herë mbi kokë dhe e përplasi me fuqi tej lumit, në faqen thikë të një mali shkëmbor. Dhe ajo i lahu hesapet.
Ja, kështu shpëtoi plaku i zgjuar Kanbak nga armiqtë e vet, vigani mendjetrashë dhe dhelpra dinake.
Po e besuat, dijeni se është përrallë! Por, me që kuptohet lehtë se përrallë është, atëhere mos e besoni!
blank

ODISEJA E NJË PIKTORI NË PATOK(FK)- Poezi nga NDUE HOTI

(Hyneret e Ibrahim Kodres-femije ne Patok-1928).
E ndjente veten te <<tepert>>,
ne familjen e re te babait,
kush nuk po e donte,
keshtu u vu ne kerkim te nje familjeje tjeter,
 <<mikpritese>>.
Ne fillim u lidh me nje familje,
hungareze qe e miqsuar,
me nje familje gjermane,
kish ngrehur nje stabiliment,
sharrash,
kish marre me koncesion
edhe disa siperfaqe pyje,
shtruar po punonin per shpyllzimin,
e Shqiperise se Mesme e Veriore, lenda e pare zgjidhej prej tuxharve nga Gurezi,
pritej ne lloga,
e mandej dergohej,
ne Bremen, Bari, Trieste.
Nje grup tjeter italian’,
kryente nga zona tjeter e vendit,
gjithe ate pune,
prane qytetit te PATOKUT.
I kishin gjett nje pune:
te ruante disa lope qumeshti,
te huajt cfaqen ateher’ dashuri,
te madhe per djalin e vogel,
madje u perkujdesen shume per te.
Familja gjermane e grishte,
te hante ne tavolinen e tyre,
aty njohu  dy voglushe,
te hijeshme,
njera quhej Herna e tjetra Berta.
i bante me qesh’,
me pehlivanlleqet,
 me levizjet e shkathta.
I ati i pikasi nje dite,
lopcari po jepej si teper,
pas te bijave,
nje dite prej ditesh i kurdisi,
nje loje te cuditeshme…
Mori dy flete sallami,
ia ngjeshi ne faqe Bertes,
e cila ia kalonte te motres,
per nga nuri,
duke ndenjur serioz i thote
babai i shoqeve:
<< Ibrahim, ke leje nga une ta puthesh Berten>>.
Keshtu ai vuri ne prove,
shqiptarin e besimit muhamedan,
qe e ndalonte perdorimin e mishit te thiut.
Aty per aty shqiptari i vogel Ibrahim Murat Shaban Kodra,
ia ktheu:
<< Te kam rixha, po Ju keshtu hidhni balte mbi fene time>>!
Kur provokuesi degjoi keto,
u be prush ne fytyre,
te gjithe ia dhane te qeshures.
Zoti i erdhi ne ndihme,
e  cliroi nga turbullimi,
ku e kish hedhur ndrojtja.
Po perdornin nje gjuhe,
qe ngrihej mbi bazen e shqipes dhe gjermanishtes…
Ata kishin mesuar ndonje shprehje,
shqip,
ndersa ky pak fjale gjemanisht.
Nje here e ftuan ne nje restorant, te Mamurrasit,
ku gatuanin mjaft mire makarona,
ishte e para here qe shkonte,
ne goje dicka po shijonte,
guzhinen italiane…
Qelloi asaj dite nje zotri,
i cuditshem ,
qe vinte nga zona,
ku ishin italianet,
nga PATOKU.
Ai kish nje dyqan cikerrimash,
disi te vecante,
tok me to sherbente edhe kafe,
e ftoi te punonte me te.
Do te jesh buze detit-ia preu-
“Nga ty dua vetem te shperndash,  kafene”, si kamarier.
Pranoi me gjithe qef, u lumturua,
tregtari i cikerrimave,
i kishte premtuar,
se do ta regjistronte mandej,
ne shkolle, ne qytetin e tij.
Keshtu djalit po i zgjohej,
deshira per te ndejtur,
me moshataret e tij,
per te rrokur serish lapsat me ngjyra.
Ibrahimi i len shendetin,
familjes gjermane,
ia mbajti me zotrine e ri,
siper nje vagoni me trupa,
pas nje dekovili qe nxirrte avull,
ndaloi afer sharrave, ne Patok.
Punen e kamarjerit e kapi shpejt,
si te sherbente kafene turke,
ne dyqanin e tij,
dhe aty u njoh me druvare, sharrtare te shumte,
nga Gurezi, Golemja, Neglat.
Nje dite pronari i mprehu,
nje kale me shale ,
I ngjeshi me vete dy domixhan’,
e urdheroi te shkonte ne Gurez,
te dugaja qe dinte ai,
nje vrapkali prej aty,
te Ndue Gjoni sigurisht,
qe t’i mbushte me vere.
Kur zuni te kthehej,
udha i shkoi ters,
pasi i  mbushi domixhanat,
kur bani te kthehej nga erdhi,
anes Rreles,
ia preu udhen nje breshke.
Kafsha posa e pa u hasdis,
djali e humbi toruan:
Kali la rrugen,
me te katra ia mori pyllin,
rruge e pa rruge.
Kish te ngjare qe djali,
te sakatohej,
te mbaronte pas ndonje peme.
Djali e mblodhi veten,
u kap pas nje dege qe vecohej,
dhe e la kalin,
te shkonte per ku i kish fryre, djalli.
Djali si nje pehlivan,
qendroi varur ne degen e pemes,
duke ber’ sehir kalin,
e mallin e pronarit te tij.
Mandej me kambe udhen mori,
menjehere leshoi kushtrimin,
Dy a tri ore me pas kafsha u gjet,  domixhanat nuk dihej,
kishin shkuar me shendet.
Meseleja e papelqyer terhoqi,
vemendjen,
shtoi gazin e shume banorve,
ne Fushkuqe, deri ne Stomet e Bardha,
i bahej sikur ishte qesharak,
pak a shume sic kishte degjuar ne prralla,
si  Nastradini.
Ditet kalonin te Gjini i Fllugave,  ne dyqanin Cikerrima-Bar-Kafe,
klientet hidhnin romuze,
per <<hyneret>> e kamarierit,
te vogel.
Nje zotri ketu,
u josh shume pas tij,
e quante te qorrollisur,
kur mori vesh,
se nuk shkonte ne shkolle.
Kamarieri ia shkoqiti punen,
duke i thene:
zotria i kishte premtuar,
por doli se po e mbante,
vetem thjeshte si shegert.
“E po ateher”,
u hodh e i tha zotria i panjohur:
“Eja me mua ne Durres,
atje kam dhe familjen,
nenen, timeshoqe dhe nje djale,
moshatar me ty,
per cdo gje, kini njeri-tjetrin”.
As vete djali nuk e dinte,
shkakun e vertete,
qe fjalen dysh s’ia beri,
ndoshta do te kete qene joshja,
qe me beri me ate qytet,
deshira per te ndjekur shkollen,
nevoja per te gjetur,
gjirin familjar.
Pranoi prapozimin e atij zotrie,
me pas doli se qenkej drejtor,
i Doganes se Durresit,
fill’ ne ate qytet,
gjeti familjen e tij te dyte.
Shkollen fillore nisi,
tok me vellamin e tij te ri,
Ciftit tashme po i dukeshin,
dy cunat,
ndodhen te dy me te njejte emrin,
si te ishin gatuar,
ne te njejtin bark.
Djalit iu kujtuan lapsat me ngjyra, kur ia pat’ sjell per here te pare,
i ati, kapiten anije,
