Teksa përfaqësuesit ligjor të presidentit Ilir Meta kanë kërkuar që mos të jenë të pranishëm përfaqësues të Kuvendit të Shqipërisë, Gjykata Kushtetuese ka refuzuar kërkesën.
Pasi u tërhoq për të vendosur mbi pretendimet e Metës, Kushtetuesja vlerësoi se ajo është vënë në lëvizje nga kryeparlamentari me datë 14 qershor të vitit të kaluar, kohe kur drejtohej nga Gramoz Ruçi kur është përcjellë vendimi nr. 55 i Kuvendit.
“Na rezulton se kryetari i Kuvendit ka autorizuar përfaqësuesit sipas ligjit. Pretendimet do te bëhen pjese e analizës dhe vendimmarrjes se gjykatës ne vendimin përfundimtar”, u tha në argumentet e gjykatës.
Këshilltari ligjor i Metës, Bledar Dervishaj bëri një kërkesë të re paraprake që lidhej me përfaqësuesin e Kuvendit në seancë. Gjatë fjalës së tij Dervishaj tha se “Legjislatura e Kuvendit ka mbaruar në shtator 2021 dhe ka filluar legjislatura e re. Presidenti e konsideron jolegjitime praninë e përfaqësuesve të Kuvendit”.
Sipas përfaqësuesit ligjor të Metës, tashmë është legjislaturë dhe përbërje e re në Kuvend. Ndërkohë, pretendimit të Dervishajt iu përgjigj përfaqësuesja e Kuvendit, Klotilda Bushka, e cila theksoi se ky argument nuk qëndron. “Pretendimi nuk qëndron, pasi Kuvendi ka vijimësi. Vendimet e marra vijojnë. Një vendim i Kuvendit kurrsesi nuk behet nul se janë bërë zgjedhje te reja. Nëse vendimet e Kuvendeve te mëparshme bëhen nul, atëherë edhe Ilir Meta nuk është me president se duhej konfirmuar nga legjislatura e re.”, tha ajo. bw
Kreu i “Shqipëria Bëhet” Adriatik Lapaj ka ndërmarrë një nismë ndryshe. Ai ka zgjedhur të protestojë përpara Kryeministrisë, por ndryshe nga herët e tjera Lapaj ka qëndruar gjatë gjithë natës, i vetëm.
Ai tha se protesta do të vazhdojë dhe se qytetarët po i bashkohen iniciativës së tij.
Lapaj proteston që prej mbrëmjes së djeshme, ndërsa shprehet se protesta është e vazhdueshme. Ai i bën thirrje qytetarëve të ndërgjegjëson dhe të bashkohen.
“Është një protestë e vazhdueshme, 24 orë. Sot nuk jam vetëm, do jemi 10 veta që do rrinë 24 orët e ardhshme, 48 orët e ardhshme . Nesër ju ftoj prapë”, tha ai.
Lajmin e ben me dije Donika Gërvalla ne rrjetin social se:
Kosova renditet e para në Evropë dhe e treta në botë në Indeksin e Ligjit dhe Rendit, bazuar në raportin më të fundit “Global Safety” të Gallup-it (2025).
Sipas Indeksit Global të Krimit të Organizuar 2025, Kosova është përmirësuar me 34 vende në krahasim me vitin 2021 dhe vlerësohet si shteti me nivelin më të ulët të kriminalitetit në Ballkanin Perëndimor.
Ndërkohë, sipas Transparency International, Kosova është ngritur me 31 vende në krahasim me vitin 2020 në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit, duke arritur renditjen dhe vlerësimin më të mirë deri më tani për vendin tonë në këtë indeks.
Në Ditën Ndërkombëtare Kundër Korrupsionit, Republika e Kosovës paraqitet para qytetarëve dhe partnerëve ndërkombëtarë me rezultate të matshme në fushën e sundimit të ligjit, sigurisë dhe luftës kundër korrupsionit e krimit të organizuar.
Këto vlerësime ndërkombëtare janë dëshmi e përpjekjeve të përbashkëta të institucioneve shtetërore, organeve të zbatimit të ligjit, shoqërisë civile, mediave që ushtrojnë gazetari të pavarur e të përgjegjshme dhe qytetarëve që nuk pajtohen me korrupsionin, por njëkohësisht kujtesë se lufta kundër korrupsionit nuk përfundon me një raport apo indeks. Integriteti, transparenca dhe llogaridhënia duhet të jenë standard i përditshëm në çdo institucion publik dhe në çdo vendimmarrje që prek interesin e qytetarëve.
Në vitin 2021 kemi premtuar një luftë të pakompromis kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar. Rezultatet e arritura në indekset ndërkombëtare të sigurisë, sundimit të ligjit dhe perceptimit të korrupsionit dëshmojnë se kjo betejë po jep efekt, çdo ditë dhe në çdo nivel të qeverisjes, duke forcuar mekanizmat e parandalimit, hetimit dhe ndëshkimit të tij, duke garantuar se askush nuk qëndron mbi ligjin në Republikën e Kosovës.
Ministri Blendi Gonxhja ka dhënë lajmin e mirë se Lahuta është përfshirë zyrtarisht në pasurinë botërore të trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s në listën për nevojë urgjente mbrojtje.
Në një postim në rrjetet sociale, Gonxhja shkruan Shqipëria mbetet e angazhuar për të ruajtur, promovuar dhe fuqizuar këtë pasuri të rrallë kulturore, duke mbajtur të hapur edhe bashkëpunimin e ardhshëm me Kosovën!
Postimi i plotë:
Një nga thesaret më të çmuara të identitetit kulturor, arti i të luajturit, të kënduarit dhe bërjes së lahutës, është përfshirë zyrtarisht në pasurinë botërore të trashëgimisë kulturore jomateriale të UNESCO-s në listën për nevojë urgente mbrojtje.
Arti i të kënduarit, të luajturit dhe bërja e lahutës përfaqësojnë një element thelbësore të identitetit në hapësirën shqiptare rurale të kultivuar ndër shekuj në krahinat veriore dhe përtej që nga Malësia e Madhe, Dukagjini, Malësia e Gjakovës, Rugova, Drenica, Plava dhe Gucia. Eposi i Kreshnikëve dhe balada të traditës shqiptare veriore, në duart e lahutarit kanë shprehur në shekuj virtytet e trimërisë, qëndresës, nderit, besës dhe mikpritjes.
Ky sukses është rezultat i një procesi të gjatë, kërkimor të udhëhequr nga grupi i studiuesve: Vaso Tole, Shaban Sinani, Rigers Halili, Armanda Hysa dhe Susane Ogge.
Puna e tyre, së bashku me sesionet komunitare dhe kërkimet në terren, finalizoi një dosje të standardeve më të larta të UNESCO-s, e dorëzuar në mars 2024.
Procesi u mbështet nga Ministria e Kulturës në bashkëpunim me Fondacionin Shqiptaro-Amerikan për Zhvillim (AADF), në kuadër të marrëveshjes për përgatitjen e dosjeve të trashëgimisë jomateriale shqiptare.
Shqipëria mbetet e angazhuar për të ruajtur, promovuar dhe fuqizuar këtë pasuri të rrallë kulturore, duke mbajtur të hapur edhe bashkëpunimin e ardhshëm me Kosovën! bw
Të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnë se mijëra punonjës të administratës morën lejet vjetore për t’u angazhuar në fushatë zgjedhore gjatë muajve janar -prill 2025 për t’i dhënë Partisë Socialiste në pushtet avantazhin e fitores.
Mëngjesin e 20 janarit 2025, në telefonin e një zyrtari vendor të një bashkie në jug të vendit mbërriti një mesazh nga eprori i tij. “Duhet që të marrësh lejen vjetore, do angazohemi në fushatë,” udhëzonte ai.
Punonjësi, i cili zgjodhi të identifikohej me emrin Alban, kërkoi një ditë më vonë lejen vjetore, por në të vërtetë nuk pushoi.
Në vend të punës së tij të zakonshme në zyrë, Albani* zbriti në terren për të mbledhur të dhëna mbi votuesit dhe përkatësinë e tyre politike në ndihmë të shtabeve elektorale të Partisë Socialiste, që kishin ndezur tashmë motorrët e fushatës për zgjedhjet parlamentare të 11 majit.
