Regjisorja nga Kosova, Blerta Basholli thotë se tri çmimet kryesore që i mori në festivalin “Sundance Film Festival” për filmin “Zgjoi”, i kanë hapur shumë rrugë dhe po planifikon që të angazhohet në projekte të ndryshme. Në një intervistë për Radion Evropa e Lirë ajo kritikon institucionet e Kosovës që gjithmonë, siç thotë ajo, e lënë kulturën në fund të listës së prioriteteve. Sipas Bashollit, kinematografia e Kosovës gjendet në një pozitë të çuditshme dhe shton se duhen investime financiare më shumë në këtë fushë.
Radio Evropa e Lirë: Filmi “Zgjoi” me regji nga ju zonja Basholli, është thënë se ka bërë historinë duke rrëmbyer tri çmimet kryesore të “Sundance Film Festival”. Si i keni pritur ju këto çmime?
Blerta Basholli: Për ne ka qenë një gëzim i jashtëzakonshëm kur jemi pranuar në festival, sepse për mua, ndoshta se kam studiuar në Amerikë, po “Sundance Film Festival”, gjithmonë ka qenë prioritet. Nëse më kanë pyetur, normalisht se ne e kemi edhe kompaninë që e bën shitjen e filmit dhe i bën marrëveshjet edhe me festivale, por vetëm për “Sundance Film Festival” kam dashur të përzgjidhem dhe u kam thënë se kam dëshirë të shkoj aty, e pastaj për të tjerët bëni strategji se kah mendoni të shkoni. Nuk është se kam pritur se do të marrim çmime, për të qenë e sinqertë, edhe pse pas premierës, pyetjet e audiencës edhe pse ka qenë online, më kanë bërë të ndiej se njerëzve filmi u ka pëlqyer dhe që u ka lënë një përshtypje në një mënyrë apo tjetër.
Mandej, pas premierës, na kanë thirrur dhe na kanë treguar se kemi marr çmimin e parë të regjisë. Ai ka qenë çmimi i regjisë më të mirë, që për mua ka qenë një çmim i jashtëzakonshëm dhe jam ndierë e nderuar dhe normalisht që jemi emocionuar shumë, se tash kur konkurron, ke një shpresë, por nuk kemi qenë të sigurt dhe as që kemi besuar se do të marrim çmimin. Të nesërmen pastaj na kanë treguar edhe për dy çmime të tjera. Në fillim nuk e kemi ditur se kemi bërë histori, për të qenë e sinqertë, sepse nuk është që e kam përcjellur ndonjëherë se kush sa çmime i ka marr në “Sundance”, por mandej kur i kemi parë lajmet, na është dukur edhe më mirë që një film nga Kosova, pak për shkak të temës, pak për shkak të vendit tonë, pak për shkak vetes, që përveç që i morëm çmimet dhe bëmë histori, besoj se kjo do të na ndihmojë shumë.
Radio Evropa e Lirë: A ju kanë hapur rrugë të reja këto çmime?
Blerta Basholli: Po, na kanë hapur shumë rrugë sepse kemi pasur shumë takime dhe ende vazhdojmë të kemi takime shumë, kryesisht me Amerikë, por jemi duke diskutuar edhe me disa kompani në Evropë. Momentalisht e kam bërë edhe ekipin rreth vetes, që e kam një menaxher dhe tre agjentë, të cilët tash do të merren me punë, të më gjejnë punë në filma dhe në seriale sepse dëshiroj që të orientohen pak edhe nga serialet. Unë më herët kam punuar, por kam punuar vetëm në seriale vendore. Tash po kam dëshirë të zhvilloj edhe diçka timen, por fillimisht ndoshta edhe të punojë në seriale të tjera, për të bërë përvojë ndërkombëtare, e më pas, me shpresë që ta zhvilloj edhe serialin tim.
Radio Evropa e Lirë: Sipas jush, ku ndodhet sot kinematografia e Kosovës?