vijat e para ne shtepine e tij,
iu fut vizatimeve,
i pelqenin portretet,
te heronjve.
Portreti i babait te kombit shqiptar,
Gjergj Kastriotit, prijesit,
qe per njezet e pese vjet qerndroi, ne krye te nje ushtrie,
dhe i beri balle fuqise me te madhe te shekullit XV,
-Perandorise Osmane.
Me pas vizatovi Ismail Qemalin,
qe ngriti ne Vlore,
flamurin e Skenderbeut,
Vizatoi Naim Frasherin,
vjershetorin me ne ze,
Vizatoi Gjeniun Shqiptar,
At Gjergj Fishten,
Homerin e Lahutes.
Vizitoi limanin,
sodiste mberritjen e anijeve,
me direke te medhenj,
e terhiqnin pa mase marinaret, zonjat,
Ndaj zuri t’i vizatonte ato.
Nje italian qe kishte goxha,
nje dyqan per orendi shtepiake,
me vitrina te bollshme,
qe hapeshin mbi bulevardin,
kryesor te qytetit,
i propozoi nje dite te punonte,
para lokalit te tij,
portretet e klientave.
I gatiti per kete qellim,
nje kambalec, pelhurat, bojrat.
klientet i linin ndonje bakshish,
ky filloi te pelqente,
nuk ua kthente doren,
zotria po e perdorte,
qe te terhiqte vemendjen,
e kalimtarve,
piktori i vogel ish,
si nje vitrine e gjalle.
Portretet po i punonte me qef,
jo per para’
parate po ia ngrohnin xhepin,
Ma e madhe ishte kureshtja  ,
qe punimet e tij,
zgjonin te qytetaret.
Nuk kishte mesuar ende,
ndonje teknike te mirfillte,
mbeshtetej vetem te shpirti,
ishte nje talent i lindur,
nje parapregatitje e natyrshme,
qe sigurisht i jepte dore.
Me ne fund ia behu nje zotri,
me uniforme,
E vizatoi portretin e tij,
ia ngjyrosi,
Ky ishte kuestori i qytetit port, kesaj rradhe bakshishi,
qe me i majme.
Disa dite me pas,
mberriti ketu mbreti,
Me shpuren e Tij,
per pushimet verore,
ne vilen madheshtore ne koder,
me pamje nga deti.
Nje oficer nga shpura,
vizite i beri kuestorit ,
dhe aty pau portretin,
i bane pershtypje saktesia, ngjyrat, drita,
E cmoi ngjashmerine,
nje heresh mori vesh,
cila dore e kish punuar.
<<Autori eshte nje femi jetim,
ka braktisur shtepine,
ku jetonte me njerken,
qe nuk kujdesej per te,
kujdesej vetem per djalin e saj,
e ama i kishte vdekur me gjithe, foshnjen qe po lindtte,
kur ky ishte tre vjec>>
-iu pergjigj kuestori.
<<E paska prere natyra aftesine e tij per pikture,
ndaj lipset ta ndihmojme,
sido-kudo>>.
Zotria i shpures mori persiper,
te fliste me nenen e mbretit,
Kjo ishte e dhene pas artit.
Nje rrobaqepes i qepi,
nje kostum te mendafshte,
te cilin ia shleu,
duke i punuar portretin,
e te fejuares se tij,
ritrato nga nje fotografi.
Diten e caktuar per takim,
erdhi per ta marre nje zotri,
quhej Kalem.
Ne udhe e siper perpiqej,
t’i mesonte:
<<Degjo ketu mor cun,
kur te arrish,
perpara mbretneshes,
qasu te Ajo me trupin drejt,
more vesh?
Me nje perkulje te lehte,
do t’i puthesh doren,
mandej, bej prapa tre hapa,
pa u kthyer,
mbavesh se c’ ka per te thane”.
Ibrahimi i vogel miratonte me koke,
kjo do te thoshte, se i kishte te qarta te gjitha.
Por kur e cuan ne salle,
perpara Nanes Mbretneshe,
e leshoi zemra,
Si i puthi doren ,
djalli e dinte shkakun,
beri keshtu edhe me te tjeret,
qe e rrethonin…ua puthi te gjithve doren.
Ndonese humbi toruan,
ia doli mbane t’i vinte vesh,
fjaleve qe tha Nena Mbretneshe,
se e kishte vlersuar portretin,
qe i kishte realizuar kuestorit,
se tashme e dinte qe ishte jetim,
babai rrinte shume ne det,
ne Bari, Trieste,
se nga merzia,
ia kisha mbathur nga shtepia.
Ajo e mbylli:
se ish ne doren tij, te pranonte,
te ndiqte shkollen,
ne Tirane tok me dy princat e saj,
pas Liceut do ta nisnin ne Itali, per te studiuar ne Akademine e Arteve te Bukura.
Ate cast Kodra i Vogel qe do te behej nje piktor kubist,
i njohur ne gjithe Boten,
me zor nxori nga goja,
nje <<PO>> te mekur.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
V.O.: Piktori Ibrahim Kodra u lind ne Ishem, nga prinderit Murat e Xhixha Kodra, me 22 prill 1918. I ati dhe gjyshi qe ne fillim i mesuan shkronjat arabe sepse nuk kishin frekuentuar ende nje shkolle shqipe. Me fletoret, lapsat dhe ngjyrat qe i pruni nje here kur u kthye nga lundrimi, i ati marinar ne portin e Durresit, ai filloi te vizatoje. Nga shtepia vizatoi gjithcka qe e rrethonte, mali i Krujes, Pyjet e pa fundme deri ne Gurez, deti i kalter, etj.  Vaizatimet e para lane gjurme te thella ne femijerine e tij. Kur nisi te ndiqte shkollen fillore, mesuesit i ra ne sy deshira e tij dhe ishte cuditur se si nje ne ate moshe e ato kushte mizeriete vizatonte me aq saktesi.
Ndonese e ama, ne lulen e rinise, per me teper e papergatitur per te perballuardetyrat e nenes, ia doli te mekonte nje dashurite tille, qe nuk do te mund t’i harronte Ibrahimi i vogel. Qe prej asaj kohe, kur e ama e la jetim, te gjitha nenat me moshe te re , do te merrnin per te emrin e Xhixhes.
Pas shume peripecishe, nje odise e vertete rruga e jetes se Ibrahim Kodres, arrin te vazhdoje studimet ne Itali. Deri me v. 1967 ishte thjeshte nje qytetar shqiptar. Ne v. 1958, do te merrte pjese ne Bienalen e XXIX te VENECIAS, ishte ftuar per te perfaqsuar Shqiperine ne Panairin e Piktures bashkkohore ne Chiavari. Merrte pjese perkrah Picasso-s, Ruo-s, Matisso-s, Moddaliano-s, etj.  dhe ne kete fitoi me ne fund qytetarine italiane, nderkohe qe president  ishte Giuseppe Saragatti. Pas marrjes se pashaportes italiane Kodra filloi te hapte ekspozita me pikturat e tij edhe jashtshte Italise. Ka cele ekspozita ne Kosove dhe Shqiperi. Une e takova piktorin, para Galerise se Arteve te Shqiperise ne Tirane, ne krah i qendronte shkrimtari Visar Zhiti.
Piktori u nda nga jeta me 7 shkurt 2006.
blank
blank
blank
blank