Ai e përshkruan punën e tij në fushatë si “krehje të listës së zgjedhësve”.
“Puna jonë ishte shumë e qartë, në zyrat elektorale të PS filtronim të gjitha listat e zgjedhësve. Kemi analizuar çdo emër dhe kemi bërë ndarjet përkatëse, ku në 11 maj ishim të qetë për çdo qytetar që paraqitej në qendrën e votimit,” tha zyrtari lokal në kushtet e anonimatit.
Ai nuk ishte i vetmi.
Të dhënat e siguruara nga BIRN përmes ligjit për të drejtën e informimit tregojnë se mijëra punonjës të administratës publike në pushtetin qendror dhe lokal morën lejet vjetore në periudhën janar – prill 2025; periudhë e cila përkon me fushatën elektorale në terren për zgjedhjet parlamentare të 11 majit.
Krahasuar me vitin jozgjedhor 2024, numri i lejeve vjetore u rrit me gati 40% në shumicën e bashkive kryesore dhe institucioneve të tjera qendrore – shifra që, sipas ekspertëve, pasqyrojnë përdorimin e gjerë të nëpunësve publikë në mbledhjen e votave.
“Burimet shtetërore janë përdorur vazhdimisht, por tashmë ato janë kthyer në normalitet dhe kjo përbën shqetësim kryesor dhe ndryshim nga zgjedhjet e viteve përpara 2009,” thotë Afrim Krasniqi, drejtori i Institutit të Studimeve Politike me qendër në Tiranë.
“Ndikimi është statistikor në vota dhe përmbajtësor në cilësinë e politikës dhe parlamentit,” shtoi ai.
Fluksi i lejeve vjetore
Përgjatë viteve zgjedhore, punonjësit e administratës publike në Shqipëri njëherazi pësojnë dhe ushtrojnë presion për të mbledhur vota në favor të partisë në pushtet. Sipas raportit të OSBE-ODIHR për zgjedhjet e 11 majit, Partia Socialiste e kryeministrit Edi Rama përfitoi avantazhe të padrejta nga përdorimi i gjerë i burimeve publike si dhe nga presioni mbi votuesit, veçanërisht ndaj punonjësve të administratës publike.
Misionet vëzhguese morën gjithashtu raporte të shumta që pretendonin presion mbi punonjësit bashkiakë nga eprorët e tyre për të mbështetur ose marrë pjesë në fushatën e Partisë Socialiste. Shqetësime u ngritën gjithashtu në lidhje me ndikimin e rrjeteve të patronazhit në të gjithë vendin, të përdorura si leva për të siguruar vota në kundërshtim me standardet ndërkombëtare të zgjedhjeve.
Për të dokumentuar përfshirjen e administratës publike në periudhën parazgjedhore, BIRN kërkoi përmes ligjit për të drejtën e informimit të dhëna statistikore nga ministritë dhe bashkitë kryesore të vendit mbi numrin e lejeve vjetore të dhëna në periudhën janar- prill 2025 dhe e krahasoi atë me të njëjtën periudhë të viteve 2023 dhe 2024.
Nga 20 institucione qendrore dhe lokale që iu përgjigjën kërkesave, në periudhën janar-prill 2025 kishin përfituar lejen vjetore 5673 punonjës ose 40% më shumë krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit 2024. Bashkia e Tiranës kryeson më një rritje prej 30 për qind të lejeve vjetore krahasuar me të njëjtën periudhë të vitit të kaluar, e ndjekur nga Ministria e Inovacionit dhe Kulturës dhe ajo e Mjedisit.
Të dhënat e mbledhura nga BIRN tregojnë gjithashtu se brenda institucioneve, numri i lejeve vjetore të dhëna në periudhën janar- prill 2025 varion nga 5 për qind në 33 për qind të stafit për ministri të caktuara. Ndërkohë, në disa bashki të vendit, më shumë se gjysma e stafit ndodhej me leje vjetore në të njëjtën periudhë.
Institucioni më me pak leje vjetore rezulton të jetë Kuvendi i Shqipërisë, ndërkohë që Kryeministria refuzoi të vinte në dispozicion të dhënat duke pretenduar se nuk i disponon këto statistika.
Statistikat mbi lejet vjetore konfirmojnë angazhimin e Partisë Socialiste në zgjedhje disa muaj përpara fushatës zyrtare; ku trendi rritës fillon në janar dhe kulmon në muajt shkurt dhe mars 2025. Në të njëjtën linjë me statistikat, punonjës të administratës i thanë BIRN në kushtet e anonimatit se u detyruan të merrnin lejet vjetore në këto periudha edhe për shkak të angazhimit me shqiptarët e diasporës.
Drejtuesja e Shoqatës për Kulturë Demokratike, Gerta Meta i tha BIRN se angazhimi i punonjësve të administratës publike ka potencialin që të ndikojë ndjeshëm në procesin zgjedhor.
“Përdorimi i administratës për fushatë deformon barazinë mes garuesve, krijon presion te punonjësit dhe te votuesit si dhe përdor burimet shtetërore për qëllime partiake,” tha Meta për BIRN.
“Ndikimi mund të ketë qenë i rëndësishëm, sidomos në zona ku administrata publike ka kënd të gjerë kontakti me komunitetin,” shtoi ajo.
Patronazhimi i diasporës
Ilustrim i votës së diasporës.
Në nisje të fushatës elektorale, kryeministri Edi Rama shpalli si objektiv elektoral marrjen e 900 mijë votave brenda dhe jashtë vendit. Ndonëse dukej e vështirë, matematika u thjeshtua në ndarje qarku.
Për të realizuar këtë objektiv, drejtuesit politikë të qarqeve i hodhën sytë nga diaspora që në nisje të procesit të regjistrimit të tyre. Në mbështetje të tyre, punonjësit e administratës u organizuan me grupe pune, të cilët udhëtuan kryesisht drejt Greqisë dhe Italisë për të angazhuar emigrantët shqiptarë në votime.
Përmes intervistave të veçanta, zyrtarë të administratës i thanë BIRN se e shfrytëzuan lejen vjetore për takime me shqiptarët në Greqi dhe Itali. Për të mbuluar shpenzimet, ata deklaruan se morën tollona karburanti me tepri.
“Më thanë merre lejen dhe shko në Greqi. Duhet të takosh disa njerëz tanët atje,’ kujton Mandi*, një tjetër zyrtar i pushtetit vendor.
“Kemi shkuar 3-4 herë në Greqi, për çdo udhëtim merrnin nga 400 litra tollona,” shtoi ai, duke theksuar se tollonat e naftës i shisnin për të siguruar para për qëndrimin.
Një tjetër zyrtar i angazhuar me votën e diasporës i tha BIRN në kushtet e anonimatit se kishte udhëtuar drejt Athinës në Greqi me lista votuesish dhe kontaktet e tyre, të siguruara nga të afërmit në Shqipëri.
Ai shtoi se kishte qëndruar për gati 3 javë në Athinë në janar të këtij viti, ku kishte marrë pjesë në ngritjen e zyrave elektorale dhe takimet me votuesit potencialë.
“Ngritën zyra në disa zona dhe me kontaktet e dhëna nga familjarët e tyre në Shqipëri arritëm t’i gjenim. Shkonim edhe në banesa ku i ndihmonim për t’u regjistruar në platformën e KQZ,” tha zyrtari i identifikuar me emrin Genti*.
“Ka qenë një punë kolosale, kemi punuar nga mëngjesi deri në darkë,” theksoi ai.
Depolitizimi i administratës
Politizimi i administratës publike dhe angazhimi i saj në mbushjen e hambarit të votave në favor të partisë në pushtet konsiderohet nga ekspertët e zgjedhjeve si një problem kyç që kërkon zgjidhje të menjëhershme.
“Për këtë nevojiten mjete ligjore dhe praktike,”, sugjeron Rigels Xhemollari nga organizata “Qëndresa Qytetare”.