Blerta Basholli: Kinematografia e Kosovës është në një pozitë të çuditshme, do të thosha. Kjo për shkak se është bërë një hap shumë i mirë, një zhvillim shumë i mirë edhe nëse merret nga aspekti i Qendrës Kinematografike, siç janë përkrahur projektet, përzgjidhen projekte shumë të mira dhe atë nuk mund ta mohojë askush, sepse projektet që përzgjidhen nga Qendra Kinematografike, po kanë sukses secili, jo vetëm filmi “Zgjoi”, por pothuajse secili, sidomos po flas për filma të gjatë, se edhe filmat e shkurtër po kanë sukses, por sidomos filmat e gjatë, po shkojnë në një festival të madh dhe shpesh po sjellin edhe çmime, gjë që tregon se është duke u bërë një selektim i mirë dhe një mbështetje e mirë e projekteve.
Mirëpo, fondet që jepen nga Qendra Kinematorgafike nuk janë të mjaftueshme dhe kjo mendoj se është goxha problem. Kjo për shkak se për shembull, neve na i ka dhënë 140 mijë euro. Ju me 140 mijë euro, nuk je producent mjaftueshëm për të hyrë në ndonjë shtet tjetër që të punosh. Zvicra ka hyrë me ne në bashkëprodhim, mirëpo, Zvicra na i ka dhënë 100 mijë euro. Ata nuk kanë interes për të hyrë në bashkëprodhim, sepse faktikisht po janë të barabartë me ju në financa, nuk janë ata bashkëproducentë, por janë producentë.
E në njëfarë mënyre, ne kemi pasur fat, që kanë hyrë fonde zvicerane, por edhe televizioni. Në raste të tjera, nuk hynë shtete të tjera, për shembull Franca, Gjermania, nuk duan të dëgjojnë dhe tani ju e bëni filmin vetëm me shtete në rajon dhe e bëni me buxhet ultra të ulët, sepse buxhetet tona nuk quhen as buxhete të ulëta, por janë buxhete ultra të ulëta. Dhe njerëzit janë lodhur, do të thotë nuk po mundemi të formojmë ekip, nuk po mundemi ta formojmë industrinë e as kuadro. Njerëzit që kanë punuar me mua 4-5 vjet, sepse edhe unë kam punuar në gati të gjithë filmat që janë prodhuar pasi kam dëshirë të punoj në film, shumica e anëtarëve të ekipit tash ose kanë hyrë në televizion ose thjesht nuk duan të punojnë në filma, sepse nuk ka prodhim të mjaftueshëm, bëhet një film, më së shumti dy.
Radio Evropa e Lirë: Kjo pozita e çuditshme që thoni në kinematografinë e Kosovës, është për shkak të mungesës së buxhetit?
Blerta Basholli: Po sepse duhet të investohet. E çuditshme po them sepse është në pozitë të mirë, pasi po ka shumë suksese. Por, në anën tjetër, nuk është duke u zhvilluar, në kuptimin e industrisë. Unë punoj ndoshta që 10 vjet, jam kthyer në Kosovë dhe punoj në gati në çdo të dytin film dhe që 10 vjet, nuk po mundemi ta bëjmë ekipin, non-stop marrim njerëz nga Maqedonia e Veriut, nga Bullgaria, që i kemi kolegë dhe kalojmë shumë mirë me ta, sikurse edhe nga Shqipëria. Mirëpo, pse mos ta bëjmë edhe ne ekipin kur po bëhen kaq të mirë, kur ka regjisorë të mirë, aktorë të jashtëzakonshëm. Kemi njerëz të talentuar, problemi është se nuk ka stimulim që të prodhohet më shumë dhe që të zhvillohet industria. Industria nuk po zhvillohet, individualisht po kalojnë projektet, mirëpo industria dhe ekipi jo. E kam përshtypjen se ka stagnuar edhe pjesa tjetër sepse nuk vijnë më njerëzit për të punuar me entuziazëm, as unë nuk punoj më me entuziazëm. E kam bërë një film me entuziazëm, po nuk mundem më. Nuk mundem ta bëjë sepse është sakrificë e madhe, janë 5 vjet të jetës intensive, që ju ia kushton një projekti.
Radio Evropa e Lirë: A mund të nxirren më shumë rrëfime për filma nga lufta e Kosovës?