15 VJET ME GAZETËN LETRARE DHE KULTURORE “NACIONAL”- Nga Dr. Mujë Buçpapaj

Dr. Mujë Buçpapaj, Botues dhe themelues i gazetës “Nacional”

Në një kohë të papërshtatshme për shtypin e shkruar, gazeta letrare dhe kulturore “Nacional” ja ka dalë prej 15 vjetësh të qendrojë në tregun shqiptar dhe rajonal falë një politike editoriale të qartë dhe gjithëpërfshirëse, si dhe idealizmit të stafit të saj. Duke vijuar në kohë moderne, një traditë të shtypit kombëtar të kulturës, letërsia shqiptare, kultura dhe çështja shqiptare kanë qënë për redaksinë qendrore në Tiranë dhe ato rajonale, jo vetëm obligim, por edhe frymëzim në punën tonë si profesionistë të fushës.
Ndërsa gazetat ndjekin të njëjtën rrugë të lajmit për tek lexuesit si këtu e 200 vjet më parë, sfida dhe kërcënime të reja dhe të paparashikuara ja kanë bërë edhe më të vështirë këtë komunikim shtypit të shkruar, pra edhe gazetës Nacional me lexuesit klasikë.
Konkurentëve tradicionalë si televizioni dhe radioja, këto vitet e fundit ju shtuan edhe interneti dhe trasmetimet online, duke e spostuar shtypin e shkruar si burim kryesor të lajmit, do të thotë edhe si burim kryesor të reklamave, pra edhe të të ardhurave.