Sipas tij, nevojiten ndërhyrje në legjislacionin zgjedhor me qëllim rritjen e sanksioneve për keqpërdorimin e postit publik si dhe zgjatjen e kohës së ndalimeve për përdorimin e burimeve publike në zgjedhje.
“OSBE në rekomandimet e saj, por edhe Qëndresa Qytetare kanë qenë në sinkron që këto rekomandime janë dy masa të menjëhershme që duhen marrë, “ theksoi ai.
Gerta Meta bie gjithashtu dakord se nevoja për ndryshim është emergjente dhe propozon rritje të sanksioneve. Por në një panoramë më të gjerë, Meta vlerëson se vetëm depolitizimi real i administratës publike do të zhdukë fenomene të tilla të ndikimit mbi një proces të lirë dhe të drejtë elektoral.
“Depolitizim real i administratës publike përmes rekrutimit me meritë dhe jo me lidhje partiake; forcim i kontrollit institucional nga KQZ, Avokati i Popullit dhe organet e auditimit si dhe mbrojtje efektive për sinjalizuesit që denoncojnë presion politik ose abuzim me detyrën,” renditi Meta për BIRN.
Për politologun Afrim Krasniqi, tashmë nuk kemi të bëjmë vetëm me një problem të administrimit zgjedhor, por me një krizë politike që ndikon në demokracinë e vendit. Ai sugjeron se Shqipëria nuk ka nevojë që t’i hedhë sytë larg, por mjafton të ndjekë shembullin e Kosovës për të përmirësuar standardet e saj të zgjedhjeve.
“Për shembull në Kosovë, nëse një zyrtar publik i administratës përfshihet në shkelje ligjore, krahas masës financiare dhe penale humbet të drejtën e karrierës në profesion për disa vite, pra merr penalizim direkt, të matshëm dhe të menjëhershëm,” tha Krasniqi.
Ai sugjeron gjithashtu që për të minimizuar abuzimet, nevojitet që përgjegjësia ligjore të shtrihet deri te titullarët e institucioneve publike, pasi sipas Krasniqit, janë ata që udhëzojnë përdorimin e burimeve shtetërore, që kryejnë emërime apo shkarkime me natyrë elektorale apo fryjnë administratën në kohë zgjedhjesh.
“Titullarët as paguajnë, as penalizohen çka tregon se sistemi është i deformuar…,” përfundoi Krasniqi./ BIRN
Voal.ch e huazoi nga Top Channel intervistën e Ambasadorit Cristopher Hill, në një rrëfim për “Exclusive”, program i drejtuar nga gazetarja Kristi Gongo. Ambasadori Hill tregon kohën kur mbërriti për herë të parë në vendin tonë në verën e vitit ’91, vendosjen në Hotel Dajti deri në hapjen e Ambasadës së SHBA me 1 tetor 1991 pas mbylljes në 1946, takimet dhe kontaktet e para, figurat e politikës të asaj kohe. Gazetarja i bëri edhe pyetjen në lidhje me arrestimin e Fatos Nanos. “Pas mbylljes, Shqipëria u shndërrua në Korenë e Veriut të Europës, ishte një diktaturë staliniste, thotë Ambasadori Hill. Ndërsa rreth arrestimit të Fatos Nanos, ai thotë se pretendime të tilla janë deklarata antiamerikane”.
Një nga pyetjet që i drejtoi gazetarja ishte :
-Pas fitores së PD ne zgjedhjet e ’92, një vit me vonë, lideri i opozitës, Fatos Nano u burgos dhe ekziston një narrativë që kjo u bë me lejen e SHBA-së?
Hill: Jo, aspak. Mund të them me siguri sepse isha këtu deri në verën e vitit 1993, dhe ju tregoj personalisht se kjo është 100% gënjeshtër. E kam fjalën, unë isha këtu. Dhe kurrë nuk kam dëgjuar për një rast në Europë, sigurisht jo, por askund, që ambasadori amerikan të thotë: ‘oh, vendoseni në burg.’ Nuk kam dëgjuar kurrë diçka të tillë. Dhe e di që është njëfarë legjende këtu, por thjesht nuk e pranoj që ka ndodhur ndonjëherë.
-Pra ju nuk autorizuat arrestimin e Nanos?
Hill: Jo, jo, nuk ka asgjë të bëjë me ne. Sigurisht që jo. Edhe pse pas largimit tim nga Shqipëria nuk mund të them nëse dikush ishte i përfshirë, por dyshoj. Me të vërtetë dyshoj. Mendoj se ishte e përshtatshme për disa njerëz të thonin: ‘oh, ai është në burg për shkak të amerikanëve,’ por kjo është më shumë një deklaratë anti-amerikane sesa diçka tjetër.
Më 3 dhjetor, Agjencia Telegrafike Shqiptare pyeti në një titull të publikuar në faqen e parë të saj në internet: “A do të bëhet realitet profecia e Baba Vangës që mund të ndryshojë botën në vitin 2026?”. Përgjigja është e thjeshtë: Jo!
Edhe pse nuk ekziston asnjë provë që Baba Vanga, një mistike bullgare me emrin Vangeliya Pandeva Gushterova, të ketë bërë ndonjë parashikim të shkruar gjatë jetës së saj, në mediat shqiptare, përfshi edhe ato publike, gjen me dhjetëra artikuj për profecitë e supozuara të saj.
Këto teori konspirative qarkullojnë vit pas viti, përgjithësisht të përkthyera nga media tabloide dhe pa asnjë kontroll editorial.
Publikimet që citojnë Baba Vangën janë të mbushura me paralajmërime për katastrofa; takimin e shumëpritur me alienët; profeci për zhdukjen e Europës dhe rëniën e botës nën sundimin e Vladimir Putinit.
Studiuesit i shikojnë raportime të tilla si pjesë të fushatave dezinformuese apo narrativash të rreme, të cilat lidhen sipas tyre, në një mënyrë ose tjetër me propagandën e shpërndarë nga Kremlini.
Erlis Çela, studiues i medias dhe komunikimit, vëren ndotje masive të informacionit përmes dezinformimit të maskuar si kuriozitet, një fenomen sipas tij i rrezikshëm.
“Ky rrezik ka të bëjë me faktin se profecitë mistike dhe narrativat apokaliptike, të cilat i serviren publikut si lajme, përdoren shpesh si instrument për përhapjen e propagandës,” tha Çela për BIRN.
Edhe Viola Keta, eksperte e verifikimit të fakteve, i sheh këto publikime si pjesë agjendash.
“Lajme të tilla, me personazhe të veshur me misticizëm, spekulime dhe të pavërteta, duke shfrytëzuar emocionalitetin e njerëzve dhe që përhapen në mënyrë të përsëritur, sidomos në prag të eventeve me interes global, me shumë shanse janë pjesë e agjendave që kërkojnë destabilitet dhe konfuzion,” theksoi Keta.
“E vërteta” sipas Baba Vangës
Vangeliya Pandeva Gushterova [1911-1996], e njohur ndryshe si Baba Vanga ishte një mistike dhe shëruese e verbër bullgare, e cila gjatë regjimit komunist u instrumentalizua nga shteti dhe me gjasë, dyshohet se u përdor nga shërbimet sekrete përmes Institutit të Sugjestologjisë.
Ajo njihet edhe për shkak të lidhjes me Lyudmila Zhivkovën, vajzën e diktatorit bullgar Todor Zhivkov. Në vitet ’80, Vanga priste vizitorë edhe nga udhëheqës të Bashkimit Sovjetik dhe takimet e saj menaxhoheshin deri në detaje nga shteti, i cili merrte edhe një tarifë simbolike nga vizitorët.
Kjo ka ngjallur spekulime, por fakti është që për parashikimet që ndante me vizitorët ajo merrte një rrogë nga regjimi i Zhivkovit.
Edhe pse sot njihet globalisht për parashikime gjeopolitike dhe apokaliptike, mbesa e saj, Krasimira Stoyanova, burimi më i besueshëm biografik rreth Vangës, shkroi se në realitet ajo jepte kryesisht këshilla personale shëndetësore dhe nuk ka lënë asnjë profeci të shkruar. Ajo jetoi pjesën më të madhe të jetës së saj në zonën e Rupites në malet Kozhuh të Bullgarisë dhe vdiq në Sofje më 11 gusht 1996.
