LARGËSITË E ËNDËRRUARA
Gjithnjë i kam dashur largësitë me pamjen e tyre lirike që të shlodhin sytë. Janë tablo që të vinë përtej lumenjve, përrenjve, lugajave dhe maleve të Anamoravës kaltëroshe. Dhe kridhem në mendime: Çfarë deti është ky, shkuma e kujt ka qenë e ankoruar në gjenetikën time?
Verë dhe diell. Atje është fati më i virgjërt në të cilin kam nxituar dhe në të cilin kam shpresuar, mirëpo, kur çatis në afërsi të fushalogjeve të Anamoravës, ajo më ka dhënë kënaqësinë e vendeve të fshehura, në të cilat gjatë kam ndenjur dhe kam medituar për kotësinë e padobishme. Sepse, sa më shpesh kam ardhur, ende më shumë jam përmalluar, ndonëse fati ka qenë gjithnjë e më larg, tej largësive, i paaritshëm në cak!
Kush e di se si do isha vërsulur në atë mashtrim të përhitur. Thonë se peshku, kur zihet në karremin e mashtrimit, ka frikë, madje, edhe prej jetës së fluturës. Vetëm unë kam qenë i mashtruar, gjatë dhe dhembshëm, krejt, derisa s’e kam njohur si ka qenë fati i largësisë në zemrën time, i cili në djalërinë time më ishte kaq i largët… se rrahjet e tij më ishin të huaja.
Moteve, pse kaq shumë po më zjarrmon djalëria?
SHPIRTI
– Tim ungji, Abdullah Sylës (1870-1912)-
Njeriu, më të shpeshtën e rasteve, thonë se i sëmbon loçka e shpirti e, që para saj, s’pyetet fare.
Çka është me të vërtetë shpirti? Prej çka është ndërtuar dhe çfarë është materja e tij dëshmuese? Epo, çfarëdo qoftë, në atë pjesëzën e tij psikologjike vendoset mjegulla, pikërisht sikur në vjeshtë vendoset gjithë mbushullimi i gjelbërimit në lugjet e luginat e stërthella të bjeshkëve. Të gjitha ato gazele të suvalëve dhe shkumëbardhat e freskisë së përroit, tulaten aq mirakëndshëm, deri në magjepsjen e shpirtit… I tillë është shpirti i munduar dhe i lumtur i njeriut, i kësaj qenieje të përsosur.
Në të nuk ka bukuri, as shëmti, po vetëm mjegullnajë. Shkretëtirë dhe dëshpërim! E mjafton vetëm një çikëz, sall një fjalë e ngrohtë që erërat e jetës të fryjnë dhe ta bartin atë tis mjegulle dhe do të shihni si do të shkëlqejë në një shndritje arkadike me kënaqësinë e fatit të dritës… Prandaj, kur rastësisht ndeshemi në njeriun e halinosur, bëhemi të gatshëm ta gjejmë fjalën e vërtetë se si shpirti tij të parajsohet…
Dhe në shpirtin tim ka dhe do të ketë një fashë mjegulle, një lifqer fati.
Trimi, thonë, fishekun e fundit e ruan për vete…
KUR TË NISESH NËPËR BOTË…
E madhe është bota dhe e pakuptueshme. Kur të nisesh nëpër botë, mos e hidh shikimin vrikthi në largësi! Mbaji sytë përdhè, ku i ke dhe gishtat. Vetëm në çastet e pushimit, në vështrimin e parë, ngulite thellë shikimin, por, deri sa të rrugëtosh, kthehu ta shikosh edhe gjurmën tënde. Ndoshta s’je i vetmi që në të njejtën rrugë ke kaluar edhe atëherë kur nuk sheh askënd, asgjë prej gjëje që s’do të të përgjëronte fare, që do të të paralajmëronte për të atë, të kudogjendurin, se aty është i pranishëm dhe ai tjetri, ndaj, dysho bindshëm! Ndoshta nuk e ke njohur gjurmën, e cila, pikërisht ty ta kanë gjahtuar për të të futur në dhokan.
Të shkosh nëpër botë, do të thotë të pështjellohesh në hapësirën e zbrazët, duke mos e gjetur vetveten… ah, është humbje pa fjalë. Prandaj, kujdes në çdo shikim! Dhe shiko edhe përmbrapa! Mbase, mund të jetë, kushedi, në gjurmën tënde dhe ti e njeh dhe e gjen vetveten e pastaj kthehesh prej nga je nisur. Frikësimin tënd askujt mos ia rrëfe as me pëshpërimë… kush të dojë le ta lëçisë nëpër ninëzat e syve të tu!
Kujdes kur të nisesh nëpër botë! Fute dritën në zemër, hape katinarin e heshtjeve dhe unazën le ta ruajë gjarpëri i shtëpisë, peng – libreto për gjenealogjinë e ujit! Deti këndon në zemrën tënde…
S’E KALOVA RRUGËN TËNDE!
