Një thënie e degjuar shpesh kjo. E në fakt do të ishte një mënyrë e mirë për të menduar. Problemi qëndron në zbatimin e këtij arsyetimi, veçanërisht në sektorin e shëndetit.
2020 ishtë një vit që sejcili nga ne do ta kujtojë gjatë dhe gjatë.
Ne po përjetojmë një situatë të re, kemi ndryshuar stilin e jetës, zakonet sociale, por NUK kemi ndryshuar zakonet tona të të ngrënit, aspak, në fakt.
As qasja ndaj parandalimit nuk ka ndryshuar, pavarësisht gjithçkaje që kaluam.
Parandalimi është thelbësor dhe ju duhet të dini se si ta bëni atë POR jo të gjithë duket se janë të interesuar ta bëjnë atë.
Nëse flasim për koronavirusin, për shembull, dimë disa gjëra që do të na lejojnë të bëjmë parandalim dhe të ndihmojmë më të dobëtit – sepse ata janë më të prekurit.
Deri më sot, ne e dimë se koronavirusi prek të gjithë, të rinj dhe të moshuar, burra dhe gra, të pasur dhe të varfër, POR ne gjithashtu e dimë se më pak të rinj dhe të moshuar, më shumë burra dhe më pak gra, më të varfër dhe të pasur vdesin.
Gjithashtu (ata qe vuajten me shume konseguencat e coronavirus ishin personat mbipeshë, diabetikët, hipertensionistët, të sëmurët, me pak fjalë personat me inflamacion kronik.
Askush nuk ngriti gishtin për të folur për parandalimin e ushqimit ose plotësimin ushqimor, POR ne thjesht menduam të “numëronim” dhe të bënim pazare.
Askush nuk ka folur për vitaminat, aktivitetin fizik apo ushqimin e duhur si MJETE të nevojshme për parandalimin adekuat.
Jo shumë është bërë më parë për suplementet për parandalim, por le të vazhdojmë.
Në shtetet e tjera, megjithatë, diçka është bërë.
Në Angli, për shembull, doza falas të VITAMINËS D u shpërndahen të moshuarve në rrezik që ndodhen në shtëpi pleqsh.
Edhe pse me disa muaj (ose ndoshta vite) vonesë, për mendimin tim, ato po ecin në drejtimin e duhur të parandalimit pasi shumë studime shkencore dëshmojnë tashmë se rreth 80% e pacientëve me COVID-19 kanë mungesë të vitaminës D.
Megjithatë, pak ose asgjë nuk është bërë përsa i përket ushqimit, me përjashtim të indikacioneve përmbledhëse që do të preferoja disa ushqime (fruta dhe perime) sesa të tjerat (ushqime të rafinuara, etj.).
Një terren i përflakur, i brishtë, i sëmurë, i moshuar, imunosupresionuar, i kequshqyer është një terren pjellor për çdo lloj sëmundjeje, aq më tepër për koronavirusin.
Ndezja e televizorit, dëgjimi i radios ose leximi i disa rreshtave në Google, në këtë periudhë, mund të jetë një gjë e zgjuar nëse nuk keni neurone funksionale.
Ne flasim për gjithçka, përveç PARANDALIMIT apo ushqimit të SHËNDETSHËM, me të vërtetë.
Shpërndahen informacione të pasakta, joadekuate dhe tendencioze.
Duhet të hamë karbohidrate sepse ato janë burim energjie për trurin tonë, vitamina D është e padobishme, është toksike dhe shkakton gurë, mishi shkakton kancer, etj etj.
Deri më sot, të gjitha këto i shoh si një instrument torture dhe si një strategji kundër PARANDALIMIT.
Obeziteti dhe diabeti, psh, janë sëmundje metabolike INFLAMMATORE që janë të shfrenuara dhe prevalenca e të cilave rritet vit pas viti POR vazhdojnë të na ofrojnë “dietën mesdhetare” si një armë parandalimi për sëmundjet kardiovaskulare.
Megjithatë, presidenti i Shoqatës Italiane të Kardiologjisë, disa muaj më parë deklaroi se duhet të konsumojmë më pak karbohidrate, të rrisim perimet dhe të reduktojmë sheqernat për të reduktuar aksidentet KARDIOVASKULARË dhe vdekjet nga sëmundjet kardiovaskulare.
Shoqata Amerikane e Diabetologëve rekomandon – në udhëzimet e disa viteve më parë – një dietë me karbohidrate të ulëta për të trajtuar pacientët me prediabet ose DM2 të plotë.
Por çdo ditë na japin të kundërtën, na shesin të kundërtën dhe ne delet bëjmë atë që na thonë.
Ajo duket si fermeri i gëzuar i Xha Tomit, delet e mëdha në njërën anë dhe gjelat injorante nga ana tjetër.
Mungon vetëm kau dhe gomari dhe jemi ngopur.
Duke thënë këtë, ku e filloni parandalimin?
Bëni një pazar të mirë në supermarket.
Shmangni sheqernat dhe mbeturinat industriale.
Bëni aktivitet fizik.
Merrni vitamina shëndetësore.
Fikni televizorin më shpesh.
Ju mund t’i pini çajrat detox në çdo kohë të ditës dhe të jeni të sigurt se ato do t’ju ndihmojnë të hiqni kilogramët e tepërt Detoksifikimi është gjithashtu shumë i rëndësishëm për të gjithë njerëzit të pasi i ndihmon të heqin qafe toksinat e dëmshme nga trup
Aborti, mentaliteti që kushton shumë- Forma që po përdoret gjerësisht në Shqipëri për t’i dhënë fund shtatzanive të padëshiruar. Mjekët: Kontroll farmacive!
Aborti medicinal kushton më pak se ai kirurgjikal dhe është një nga format më të përdorura vitet e fundit nga vajzat e reja për t’i dhënë fund një shtatzanie të padëshiruar. Po cilat janë kostot afatgjatë?
Aborti është një temë komplekse dhe me ndikim në shumë aspekte të jetës shoqërore. Ndërsa debatet mbi moralitetin dhe etikën e abortit janë të vazhdueshme, është po aq e rëndësishme të shqyrtohen edhe aspektet ekonomike të këtij fenomeni. Në planin familjar, një abort mund të ketë pasoja të theksuara në dinamikën dhe strukturën e familjes. Ndërsa disa persona mund ta shohin abortin si një mundësi për të mbajtur nën kontroll numrin e fëmijëve dhe burimet familjare, të tjerë mund ta perceptojnë si një humbje potenciale në lidhje me pasurinë e ardhshme të familjes.