Shumica e parashikimeve që i atribuohen vit pas viti besohet se janë trillime të mëvonshme, prej individësh, interpretuesish, prej tabloidëve dhe me raste edhe prej propagandës ruse, të cilat përdorin emrin e saj për të përhapur dezinformim dhe frikë.
Studimi akademik “Mediums, Media, and Mediated ‘Post’-Truth: Baba Vanga in the Russian Imagination” (Mediumët, Media dhe ‘Post’-e Vërteta e Ndërmjetësuar: Baba Vanga në Imagjinatën Ruse) nga Mary Neuburger dhe Adam Hanzel nga Universiteti i Teksasit në Austin, ilustron se si figura e Baba Vangës po përdoret për propagandë dhe për të krijuar narrativa pro-ruse.
Studiuesit thonë se “në të shumtën e rasteve, “e vërteta” sipas Vangës është e dobishme për regjimin e Putinit” dhe vënë në dukje se shpesh “profecitë” vijnë nga media afër pushtetit, por ato mund të jenë edhe shpikje sporadike që besohen masivisht për shkak të statusit të Vangës.
Ndërsa vënë në dukje se kjo nuk është diçka e kontrolluar direkt nga Kremlini, pasi kushdo mund të prodhojë një profeci të re në emër të Vangës, studiuesit theksojnë se ajo i shkon për shtat regjimit, sidomos kur parashikohen suksese të mundshme të presidentit Putin.
Bitter Ëinter, një revistë e publikuar në Torino që shkruan për të drejtat e njeriut dhe liritë fetare, shpjegon se në fakt Baba Vanga ishte e njohur në Bullgari jo për parashikimet gjeopolitike, por për këshillat për shëndetin e atyre që shkonin ta vizitonin. Pak a shumë si ata që “lexojnë” filxhanin e kafesë apo pëllëmbën e dorës.
Megjithatë, revista vë në dukje se media në Rusi si “Komsomolskaya Pravda”, një gazetë pranë regjimit, e përsërisin herë pas here “profecinë” e “Putinit që kontrollon botën”. Profecia fillimisht shoqëroi fitoren e Putinit në zgjedhjet e vitit 2018 (diçka krejtësisht e pritshme) dhe u ripublikua në vitin 2022 për të inkurajuar pushtimin e Ukrainës.
Zakonisht ky “parashikim” dhe ato që sinjalizojnë fundin e Perëndimit, për t’u bërë të përtypshme, shoqërohen me informacione shtesë mbi arritjet në shkencë, motin e keq dhe katastrofa natyrore në pjesë të ndryshme të botës.
Një studim i BIRN i vitit 2024 mbi “Shpërndarjen e narrativave dezinformuese kundër NATO-s dhe BE-së nga aktorë kundërshtarë në median shqiptare” gjeti se Vanga dhe misticizmi rreth saj ishte një prej mënyrave se si narrativat pro Putin dhe kundër BE apo NATO përfundonin te lexuesi shqiptar.
“Megjithëse një figurë jo politike, parashikimet e Baba Vangës shpesh përdoren nga mediat konspirative dhe dezinformuese për të përforcuar narrativa të caktuara edhe kundër NATO-s dhe BE-së”, thuhet në studim.
Laundromat për lajme të rreme
Pavarësisht se profecitë përgënjeshtrohen vit pas viti, mediat në shqip duke ndjekur përgjithësisht verbërisht tabloidët britanikë, i riprodhojnë ato pa asnjë ndryshim. Kështu, “profecia” se Europa do marrë fund në vitin 2024 dhe më pas në vitin 2025, ndahen nga të njëjtat media pa reflektuar.
Mes mediave që i publikojnë profecitë e Baba Vangës janë edhe televizione kombëtare si Top-Channel apo TV Klan, të cilat i përkthejnë përgjithësisht nga Daily Mail. Materiale të ngjashme gjen edhe në media të tjera të njohura në vend si Euroneës, Panorama, Shqiptarja.com.
Të maskuara si kuriozitete, këto tekste me tituj “click-bait” për fundin e botës dhe katastrofa apo mrekulli, bëhen jashtëzakonisht virale afër fundit të çdo viti. Për të qenë të besueshëm, artikujt shoqërohen me “parashikime të suksesshme”, edhe pse askush nuk është në gjendje t’i verifikojë ato.
Kjo formë e ripublikimit njihet si laundromat i lajmeve të rreme. Procesi fillon kryesisht me një burim anonim në rrjete sociale, përcillet në tabloide dhe mbërrin copy-paste në media në Shqipëri, përfshi agjenci publike që nuk kanë nevojë për “click-bait” pasi paguhen nga buxheti i shtetit dhe jo nga reklamat.
“Për fat të keq konstatoj se këto lloj lajmesh janë bërë rutinë në media shqiptare. Shumë prej portaleve nuk janë të interesuara për të filtruar narrativat propagandistike që kamuflohen në këto publikime,” tha Erlis Çela.
“Për mua është tepër shqetësues fakti që një media publike, e cila mbështetet nga taksapaguesit dhe nuk funksionon me logjikën e medias komerciale, publikon lajme që synojnë të nxisin klikimet dhe që nuk kanë asnjë fakt të verifikuar,” shtoi ai.
Pavarësisht mungesës së burimeve reale, madje në mungesë totale të burimit të “profecisë”, referenca nga njëra media në tjetrën rrezikon të shihet nga publiku si informacion i besueshëm.
Sipas Ketës, lexuesit e kanë gjithnjë e më të vështirë që të dallojnë informacionin real mes numrit të madh të publikimeve spekulative.
“Tjetër gjë e rëndësishme, sa i ndërgjegjshëm është publiku se media nga e cila është marrë ky lajm, njihet për lajme spekulative dhe sensacionale dhe me një qasje antiemigracion, që lidhet më tutje me politikën që frymëzon këtë qasje,” përfundoi Keta.
“LOJA E KIM FILBIT NË ZGJEDHJEN E AVOKATIT TË POPULLIT”- REAGIM I SHOQËRISË CIVILE DREJTUAR PARLAMENTIT DHE TRUPIT DIPLOMATIK TË AKREDITUAR NË SHQIPËRI!
Grupi i të Drejtave dhe Lirive të Njeriut, Qendra e Traumës dhe Torturës, Unioni Mbarkombëtar Integrimit të Burgosurve dhe të Përndjekurve Politikë të Shqipërisë, Shoqata Kombëtare e ish Kulakëve të Shqipërisë që në vitin 2022 i kan paraqitur Kuvendit të Shqipërisë për të drejtuar Avokatin e Popullit, që në fokus ka “Të Drejtat dhe Liritë e Njeriut” një Personalitet antikomuniste, Misionar i Dokumentimit dhe dënimit të krimeve të komunizmit, Përçues i paqes dhe jo urretjes, Zë i pa ndalur në mbrotje të drejtave dhe lirive të Njeriut për shtresën antikomuniste që përfaqëson 40% të popullit shqiptar, Zotin Besim NDREGJONI! Ne si Shoqëri Civile, Kulakët, të Burgosurit dhe të Përndjekurit Politik jemi tepër të shqetësuar që mbas tre dekadash akoma hezitohet nga politika për promovimin e kanditaturve antikomuniste që i demokratizojnë institucjonet dhe nuk i politizojnë ato!