Nuk je i detyruar aspak të bisedosh, nëse besimin e bart thellë në shpirt. Vetëm atij jepi leje, se ai do të të shpjerë në sarajin e besimit. Atje do ta përjetosh këngën, të cilën asnjëherë s’do ta mbash ndër mend, po as do ta harrosh kurrë. Përngahera do të përkujtohesh se ke qenë, je e do të jesh e Ti bëhu i “pendueshëm” dhe mos u lavdëro se ke qenë ai që ke qenë: i paepur, i pathyeshëm, granit dhe i palakueshëm. Vetëm nëse dikush të shquan, në mënyrë lakonike përgjigju: Po! Jam i tëri dhe i bëri, poet me taban!
Аi që ka intelektin e të kuptuarit, do ta marrë vesh seriozisht, ndërsa ai që nuk ka haber, s’do ta kuptojë as me shpjegime të stërgjata. Sepse, në se i beson vetëm besimit tënd në vetvete, atëherë edhe të tjerët do të të besojnë. Vetëm mosbesimtarët ndahen zëshëm në sinore arash në përkatësinë e tyre, përderisa shpirtin e nuk dijë se ku e kanë?!
Në rrugën e jetës mua mos më beso fare, sepse unë asnjëherë s’e kalova rrugën tënde të ferrit nëpër kampet e tmerrit të Spaçit e Qafë-Barit, siç e pasqyron nëpër faqet e librave të burgologjisë…
Amen!
LUTJE PËR TY, O LUM POETI!
– Latif Berishës (1931-1999)-
Kur të ecësh rrugëve tokësore, mos harro qiellin dhe lakadredhimet e pëllumbave të bardhë nën retë muroshe. Atëherë vështro ndonjë shembje të papritur në vetë njeriun, mbuluar nga drita e yjve. Yjet nuk janë vetëm për poetët. Yjet janë gjerdan me margaritarë të çmuar në qafën e kaltërt të vashëzave qiellore. Velloja e tyre e vetme është drita e zbehtë e hënës. Prandaj, o njeri i mirë, gjithmonë bëhu i kujdesshëm në mes të tokës dhe qiellit! Pikërisht aty është jeta jote e, kur të të vijë, larg qoftë, koha e kobshme, toka e qielli edhe ashtu e kështu e kërkojnë hisen e tyre. Toka, natyrisht truin, qielli shpirtin. E po, ku jemi?… Si ta them me drejtpërsdrejti, o lum poeti, o lum rrëmeti? Me çka nipërve e stërnipërve tanë do t’ua dëshmojmë ekzistencën tonë? Ose do të ngelim në atë mençurinë e pazgjidhshme: Vallë, kush është më e vjetër, veza apo pula?
Ja, kështu, o njeri i mirë! Tani më thuaj ti mua, ku dhe si duhet të vemi nëpër jetë? Mundet me lëvizjen e duarve, sepse tepër jam i sigurt tek Ty se ku do të arrijmë. Kush është i mençur, e kupton vetë…
E, për Ty, thonë filozofët, nuk ka Tokë të Premtuar! Të gjeta, i plotpërhirshmi poet, në Tri gota:
“N’livadh të jetës tri gota i gjeta,
Dy janë të mbushuna, asht bosh e treta…
Të parën e mora, në buzë e afrova,
Ish’ idhtë si pelini, mejherë e largova…
Të dytën e mora, me gjuhë pak e preka,
Prej s’ambli më dogj, mejherë e hjeka…
I zbraza të dyja në të tretën gotë,
U ba idhtë e ambël, si asht vet’ kjo botë…”
… Ave, i pavdekshmi Poet! Ave!
PËRPIQU…
– Mikut tim, Lulzim Logu, Tropojë-
Përpiqu ta kuptosh atë çka e ke më pranë! Ndoshta jetën ta stërmbush me gëzim, ë?… Atë çka e ke më të largët, kushedi, jeta ta merr e të mbjell në të thellin trishtim… Prandaj, kujdes në çdo tentim! Ndonjëherë, më e afërta është më e largët e, ke parë ti, ndonjëherë, e përtejshmja – më përpara: hipermetropi.
Përpiqu! Përsiat!
Mos lejo, me çdo kusht, që të ngashërejnë dhe të të futin në grindje por, për të gjithë merr vendimin dhe gjykimin e mprehtë e përfundimtar e, nëse e meriton patjetër, mos hiq aspak dorë!
Ta kesh në dijeni, vëth në vesh, se këshilla ime s’është përfundimtare.
Kërko nga stërgjyshe Urtia: “Pvet Kolë e Metë, bôn si të dijsh vet!”
Çohu këngëtar! Kështu e lëshonte kushtrimin poeti i pafat mbarëkombëtarë, L.B., në vjershën emblematike “Kangëtarit”, në strofën e pestë:
“Këndo kangëtar, këndo, se kanga e jote
asht nxitje e madhe për ngritjen e botës së re,
këndo, se e presin zemra dëshirëplote
jehonën e saj, ma të amblën mbi dhe…”
DITA E RE – FATI I RI
– Sime bijë, Jehonës-
Çdo ditë e re është fitore, po aq edhe njëfarë zhgënjimi! Nëse e përmbarojmë punën e filluar, mund të jemi të kënaqur me fitoren, por ne lodhja na paralajmëron se jemi të rraskapitur dhe të munduar e ia futim gjumit, në të cilin endemi ëndërrave të bardha e të mëndafshta.