Blerta Basholli: Po, pa dyshim. Edhe si artist kur ta kërkojnë biografinë, kërkojnë që të kesh një histori dhe iu lë shumë më shumë përshtypje, kur ju keni kaluar në disa sfida të caktuara në jetë, në vendin ku jeni rritur dhe keni një kulturë … Unë mendoj se kemi shumë tema si të para luftës, si të luftës, normalisht edhe neve na duket që janë 20 vjet prejse u krye. Zakonisht për film thuhet – e nuk do të thotë se është ashtu sepse ajo është relative – se pas 50 vjetësh, del filmi i mirë se edhe dihen faktet realisht, se pak më shumë i distancuar prej asaj që ka ndodhur, në anën tjetër lindin ide më të mira. Mendoj se lufta, në kuptimin e filmave, të jep shumë mundësi dhe shpresoj të bëhen sa më shumë filma.
Radio Evropa e Lirë: A duhet vetëm lufta të sjellë filma apo ka edhe tregime tjera?
Blerta Basholli: Mendoj se kemi shumë tregime. Ne kemi tregime të paraluftës, të luftës, e të pasluftës dhe kemi tregime të ditëve të sotme. Pak e kam përshtypjen që jemi tekur me disa tema që lidhen me luftën, mirëpo në të njëjtën kohë, nuk janë bërë mjaftueshmë filma për luftën, që edhe të depërtojnë. Mirëpo, unë mendoj se ka tema dhe e mira është që po shoh se ka regjisorë të rinj, sepse jam edhe ligjëruese e jashtme në Fakultet të Arteve, dhe po shoh se studentët po kanë tema shumë më kreative. Dikush ka dëshirë të bëjë film horror, dikush ka dëshirë të bëjë dramë, komedi, e dikush edhe filma fantazi, e që normalisht, ata nuk kanë shumë shpresë sepse mund t’i bëjnë këtu. Unë sa po mundem po i motivoj, pasi mendoj që fillimisht mund të bëjnë diçka më të thjeshtë, të tregojnë se dijnë të bëjnë dhe pastaj të depërtojnë edhe me fonde të jashtme. Kështu që ka tema shumë dhe regjisorët e rinj kanë interes për të bërë filma.
Radio Evropa e Lirë: Sa është prezente Kosova në arenën ndërkombëtare me filma?
Blerta Basholli: Jo aq sa ka potencial në kuptimin artistik dhe intelektual të fjalës. Mirëpo, në aspektin e festivaleve, mendoj se jemi goxha të pranishëm edhe që kjo prani veç po rritet. E thash edhe më herët se secili film po udhëton në festivale dhe atë në festivale të mëdha e të rëndësishme të botës, dhe që është shumë e vështire të hysh aty ku konkurrojnë 10 mijë filma nga e gjithë bota. Kështu që në aspektin e festivaleve, goxha mirë po arrijnë, por mendoj se duhet një motor, e ai motor është financiar sepse nga financat rritet industria, nga industria rritet ekipi, pastaj rritet prodhimi, rritet prodhimi i zhanreve të ndryshme dhe filmat mund të depërtojnë. Nëse mbesim vetëm në atë nivelin ultra të ulët të buxhetit për film, nuk e di sa do të na mbajë kjo.
Radio Evropa e Lirë: A bëhet puna e duhur në institucionet e Kosovës për zhvillim e artit në Kosovës?
Blerta Basholli: Jo. Unë vet kam qenë drejtoreshë e kulturës në Komunën e Prishtinës për dy vjet dhe aq sa kam ditur, jam munduar të ndryshoj diçka. Mirëpo unë e kuptoj që Kosova ka shumë probleme në shëndetësi, në arsim, në ekonomi, mirëpo ne nuk mund të presim të zhvillohet shëndetësia, arsimi dhe ekonomia, e pastaj kultura. Mendoj se shteti duhet të zhvillohet paralelisht, e kush mundet më mirë sesa kultura ta promovojë shtetin. Edhe sporti, por me sport qëndrojmë më mirë edhe me investime dhe depërtim në botë. Te kultura edhe në ministri e drejtori, në çdo departament që ka të bëjë me kulturën, e kam përshtypjen që gjithmonë është në listën e fundit të prioriteteve deri tash të çdo qeverie. Unë mendoj se nuk bëhet mjaftueshëm, duhet të bëhet shumë e më shumë. Kemi nevojë të investojmë si në trashëgimi, kulturë si në të gjitha artet pamore dhe jo vetëm në film.
Këngëtarja amerikane Taylor Swift i është bashkuar Elon Muskut në listën e personave më të pasur në botë.