Nga një perspektivë socio-ekonomike, ndikimi i abortit mund të reflektohet në nivelin e rritjes së popullsisë dhe strukturën demografike të një shoqërie. Megjithatë, është po aq e rëndësishme të përmendim edhe kostot ekonomike të një aborti. Përveç kostove mjekësore dhe atyre që lidhen me ndërprerjen e shtatzënisë, ka edhe aspekte të tjera ekonomike që mund të mos jenë shpesh të perceptueshme në fillim. Për shembull, humbja e potencialit të kontributeve në forcën e punës dhe rritja e ndikimit në shëndetin emocional të individit, të cilat mund të shkaktojnë sfida afatgjata në planifikimin financiar dhe zhvillimin personal. Vitet e fundit, një fenomen i përhapur ka qenë aborti medicinal.
Në fakt, është një praktikë e pranuar në shumë vende të botës, por në asnjë rast, pilulat të përdorura për kryerjen e tij, nuk mund të jepen pa rekomandimin e mjekut, pasi ky i fundit ka kryer një sërë ekzaminimesh për shëndetin e gruas. Mjekët gjinekologë deklarojnë se, kjo lloj praktike abortimi mund të kryhet deri në javën e shtatë të shtatzënisë dhe se mund të sjellë komplikacione të rënda shëndetësore, në rast se kryhet jashtë kësaj periudhe dhe pa ekografitë dhe ekzaminimet shëndetësore të gruas.
Por, çfarë ndodh në terren, është një realitet krejt tjetër.
Dhjetëra vajza dhe gra mendohet se kryejnë abort medicinal jashtë vëmendjes së mjekëve dhe sistemit shëndetësor, duke marrë pilulat në farmacitë e lagjeve me të njëjtën lehtësi, siç do të merrnin një paracetamol. Shifrat zyrtare flasin për ulje të numrit të aborteve në Shqipëri, ajo çfarë është ulur janë vetëm abortet e regjistruara në maternitetet e vendit. Nga një vëzhgim në farmacitë në kryeqytet, këto pilula mund të blihen duke filluar nga 4 deri në 10 mijë lekë. Gjenden me emrat tregtarë si Mifeprex apo Mifegyne dhe zyrtarisht, nuk mund të lëshohen pa recetë mjeku.
Në një përpjekje për blerje pa recetë, revista “Monitor” testoi 10 farmaci në qytet, në zonën e Komunës së Parisit, Rrugës së Kavajës dhe zonës së ish-Bllokut.
Në 2 nga këto farmaci, mund të blihej pilula pa recetë, ndërsa 8 të tjerat nuk e lëshonin. Në komunikimet me 2 farmacistët e parë, pilulat nuk gjendeshin në stok, por zotoheshin ta gjenin kundrejt një kostoje prej 7000 lekësh.
Sipas mjekes gjinekologe obstetër Mimoza Keta, shitja e tyre ndodh gjithmonë nëpër xhepa. “Duhen kontrolle më të larta. Vajzat e reja drejtohen nëpër farmaci që t’i gjejnë këto lloj tabletash dhe pa ditur asnjë lloj protokolli. Por ajo çfarë ndodh më pas është se, vijnë në spitale apo klinika me pasojat e tyre shëndetësore, ose me shtatzëni, të cilat nuk janë abortuar si rezultat i marrjes së tabletave se nuk kanë ditur t’i marrin. Problematikat vijnë zinxhir”, – thotë për “Monitor”, Dr. Keta.
Ndikimet
Se cilat janë ndikimet e një aborti medicinal, mjekët përgjigjen njëzëri: rrezik i madh në shëndetin e gruas. Sipas tyre, aborti medicinal ka ndikime afatgjata në trupin e një gruaje. Kjo procedurë mund të shoqërohet me ndryshime hormonale, emocionale dhe fizike. Pas abortit medicinal, shumë gra raportojnë përvoja të ndryshme, përfshirë dhimbje, ndryshime hormonale, shëndetësore dhe emocionale.
Për disa gra, ky proces mund të jetë një periudhë sfiduese dhe mund të kërkojë kohë për të rimarrë veten dhe për t’u përshtatur me ndryshimet e ndërthurura në jetën e tyre. Kjo ndikon në jetën e tyre personale dhe profesionale. Dr. Mimoza Keta thotë se, mjekët luajnë rol kyç në ndihmën dhe mbështetjen e pacientit gjatë këtij procesi. Në komunikimin e tyre me pacienten, ata japin informacion të plotë mbi procedurën dhe pasojat në situatën e pacientit. Sipas saj, duke marrë pilula pa rekomandimin e mjekut, veçse rrezikojnë shëndetin.
Kostot afatgjatë të një aborti medicinal mund të ndryshojnë në varësi të shumë faktorëve, përfshirë vendndodhjen gjeografike, shërbimet shëndetësore dhe specifikat e rastit të çdo pacienti.
Sipas mjekës obstetër Denisa Bajraktari, është e rëndësishme të përfshihen politikat publike dhe ndërhyrjet sociale në diskutimin mbi efektet ekonomike të një aborti. “Rregullimi i qasjes në shërbimet shëndetësore, edukimi seksual dhe mbështetja për familjet janë faktorë që mund të ndikojnë në vendimet dhe pasojat ekonomike të një aborti”, – thotë doktoresha.
Abortet sipas qarqeve
INSTAT raportoi se në vitin 2022 kishte 170 aborte për 1000 lindje nga 164 që ishte ky tregues më 2021. Numri i aborteve në vitin 2022 ishte 4.199. Raporti lindje-abort tregon se për çdo 5,9 lindje, ka ndodhur paralelisht edhe një abort. Abortet spontane mbajnë peshën më të madhe të aborteve, duke përbërë 83,9% të totalit. Pjesa më e madhe e aborteve kryhen nga gratë e grupmoshës 20-34 vjeç, e cila është dhe grupmosha më riprodhuese e gruas.
Abortet klasifikohen në spontane dhe të provokuara. Aborti i provokuar është një veprim i ndërmarrë me qëllim për të ndërprerë barrën, kryesisht për arsye shëndetësore. Të gjitha abortet e tjera konsiderohen spontane. Raporti i abortit për grupmoshën 15-19 vjeç rezulton të jetë i lartë në moshën 19-vjeçare, ku vihet re vlera më e lartë të këtij treguesi: 119 aborte për 1.000 lindje të gjalla.
Ndër vite, vihet re se gratë me nivel më të ulët arsimor kanë përqindjen më të lartë të aborteve të kryera. Vitin e kaluar 29,4% e grave me arsim 9-vjeçar kryen aborte, përkundrejt 24,6% e grave me arsim të lartë. Sipas statusit martesor, 71,6% e aborteve janë kryer nga gratë e martuara dhe 7,5% nga gratë beqare. Abortet e kryera nga gratë e papuna ose të pasiguruara, ndër vite, ndjekin të njëjtin trend dhe nivele të përafërta.
