VOAL – Charles-Edouard Jeanneret (i cili më vonë supozoi, duke kujtuar paraardhësit nga babai, emrin e artit Le Corbusier), lindi në 6 tetor 1887 në La Chaux-de-Fonds, Zvicër, ku studioi në shkollën e artit, duke u orientuar atëherë, me këshillën e mësuesit të tij Charles L’Esplattenier, drejt arkitekturës (por, përveç që ishte arkitekt, ai ishte gjithashtu një planifikues, piktor, skulptor, urbanist dhe shkrimtar).
Në moshën katërmbëdhjetë vjeç, ai u regjistrua në Shkollën e Arteve të qytetit të tij të lindjes dhe kur u bë tetëmbëdhjetë vjeç ai ndërtoi shtëpinë e tij të parë. Nga viti 1906 deri më 1914 ai udhëtoi në shumë vende evropiane, duke qëndruar kryesisht në Vjenë, ku ra në kontakt me qarqet vjeneze të Sesionit, dhe në Berlin, ku, në studion e Peter Beherens, ai u takua me Gropius dhe Mies Van der Rohe. Duke vizituar qytetet kryesore italiane, ai vizaton një skicë të bollshme të arkitekturës së të kaluarës me shënime dhe shënime mbi materialet, ngjyrat, format. Kjo i lejon atij të përvetësojë një prejardhje kulturore që i ka rrënjët në të kaluarën dhe të nxjerrë në pah pasionin e tij për arkitekturën, përkundër faktit se ai kurrë nuk ka përfunduar studime të rregullta në këtë fushë.
Vetëm rreth vitit 1920 ai filloi me të vërtetë të punojë si arkitekt. Gjatë mësimit ai punoi në Berlin dhe më pas në Paris, ku do të ketë mundësinë të thellojë interesin e tij për pikturën moderne.
Fillimisht ai punoi në studion e Auguste Perret (deri më 1922), pastaj me Pierre Jeanneret ai hapi studion e tij të arkitekturës mitike në Paris, e vendosur në 35 Rue de Sèvres. Në të njëjtën periudhë, ai themeloi revistën me A. Ozenfant dhe Dermèe “Avant-garde. L’Esprite noveau”. Pothuajse menjëherë kundërshtuar nga akademikët për stilin e tij të supozuar revolucionar, ai njihet më pas në të gjithë botën, duke lënë një gjurmë të pashlyeshme dhe të thellë në konceptet moderne arkitekturore dhe urbanistike. Problemi themelor me të cilin përballet arkitekti ka një aspekt të dyfishtë: nga njëra anë organizimi i hapësirës urbane, në mënyrë që qyteti të mund të strehojë lehtësisht masat e mëdha të punëtorëve të të gjitha niveleve shoqërore, të lidhura me aktivitetet bashkëkohore, nga ana tjetër të ndërtojë ndërtesa në gjendje të plotësojnë nevojat e jetës kolektive dhe individuale të atyre masave të njëjta.
Sistemi i tij i projektimit, pra, bazohet në përdorimin e sistemeve racionale, me forma dhe forma jashtëzakonisht të thjeshta, sipas parimeve të “Funksionalizmit”. Për më tepër, shumë metoda të reja inxhinierike u prezantuan nga Le Corbusier. Kulmi i sheshtë me kopsht të varur, për shembull, paraqet një kontribut të rëndësishëm të arkitekturës: formohet nga një hapësirë e madhe e vendosur në brigjet e rërës, me shtimin e sipërfaqeve të mëdha të gjelbërta të vendosura poshtë shtëpisë. Në eksperimentimin e tij të palodhshëm ai arrin të prekë edhe ekstremitetet e kundërta në një larmi gjuhësh plastike, siç dëshmohet nga vilat La Roche-Jeanneret dhe Savoye (1929/31),), “the d’abitation Combined” of Marseilles (1947/52 ), Kapela e Notre-Dame-Du-Haut në majë të një kodre me pamje nga fshati Ronchamp (1950/54), manastir i Dominikanëve La Tourette, La Maison De L’homme në Zyrih dhe Spitali i Venecias.