Ylli amerikan ka hyrë në Listën e Miliarderëve, të përpiluar prej revistës Forbes, për herë të parë, pas regjistrimit të një pasurie prej 1.1 miliard dollarësh.
Në listë këtë vit ka hyrë edhe Sam Altman, krijuesi i aplikacionit ChatGPT të kompanisë AI, me një pasuri prej 1 miliard dollarësh.
Mirëpo Bernard Arnault dhe familja e tij, që qëndrojnë mbrapa kompanisë franceze të mallrave luksoze LVMH, e kryesojnë listën e revistës Forbes me një pasuri prej 233 miliardë dollarëve.
Forbes ka thënë se në vitin 2024 është regjistruar një rekord i miliarderëve – 2.781.
Forbes ka thënë se elita botërore është më pasur se kurrë dhe e ka një pasuri kolektive prej 14.2 trilionë dollarëve.
Swift, këngëtare dhe tekstshkruese, ka hyrë këtë vit në listën e personave më të pasur, pasi e ka fituar statusin e megayllit.
Këtë vit ajo është bërë performuesja e parë që e ka fituar çmimin për albumin më të mirë për herë të katërt.
Përveç muzikës, emri i saj është shumë i përfolur edhe për lidhjen e dashurisë që ka me yllin e futbollit amerikan Travis Kelce.
Sa u përket 10 personave më të pasur në planet, tetë janë prej SHBA-së dhe gjashtë prej tyre janë pasuruar në industrinë e teknologjisë.
Pas Arnaultit dhe familjes së tij, Musk, pronari i kompanive Tesla dhe X – i njohur më parë si Twitter – është renditur i dyti, me një pasuri prej 195 miliardë dollarësh.
Në vendin e tretë është pronari i kompanisë Amazon, Jeff Bezos.
Forbes ka thënë se klasa e miliarderëve më 2024 është 255 për qind më e pasur sesa një dekadë më parë, që nënkupton se 0.5 për qind e 2.781 miliarderëve të botës gëzojnë 14 për qind të pasurisë së të gjithë miliarderëve.
Në aspektin gjeografik, SHBA-ja ka më shumë miliarderë sesa çdo shtet – 813 – e përcjellë nga Kina dhe India.REL
Me emrin artistik Kim, djali nga Kosova ka mahnitur me zërin e tij jurinë e sivjetshme të American Idol, por edhe me rrëfimin e tij.
Kim ka marrë pjesë në American Idol, por ka prekur shumë me historinë e tij. Teksa flet për nënën që ndodhet ende në Kosovë, sytë i mbushen me lotë. Dy vite pasi Kim lindi, nëna e tij u sëmur dhe ai nuk e ka dëgjuar dot më atë të këndojë. Të gjithë i thonë Kim se ka zërin e nënës së tij.
Kimi është me origjinë nga Kosova por tani jeton në Brooklyn. Ai punon në një restorant, ndërsa në American Idol këndoi “Heal” nga Tom Odell. “Unë nuk e kufizoj veten, mund të këndoj gjithçka. Ashtu si do të këndoja Whitney Houston”, tha ai.
Mes lotëve ai ka kënduar edhe këngën “Oj Kosovë, oj nëna ime’, ndërsa një përshëndetje pati edhe për nënën e tij. Kim ka kaluar fazën e parë të American Idol, duke u vlerësuar si një talent i madh i muzikës.
Në fakt, muzika e ndihmoi të mësonte anglishten, të cilën e mësoi vetëm gjashtë vjet më parë.
Kur ai i pa për herë të parë jurinë tha:”Më dukej si një ëndërr, por kisha shumë nevojë që dikush të më godiste një shuplakë,” tha ai. “Ishte padyshim diçka që më bëri të ndihesha i gjallë sepse kisha nevojë për të pas kaq shumë vitesh luftë, më bëri të ndihem mirë”.
Ai nuk është më në kërkim të famës, muzika e Kimit do të thotë shumë më tepër për të tani, ai thjesht dëshiron të bëjë një ndryshim në botë.bw
Diva ikonike e modës në Nju Jork ishte 102 vjeçe – Ajo bashkëpunoi me marka nga e gjithë bota, nga Citroën tek Magnum
VOAL- Iris Apfel, diva ikonë e modës në Nju Jork, ka vdekur në moshën 102-vjeçare. Menaxherja e saj, Lori Sale, konfirmoi vdekjen e stilistes të premten përmes profilit të saj në Instagram.