Në vitin 2022, përqindja e aborteve të kryera nga gratë e punësuara shënoi rënie prej 1,7 pikë përqindje, krahasuar me vitin e kaluar. Vit pas viti, abortet spontane po rriten, për arsye të komplikacioneve. Mjekët obstetër shpjegojnë se martesat në mosha të mëdha dhe niveli i lartë i ndotjes shpesh bëhen shkak për ndërprerje jo të vullnetshme të shtatzënive.
Një studim rajonal ka gjetur se në kryeqytetet e shteteve të Ballkanit ka ulje të fertilitetit dhe nivel të lartë abortesh nga ndotja shumë e lartë se normat e rekomanduara nga Organizata Botërore e Shëndetësisë.
Ndikimi ekonomik i një aborti
Një nga efektet më të mëdha të legalizimit të abortit është rënia e nivelit të fertilitetit, si dhe e popullatës. Ky trend botëror po vihet re edhe në vendin tonë. Aborti u bë i ligjshëm në Shqipëri në dhjetor të vitit 1995, ndërsa sipas të dhënave të raportit të survejimit të Institutit të Shëndetit Publik (ISHP), vetëm në 7 vitet e fundit, ka pasur mbi 29 mijë aborte në të gjithë vendin. Sipas ekspertëve, legalizimi i abortit ndryshon modelin familjar: më pak fëmijë rriten në familjet me një prind, më pak fëmijë rriten në qendra sociale dhe më pak në varfëri. Ndërsa abortet mendohet se rrisin nivelin e mirëqenies për fëmijët e lindur, nga ana tjetër, ata gjithashtu heqin barrën nga tatimpaguesi.
Pohimi se, duke eliminuar një popullsi përmes abortit, sjell më pak shpenzime për ushqim, veshje dhe rritje për të, injoron faktin se në këtë mënyrë shkatërron një popullsi që do të ishte në të ardhmen forcë pune. Në një humbje prej 29 mijë personash në 5 vitet e fundit, që do të kishin qenë anëtarë të shoqërisë, pas 13 vitesh ata do të ishin në moshën për të marrë pjesë aktive në forcën e punës.
Ka gjithmonë një arsye pse një vajzë apo grua kërkon të abortojë një fëmijë. Ashtu sikurse është edhe shpërndarja e aborteve, që kryesisht vjen nga rrethet. Sipas mjekes obstetre Denisa Bajraktari, ka shumë që abortojnë edhe fëmijën e parë, dhe kjo ndodh te vajzat e reja që nuk kanë një jetesë të qëndrueshme, nuk kanë një lidhje serioze.
Ashtu sikurse ka gra që abortojnë të dytin, të tretin. Janë shumë të tilla nga zonat rurale, por edhe nga Tirana, pohon ajo.
Por, nuk përjashtohen as faktorë të tjerë socialë. “Pasiguria ekonomike, mungesa e informacionit, mospërdorimi i kontraceptivëve nga frika e efekteve anësore, mungesa e planifikimit familjar në shumë familje, janë të gjitha arsye për t’u konsideruar”, shton mjekja.
Stigma sociale
Stigma sociale e një aborti është një realitet për shumë gra në shumë pjesë të botës. Stigmatizimi i abortit vjen nga besime, vlera, dhe norma sociale të caktuara dhe ka ndikim të madh në jetën e atyre që kanë zgjedhur të kryejnë një abort, si dhe në atë të mjekëve dhe profesionistëve shëndetësorë që ofrojnë këtë shërbim.
Në disa raste, stigma sociale e një aborti mund të shprehet në mënyrën se si shoqëria i shih dhe trajton gratë që kanë pësuar një abort. Kjo mund të çojë në ndjesi fajësimi, gjykim të hapur, apo mohim të mbështetjes dhe kujdesit. Një grua mund të ndiejë presion nga shoqëria për të mbajtur shtatzëninë, edhe nëse ky nuk është një vendim i dëshiruar ose i arsyetueshëm për të.
Sipas psikologëve, stigmatizimi i abortit mund të çojë në ndikime psikologjike dhe emocionale të thella. Gratë që përjetojnë këtë stigmatizim mund të ndihen të izoluara, të pasigurta dhe të ndiejnë një barrë të rënduar shoqërore mbi shpatulla tyre.
“Është e rëndësishme të theksohet se aborti është një zgjedhje personale dhe komplekse. Çdo grua ka të drejtën të vendosë për trupin e saj dhe për jetën e saj.
Përkundër stigmatizimit, organizata dhe grupe mbrojtëse të të drejtave të grave punojnë për të ulur këtë stigmë dhe për të promovuar një qasje më të mirë ndaj grave që kanë zgjedhur të kryejnë abort”, – thotë psikologia Valentina Telhaj.
Sipas saj, është e rëndësishme të ndërmerren hapat drejt ndryshimit të opinionit publik dhe për të krijuar një mjedis më mbështetës dhe të kuptueshëm për gratë që kanë pësuar abort.
“Edukimi publik, dialogu i hapur dhe ndërgjegjësimi janë disa nga mjetet që mund të ndihmojnë në zvogëlimin e stigmatizimit dhe në krijimin e një shoqërie më tolerante dhe respektuese ndaj zgjedhjeve të grave”, -përfundon ajo.
A lidhet aborti vetëm me mungesën e parave?
Aborti nuk lidhet vetëm me mungesën e parave; është një vendim kompleks dhe ndikon prej faktorëve të ndryshëm. Për disa gra, mungesa e burimeve financiare mund të jetë një nga shkaqet që ndikojnë në vendimin për të kryer një abort, por ka shumë faktorë të tjerë që mund të ndikojnë këtë zgjedhje. Sipas sociologes Marsida Simo, arsyet për abort mund të përfshijnë:
1. Mungesa e përgatitjes për një fëmijë:
Një person ose një çift mund të jenë të pavetëdijshëm ose të ndihen të paaftë për t’i ofruar një fëmije një mjedis të përshtatshëm dhe kujdesin e nevojshëm.
2. Çështjet shëndetësore:
Problemet shëndetësore të grave ose foshnjës mund të jenë një shqetësim serioz dhe të ndikojnë në vendimin për abort.
3. Marrëdhëniet ndërmjet prindërve:
Konfliktet në marrëdhëniet ndërmjet prindërve, pabarazitë gjinore, apo mungesa e mbështetjes sociale mund të ndikojnë në zgjedhjen për abort.
4. Shkollimi dhe karriera:
Në disa raste, mund të ketë shqetësime në lidhje me ndikimin e një fëmije në shkollim dhe karrierë, duke çuar në vendimin për të kryer një abort, për të vazhduar edukimin dhe zhvillimin profesional.