Ditën që e mbarojmë me buzëqeshje kaltëroshe, le të jetë fitorja jonë më e madhe, me melodi e simfoni jehonash. Të jehonshme…
Kur të zgjohemi të sëndisur, lemë vend dhe për pak ide e shikojmë diellin, bimët, i dëgjojmë zogjtë, kandrat dhe pyetemi për ditën e tyre të re, pas natës së pagjumtë. Në trupin e brishtë të fluturës është ndalur frika e njerëzimit. Ai asnjëherë s’është i sigurtë. Në të gjithmonë përgjojnë sytë e uritur. Prandaj frika e tij është e madhe.
Rrymimin e ajrit, si vetë freskinë e mëngjesit, shikimin që mundemi t’ia drejtojmë dikujt, mendimin pozitiv që, gjithashtu, mundemi t’ia dërgojmë larg dhe një të panjohuri, le t’i përcjellim këndshëm e me mirësjellje njerëzore, stërpikur me polenin e luleve. Ai pluhur i imtë i jep krahë si të mundet dendësisë, për t’i shërbyer verës. E dëgjojmë atë mendim të brishtë, se dikush do t’ju dëgjojë patjetër dhe do të fluturojmë në lulen e ndonjë zemre.
Dhe ne jemi pluhur në gishtat e dikujt…
Nuk është sukses që ditën e re ta fillosh me buzëqeshje, përkundrazi, të presësh paqësimin e saj.
Dhe poeti stisi një metaforë: “Kur buzëqeshin bukuritë – hapen sezamet!”
FRIKA KA LINDUR PARA TRIMËRISË
Asnjëherë s’do ta dija se a kam mundur? Frika ka qenë kaq e fuqishme, saqë, madje, as që e kam provuar. Tevonës vetë e kam analizuar ngjarjen: Ç’do të bëhej… po sikur të bëhej… ah, sikur të mos ishte frika! Frika përcakton e, ai që s’ka frikë, që në nisje e ka vetëpercaktuar Humbjen e Madhe…! Atëherë, si duhet përcaktuar përballë rolit dhe veprimtarisë tënde? Ose duhen lëshuar që të gjitha në të njëjtën radhë të kalojnë, si zogjtë e rrëzuar përtej pllakave të çelikëta të qiellit. Sepse zogjtë e dinë rrugën dhe pikëarritjet, por shumica e tyre ngordhin në hava. Disa, sikurse pikat e mëdha të shiut, pikojnë në ujërat e gjëra dhe qetësisht fundosen. Disa syresh kanë fatin e vuajtjes më të shkurtër dhe, sa çel e mbyll sytë, në çast i kapërdijnë peshqit e uritur…
Kështu është jeta e zogjve!
Lum për ata, krahët e të cilëve palohen në lutje nga lart e pikojnë kryengulthi të vdekur në tokën nënë e i bart era me amësimet e jugut.
Secilin e bart era e rrugës së vet. Krejtësisht, përderisa forca, dobësisht ka menduar për Zotin por, kur, i papërkulur i palon krahët mbi tunxhin e ujërave të thella, Zoti është fjala e parë në buzët e mavijosura…! Ja, kështu është njeriu. Si zogu! Rruga, gjatë së cilës shkon, është e pafund. Vetëm njeriu në atë rrugë është i qëndrueshëm prej frikës nga ujërat e mëdha dhe nga mospasja e krahëve për fluturim.
Mendja, njeriut i bëhet barrë e tmershme, sepse gjithnjë është në sprovë në mes të asaj që e ka bërë vetë atë dhe asaj tjetrës që ka mundur të bëjë e s’e ka bërë! Një frikë e këtillë gjithnjë e gjen vendin e vet tek njeriu… Por ndonjëherë frika bën çudira. Kalon në dëshpërim dhe e nxit njeriun të bëjë vepra të papërfytyrueshme. Kreshnikërisht! Merr mbi shpatulla një punë që meriton admirim. Dhe, përderisa të gjithë mburren me guximin e tij, ai, vetmitar dridhet, si thupra në ujë, nga vetëfrikësimi.
Këtë e kuptojnë vetëm ata, të cilët, në rrugën e vet kanë përjetuar lodhjen e krahëve mbi çivitin e deteve dhe, kur kanë vdekur edhe shpresat me përendimin e diellit, atëherë është shpalosur dhe gjerësia e butë e tokës së panjohur.
Kush e njeh këtë frikë, është vëllai im.
Vetëm prej tokës mund të fillohet.
Frika ka lindur para trimërisë.
Frika si numëron hapat…
Në Vendlindje
E premte, 15/24 nëntor 2013
Komentet