Ju sjellim në vëmendje Partive politike që përfaqësohen në Kuvend, Proklomatën e Presidentit të SHBA Donald Tramp që para një muaj 2-8 nëndor “ Shpalli Javën antikomuniste në vendin e tij, ku ai Shtet nuk kishte kaluar diktaturë komuniste, por në nderim të mbi 100.000 mijlon viktimave që kishte kaluar europa nga kjo diktaturë, shprehu mirënjohjen dhe nderimin, dhe u bëri thirrje të gjitha botës të e dënonin këtë doktrine të keqe siç e dënon Amerika, Ai paralajmëron se pamvarësisht përfundimit të luftës së ftohtë, ideologjitë që kufizojnë liritë individuale vazhdojnë të rishfaqen në forma të reja. Proklomata përfundon me angazhimin që Shtetet e Bashkuara do të vazhdojnë të mbrojnë të drejtën për”Jetë, liri dhe kërkim të lumturisë” duke e vendosur komunizmin në koshin e historisë, shprehet Presidenti Tramp! Ai bashkoheni Ju deputetë të Kuvendit të Shqipërisë, kësaj proklamante që nderon antikomunista të përndjekur politikë të Shqipërisë dhe nderon viktimat e komunizmit! I vetmi vend në Europë që si ka dënuar krimet e komunizmit me ligj! Shpresojmë se Partia Socialiste dhe Partia Demokratike duhet të shprehin solidarizimin me proklamatën e Presidentit Tramp në nderim të sakrificave të shqiptarve antikomunist, përndryshe çdo heshtje, apo mos reagim ju ban lojtarë të ideologjisë komuniste!
Vendimi për të kandituar Zotin Ndregjoni na buron nga veprimtaria e tije 35 vjeçare, si përfaqësues i 40% të shqiptarve që i mbijetuan diktaturës, dhe përjetuan vuatje të rënda e padrejtsi dhe detyrimin moral se ky do të jetë Zëri i tyre në institucjonet kushtetuese.
Gjatë legjislaturës së kaluara shumica nuk e kaloi në votim me pretekstin të bëjmë marrveshje,me PD. Ky mosveprim përbënte shkelje të hapur të ligjit për zgjedhjen e Avokatit të Popullit!
Në diktaturë familja e tij pësoi përndjekje makabre të krimeve të komunizmit, me pushkatime, me burgime, me mbytje ne hetusi, e kishte të ndaluar të votohej si Armik i partisë komuniste, historia u përsërit në Kuvendin e Shqipërisë, në 2025 ju ndalua votimi si përfaqësues real antikomunist i përndjekur politikë mbas tre dekadash! I bëjmë me dije Kuvendit të Shqipërisë është i vetmi kanditatë që ka zbatuar ligjin për etapat e zgjedhjes, mbasi plotësoi kriteret priti vendimin e komisionit të ligjeve me 17 nëndor 2025 dhe me 18 nëndor 2025 dorzoi mbështetjen e 28 deputetëve të tre grupeve parlamentare të opozitës për tu votuar në seancë plenare!
Ne besojmë se Avokati i popullit duhet të qëndroi i pamvarun nga çdo ndikim politikë, i lirë nga interesat e pushtetit , apo opozitës të udhëhiqet vetëm nga ligji dhe nga ndërgjegja njerzore. Ky është kanditati i jonë! Sepse vendimet që shkelin Kushtetutën nuk janë veprime politike-janë padrejtsi që godasin qytetarin dhe shpirtin e shtetit të së drejtës. Ne i sigurojmë shqiptarët se Zoti Ndregjoni si Avokat Populli, qëndron mbi interesat politike, që flet me forcën e ligjit çdo padrejtsie dhe që përfaqëson zërin e qytetarit të zakonshëm përballë pushtetit!
I drejtohemi Partisë Socialiste si mazhornancë, Partisë Demokratike si Opozitë, “Lereni lojën e Kim Filbit të viteve 50 kundra shqiptarve antikomunistë që vriteshin në pabesi të kësaj loje, se deshën një Shqipëri demokratike europiane, mos bani dhe Ju lojën e “Kim Filbit” ndaj kanditaturës përfaqësuese e antikomunizmit të përndjekur politikë nga diktatura në Shqipëri Zotit Besim Ndregjoni!
Shoqëria shqiptare ka nevojë për paqe dhe gjithëpërfshirjen në ndërtimin e shtetit të së drejtës! Votimi për Avokat Populli i Dr. Besim Ndregjonit ju ban krenar përpara shqiptarve.
(5 Dhjetori Dita Ndërkombëtare e Vullnetarizmit, por edhe Dita e Tokës Bujqësore)
Fjala “vullnetarizëm” në mesazhet e shkallëzuara të përfaqësuesve të shtetit dhe politikanëve u përdor dhe u shfrytëzua sipas interesave ideologjike të pushtetit dhe jo për thelbin e përmbajtjes që kjo fjalë ka në traditën dhe në kulturën shqiptare. Të ndodhurit pranë në rast ndihme dhe nevoje është përdorur kaq keq ideologjikisht dhe politikisht në 70-80 vitet e fundit sa që në më pak se dy dhjetëvjeçarët e parë të tranzicionit shqiptarët shijuan skajet e lirisë pa e kuptuar se në këta dy dhjetëvjeçarët e fundit prirjet globaliste i kanë bërë ata/ato të jenë vunerabël ( fizikisht dhe emocionalisht të plagosur ), ku 40% popullsisë së emigruar të tregon se vendi ka mbetur pa rini dhe se varfëria që sundon mbi marrëdhënien me pronën private kusht i mirëqenies janë zëvendësuar me lëmoshën e qeverisë që i kërdis qytetarët me taksa në rritje.
Por ashtu sikurse edhe titulli paraqet renditjen në veprimtarinë e ditës nga poshtë-lartë, pra nga kryetari i Bashkisë Shkodër Beci, tek SH.T.Z presidenti Begaj dhe për nga influencat tek kreu kryeministri Rama formaliteti i veprimtarive dhe mesazheve ishte plotësisht i ngjashëm.
Kryetari i Bashkisë Shkodër, Beci zbret në Velipojë për pastrimin e plazhit Në Ditën Ndërkombëtare të Vullnetarizmit, 800 të rinj kanë zbritur në terren për t’iu bashkuar aksionit të madh për pastrimin e plazhit të Velipojës ku modeli “jo thjesht pastrim, por vetëdije, model dhe frymë” i 800 të rinjve shkodranë që ndërpresin ditën e shkollës dhe marrin një kanotjere, doreza dhe thasë plastikë për një punë të detyruar, mbledhjen e mbeturinave që përmbytjet kanë mbushur bregdetin prej shpëlarjes së lumenjve.
Çfarë vetëdije, modeli apo fryme sjell propaganda e globalistit Beci kur gjithë vitin ky ndërgjegjësim dhe punë pastruese nuk bëhet në qytetin e tij?
Për të krahasuar edhe përgjigjen ndaj emergjencës, mund të thuhet se Shkodrës ju desh ditë më pas se qytetet bregdetare të Malit të Zi dhe Kroacisë e pastruan vijën bregdetare të tyre nga mbeturinat shqiptare. Një tregues ndihme dhe shembull i sjelljes ndaj ‘kojshisë jugor’, konkret dhe jo vullnetarizues. Se po të ishte për t’i treguar vendin, komshiu i egër apo dikush tjetër më gjakftohtë do t’i mblidhte të gjitha mbeturinat, do t’i peshonte dhe do t’i jepte Becit faturën, vlerën dhe shpenzimet qoftë të përpunimit apo edhe të incenerimit, teknologji dhe metoda kujdesi mjedisor që Bashkisë së Shkodrës i kanë mbetur vetëm në letra dhe orientimet e ideologjisë rilindëse.
Mbi të njëjtën kornizë, por me renditje të ndryshme vjen postimi/lajm nga presidenti SHTZ Begaj:-“Kjo ditë është një mundësi për të shprehur nderimin tim për të gjithë vullnetarët që shërbejnë pa kushte për komunitetin. Ju jeni shtylla morale që mban gjallë angazhimin vullnetar, social dhe solidaritetin. Respekt dhe mirënjohje çdo nisme që fuqizon komunitetin dhe u qëndron pranë qytetarëve. Vazhdoni me kurajë! Shqipëria ka nevojë për zemrën dhe kontributin tuaj sot dhe çdo ditë”.
Të dy lajmet me kujdes duan të nënvizojnë shtysën globaliste se në botë ka rreth 1 miliardë vullnetarë dhe se; ‘… rreth 70% e përbëjnë vullnetarët joformalë, duke ndihmuar drejtpërdrejt njerëzit në komunitetet e tyre, ndërsa 30% angazhohen përmes organizatave formale’.