Në të njëjtin vit ai tregoi projektin e tij për një qytet për tre milion banorë në Salon d’Automne, i cili do të jetë një gur themeli për studimet e ardhshme urbane.
Një vit më pas ai botoi “Drejt një arkitekture”, libri më i rëndësishëm arkitekturor i gjysmës së parë të shekullit të kaluar, një manifest eksploziv në të cilin ai pretendon se angazhimi për rinovimin e arkitekturës mund të zëvendësojë revolucionin politik, mund të arrijë drejtësinë social. Libri trajton tre nga pesë pikat: pilotin, çatitë e kopshtit dhe dritaren e shiritit. Këtyre tre elementëve do t’i shtohen disa vjet më vonë fasada e lirë dhe plani i lirë. Ato janë “pesë pikat e një arkitekture të re” të famshme të aplikuara me qëllimin teorematik në një nga veprat më të rëndësishme të racionalizmit arkitektural, vilën Savoye në Poissy të vitit 1929.
Në vitin 1927 ai fitoi çmimin e parë në një konkurs ndërkombëtar të ideve për projektin e pallatit të Lidhjes së Kombeve në Gjenevë. Projekti asnjëherë nuk u realizua.
Në 1925-29 u zbatua projekti i tij për Centrosoyus (Ministria Qendrore e Planifikimit Ekonomik) në Moskë; në 1932 u ndërtua Konvikti Zviceran i Universitetit Cité në Paris. Më 1936 Le Corbusier projektoi selinë e Ministrisë së Arsimit të Brazilit në Rio de Janeiro.
Ndër projektet e planifikimit urban të zhvilluara nga Le Corbusier, vlen të përmenden ato të Algiers (filluar në 1930), të San Paolo, Rio de Janeiro, Buenos Aires, Barcelona (1933), Gjenevë, Stokholm, Antwerp dhe nga Nemour (1934).
Një nga projektet e tij për një muze të ri u realizua në Tokio në 1929.
Në ato vite, atëherë, ai shkroi një libër të rëndësishëm për problemet që lidhen me planifikimin e qytetit, La Ville Radiouse, i cili u botua në 1935.
Nuk do lënë jashtë vëmendjes prodhimi i tij jo rreptësisht arkitektonik, por më shumë i lidhur me dizajnin. Mobiljet e Le Corbusier, për shembull, të krijuara me bashkëpunimin e P. Jeanneret dhe C. Perriand, të ekspozuar në vitin 1929 në Salon d’automne në Paris, lënë vizitorët në mëdyshje, sepse ata dukej se dëshironin të përmirësonin një koncept mbi çdo një konsideratë tjetër: ajo e të qenurit shprehje konkrete e funksionit të tyre. E çarë është ulësja, nëse jo një objekt që përmbush detyrën e saj duke mirëpritur trupin e njeriut në një gjendje gjysmë të ngritur? Projektuesi përqendron veprimin e tij në konceptin e shërbimeve dhe nevojave për përdorim. Rreth strukturës më të thjeshtë, asaj të një tubi metalik të zgjedhur si mbështetës kryesor për objektin, janë të organizuar përbërësit themelorë të secilit lloj vendesh: struktura bëhet një kafaz i përmbajtjes ose një sistem mbështetës. Kjo pjesë e mobiljeve u konceptua si një mjet i përshtatshëm për të banuar si duhet hapësirat e ndërtuara për njeriun modern: ende sot, ato janë integruar në mënyrë të përkryer në habitatin e përditshëm, dhe kjo kryesisht për shkak të bindjes së Le Corbusier për të shprehur në konkretitetin e objektit dhe shërbimeve, vlera e re e propozuar nga binomi formë-funksion. Në këtë mënyrë, objekti, i zhveshur nga stoli i tij, rikuperon bukurinë e tij intime të pandreqshme, duke shprehur natyrën e tij në harmoninë e formës së re, të thjeshtë dhe thelbësore.