5. Mungesa e përgatitjes emocionale:
Një person mund të ndihet se nuk është gati emocionalisht për prindërimin dhe vendos të bëjë abort për këtë arsye.
6. Rrethanat ekonomike:
Pabarazitë ekonomike mund të jenë një faktor në vendimin për të kryer një abort, por nuk janë gjithmonë shkaqet kryesore.
/Monitor
Studiuesit në universitetet e shtetit amerikan të Merilendit po përdorin inteligjencën artificiale për të diagnostikuar dhe trajtuar më mirë sëmundjet e rënda. Ekspertët mjekësorë në Universitetin “Johns Hopkins” po përpiqen të përmirësojnë diagnostikimin për sëmundjet e zemrës dhe kancerin.
Studiuesit e inxhinierisë biomjekësore në Universitetin “Johns Hopkins” po punojnë për të transformuar kujdesin shëndetësor për pacientët me sëmundje të zemrës.
Ata tani mund të krijojnë një kopje digjitale të zemrës së një pacienti dhe me ndihmën e Inteligjencës Artificiale mund të bëjnë parashikime më të sakta mbi rreziqet me të cilat përballen pacientët.
“Ne bëjmë imazhe me rezonancë magnetike të zemrës dhe më pas mund të kombinojmë të gjitha të dhënat klinike që njihen për pacientin. Kjo kombinohet me analizën e mbijetesës dhe ne mund të parashikojmë për një periudhë mbi 10 vjeçare nivelin e rrezikut të një pacienti nga një vdekje e papritur kardiake.”
Ndryshe nga imazhet e segmentuara që përdoren më shpesh sot, profesorja Natalia Trayanova thotë se imazhet e plota të zemrës,
ofrojnë parashikime më të sakta për pacientët që mund të kenë nevojë për defibrilatorë.
“Ne kemi algoritme që ofrojnë analiza më të hollësishme dhe një pasqyrë më të mire të gjendjes shëndetësore të pacientit”, thotë profesorja Trayanova.
Në Qendrën Gjithëpërfshirëse të Kancerit “Sidney Kimmel” të Universitetit Johns Hopkins, Dr. Victor Velculescu po udhëheq studimet për zhvillimin e metodave të reja për zbulimin e kancerit të mushkërive në fazën e hershme dhe kancereve të tjera.
Ai dhe ekipi i tij vunë re se qelizat e kancerit rriten dhe riprodhohen në mënyrë më kaotike sesa qelizat normale. Pra, kur ato qeliza vdesin, ato lënë pas shenja të fragmentve të ADN-së që qarkullojnë në gjak, të cilat mbartin të dhëna nëse një person mund të ketë kancer.
Ekipi i tij krijoi një program të quajtur DELFI, për të analizuar fragmentet e këtyre qelizave.
“Ne analizojmë gjakun, identifikojmë molekulat e ADN-së, të quajtura AND-ja pa qeliza dhe studiojmë modelet e kësaj ADN-je pa qeliza si një mënyrë për të identifikuar ata individë që kanë kancer kundrejt atyre pa kancer.”
Dr. Velculescu thotë se përmirësimi i procesit të analizave të gjakut mund të çojë në kontrolle më të sakta të kancerit në mbarë botën.sn
SHBA
Miliarderi teknologjik, Elon Musk bëri të ditur se kompania e tij Neuralink ka arritur të vendosë me sukses një çip ne trurin e njeriut për herë të parë në histori. Rezultatet fillestare treguan sinjale premtuese të neuroneve ose impulseve nervore dhe pacienti qe iu nënshtrua provës është duke u rikuperuar deklaroi Musk.
Qëllimi i kompanisë është të lidhë trurin e njeriut me kompjuterët dhe thotë se dëshiron të ndihmojë në trajtimin e kushteve komplekse neurologjike.
Kompanisë së Musk iu dha leja për të testuar çipin te njerëzit nga rregullatori amerikan FDA në muajin maj, një moment historik pas përpjekjeve të mëparshme për të siguruar miratimin. Kjo dha dritën jeshile për fillimin e studimit gjashtëvjeçar gjatë të cilit një robot po përdoret për të vendosur kirurgjikisht 64 fije fleksibël, më të holla se një qime floku, në një pjesë të trurit që kontrollon “qëllimin e lëvizjes”, sipas Neuralink.
Kompania thotë se këto fije lejojnë implantin e saj eksperimental – të mundësuar nga një bateri që mund të ngarkohet me vale, të regjistrojë dhe transmetojë sinjalet e trurit me valë në një aplikacion që dekodon se si personi synon të lëvizë.
Përmes rrjetit social X, Musk tha se produkti i parë i Neuralink do të quhej Telepathy. Telepatia, tha ai, do të mundësonte “kontrollin e telefonit apo kompjuterit tuaj, dhe përmes tyre pothuajse çdo pajisje, vetëm duke menduar”. “Përdoruesit fillestarë do të jenë ata që kanë humbur përdorimin e gjymtyrëve të tyre”, theksoi Musk.bw
Çdo gjë e trashëgojmë nga prindërit, duke filluar nga sjellja e deri tek inteligjenca. Megjithëse gjenetika është diçka komplekse, hulumtimet kanë treguar se disa trajta të caktuara i trashëgojmë vetëm nga nëna.
INTELIGJENCA
Një anketim me mbi 12,000 njerëz mes moshave 14 dhe 22 vjet ka zbuluar se çfarë faktorë ndikojnë në inteligjencë, status socio-ekonomik dhe në edukim. Rezultatet kanë treguar se nëna e ka ndikimin më të madh gjenetik në inteligjencën e fëmijës.Sipas ekspertëve, inteligjenca e nënës dhe fëmijës dallon mesatarisht vetëm 15 pikë.
SHPREHITË E GJUMIT
Studimi i publikuar në revistën “Sleep Medicine” kishte zbuluar se nënat ua trashëgojnë fëmijëve shprehitë e gjumit dhe se bebet pushojnë më pak dhe flejnë më vonë nëse nënat e tyre kanë probleme me gjumë.Në mënyrë interesante, shkencëtarët nuk e kanë zbuluar të njëjtën lidhje me baballarët e tyre.
SHPEJTËSIA E PLAKJES
Siç duket, gjenet e nënës ndikojnë në shpejtësinë tonë të plakjes. Shkencëtarët kanë zbuluar se një gjen të cilin e trashëgojmë vetëm nga nëna e kontrollon në mënyrë të pjesshme procesin tonë të plakjes.
MENOPAUZA
Edhe mosha në të cilën e kaloni menopauzën duket se trashëgohet nga nëna. Megjithatë, ekipi hulumtues ka zbuluar se nuk luan rol vetëm gjenetika, por edhe stili i jetesës.bw
Çaji është një ndër pijet më të njohura dhe konsumuara në botë, sidomos në Mbretërinë e Bashkuar, ku çdo ditë pihen rreth 100 milionë gota çaji.