E themeluar 15 vjet më parë nga një grup shkrimtarësh, artistësh, studiuesish, përkthyesish dhe albanologësh të shquar në vend dhe jashtë tij, gazeta javore “Nacional”, ka hyrë me modesti në historinë e shtypit shqiptar në përgjithësi dhe atë kulturor në veçanti, me individualitetin e saj, me shpresat dhe ndijimet e saj për kombin tonë, për trashëgiminë kulturore dhe të ardhmen.
E mbajtur nga një numër gazetarësh idealistë që mendojnë se çeshtja kombëtare është së pari edhe një çështje kulturore, Nacional ka mundur të thotë fjalën e saj për çdo problem të shqiptarëve në Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi, në Luginën e Presheves, në Greqi etj, duke patur një vision të qartë.
“Nacional”, ka sherbyer si një kanal komunikimi me emigracionin e shumtë shqiptar në botë, duke qënë ndoshta e vetmja media në Tiranë që tregon këtë kujdes.
Kemi përkrahur talentet e reja në letërsi dhe arte si dhe nxitur ata t’i përkushtohen letërsisë, kritikës, studimeve dhe përkthimeve.
Kemi sjellë në çdo numër letërsinë më të mirë rajonale dhe ndërkombëtare, duke shndërruar kështu Nacionalin në një pikë takimi dhe shkembimi kulturor, të hapur dhe me interes kombëtar.
Kemi polimizuar, kemi denoncuar dhe reaguar ndaj çdo deformimi që ka pësuar klasa politike shqiptare dhe bashkë me të edhe demokracia, pasi shkrimtarët dhe artistët shqiptarë nuk jetojnë vetëm brenda metaforave të tyre, por janë pjesëtarë të këtij kombi, të kësaj shoqërie.
I kemi thënë me emër ata që kanë anashkaluar interesin kombëtar shqiptar, që e kanë bërë këtë vend të pabanueshëm për shumicën e shqiptarëve që kanë ikur jashtë dhe kështu do të vijojmë edhe në të ardhmen, me besimin se instalimi i një demokracie të tipit perëndimor dhe bashkimi kombëtar janë të vetmet rrugë që do ta shkëpusin këtë komb nga varfëria, pasiguria, korrpsioni i përhapur, staniacioni ekonomik etj, që nxisin shpërngulljen masive të të rinjve dhe profesionistëve shqiptarë.
Gazeta “Nacional” kontribuon me modesti në këtë mision kombëtar, duke bashkuar rreth vetës elitat kulturore dhe letrare që i besojnë kësaj ëndrre, pavarësisht vështirësive financiare që kalojmë, pavaresisht qe siç thotë shkrimtari ynë i shquar Ismail kadare, jo shqiptarizmi por antishqiptarizmi është bërë një profesion fitimprurës. Në Shqipëri po qe patriot duhet të vdesësh për bukë, pa punë, pa të ardhme, ose duhet të ikësh nga vendi.
Gazeta Nacional si i gjithë shtypi shqiptar në Shqiëpri, Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi etj, kalon vështirësi të panumërta financiare. Në Kosovë kjo situatë duket edhe ma e rëndë, pasi prej vitit 2020 gazetat e printuara janë vetëmbyllur. Po kështu edhe shtypi i shkruar në botë ka pësuar një kolaps të vertëtë.
Sipas një studimi të vitit 2022 botuar nga Northwestern University , vetëm në Shtetet e Bashkuara kanë falimetuar mesatarisht dy gazeta në javë për periudhën nga fundi i 2019-ës dhe maji 2022. Nëse trendi vazhdon, një e treta e gazetave do të falimentojë deri në vitin 2025.
Nga viti 2005 deri në vitin 2021, rreth 2200 gazeta të shtypura lokale amerikane u mbyllën. Nga viti 2008 deri në vitin 2020, numri i gazetarëve të gazetave amerikane ra në më shumë se gjysmën.
Në Shqipëri, gjatë këtyre 15 viteve që është në treg gazeta “Nacional”, kanë janë mbyllur rreth 12 gazeta të përditshme dhe dhjetra gazeta lokale, për fat të keq edhe disa gazeta dhe revista kulturore.
Numri i lexuesve ka rënë në mënyrë katastrofike, gjë nuk kishte ndodhur prej më shumë se këtu e 400 vjet më parë, ashtu siç e kanë thelluar këtë distancë me lexuesit e gazetave edhe zhvillimet teknologjike që nga shpikaje telegrafit, radioja , buletinet e lajmeve në kinema, televizioni dhe tani intenerti.
Ashtu si të gjitha gazetat në botë, jemi përpjekur ta zgjerojmë redaksinë online, duke komunikuar me një numër të pakufizuar të lexesve të “Nacionalit” në botë, ndërkohë që një numër lexuesish të “Nacionalit në Ballkan, duan akoma që të lexojnë krijimtarinë tyre në variantin e printuar, pra në letër, duke I qendruar besnik kulturës së tyre të leximit.
Në këtë 15 vjetor, dua të falenderoj të gjithë bashkëpunëtorët e gazetës “Nacional” në Shqipëri dhe rajon, mbi 50 gazetarë, shkrimtarë, përkthyes, studiues të shquar dhe albanologë në rajon dhe në botë, artistë, shkenctarë etj, të cilët kanë bashkëpunuar me “Nacionalin” falas, me idealizëm dhe atdhetari, me dashuri ndaj fjalës shqipe, gjuhës së saj dhe letërsisë.
Por në konstrast me idealizmin tonë, gjendet një treg i deformuar i shtypit të printuar.
Sot çimi i letrës, shtypjes dhe transportit është dyfishuar krahasuar me 15 vjet më parë, sidomos pas luftës së padrejtë të Rusisë në Ukrainë kur këto çmime njohën rritje të tmerrshme. Ndërkohë që çmimin e gazetës jemi detyruar ta mbajmë po atë të fillimit, kostojo përfundimtare e gazetës nga redaksia deri tek kioska e shitjes është rritur dyfish, ndërsa fitimet janë reduktuar në minimum.
Në këtë përvjetor, dua t’i falenderoj ato pak biznese që kanë bërë reklama, sido në vlera modeste, por me dashmirësi dhe patriotizëm.
Dua të falenderoj qindra dhe mijëra autorë që bashkëpunuam me “Nacionalin” gjatë këtyre viteve.
Dua t’u shpreh mirënjohjen time edhe punëtorëve të shtypit, të transporit të shpërndarjes, qindra gazetashitësve që sigurojnë bukën nga gazeta “Nacional” dhe gazetat e tjera, pavarësisht veshtirësive të gazetës tonë dhe gazetave të tjera.
Qeveria, agjencitë e saj nuk mund të heqin dorë nga shtypi i kulturës, pasi do të ishte njësoj sikur të heqësh dorë nga shpirti i kombit, sidomos tani që agresioni kundër kulturës shqiptare dhe çështjes kombëtare shqiptare sponsorizohet rëndë nga qendra ndërkombëtare antishqiptare lindore. Shëmbujt e këtij shqetësimi në botë janë të qarta. “ Përkeqësimi në tregun e gazetave të Shteteve të Bashkuara bëri që senatori Ben Cardin të prezantonte një projekt-ligj në mars të vitit 2019 që lejonte kompanitë e gazetave të ristrukturoheshin si korporata jofitimprurëse me një sërë lehtësimesh tatimore.
Akti i Rivitalizimit të Gazetave do t’i lejonte gazetat të operonin si organizata jofitimprurëse.
Nëse nuk gjendet një mbështetje shtetërore, edhe në Shqipëri, gazetat do të mbyllen, si në rastin e Kosovës dhe do të na marrë malli për to si për gjyshet tana, ndjesë paçin.
Në Shqipëri ka mbi dhjetë vjet që flitet për hartimin e një projektligji për sponsorizmin e artit dhe sportit, por ka mbetur vetëm një premtim i kësaj qeverie. Biles tani nuk flitet më as në parlament dhe as në media, sido që pati filluar me aq bujë nga njerëzit afër qeverisë.
Është e qartë se pa kaluar ky ligj, i cili e bën të mundur partneritetin biznes-art, mbijetësa e kulturës, shtypit të saj dhe në përgjithësi të asaj që quhet industri krijuese kombëtare, nuk ka të ardhme, pasi në kushtet kur një sponsorizim nuk njihet nga tatimet natyrisht që nuk nxit bizneset të sponsorizojnë artin dhe shtypin e tij.