Përsa kërkon të zbërthesh qoftë edhe atë ndjesi qytetare të pa imponuar nga sloganet e pushtetit dhe të politikës se çfarë mund të bëjnë me vullnet të lirë njerëzit, goditja finale vjen nga kreu i ekzekutivit Rama i cili thuajse ka dalë së fundi jashtë etikës dhe raporteve diplomatike me SHBA-në gjen rastin t’i tërheqë vëmendjen aleancës kur thumbon e ndreq njëkohësisht me përkufizimin e tij përsa i përket ditës Ndërkombëtare të Vullnetarizmit në veprimtarinë “Një Fundjavë Ndryshe”.
Rama në çelje të thënies shprehet:“Ishte një moment kur Amerika i la pas, duke tërhequr me vete gjithë NATO-n. Të gjithë ata të cilët i kishte nxjerrë nga errësira me një premtim të madh, me premtimin se me ardhjen e Amerikës dhe NATO-s në Afganistan gjithçka do të ndryshonte në jetën e tyre”.
A nuk është ky një moment vetëmburrjeje edhe duke qenë një vend aleat i NATO-s të dalësh tani në pah duke luajtur rolin e strategut kur në atë kohë ekzistonte një frymë konkrete kritike për mënyrën e tërheqjes nga Afganistani, por administrata e ish presidentit Baiden veproi me lëshimin e terrenit si i mundur ndaj Talibanëve.?
Por po në vazhdim thekson edhe vlerat e asaj shoqërie si amerika ku:-“…Dhe përnjëherë, sa hap e mbyll sytë, gjithçka mbaroi për ata njerëz. Aty unë kam parë një Amerikë tjetër. Kam kuptuar forcën e jashtëzakonshme të atij vendi, kur njerëz nga më të ndryshmit, që në jetën e tyre të përditshme jetojnë në kampe të ndryshme, siç jeni ju këtu sot, u bënë bashkë. Dhe vinin telefonata të çuditshme, kërkonin ndihmë, kërkonin ndihmë këtu nga Shqipëria, sepse ne u bëmë i vetmi vend që hapi dyert për afganët, të cilët, për ta thënë deri në fund, ishin shumë myslimanë për të qenë të mirëpritur në shumë vende të tjera të NATO-s, ose nuk ishin aq barrë sa duhej”.
Pra është vërtetë një amerikë tjetër, që jo vetëm e njeh ndihmën, humanizmin liritë dhe të drejtat e njeriut, por edhe u del atyre në mbrojtje kur ato shkelen. Janë po SHBA-të që po theksojnë raportet mes emigracionit të ligjshëm ndaj atij të paligjshëm, do të jenë mburoja e qytetërimit modern dhe demokracisë. Në këtë drejtim pushteti i Ramës në Shqipëri ka treguar në disa raste se investon dhe blen influenca të përkohshme të rrezikshme për vendin dhe rajonin.
Në pjesën e fundit ku duke u vetë lavdëruar se :-“Ndërkohë që ne e bëmë këtë akt dhe shumë të tjerë u përfshinë bashkë me shtetin, pikërisht për atë që thashë më parë, sepse tek ata që papritur e kuptuan se kishin mbetur në mëshirën e një turme vrasësish, ne pamë pasqyrën ku reflektohej shpirti ynë. Dhe shpirti ynë, pavarësisht se jemi ndër vendet më të vogla dhe më pak të pasura të NATO-s, nuk mund të ishte më i vogël se shpirti i atyre që mund të jenë më të pasur e më të mëdhenj se ne”, ne mund të zbërthejmë synimet e Ramës për t’ju afruar butë zhurmës së lajmeve të fundit që po qarkullojnë se Shqipëria mund të shndërrohet në një pikë të nxehtë me një ose disa vatra të tjera të reja për imigrimin, qendra pritëse të emigrantëve. Shqipëria është një vend i vogël anëtar i NATO-s, por e vërteta është se Shqipëria nuk është “një nga vendet më pak të pasura të NATO-s”, por më i varfëri dhe më i rrënuari ekonomikisht në këto dhjetë vitet e fundit, i goditur në pluralizëm dhe liritë e ideve dhe të politikës, i kompromentuar nga agjendat përfituese globaliste dhe fatkeqësisht me një popullsi të mplakur pasi rinia dhe pjesa më vitale popullsisë, 1/3 e saj janë larguar për të siguruar një jetë më të mirë dhe mirëqenie në botë.
Të gjithë këta shembuj duken të përsëritur në qëndrimet e arsyeshme reale dhe të opozitës, por kurrë asnjëherë në mediat pranë qeverisë dhe propagandën e saj e cila edhe një ditë të thjeshtë ndërgjegjësuese për ‘vullnetarizmin’ e politizon.
Përse po këta shtetarë dhe politikanë nuk dalin edhe me një cilësim për “Ditën e Botërore të Tokës”?
I tillë ishte edhe ky 5 Dhjetor.
Por kjo as nuk mund të thuhet e jo më të ndodhë(!)
Shqipëria renditet nga fundi, por me të gjitha grup kapitujt e hapur për në BE, madje në 2030-ën për elitën e rilindësve socialistë.
Edhe 100 mijë hektarë sipërfaqe publike e deklaruar e hapur, zor se do të gjejë gjelbërim nga konkurrenca e ndërtimeve dhe sipërfaqet e betonizuara deri tani. Por nuk u tha ende se sa është vlerësimi i tokave dhe pyjeve të ndodhura në verë, i përmbytjeve nga reshjet në vjeshtë dhe dimër, dhe po kështu i erozionit dhe i humbjeve të reja të sipërfaqes së tokës në të korrat e vitit të ardhshëm. Një mungesë përgjegjësie dhe menaxhimi shtetëror që e ka lejuar korrupsionin të gërryej kudo. Pra fokusi i qeverisë është zona urbane qyteti, deri diku Parqet Natyrore dhe Turizmi për t’i shfrytëzuar, por kurrë se si Fshati, Bujqësia, Prodhimi Bujqësor e Blegtoral, sepse toka është lënë e djerrë që pjelloria e saj të mos vrasë xhepat e klientelës së qeverisë me çmimin e saj.
Kështu pra termi vullnetarizmit nga, tirret e shtjellohet në të gjitha ato forma vetëm e vetëm që e vërteta të humbasë e të mos thuhet.
Vullnetarizmi, pra kuptimi i asaj që askush ty nuk të detyron dhe je ti vetë që me ndërgjegje vepron, paraqitet edhe si një lëvizje. Pra ta kuptojmë thjeshtë që për mungesat apo mos mbajtjen e premtimeve nga qeveria, qytetarët me ndërgjegjen e tyre të protestojnë me lëvizjen e tyre. Kjo duhet të ndodhë sa më shpejtë dhe pandërpreje duke u fuqizuar sepse nga ana e pushtetit në vijimësi po shohim dhe po kuptojmë se propaganda e saj e kërkon vullnetarizmin kur i duhet, por jo të shohësh një veprim të vullnetshëm prej përfaqësuesve të saj ese kur, kapen nga drejtësia me abuzime financiare, përvetësime dhe shkelje të ligjit, dorëheqja si vullnet i mirë nuk ekziston.
Pa daljen e të vërtetës, shoqëria dhe qytetarët me dhe pa vullnet mund pajtohen me gjithshka, por jo kurrë me zhvillimin, mirëqenien dhe lirinë.
____________ *kanotjere/kanatjere– nga italishtja canottiera, veshje e hollë prej pambuku, pa mëngë e pa jakë, që vishet në trup.
6 Dhjetor, 2025
Unioni i Gazetarëve Shqiptarë Profesionistë të Diasporës (UGSHPD)
Verband Albanischer Berufsjournalisten der Diaspora (VABD)
Union of Professional Albanian Journalists of Diaspora (UPAJD)
L’Union des journalistes professionnels albanais de la diaspora (UJPAD)
Unione dei Giornalisti Professionisti Albanesi della Diaspora (UGPAD)
Më shumë se një e katërta e të rinjve shqiptarë gjenden në të 30-tat e tyre pa asnjë zanat, arsim profesional apo të lartë të përfunduar dhe për më tepër nuk janë në asnjë lloj pune.