Megjithatë, profesoresha e shkollës “Stone Mountain Elementary”, Michelle Franci mendon se ka gjetur sekretin e një filxhani perfekt çaji dhe përbërësi është pikërisht kripa.
Hulumtimi i saj shokoi, tronditi dhe iu duk absurd anglezëve dhe puna shkoi aq larg, sa reagoi edhe ambasada e SHBA-së në Mbretërinë e Bashkuar, e cila u shpreh në X (ish-Twitter): “Ne duam të sigurojë njerëzit e Mbretërisë së Bashkuar që nocioni i paimagjinueshëm i hedhjes së kripës në pijen e tyre kombëtare, nuk është politika zyrtare e SHBA e nuk do të jetë kurrë”.
Gjithsesi, profesoresha ka qasjen dhe argumentet e veta. Ai tha për BBC se së pari, nuk donte të shkaktonte një incident diplomatik. “E-maili im është çmendur sot. Unë s’e mendoja që do zgjohesha këtë mëngjes për të parë njerëzit që flisnin për kripën në çajin e tyre”, tha ai, duke vijuar se kripa vepron si bllokues i receptorit që e bën shijen e çajit të hidhur, veçanërisht kur ai është i zier.
Duke shtuar pakëz kripë gjelle në çaj, do të kundërveprosh me shijen e hidhur të çajit. “Nuk është si të shtosh sheqer. Unë mendoj se njerëzit kanë frikë që të shtojnë kripën”, tha ajo. “Është mirë të eksperimentosh, kam bërë eksperimente në kuzhinën time për këtë teori. Lidhuni me shkencëtarin tuaj të brendshëm”, tha ajo, duke i nxitur anglezët të pinë çaj me pakëz kripë.
Profesoresha u shpreh se e ka dashur çajin qysh prej vegjëlisë dhe rekomandon që për pirjen e tij të përdoret bima dhe jo bustina, megjithatë e pranon se në SHBA, njerëzit kanë zakone “të tmerrshme” për pirjen e çajit, si për shembull ngrohja e tij në mikrovalë.
Nuk është hera e parë që pirja e çajit ka shkaktuar polemika mes SHBA dhe Mbretërisë së Bashkuar. Në vitin 1773, protestuesit e Bostonit hodhën 300 arka me çaj në portin e Massachusetts, si një protestë kundër taksave të Britanisë, e cila e kishte kolonizar territorin. Ky ishte dhe një moment kyç për Revolucionin Amerikan.sn
Nga rinoplastika te kirurgjia dentare dhe ajo estetike, thika me dy presa e turizmit shëndetësor. Si lidhet me fenomenin e frikshëm të forex
Shqipëria po kthehet në një destinacion të preferuar të turizmit shëndetësor, sidomos atij dentar. Fqinjët e Italisë janë klientët kryesorë. Por zhvillimi i shpejtë mbart dhe rreziqe. Aktorët e tregut theksojnë se duhen kontrolle mbi sektorin, për cilësinë e ofrimit të shërbimeve, mbi çmimet e një sërë problematikash që shoqërojnë këtë proces, në mënyrë që ky bum të mos kthehet në bumerang. Skemat e dikurshme forex janë kthyer në agjenci të turizmit shëndetësor, që ofrojnë ndërlidhjen me mjekët/klinikat këtu dhe fenomeni po merr përmasa të frikshme.
Nuk përbën më habi për të gjithë ne që të ecim rrugëve të Tiranës dhe të ndeshim italianë, të vetëm apo në grupe. Shumëkush mund të mendojë se jehona e turizmit vijon ende në javët e para të dhjetorit. Por arsyet lidhen ngushtësisht me …turizmin dentar.
Ditëve të fundit ekziston një diskutim, mbështetur edhe nga kronika italiane mbi cilësinë e shërbimeve në Shqipëri, në lidhje me ndërhyrjet e ndryshme estetike ose dentare, të cilat janë tërheqëse për shkak të çmimit të lirë.
Përtej këtij diskutimi, klinika të shumta në vend vazhdojnë të operojnë, në një treg të lirë, por të parregulluar me një ligj të posaçëm.
Bashkimi i ofertës turistike dhe kapacitetit të rritur të shërbimeve shëndetësore e ka shndërruar Shqipërinë vitet e fundit në një destinacion të pëlqyer, për ata që janë në kërkim të një përvoje të pazakontë të turizmit shëndetësor. Por jo vetëm për përvojën.
Çmimi duket se ka qenë arsyeja kryesore e ofertës tërheqëse të vendit tonë.
Aktualisht, ka investime në infrastrukturën e shëndetit që kanë ndikuar drejtpërdrejt në rritjen e cilësisë së shërbimeve shëndetësore në vend. Partneritetet ndërkombëtare dhe certifikimet e arritura kanë bërë një ndryshim pozitiv në imazhin e turizmit shëndetësor shqiptar.
Bashkëpunimet me qendra prestigjioze shëndetësore dhe përfitimi i certifikimeve të njohura ndërkombëtare kanë krijuar një mjedis besimi për vizitorët.
Kjo ka ndihmuar në tërheqjen e një audience më të gjerë ndërkombëtare, duke e bërë Shqipërinë një destinacion të pëlqyer për ata që kërkojnë shërbime shëndetësore.
Ndërsa industria e turizmit shëndetësor po zhvillohet, është e rëndësishme të adresojmë sfidat dhe të shohim përpara. Ka gjithmonë edhe një anë tjetër të medaljes për t’u parë.
Siguria e shëndetit dhe ruajtja e mjedisit natyror janë sfida të cilat kërkojnë angazhim të përbashkët dhe strategji afatgjata. Por jo vetëm kaq.
Aktorët e tregut gjithashtu theksojnë se duhen kontrolle mbi sektorin, për cilësinë e ofrimit të shërbimeve, mbi çmimet e një sërë problematikash që shoqërojnë këtë proces, në mënyrë që ky bum të mos kthehet në bumerang.
Sipas tyre, sfida kryesore është siguria e shëndetit.
Një tjetër problematikë, sipas komunikimeve me disa aktorë tregu, është nevoja për trajnime të vazhdueshme për personelin shëndetësor.
Për të ruajtur cilësinë dhe standardet e larta të shërbimeve, personeli duhet të jetë i trajnuar dhe i përgatitur për të ofruar trajtime dhe këshilla të specializuara. Investimet në zhvillimin e kapaciteteve profesionale janë të domosdoshme për të siguruar një përvojë cilësore për vizitorët.