Në fund të këtij shënimi, dua t’u falenderoj ju lexues të dashur dhe besnikë të Nacionalit në të gjitha hapsirat shqiptare dhe kudo ku jetoni në botë, duke ju sigurar se dyert e “Nacionalit” do të jenë të hapura për ju me korrektesë dhe dashamirësi, sot dhe sigurisht edhe në të ardhmen.

blank

Edith Durham kalon Matin mbi Trapin e Gurzit – Poezi nga NDUE HOTI

blank

Ishte 1 dhjetor 1911,
Dielli nje pash mbi det,
para se te nisej Edith,
grate e shtepise i hodhen
nje tallagan mbi krye e trup,
per t’a mbrojtur
nga te ftohtet,
shiu po kercenonte dhe u nis,
drejt Gurzit.
I zoti i shtepise i printe,
ecte permes duke kerkuar,
rrugen neper balte
mes shelqeve per te vau,
te trapi.

Pas pak kalerimi,
para saj u cfaq nje pamje,
e mahniteshme,
ujrat kishin mbushur rruxhajt,
gjith zalli ishte i mbuluar,
me nje pasqyre te argjendte,
vezulluese.

Nga mbrapa rete e zeza po i linin,
ne thellsi malet e purpurta,
te Malsise se Lezhes dhe Kurbinit.

Mbi trapin/mbi dy sula te bashkuar,
me derrasa nga siper,
u imbarkuan,
trapaxhiu po i priste ne va,
te lumit te Matit,
zbarkuan te Hanet.

Duhej edhe pak te arrinte,
te shpia ma e kamur,
te kushrinjte e Ded Cokut.
Edith/it per nje cast iu kujtuan,
rruget e Londres dhe po i krahasonte,
me keto te kesaj mbremjeje,
kur zhytej ne rruge,
te panjohura me pare,
rruge ekzotike,
shoqeruar me disa malsore,
te tjere kishin dale per ta pritur.

Ndersa drita po venitej,
nje shtrengate filloi,
i kishte paralajmeruar,
qe ne Shenkoll.

Kur arriten ne Gurez,
errsira kishte mbuluar,
vendin dhe shiu filloi,
te binte me gjygyma.

Deda u dha nje sinjal,
me vershellime dhe u fut,
ne nje shteg te ngushte,
dhe Edith-i tashme,
me zi ndiqte me sy,
kalin e tij vetem si njolle,
ngjyre hiri,
ecte me revan perpara,
permes baltes e ujit,
duke ulur koken,
te ulta deget e pemeve ishin.

Edith qendronte pothuaj,
shtrire mbi qafen e kalit,
ndiente prekjen e degave,
tallaganin ia preknin,
kuajt rreshqitnin permes baltes,
dhe erresires,
anoheshin ndonje grope,
per t’iu shmangur,
ngriheshin perseri.

Dy here kali i saj kaloi,
mbi drure te rrezuar,
Shiu shushiste,
binte me rrembim
druret nuk dalloheshin.

Edith u bllokua,
te shikonte me perpara,
nuk mundte,
kali i saj vazhdonte te ndiqte,
nga pas kalin e kallauzit.

Kerpurdha te medha,
te shndriteshme mbi drure,
te kalbur dilnin aty ketu,
te mistershme ne erresire,
si copa peshku te cofte,
prej perplasjes shpetoi nje here,
ne nje trung.

Me ne fund kaluan te fundmin shteg,
pau dritat mikpritese,
te shtepse se madhe te brojanve.

Edith hoqi nga kurrizi,
tallaganin e ber qull,
ne nje dhome te madhe,
te shtruar me sixhade e jasteke,
zune vend,
dy trungje flakronin ne oxhak.

Gurzakt’ kishin patur,
shume vdekje nga semundja,
me shume se sa nga luftrat.

Per nje fare kohe Ded Coku,
popullsia e Bregut te Mates dhe Gurezit,
bere thirrje urgjente,
zonjes per kinina.

Nje sasi te madhe kishte,
mberritur nga vendi i saj,
Anglia.
Kete thirrje per ndihme fisnikja,
ne maksimum e vlersoi,
ky ishte ne fakt perkushtimi,
detyra e saj.

Mu ne qender te epidemise po shkonte,
te malarjes ne Gurez,
ne Shenkoll te Bregut te Mates,
ne te dy anet e lumit Mat,
gjendja ishte shume e rende.

Njerezit rrinin te mbyllur,
si ne karantine, me ethe,
vdekja po u merrte jeten,
nje kolere e vertete,
(n.h. kujtojme vdekjen e Skenderbeut,
nga qendrimi per disa kohe ne zonen e thelle bregdetare,
ne Fushkuqe me v. 1450 mori ethet,
para se te semurej dhjetor 1467 deri sa vdiq ne Lezhe,
me 17 janar 1468).

Njerezit vinin me shumice,
nga periferia ne Gurez,
te Cokajt ne Shenkoll,
po shperndante kinina,
kerkesat ishin shume te medha,
ne krahasim me rezervat e saj,
kjo po i coptonte zemren.

Me pak i semuri i familjes,
vinte e kerkonte,
ato qe i kishin mbetur.

Me sa dukej,
ne te shumten e shtepijave,
te gjithe antaret ishin te prekur,
nga malarja.

Te dobet dhe te keputur,
lekuren e verdhe te ngjitur,
pas kafkes,
me sy te futur i luteshin :
<< me jepni kinina, per pesembedhjete veta!>>,
<<un’ kam gjashte femije,
po vdesin>>.