Më 1944 u kthye në atelierin e Parisit dhe më 1946 u transferua në New York ku u njoh përfundimisht gjeniu i tij novator.
Ai vdiq më 27 gusht 1965 në Roquebrune, në Rivierën Franceze.
Pesë pikat e shprehura në “Drejt një arkitekture”:
1. Pilotët. Zgjidhja e një problemi në një mënyrë shkencore do të thotë para së gjithash të dallosh elementet e tij. Në një ndërtesë, pjesët që mbajnë ngarkesën dhe ato që nuk mbajnë padyshim që mund të ndahen. Në vend të themeleve primitive, mbi të cilat mbështeteshin ndarjet në mur, betoni i armuar lejon përdorimin e themeleve të pikës dhe në vend të mureve të shtyllës. Pilotët heqin shtëpinë nga toka, hapësirat hiqen nga lagështia e tokës dhe kanë dritë dhe ajër. Zona e zënë nga ndërtesa mbetet në kopshtin që kalon nën shtëpi, kopshti është gjithashtu sipër shtëpisë, në çati.
2. Çatitë kopsht. Kulmi i sheshtë kërkon kryesisht një përdorim logjik për qëllime strehimi: çati-tarracë, çati-kopsht. Betoni kërkon mbrojtje nga goditja termike, për të siguruar jetë më të gjatë. Tarraca e çatisë gjithashtu plotëson këtë nevojë, duke miratuar një masë të veçantë mbrojtëse: rërë të mbuluar me pllaka të trashë çimentoje, me nyje të stivosur të mbjella me bar. Efekti i marrë dhe ai i një mase termorregulluese, rrënjët dhe rëra lejojnë që uji të filtrohet ngadalë. Kulmet e kopshtit bëhen të pasura: lule, shkurre dhe pemë, lëndinë. Në përgjithësi, për një qytet, çatitë e kopshtit nënkuptojnë shëlbimin e të gjitha sipërfaqeve të ndërtuara.
3. Plani i Lirë. Muret mbajtëse, duke filluar nga nëntoka, mbivendosen duke formuar katin përdhes dhe katet e tjera, deri në çati: bima është skllave. Sistemi i shtyllave mbart dyshemetë, pjesët vendosen sipas dëshirës sipas nevojës dhe asnjë dysheme nuk lidhet me tjetrën. Nuk ka më mure me ngarkesë, por vetëm membrana të ngurta sipas dëshirës, gjë që rezulton në lirinë absolute të paraqitjes së bimës, e cila lejon një ekonomi të madhe me vëllim të ndërtuar dhe një përdorim rigoroz të çdo centimetri katror, të cilat kompensojnë kostot më të larta të një konstruksioni betoni armatosur.
4. Fenetre En Longeur. Shtyllat formohen, me dyshemetë, drejtkëndësha boshe në fasadë, përmes së cilës drita dhe ajri hyjnë me bollëk. Dritarja shkon nga një shtyllë në tjetrën, dhe për këtë arsye do të jetë një dritare në gjatësi. Hapësirat ndriçohen në mënyrë të njëtrajtshme nga muri në mur. Betoni i përforcuar revolucionarizon historinë e dritares. Dritarja mund të shkojë nga njëra skaj i fasadës në tjetrën. Betoni i përforcuar ofron mundësinë e ndriçimit maksimal për herë të parë me dritaren e gjatësisë.
5. Fasada e Lirë. Meqenëse aeroplanët janë bërë për të respektuar shtyllat që mbajnë të gjithë fasadën, ajo lëviz jashtë respektit me strukturën. Prandaj humbet cilësinë mbështetëse, dhe dritaret mund të zgjaten në gjatësi sipas dëshirës, pa lidhje të drejtpërdrejtë me nënndarjen e brendshme. Kështu fasada merr një konfigurim falas.
Komentet