Një aspekt tjetër i problematikave të tregut është menaxhimi i turizmit në mënyrë të qëndrueshme. Një rritje e shpejtë e numrit të vizitorëve mund të ketë ndikime negative në mjedisin natyror, duke kërcënuar ekosistemet lokale dhe trashëgiminë kulturore.
Ekspertët, në këtë rast, deklarojnë se është e rëndësishme të hartohen politika dhe strategji që nxisin turizmin e qëndrueshëm, duke përfshirë praktika të orientuara nga eko-turizmi dhe mbrojtjen e trashëgimisë kulturore.
Konkurrenca me vende të tjera turistike dhe nevoja për të ruajtur një imazh pozitiv janë sfida të tjera që mund të ndikojnë në zhvillimin e turizmit shëndetësor në Shqipëri.
Për të përballuar këto sfida, një strategji e mirëpërcaktuar e marketingut dhe promovimit është e nevojshme, duke përfshirë përdorimin e mediave sociale dhe promovimin e përvojave unike të ofruara nga destinacioni.
“Nëse Shqipëria do të arrijë të mbajë një balancë të qëndrueshme midis zhvillimit të turizmit shëndetësor dhe mbrojtjes së mjedisit dhe kulturës, ka të gjitha mundësitë të bëhet një lider në këtë sektor në rajon.
Por rruga për të arritur atje, është e gjatë dhe nuk mund të bëhet vetëm nga një ose disa aktorë seriozë të tregut.
Përvoja e turizmit shëndetësor në Shqipëri mund të jetë një histori e suksesi, nëse do të ketë strukturim, mbështetje e mbikëqyrje të tregut nga autoritetet, duke ndikuar në rritjen e ekonomisë, zhvillimin e sektorit shëndetësor dhe promovimin e pasurisë kulturore dhe natyrore të vendit.
Në këtë rrugë, bashkëpunimi i vazhdueshëm me ekspertë ndërkombëtarë dhe implementimi i praktikave të qëndrueshme do të jenë kyç për suksesin e industrisë së turizmit shëndetësor në Shqipëri”, – deklaroi Gent Dulja, drejtuesi i një agjencie ndërmjetësimi, “Medical Tourism Albania”.
Rritja e tregut
Nga informacionet e marra në treg, bëhet e ditur se pas 2010-s, u vu re një bum kërkesash për shërbime të ndryshme mjekësore në vendin tonë, kryesisht nga italianët, ku kryesonte shërbimi dentar dhe më pas, ai estetik.
Në pesë vitet e fundit, Shqipëria u bë tërheqëse edhe për kurat e fertilitetit, që dukshëm ishin më ekonomike se sa në Europë, ndonëse Turqia, Serbia dhe Bullgaria, ishin zhvilluar më herët në këtë drejtim. Gjithashtu edhe kirurgjitë estetike ishin të kërkuara.
Kujtojmë, se në vitin 2016, fjalia më e kërkuar në Google nga shqiptarët ishte “Sa kushton një operacion i hundës”, gjetje e cila e bëri të njohur vendin e vogël ballkanik në studimin e autorëve amerikanë.
Dr. Panajot Papa, thotë për “Monitor” se nuk e bën vetëm çmimi shndërrimin e një vendi si pikë e rëndësishme e turizmit shëndetësor, por edhe afërsia kulturore, gjuha, të qenët një vend i sigurt për të udhëtuar dhe stafi mjekësor profesional dhe i besueshëm.
Të gjitha këto elemente janë përmirësuar vitet e fundit dhe kjo e vendosi Shqipërinë, sipas tij, në një hartë kryesisht rajonale, për shërbime mjekësore.
E teksa 2019-a pati “shpërthimin” më të madh të kërkesave të huaja për shërbime, tashmë të strukturuara, duke qenë se spitalet private, klinikat estetike, si dhe disa agjenci të ndërmjetësimit për turizëm mjekësor bënë përpjekje të vazhdueshme në këtë drejtim, 2020 përmbysi situatën.
Pandemia e COVID-19 tkurri në mënyrë të thellë ekonominë botërore dhe bëri që dy e treta e botës, gati 3 miliardë njerëz të izoloheshin në shtëpi për gati dy muaj. Por viti 2021 nisi të sillte rimëkëmbjen, e shoqëruar gjithashtu edhe nga rihapja dhe lulëzimi i turizmit.
Dritan Gremi, sipërmarrës, thotë se formula e tërheqjes për tregun e shërbimeve shëndetësore në vend nuk është e duhura. Sipas tij, nuk mundet që të tërheqim klientë të mirë vetëm duke “reklamuar” vendin si destinacion i lirë.
Çfarë parapëlqehet?
Oriela Cano, drejtoreshë e Marketingut dhe PR në Spitalin Amerikan dhe Hygeia, thotë për “Monitor” se, trajtimet më të zakonshme janë kirurgji kozmetike, kirurgji dentare dhe ortopedike. Ajo shton se, kërkesat për kirurgji kardiovaskulare, operacione laparoskopike dhe trajtime për fertilitetin dhe obezitetin janë në rritje.
Duke marrë në konsideratë situatën e pandemisë, znj. Cano shton se, turizmi shëndetësor pati rënie në të gjithë botën, jo vetëm në Shqipëri, por sipas saj, disa shërbime si turizëm dentar dhe estetik nuk kanë qenë shumë të kufizuara. Madje, edhe gjatë këtij viti, ka filluar të rritet ndjeshëm numri i vizitorëve për shërbimet që duan të marrin, sidomos ata afër rajonit.
Sa u përket klientëve, ajo shton se, përzgjedhja për shërbime shëndetësore, ka qenë jo vetëm nga pacientë me kombësi të huaj, të cilët jetojnë në Shqipëri, por edhe nga një numër i konsiderueshëm personash, që jetojnë jashtë kufijve të Shqipërisë dhe kanë zgjedhur dhe u janë drejtuar spitaleve të tyre për të marrë trajtim shëndetësor.
“Ndonëse ka një profil të ulët në kujdesin shëndetësor ndërkombëtar, Shqipëria është tërheqëse për turistët. Potenciali më i afërt i turizmit mjekësor janë fëmijët e emigrantëve, të cilët mbajnë kontaktet me vendin e tyre të origjinës dhe e vizitojnë shpesh, por jo vetëm, pasi pacientë të huaj kanë zgjedhur Spitalin Hygeia, për shkak të ekselencës së mjekëve dhe infrastrukturës spitalore” – thotë znj. Cano.
Ajo shton, se nga viti në vit, numri rritet, duke përmendur pacientët që vijnë për kirurgji plastike si për standardet, mjekët por edhe për çmimet. “Turizmi dentar, është shumë i zhvilluar, kemi pacientë nga shumë shtete të Europës që vijnë për shkak të çmimit, kohës së shkurtër dhe cilësisë së shërbimit.