Kininat <<avullonin>>,
si bora ne diell.
Mjaft nga viktimat,
kishin peshnetken shume,
te zmadhuar.
Gati per njeoregjysem shperndau,
6600 kokrra,
cfare kishte i ndau.
Me pas nje skene me e dhimbshme i ngjau:
I erdhen te tjere te bere qull,
nga shiu,
kishin udhetuar qysh heret,
ne mengjes te deshperuar,
iu luten qe te kishte meshire,
per njerzit e tyre,
t’ua gjente.

Per t’i shpetuar,
kesaj pamjeje fatkeqe,
nuk mund ta lehtesonte,
me shume,
tjeter nuk i mbette tash,
vetem t’u hipnin kuajve,
te hidhte tallaganin siper,
te largohej nga Gurzi,
te dilte ne anen e siperme,
te lumit.

Ishte nje skene,
kurr’ nuk do ta harronte.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Mary Edith Durham (1864 – 15 Nëntor 1944)

blank

Etnografe dhe publiciste angleze, studiuese e popujve të Ballkanit dhe mike e shqiptarëve. Në fund të shekullit të XIX , Edit Durham kaloi disa vite duke udhëtuar në Ballkan. Një nga vendet, të cilat ajo vizitoi ishte dhe Shqipëria. Ajo tregoi një interes të veçantë për kulturën e traditën shqiptare, si dhe duke u fokusuar në çështjen shqiptare. Ajo shkruajti disa libra rreth Ballkanit,
Ded Coku(1875-22 gusht 1945), ishte nje malsor nga Bregu i Matit, me influence edhe ne Gurez, organizator i kryengritjeve per Liri e Pavarsi, 1910-1912. Nje kontribut po jepte ne krahinen e tij Bregu i Mates-Gurez per te mbrojtur popullsine e prekur nga malarja ne eriudhen dhjetor 1911 dhe fillimi i vitit 1912. Ishte nje periudhe e rende, kur perandoria osmane po mbante ne trysni ne vecanti popullsine qe perkrahte kryengritesit. Gurezi ne vecanti mbahej nen vezhgim te vazhdueshem pasi ishte nje toke imperiale dhe populli po bente nje qendrim informal, toka konsiderohej e pushtuar, ndryshe nga Bregu i Mates qe ishte i konsoliduar dhe kishte mbeshtetje me te madhe nga konsullatat ne Shkoder. Prandaj edhe ndihma qe po i jepej Gurezit, behej naten, per te mos rene ne sy te rojeve ne Gurez, Milot, Gjorme, etj.

blank

blank

Promovohet në Bibliotekën Kombëtare të Rumanisë “Antologjia e poezisë shqipe”