Ky trend, që ka mbetur kokëfortë në dy dekadat e fundit, është pasqyra më e qartë se qeveritë dhe shoqëria nuk kanë arritur të edukojnë dhe formojnë të rinjtë së paku për të qenë të zotët e vetes.
Të gjendur në këtë situatë, shumica e të rinjve shqiptarë në grupmoshën 15–29 vjeç shohin emigrimin si zgjidhjen kryesore për jetën e tyre.
Megjithë përpjekjet, sistemi arsimor në vend nuk po mund të lidhet me nevojat e tregut të punës dhe cilësia e të nxënit ka pësuar ulje. Luhatjet në arsim dhe punësim e kanë çorientuar rininë, e cila, në vend që të reagojë dhe të kërkojë llogari, po zgjedh largimin.
Në 13 vite të rinjtë tkurren me 45%
Të dhënat e INSTAT tregojnë se në vitin 2024 në të gjithë vendin kishte vetëm 405 mijë të rinj të moshës 15–29 vjeç, ose 45 për qind më pak se në censin e vitit 2011.
Rënia e popullsisë së re në moshë më shumë sesa me lindjet më pak lidhet me emigracionin e lartë, që ka marrë përmasat e pandemisë në këtë grup-moshë. Numri i të rinjve ndërmjet dy censeve 2011–2023 ka rënë tre herë më shumë se popullsia e përgjithshme.
Në arsim, të dhënat e vitit 2024–2025 tregojnë se numri i nxënësve dhe studentëve po vazhdon të tkurret. Regjistrimet në sistemin parauniversitar kanë rënë, veçanërisht në arsimin 9-vjeçar, ndërsa edhe universitetet po përballen me më pak aplikime dhe më shumë braktisje.
Të dhënat zyrtare të INSTAT tregojnë se për periudhën 2020–2025, totali i nxënësve të regjistruar në të gjitha nivelet ka rënë me rreth 61 mijë, që përbën një tkurrje prej 10%. Ndërsa gjatë dekadës nga viti 2015 deri më 1 janar 2025, numri i nxënësve në arsimin parauniversitar ra me mbi 31%, ose 112 mijë më pak.
Kjo tkurrje demografike po bën që vendi të ketë gjithnjë e më pak të rinj që hyjnë në sistemin arsimor, më pak studentë që diplomohen dhe më pak fuqi punëtore të kualifikuar për të ardhmen.
Papunësi e lartë
Megjithatë, edhe ata që diplomohen ndeshen me sfida të mëdha në tregun e punës. Punësimi i të rinjve mbetet problematik, me nivele papunësie që luhaten rreth 22% për moshat 15–29 vjeç. Një tjetër fenomen shqetësues është papunësia mes të diplomuarve në universitet.
Pavarësisht viteve të studimit dhe investimeve të familjeve, rreth 15% e të rinjve me arsim të lartë rezultojnë të papunë. Kjo ndodh sepse universitetet prodhojnë më shumë specialistë në fusha si drejtësia, ekonomia dhe menaxhimi, ndërkohë që tregu kërkon profile teknike, inxhinierike, profesione të zanatit, turizëm dhe teknologji. Kjo mospërputhje shton nën-punësimin dhe detyron të rinjtë ose të punojnë jashtë profilit, ose të kërkojnë mundësi jashtë vendit.
Emigrimi si zgjidhje
Shqipëria kryeson me diferencë të madhe listën e 45 vendeve me përqindjen më të lartë të emigrantëve në raport me popullsinë në vitin 2023. Sipas vlerësimeve të Organizatës për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim (OECD), për çdo një mijë banorë në Shqipëri 22.1 ishin emigrantë në 38 vendet e OECD-së, një tregues që e vendos Shqipërinë shumë përpara vendeve të tjera si Rumania (12.7 emigrantë për 1000 banorë), Bullgaria (11.9) apo Kuba (10.6).
Ky nivel i lartë emigrimi nënkupton se gati një në çdo 4 shqiptarë ka emigruar jashtë vendit, duke reflektuar përmasat e jashtëzakonshme të lëvizjes demografike që ka prekur vendin tonë gjatë dekadës së fundit. Shumica e këtyre emigrantëve, mbi 80%, janë të rinj. Niveli i lartë i emigrimit është ndoshta pasqyra e pakënaqësisë sociale dhe ekonomike të brezit të ri.
Shqipëria ka hyrë në periudhën e fortë të emigrimit që prej viteve ’90, fenomen që në vend që të zbutet vetëm forcohet. Çdo vit largohet një numër i madh i të rinjve, kryesisht të kualifikuar, duke krijuar një humbje të madhe të kapitalit njerëzor.
Sipas raportimeve dhe vlerësimeve të fundit, Shqipëria është ndër vendet e Europës me normën më të lartë të largimeve të të rinjve në raport me popullsinë. Popullsia e të rinjve 0–29 vjeç është përgjysmuar brenda më pak se dy dekadave, një rënie dramatike me ndikim të thellë në ekonominë dhe strukturën sociale të vendit. Shkaku kryesor mbetet mungesa e perspektivës, pagat e ulëta, mundësi të pakta zhvillimi profesional, mosbesimi tek institucionet dhe tek e ardhmja.
1 në 4 të rinj rri kot
Të rinjtë në Shqipëri që nuk punojnë, nuk arsimohen dhe nuk trajnohen (NEET) paraqesin sot një nga sfidat më të mëdha sociale të vendit. Në vitin 2024, mbi 22% e të rinjve 15–29 vjeç nuk ishin as në punë, as në shkollë dhe as në arsim.
Në grupmoshën 15–24 vjeç, norma e NEET arrin në 21.3 për qind. Në grupmoshën 25–29 vjeç, situata përkeqësohet ndjeshëm, norma e NEET ngjitet në 31.1 për qind dhe përqindja e të rinjve që janë tërësisht inaktivë rritet dukshëm, sidomos mes grave.
Gjysma e të rinjve me arsim të ulët rezultojnë NEET deri në moshën 29 vjeç, dhe shumica e tyre janë inaktivë, jo thjesht të papunë. Rreth një e pesta e të gjithë NEET-ëve me arsim të ulët ende deklarojnë se kërkojnë punë, por pjesa më e madhe, 40 deri në 50 për qind, kanë braktisur çdo lidhje me tregun e punës ose arsimin. Edhe pse norma e braktisjes së hershme të shkollës ka rënë nga 17.4% në vitin 2021 në 13.5% në vitin 2023, furnizimi me të rinj të pashkolluar mbetet i lartë.
Në Shkodër, niveli i NEET-ëve është 22%, më i ulëti ndër qarqet e krahasuara. Tirana shfaq një nivel më të lartë në rang vendi me rreth 27%.
Të gjitha rajonet karakterizohen nga një problem i përhapur i papunësisë afatgjatë. Rreth 69 deri në 75 për qind e të rinjve që kërkojnë punë kanë më shumë se gjashtë muaj të papunë, duke treguar një shkëputje të thellë nga tregu i punës dhe një risk të lartë për të kaluar në inaktivitet.
Universitetet të zhytura në korrupsion
Qëndresa Qytetare ka analizuar se gjatë viteve 2021–2025, sipas prokurorive, janë akuzuar për korrupsion 50 pedagogë të universiteteve publike. Nga analiza rastet e korrupsionit që përfshijnë personel akademik të universiteteve publike rezultojnë të shpërndara në disa qytete. Në Shkodër, 13 pedagogë (5 me hetime të pushuara, 3 të dërguar për gjykim dhe 5 të tjerë ende nën hetim), në Elbasan u përfshinë 9 pedagogë (1 në gjykim, 1 me vendim mosfillimi dhe 7 nën hetim, çështje e kaluar tek SPAK).
Në vitin 2025 SPAK përfundoi hetimet ndaj 27 zyrtarëve të Universitetit Bujqësor të Tiranës (pjesë e stafit akademik dhe administrativ).
Rreth 9 nga 10 studentë (89.98%) pranojnë ekzistencën e korrupsionit në tetë universitetet publike të marra në analizë. Nivele të larta të perceptimit (96%) janë raportuar në Universitetin Bujqësor të Tiranës, Universitetin e Mjekësisë dhe Universitetin “Fan S. Noli” në Korçë, ndërsa nivelet më të ulëta, ndonëse përsëri shqetësuese, janë raportuar në Universitetin “Aleksandër Xhuvani” në Elbasan (77.5%).