“Fertilizimi IN VITRO, IVF është shumë i kërkuar nga pacientët shqiptarë që jetojnë jashtë, por dhe pacientë të huaj na zgjedhin, pasi cilësia e shërbimit është po aq e mirë sa ajo që ofrohet në klinikat më të mira perëndimore. Çmimet për një ndërhyrje të tillë janë disi më lirë krahasuar me tarifat e vendosura nga klinikat në Bashkimin Europian. Ndaj dhe në vendin tonë, nuk duhet të presësh në radhë e të vësh emrin në listë për një kohë të gjatë” – thotë ajo.
Fekondimi In Vitro (ku Klinika e Fertilitetit Hygeia shquhet për rezultatet e larta të arritura me një përqindje suksesi ndër më të lartat në rajon dhe më gjerë, 65% sukses në çiftet e trajtuara)
Burimet nga klinika Keit thanë se gjysma e klientëve janë shqiptarë dhe gjysma tjetër, të huaj. Disa nga procedurat kirurgjikale që zakonisht kanë një kërkesë të lartë dhe zgjidhen nga pacientët janë:
-Lipoaspiracioni (liposuksioni), një procedurë e zakonshme për heqjen e yndyrës së tepërt nga zona e trupit si abdomeni, beli, gjinjtë dhe kofshët.
-Rinoplastika, një ndërhyrje për ndryshimin e formës së hundës për të përmirësuar pamjen e fytyrës.
-Face Lift, një ndërhyrje për të zbutur rrudhat dhe për të kthyer një pamje më të re të fytyrës.-
-Rritja e gjoksit, në këtë kategori përfshihen ndryshimet e madhësisë së gjoksit përmes implanteve ose transferimit të yndyrës së trupit.
-Abdominoplastika, një procedurë për të hequr qelizat e tepërta të lëkurës dhe yndyrën nga zona e barkut.
-Transplantimi i flokëve, për persona me humbje të dukshme të flokëve, transplantimi i flokëve është një opsion, ku kërkesat janë kryesisht nga të huaj.
Forex-et kthehen në agjenci të turizmit shëndetësor
Megjithëse nuk ka hapa të rëndësishëm të mbështetjes së qeverisë qendrore për të nxitur udhëtimin mjekësor në Shqipëri (vetëm një plan i mbetur në letër nga Agjencia Kombëtare e Turizmit i nisur në 2016), sektori privat i kujdesit shëndetësor nisi të marrë “masa” vite më parë.
Para rreth 7 viteve filluan të themelohen agjencitë e para të nxitjes dhe ndërmjetësimit të turizmit shëndetësor në Shqipëri, të cilat patën një mbyllje të detyruar vitin e shkuar.
Krahas kësaj, problematike mbeten: informaliteti dhe rritja e çmimeve fiktive për turistët e huaj, imazhi i Shqipërisë tek europianët dhe konkurrenca e fortë e aktorëve rajonalë, të cilët e kanë shtruar shumë më herët këtë rrugë si Kroacia, Bullgaria, Serbia etj.
Klinika të ndryshme në Tiranë që operojnë ndër vite në këtë sektor përflasin se skemat e dikurshme forex janë kthyer në agjenci të turizmit shëndetësor, që ofrojnë ndërlidhjen me mjekët/klinikat këtu.
Sipas sipërmarrësit Dritan Gremi, sot ky fenomen ka marrë përmasa të frikshme.
“Bëhet fjalë për agjenci ndërmjetësimi, që kanë lindur dhe janë shtuar si kërpudhat dhe në pjesën më të madhe të rasteve operojnë në mënyrë të paligjshme ose në kufirin e ligjshmërisë dhe estetikës profesionale e njerëzore. Problemi tjetër i madh lidhet me mënyrën se si trajtohen këto shërbime nga këto agjenci.
Nuk mund të shiten shërbimet shëndetësore, sikur të ishin tenxhere me presion apo dyshekë. Ky fenomen dëmton rëndë jo vetëm markën ‘Medical Tourism in Albania’, por dhe na etiketon si një vend të botës së tretë. Sigurisht që edhe në këtë rast, vakumi i një ligji për turizmin shëndetësor, e si rrjedhojë gjendja kaotike e gjithë sistemit, janë shkaktarë kryesorë të këtij fenomeni që e përsëris, na dëmton rëndë të gjithëve.
Deri tani, thirrjet që kam bërë kanë rënë në vesh të shurdhët, pak nga neglizhenca e organeve kompetente dhe shumë më tepër besoj nga paaftësia e tyre për të zhvilluar sisteme dhe mekanizma parandalues dhe kontrollues.
Shpresoj shumë që kjo situatë të ndryshojë në muajt në vijim, por që kjo të ndodhë duhen ndryshime rrënjësore në nivele drejtuese të organeve kompetente dhe administratës publike.
Ka ardhur koha që në krye të tyre të zgjidhen profesionistë të cilët kanë aftësi krijuese, vendimmarrëse dhe zbatuese, për ta ndryshuar dhe për ta përfshirë këtë sistem në shina” -pohon z. Gremi.
Mundësi e artë
Çmimet ende të lira të trajtimeve e ndërhyrjeve estetike, si dhe shërbimeve dentare, po tërheqin gjithnjë e më shumë të huaj.
Kërkesa e lartë po nxit bizneset e këtij segmenti, duke bërë që për herë të parë të ketë hyrje në listën e “Monitor 200”, sipas fitimeve.
“Sombrero” (Klinika Keit) është më e madhja në vend për mjekësinë e specializuar estetike me më se dyfishim të të ardhurave, në 900 milionë lekë. Edhe fitimet u trefishuan në 432 milionë lekë, me një normë prej 48%.
Shqipëria është një destinacion tërheqës për shërbime estetike për shkaqe të ndryshme, duke përfshirë çmimet e lira dhe cilësinë e shërbimit.
“Çmimet për shërbimet estetike në Shqipëri janë zakonisht më të ulëta në krahasim me vendet e tjera. Kjo bën që shërbimet të jenë më të arritshme për klientët dhe tërheq një numër të madh të pacientëve nga jashtë vendit.
Kemi kirurgë dhe ekspertë të fushës estetike, të kualifikuar, që janë trajnuar në shkolla të njohura dhe kanë përvojë të pasur në fushën kirurgjikale estetike dhe bashkëpunohet kryesisht me profesionistë italianë.
Raporti i kombësisë në pacientët tanë është 50% të huaj, 50% shqiptarë. Nëse do të bëjmë një ndarje sipas gjinisë, do të thosha që emëruesi i përbashkët për të dyja gjinitë është rinoplastika, ndërsa diferenca qëndron te transplanti i flokëve për djemtë dhe zmadhimi i gjoksit + laseri për epilim për vajzat”, pohon Skerdilajd Faria, drejtues i Klinikës Keit.