Promovohet në Bibliotekën Kombëtare të Rumanisë “Antologjia e poezisë shqipe”, hartuar nga Luan Topçiu dhe Renata Topçiu-Melonashi
blank
E ftuar nderi poetja më madhe e Rumanisë dhe me famë europiane, Ana Blandiana “Antologjia e poezisë shqipe nga zanafilla deri sot”,
hartuar nga profesorët universitarë, Dr. Luan Topçiu dhe Dr. Renata Topçiu-Melonashi, botuar gjatë kësaj vere në Rumani, u promovua nga Lidhja e Shqiptarëve të Rumanisë (ALAR) në partneritet me Bibliotekën Kombëtare të Rumanisë në Bukuresht.
Salla Papirus e Bibliotekës ishte e pamjaftueshme për publikun e interesuar për letërsinë shqipe. Përveç autorëve të antologjisë dhe
drejtuesve të ALAR-it, në këtë veprimtari morën pjesë edhe zyrtarë të lartë të shtetit rumun. E ftuar e nderit e këtij promovimi ishte poetja e shquar Ana Blandiana.
Eventi përfshiu muzikë shqiptare të interpretuar nga grupi vokalo-instrumental i ALAR-it, i përbërë nga Florentina Barbu, Daniel Berteșteanu dhe Rami Faresi, me një repertor me këngë tradicionale shqiptare.
Pjesëmarrësit përjetuan emocione dhe forcën e verbit poetik shqiptar përmes interpretimit mjeshtëror të aktorit Angel Rababoc, të Teatrit
Kombëtar “Marin Sorescu”, i cili recitoi një përzgjedhje poezish të përfshira në këtë Antologji.
Në fjalën e hapjes, albanologu dhe kryetari i ALAR-it, Dr. Radu Savulescu, falënderoi Bibliotekën Kombëtare të Rumanisë dhe menaxherin e saj, Prof. Dr. Adrian Cioroianu, për mbështetjen dhe bashkëpunimin për organizimin e veprimtarisë, duke theksuar se: “ nuk kanjë mjedis më të përshtatshëm për promovimin dhe prezantimin e antologjisë së poezisë së një kombi sesa një bibliotekë kombëtare”.
Znj. Laczikó Enikő Katalin, Sekretare e Shtetit në Departamentin për Marrëdhëniet Ndëretnike pranë Qeverisë Rumune, dhe Z. Bogdan-Alin
Stoica, përfaqësues i pakicës kombëtare shqiptare në Parlamentin e Rumanisë, përshëndetën autorët e veprës dhe të pranishmit.
Prezantimi i Antologjisë vazhdoi me ndërhyrjen e folësve kryesorë, shkrimtarëve Mihai Firică dhe Marius Chelaru, si dhe me mesazhin e zonjës Ana Blandiana, një nga shkrimtaret më të rëndësishme të letërsisë bashkëkohore rumune dhe europiane dhe një emër i njohur dhe i vlerësuar
nga dashamirësit e poezisë në Shqipëri. Poetja Ana Blandiana uroi autorët e antologjisë Dr. Luan Topçiu dhe Renata Topçiu Melonashi për këtë realizim shumë të rëndësishëm dhe shprehu gëzimin e saj që kjo vepër madhore, më kompleksja dhe më e pasura deri sot, më në fund pa dritën e botimit. Përpos të tjerash aju u shpreh se: “Mezi e kam pritur promovimin e kësaj antologjie. E konsideroj një ngjarje të shënuar për kulturën. Poezia e një populli që fisërohet me popullin rumun është një ogur i mbarë për kulturën e të dy popujve.” Më tej, poetja me famë europiane, theksoi ekzistencën e lidhjeve të nëndhenshme mijëravjeçare dhe të mistershme në të njëjtën kohë midis dy popujve tanë: rumunëve dhe shqiptarëve. Ajo foli për ngjashmëritë midis popullit rumun dhe shqiptar, për lidhjet historike dhe për atë “vetmi” që karakterizon si rumunët, ashtu edhe shqiptarët, në raport me kombet fqinje, veçanërisht në aspektin gjuhësor. Për të nderuar praninë e autores, organizatorët e eventit përgatitën një moment të veçantë, gjatë të cilit aktori Angel Rababoc recitoi dy poezi të Ana Blandiana-s.
Shkrimtari Mihai Firică, kryetar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Rumanisë – dega e Craiova dhe bashkëpunëtor i ngushtë i ALAR, foli gjerësisht jo vetëm për “Antologjinë”, por për të gjithë veprimtarinë e zhvilluar nga Luan dhe Renata Topçiu-Melonashi, si dhe nga ALAR, në promovimin e letërsisë dhe kulturës shqiptare në përgjithësi. Ish-zv/Ministri i Kulturës, Z.Firică, tha fjalë lavdëruese për menaxhimin kulturor të organizatës, duke e kataloguar atë si një shembull të praktikave më të  mira në këtë fushë.  “Nuk e kam thënë vetëm në rastet e veprimtarive të organizuara nga ALAR, por e kam shkruar dhe pohuar gjithandej se revista “Albanica” e botuar nga ALAR, me kryeredaktor Luan Topçiu, është një nga revistat me elitare dhe një shembull i shkëlqyer se si duhet të jenë revistat e kulturës.” Antologjia e poezisë që promovojmë sot është një dëshmi e profesionalizmit, e njohjes të përkryer të gjuhëve, e kompetencave gjuhësore dhe estetike etj. Jam i bindur se kjo antologji do të jetë një vepër referimi për shumë kohë të gjatë”.
Marius Chelaru, zëvendëskryeredaktor i  revistës letrare  prestigjioze  “Convorbiri literare” organ i Lidhjes së Shkrimtarëve të Rumanisë, një albanolog me botime dhe vëllime të shumta kushtuar letërsisë shqipe,  në fjalën e tij  vuri në dukje  disa piketa të historisë së poezisë shqipe,
duke bërë krahasime me letërsinë rumune, por edhe me letërsi të tjera europiane apo lindore. Gjithashtu, kritiku letrar vlerësoi përpjekjen e antologëve  dhe  të përkthyesve të  poezive  të përfshira në vëllim, duke folur për vështirësitë që paraqet si përzgjedhja ashtu edhe përkthimi i teksteve poetike.  Sipas tij, vepra monumentale që promovojmë sot përbën një ngjarje të madhe për shqiptarët kudondodhen, për Rumaninë
dhe për dashamirësit e poezisë.
Siç ndodh në të gjitha promovimet, veprimtaria  u mbyll me fjalën  e autorëve të antologjisë, Dr. Luan Topçiu dhe Dr. Renata Melonashi-Topçiu, të cilët folën për sfidat dhe vështirësitë e krijimit të  një vepre të këtyre përmasave, për vështirësitë e listës kanonike përfaqësuese të
poezisë shqipe,  por edhe për rolin dhe vendin e poezisë në jetën e një kombi, për kuptimin e poezisë, në përgjithësi, por edhe për planet  si dhe
për veprat e ardhshme.
Të pranishëm ishin anëtarë të komunitetit shqiptar, poetë dhe studiues, si dhe dashamirës të poezisë. Veprimtaria u filmua nga Televezioni Shtetëror Rumun TVR1.
Vëllimi “Antologjia e poezisë shqipe  nga zanafilla  deri sot”  vjen pas dy botimeve të veprës voluminoze dhe të vlerësuar nga publiku, kritika letrare rumune dhe specialistët: “Historia e letërsisë shqipe nga zanafilla deri sot”. Këto vepra të rëndësishme për albanologjinë  u botuan me mbështetjen e Qeverisë së Rumanisë. Veprat arrijnë në bibliotekat publike  dhe Universitare  në Rumani dhe në institucionet kulturore të vendit, në Europë dhe më gjerë
.
Zyra e shtypit ALAR
Bukuresht, shtator 2023
blank
blank

NË PLAZH- Poezi nga YMER ADEM LLUGALIU

Përvëloje mishin
nën diellin saç,
mbi rënën hi i val.
Ndoshta digjet dhimbja
e shpirtit të ngrimë,
i shkrin ndonjë damar.
Kaq shumë e dashkemi këtë diell,
mori Bardhokë,
sa me i ba fli lëkurë,
mishin tonë shtalb
si qingjat në hell.
Ymer Adem Llugaliu,korrik1971
blank

Cikël me poezi lirike Nga Përparim Hysi

 

1.Unë,fusharaku!

Kam bredhur fushave pa fund
SE në fshat fushor kam lindur e jetuar.
Por shushurimën e pyllit nuk mund,
Nuk mund të rri pa kujtuar.Kam parë dhe rrëkenë që zbret nga mali
Tek zbret e përplaset mbi gur
SE kot nuk jam nip prej SKRAPARI
Ku verave veroja dikur.

Çuditem se tani jam i moshuar
Dhe turrem,tutje,fëmijërisë
Mallngjehem duke kujtuar
Dhe mbytem prej nostalgjisë.

 
2.Ti

Ti i ngjan një peme plot me kokrra
Kokrra që piqen,tani,në vjeshtë
Dua që në krahë të të marrë”hopa”
Dëshirën po ta them me këtë vjershë.Bëhem si fëmijë,i nxitur nga nepsi
Dhe dorën drejt teje zgjat
AH,kjo dreqdore,mu mbi gji ngeci
Dhe trembëm  se mos thuaj”mjaft”.