Përvoja personale është më e përhapur në Universitetin e Mjekësisë në Tiranë (26.25%) dhe Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi” (25%).
Pagesa për nota është perceptuar si më e përhapur në Universitetin Bujqësor të Tiranës (59.62%) dhe Universitetin “Fan S. Noli” të Korçës (56.15%), ndërsa më e ulët në Universitetin e Shkodrës “Luigj Gurakuqi” (35.33%). Detyrimi për blerje librash dominohet nga Universiteti i Shkodrës (32.34%).
Pasojat
Është krijuar një cikël dobësish në vend që po dekurajon të rinjtë. Arsimi nuk po prodhon aftësi që kërkon ekonomia, ekonomia nuk po prodhon vende të mjaftueshme pune me kushte të pranueshme për të rinjtë. Mungesa e perspektivës ekonomike dhe sociale i shtyn të rinjtë drejt emigrimit.
Largimi i të rinjve rrudh më tej bazën e popullsisë së re, ul numrin e nxënësve dhe studentëve, dobëson tregun e punës dhe ndikon në cilësinë e zhvillimit ekonomik. Si pasojë e këtyre zhvillimeve, Shqipëria rrezikon të futet në një spirale të gjatë të plakjes së popullsisë, mungesës së fuqisë punëtore dhe pamundësisë për të zhvilluar një ekonomi konkurruese pa rininë.
Në këtë realitet, pyetja nuk është më “a po ikin të rinjtë?”, por “si të krijohet një klimë që i mban, i punëson dhe i zhvillon ata”. Sfida duket se është strukturore dhe kërkon reformë në arsimin profesional dhe universitar, politika punësimi të lidhura me sektorët prioritarë, si dhe programe konkrete që ndalojnë ose ngadalësojnë emigrimin.
Nëse këto procese nuk ndryshojnë, Shqipëria do të përballet me një të ardhme ku rinia do të jetë gjithnjë e më pak e pranishme dhe zhvillimi ekonomik do të jetë i paqëndrueshëm./ Monitor
Shënohet sot 8 dhjetori, Dita Kombëtare e Rinisë. E shpallur prej vitit 2009 nga Kuvendi i Shqipërisë, kjo datë përkujtohet si festë kombëtare në nderim të të gjithë studentëve të dhjetorit 1990 dhe gjithë rinisë shqiptare.
Më 8 dhjetor 1990, një grup studentësh e pedagogësh të Universiteteve të Tiranës, u bënë iniciatorë e protagonistë të kthesës së madhe historike, protestave paqësore që sollën rënien e sistemit komunist dhe lindjen e demokracisë.
Me shprehjen “E duam Shqipërinë si gjithë Evropa”, ata kërkuan ngritjen e sistemit të vlerave perëndimore dhe të shtetit të së drejtës; integrimin në Evropë dhe garantimin e pluralizmit politik si bazë kryesore për një shoqëri të lirë e demokratike.
Lëvizja Studentore e vitit 1990 është e vetmja lëvizje paqësore që ndryshoi historinë e Shqipërisë. Akti i tyre publik, sa qytetar aq edhe politik, i dha fund në mënyrë paqësore epokës të gjatë të vetizolimit dhe të sundimit ideologjik, duke i hapur kështu rrugën e ekonomisë së tregut dhe shoqërisë së hapur. Vlerat e kësaj dite bëhen gjithnjë e më shumë vlera kombëtare, sepse ndryshe nga ngjarjet e tjera 8 dhjetori nuk pati dy palë, një fituese dhe një të humbur. bw
Deputeti i lëvizjes Bashkë, Redi Muçi, ka deklaruar se Rruga Qukës–Qafë Plloçë është manuali perfekt i keqmenaxhimit dhe vjedhjes së parasë publike.
Në këtë aks, i cili u shemb sipas tij me reshjet e para të shitu, janë harxhuar 370 milionë euro, në një kohë që me një shumë të tillë mund të ishin ndërtuar shumë vepra në ndihmë të ekonomisë apo komunitetit.
Lidhur kjo edhe me faktin që kjo rrugë, edhe pse ka nisur 16 vite më parë, shkurton vetëm 2 minuta rrugë për drejtuesit e mjeteve.
“Nëse do të bëhej një guidë turistike e vendeve ku ka ndodhur korrupsioni më galopant, pa dyshim një prej pikave do të ishte Rruga Qukës–Qafë Plloçë, projekti i të cilës nisi në 2009 me Sali Berishës dhe nuk ka përfunduar ende. Fillimisht mendohej se kostoja e saj do të shkonte 70 mln euro, ndërsa sot flitet për 370 mln euro. Në shiun e parë rruga u shemb. Bëhet fjalë për një rrugë që në thelb shkurton 2 minuta rrugë. Me kaq mln euro sa e sa vepra mund të ishin ndërtuar në ndihmë të industrisë, bujqësisë, apo edhe shkolla”, shprehet ai në një postim në rrjetet sociale. bw
Dokumenti zyrtar përmban një sërë rekomandimesh të forta të partnerëve perëndimorë për gjendjen në Shqipëri dhe shpreh mbështetje të pakushtëzuar për Partinë Demokratike dhe opozitën shqiptare.
Unioni Ndërkombëtar Demokrat (IDU) miratoi një rezolutë të posaçme në mbledhjen e tij ekzekutive të zhvilluar një ditë më parë në Uashington, ku trajtoi situatën e rëndë politike në Shqipëri. Dokumenti zyrtar përmban një sërë rekomandimesh të forta të partnerëve perëndimorë për gjendjen në Shqipëri dhe shpreh mbështetje të pakushtëzuar për Partinë Demokratike dhe opozitën shqiptare.
Sipas rezolutës, IDU u kërkon Bashkimit Europian, Shteteve të Bashkuara dhe Këshillit të Evropës të aplikojnë një regjim më të rreptë kushtëzimi për ecurinë e Shqipërisë drejt integrimit, duke u bazuar në standarde të qarta dhe meritë.
Organizata thekson nevojën për ngritjen e një mekanizmi ndërkombëtar të pavarur që do të monitorojë proceset zgjedhore, funksionimin e drejtësisë dhe gjendjen e medias në vend, për shkak të shqetësimeve të thella mbi kapjen e institucioneve.
Një tjetër element kyç i rezolutës është kërkesa për vendosjen e sanksioneve të targetuara kundër zyrtarëve dhe strukturave të lidhura me korrupsionin, krimin e organizuar dhe persekutimin politik. IDU nënvizon domosdoshmërinë e reformave për çmontimin e rrjeteve kriminale, rikthimin e pavarësisë së gjyqësorit, forcimin e mbikëqyrjes parlamentare dhe garantimin e lirisë së medias.
“IDU i bën thirrje BE-së, SHBA-së dhe Këshillit të Evropës të zbatojnë kushtëzim strikt mbi bazën e meritës në rrugën e Shqipërisë drejt BE-së dhe kërkon krijimin e një mekanizmi të pavarur ndërkombëtar për monitorimin e zgjedhjeve, drejtësisë dhe medias;
IDU kërkon sanksione të targetuara ndaj zyrtarëve dhe entiteteve të lidhura me korrupsion, krim të organizuar dhe persekutimin politik dhe mbështet reformat për çmontimin e rrjeteve kriminale, garantimin e pavarësisë së gjyqësorit, rikthimin e mbikëqyrjes parlamentare dhe mbrojtjen e lirisë së medias;
IDU Rikonfirmon se bashkimi i pushtetit politik, drejtësisë dhe krimit të organizuar paraqet një kërcënim serioz për demokracinë dhe sigurinë në Europë;
Paralajmëron se Shqipëria rrezikon të zhytet në një regjim të përhershëm narko-autoritar;
I bën thirrje anëtarëve të IDU-së të mbeten vigjilentë dhe të mbështesin forcat demokratike shqiptare në mbrojtje të lirisë, pluralizmit dhe vlerave evropiane,” thuhet në rezolutë./Syri.net
Komentet