Shifra
INSTAT raporton se pas rënies së numrit të të huajve që erdhën në Shqipëri për arsye mjekësore në 2018, viti 2019 pati një rritje të kërkesës me rreth 58%.
Situata duket në rritje edhe për vitet pas pandemisë. Në 2021 shifrat tregojnë se ky sektor nisi të rimëkëmbet me vizitat, ndërsa 2022 pa një lulëzim të pesë viteve të fundit.
Ndërsa nga shifrat e 10-mujorit të këtij viti, raportohet të jenë 824 persona. Aktorët e tregut pohojnë një numër shumë të lartë të raportuar në klinikat e tyre, si dhe këshillojnë që të ngrihen struktura të posaçme nga shteti për të monitoruar hyrjet e të huajve për këtë qëllim, pasi ndikon në imazhin e vendit./MONITOR
Ideja që të bësh një duash në fund të një dite të lodhshme mund të duket shumë e mirë, për të fituar qetësi, por sipas ekspertëve është shumë e dëmshme për shëndetin.
“Bright Side” tregon pse dushi para gjumit mund të mos jetë aq relaksues sa mendoni.
Gjumi mund të mos ju zërë kollaj
Një dush i nxehtë para gjumit mund të duket relaksues, por në realitet, ai mund t’ju lërë zgjuar. Kjo sepse kur njeriu përgatitet për të fjetur, temperatura e trupit ulet pak. Por dushi i nxehtë, do ta rrisë temperaturën duke i dhënë trupit sinjalet e gabuara. Zgjidhja më e mirë është të bëni dush me ujë të vakët një ose dy orë para gjumit.
Mund të bëjë që zemra të rrahë më shpejt
Nëse zemra ju rreh më shpejt pas një dushi të nxehtë, duhet të dini që ka një shpjegim shkencor për këtë. Uji i nxehtë ngre presionin e gjakut dhe ekspertët mjekësorë paralajmërojnë se kjo mund të shkaktojë edhe stres. Kur zemra juaj rreh në këtë mënyrë, e keni të pamundur të flini dhe kjo mund të shkaktojë probleme të tjera shëndetësore.
Mund të shtoni në peshë
Dushi pas ngrënies mund të ngatërrojë sistemin tretës dhe t’ju bëjë të shtoni peshë. Tretja kërkon rritjen e qarkullimit të gjakut në zonën e stomakut, dhe dushi bën që gjaku të rrjedhë në pjesë të tjera të trupit. Nëse duhet të laheni patjetër, prisni të paktën 30 minuta pasi të keni konsumuar ushqim.
Flokët tuaj do të dëmtohen
Dushi para gjumit mund të bëjë që shpesh të flini me flokë jo të thara mirë. Fjetja me flokë të lagur do të bëjë që jastëku juaj të thithë lagështi dhe të krijojë një mjedis të përsosur të për rritjen e baktereve të dëmshme. Kjo, nga ana tjetër, mund të shkaktojë probleme të ndryshme me skalpin e kokës, të tilla si kruajtje, irritim lëkure dhe zbokth. gsh
Një studim ndërkombëtar nga WSL zbulon se në dekadat e fundit atmosfera është bërë më e thatë se në kohët para-industriale
Unazat e rritjes së lisit janë veçanërisht të mira në zbulimin e ndryshimeve në deficitin e presionit të avullit. Në imazh një pemë lisi në Bubendorf (BL).
VOAL- Në Evropë ajri nuk ka qenë kurrë kaq i thatë. Kjo u zbulua nga një studim ndërkombëtar mbi unazat e pemëve i kryer nga Instituti Federal për Kërkimin e Pyjeve, Borës dhe Peizazhit (WSL).
Studimi bëri të mundur përcaktimin e të ashtuquajturës etje për ujë të ajrit, d.m.th deficiti i presionit të avullit (VPD – Deficiti i presionit të avullit) i cili përshkruan ndryshimin midis përmbajtjes aktuale të ujit dhe përmbajtjes maksimale të mundshme të ujit të ajrit.
Rezultati? Në dekadat e fundit, thatësia e ajrit është jashtëzakonisht e lartë në krahasim me kohët para-industriale, veçanërisht në fushat e Evropës Qendrore, Alpe dhe Pirenej. Rritja nuk do të ishte e kësaj përmasash, shpjegon WSL, pa emetimet e gazeve serrë.
Disku i një lisi 200-vjeçar nga Büren an der Aare
Sa më i lartë të jetë deficiti – thotë studiuesja Kerstin Treydte – “aq më e madhe është kërkesa për ujë e të korrave”. Në pyje, shton ai, “furnizimi me dru dhe sekuestrimi i karbonit janë në rrezik, duke çuar në pasiguri në lidhje me rregullimin e klimës dhe ruajtjen e ardhshme të karbonit të këtyre ekosistemeve.”
Lajmet me interesante
-
VOAL nën sulme të shtuara hakeruese- Nga Skënder Buçpapaj
March 12, 2024
-
Dokument: Godina e Vatres u ble ne vitin 1996. Celebrimi i blerjes “Benas“ se Vatres u be nga nje grup i kryesisë se Vatres Nga Ramiz Muja
March 15, 2024
-
Ofendime dhe kërcënime me gjyq pas një opinioni Nga Elida Buçpapaj
March 13, 2024
-
Deklaratë për mediat 16 Mars 2024 – Apel opinionit publik: Të shpëtojmë Vatrën nga tjetërsimi!
March 16, 2024
-
Foto histori Vatra – Nga Arkivi i Ramiz Mujaj: Delegacioni i Vatrës qershor 1998: Po përcillnim vullnetarët e parë në Luftën e Kosovës
March 12, 2024
-
Shoqëria Atdhetare Besa Besën: ERDHËN VATRANËT BESNIK TË NOLIT Mbahu Nëno, mos ki frikë, se ke djemtë në Amerikë
March 14, 2024
Lajmet e fundit
-
Fati i kryetarit të Vatrës nuk është fati i Vatrës (Ne lidhje me mbledhjen e Vatraneve sot në Boston) Nga Valentin Lumaj
By voal.ch | March 17, 2024
-
Jostabiliteti në Bosnje “ka efekt zinxhir” në Kosovë dhe më gjerë
By voal.ch |
-
Rusia intensifikon operacionet e spiunazhit në Evropë
By voal.ch |
-
Ukraina sulme me dronë në thellësi të territorit rus në ditën e fundit të zgjedhjeve
By voal.ch |
-
Rusi, votuesit i bashkohen opozitës në protestën “Mesdita kundër Putinit”
By voal.ch |
-
Kosovës nuk i duhen hapa prapa!- Nga Florim Zeqa
By voal.ch |
Komentet