Nuk fole fare,por u skuqe fare pak
Dhe unë,tani,bëra më tutje
Ta hajë dreqi,ç’pret nga një çunak
Që është i mbushur me”huqe”?!!!

 

3.Keq me kujtesën

M’u bë kujtesa si një pus i tharë
“Kova” kot rri varur mbi “pus”!
Dua të kujtoj ca vite më parë
Por”kovën e kujtesës” dot nuk e mbush.

Mjegulla e harresës zë më mbulon
Mundohem që mjegullën ta përzë
Ah,kjo gjendje,sa më ligështon
Mbeta si”film pa zë”.

 

4.Sytë e tu

Sytë e tu rrezatojnë një drltë gjallese
Buzët të fryra,të trasha e tërë lëng
Këta sy më hapin udhën e një shprese
SE gati koka më bën”tëng”.

“Tëng” se dua që t’i puth ata sy
Dhe buzët e fryra e të trasha
Pa të treguar të vërtetën nuk rri:
Plasa,moj mike! Plasa!!!

 
5, Tërë kohën
 
Tërë kohën ju qëndroni e gjallë
Si e gjallë mu brenda shpirtit tim
Ah, sa mall që kam! Ah,sa mall!
Që t’ju jap qoftë dhe një përqafimPas përqafimit,shtohet “oreksi”
Dhe  rinisim lojën e bukur të dashurisë
TA dish,moj mike, më ka pushtuar stresi
Dhe ligështohem prej nostalgjisë.

Dua të vë krahë si zog e të nisem fluturim
Atje,në emigrim, ku jeton tani
I brengosur dhe me shpirtin  pelin
E shkrova për ty këtë poezi.

 

6. Kontradiktë

Jam i lumtur dhe i mbushur me gaz
Se ty po të puth me qindra herë
Mbushur me helm dhe sa nuk pëllcas
Se po trilloj këtë herë.

Por unë e kuptoj pse nuk jam i lumtur
Si mund të jesh i lumtur,po qe mendjekthiellët?
Atëherë,kur qeshë i lumtur,mendjen e kisha humbur
Pas një të bukure dhe mend zija qiejtë.

7. Troket era në dritare

Troket era në dritare
Si një zog që po jep shpirt
Tek të pres jam si në alarme
Sy e veshë jam bërë i gjithë.

 
Dhe,pastaj, troket dera
Unë sulem që ta hap
Nuk qe ti,po ishte era
Tani erën kam “inat.”Çfarë pres unë dhe çfarë më del
T’ma punoj era mua?!!!
Tash nga nervat që jam bërë”erë”
S’erdhi mikja që e dua.

 
                          Tiranë,14 shtator 2023
blank

RRUGICA Poezi nga Bedri Alimehmeti

Tek kjo rrugicë
Le të ishte ftohtë, tufan, ngricë
Andej pari si papritë
Do të kaloja përditë
Munguar kurrë, mos u cudit
Edhe kur nga tjegullat mbi catitë
Vareshin akujt ngrirë si kongjitë
Ti e di, sa gjatë kam pritë
Të ndeshja sytë e tu plot dritë
Ballin e pastër shkëlqim i vetëtimtë
Vetullat hark si pendëza qerpiktë
Buzët petale të trëndafiltë,
Të lyrshëm të dy thelpinjtë.
Faqet prush, oh gropëzat pikë!
Tek kjo rrugicë
Në cep të së cilës loznin fëmijtë
Ti me shoqet tek porta duke cucurit
Vesh më vesh sec pëshpërit:
“Po vjen, po vjen, prit”
Ftyra yte lule margeritë
Qarkuar nga aureolë e shkëndijtë.
Ishte një nga mrekullitë
Që cdo ditë
Përsëritej në atë rrugicë…
———
blank

heshtja poezi nga elida buçpapaj

heshtja
i mbuloi
fjalët
me çarçaf
heshtja
thatësirë
e thatë
e pagojë
e pafjalë
thellësisht
pafundësisht
e gjatë

heshtja
nuk mbiu vetiu
si gur varri
ku njeriu
nuk flet
dot
as me të vdekurin
dhe as
me të gjallin

heshtja
qiell resh
betoni
veshëngritur
në pritje prite
pēr çdo rrëkezë
gërmash
e rrokjesh zëri
që del
nga kraharori
me bërtitje

heshtja
gojët
i kyçi
qetësiplotë
me Tutius
askush
nuk reagoi
nuk shau
fytyrat mbetën
pashprehi
humnerorë
pa mimikë
me sy
indiferentë
të ftohtë
akullnajorë

heshtja
pushtoi
pa ia prishur
askush
qetësinë
ushtarë
e komandantë
heshtakë
sikur flenë
gjumin e madh
kur njeriut
si zog
i shtegton
prej trupit
zëri e
kur fryma
ngjitet
e davaritet lart
si bryma

heshtja
e mbyti zërin
në kupa koktejli
Mary Blood
në kupa koktejli
Blood Mary
zëri u zhytmbyt

këtu
edhe bebet
kur lindin
nuk bëzajnë
nuk qajnë
askush mallkon
e ankohet
askush rebelohet
vajton
e vajtohet
askush qesh
njeriu
në heshtje
bëhet i vogël
plesht
kur
si heshtja
hesht

me heshtje
memece
marshi funebër
heshtja
si heshta
qëllon
fjalën në zemër
kërkush
nuk ndjen
dhimbtë
kërkush
rënkon

dikushi
dikur
kur
kujtohet
është vonë
heshtja
ka fshirë
gjithçka
me plotpushtetin
e heshtjes
në fund
në hon
ka hedhur
bashke
me fjalët
kërshërinë
e kureshtjes

ky është
dhe akti final
që mbyllet
kur heshtja
mbushur
me helmin
e heshtjes ngre
dollinë
duke përpirë
me gojën
prej kuçedre
të heshtjes
gjithë gjithësinë

 

(Kjo poezi është botuar në librin e autores “Ujshëm”, Onufri 2019)

Lajmet me interesante

Lajmet e fundit

ARKIVA E LAJMEVE

blank

Kliko këtu për të parë arkivën e lajmeve

Send this to a friend