Syze të mëdha të rrumbullakëta, gjerdan dhe byzylykë me ngjyra, flokë të shkurtër të bardhë: kjo është shenja e pagabueshme e amerikanes që ka pushtuar gjithë botën me stilin e saj. “Starleta geriatrike” nga Queens, siç i pëlqente ta quante veten, së fundmi kishte dizajnuar një koleksion për kompaninë suedeze të veshjeve H&M, pas shumë bashkëpunimeve, duke përfshirë Citroën, Magnum, Happy Socks dhe Mac.
Lindur në vitin 1921 në një familje hebreje në Nju Jork, Apfel studioi historinë e artit përpara se të bëhej dizajnere e brendshme. Ajo mori pjesë në rinovimet e Shtëpisë së Bardhë për nëntë presidentë, nga Harry Truman te Bill Clinton.
Simboli i saj është i disponueshëm edhe si emoji për telefonat celularë. “Nëse fytyra ime i bën njerëzit të lumtur, atëherë unë jam mirë”, tha ajo në inaugurimin e “smiley”, pak para ditëlindjes së saj të 95-të.rsi-eb
Christopher Nolan, regjisor, skenarist dhe producent i filmit Oppenheimer
Filmi Oppenheimer i ka rrëmbyer shumicën e çmimeve Bafta, duke përfshirë ato për filmin më të mirë, regjisorin më të mirë, aktorin më të mirë, dhe aktorin më të mirë në rol dytësor.
Filmi në regji të Christopher Nolanit për J Robert Oppenheimer, fizikantin që konsiderohet babai i bombës atomike, i ka fituar gjithsej shtatë çmime në ceremoninë e mbajtur të dielën në Londër.
Cillian Murphy, i cili e ka fituar çmimin e aktorit më të mirë, e falënderuar regjisorin Nolan që është “gjithmonë në kërkim të përsosmërisë”.
Robert Downey Jr e ka fituar çmimin e aktorit më të mirë në rol dytësor, për rolin në film si udhëheqës i Komisionit për Energji Atomike.
Emma Stone është shpallur aktorja më e mirë për rolin e saj në filmin Poor Things.
Vetë filmi Poor Things i ka fituar pesë çmime përgjatë ceremonisë, përfshirë ato për dizajn kostumesh, grim, dhe efekte vizuale.
Da’Vine Joy Randolph e ka fituar çmimin e aktores më të mirë në rol dytësor për rolin e saj në filmin The Holdovers, në të cilin ajo luan rolin e një kuzhiniereje të mërzitur, derisa filmi shtjellon jetën e një mësuesi që detyrohet të qëndrojë në shkollë për pushime, bashkë me disa studentë.
Filmat tjerë që kanë fituar më pak çmime janë Anatomy of a Fall, The Zone of Interest, si dhe The Boy and The Herson.rel
Në skenën kryesore të teatrit “Viktoria” ngjitet në skenë për herë të parë në Greqi vepra e një autori shqiptar. “Amber Alert”, shkruar nga dramaturgu Odise Plaku, u kushtohet viktimave të trafikuara për qëllime prostitucioni dhe shfrytëzimit seksual në mbarë botën.
Me interpretimin e aktores shumëdimensionale Georgia Zoi, me regji të Giota Koundourakis, falë punës së një stafi shumë profesional, në datën 9 shkurt u shfaq premiera e kësaj vepre, e cila solli emocione të fuqishme tek të gjithë ndjekësit e kësaj nate.
Gjatë shtatëdhjetë minutave aktorja Georgia Zoi arriti të përcillte mesazhet e fuqishme të kësaj vepre kundër plagës sociale të shfrytëzimit të vajzave në moshë fare të mitur për qëllime trafikimi.
Disa fjalë për shfaqjen
Në një botë makthi, një NËNË, nënë simbol, ka vite që kërkon vajzën e saj. Një vajzë 14-vjeçare, që duket si një engjëll, e humbur prej kohësh. Në një botë ku tregtia e mishit lulëzon dhe pushteti mbulon krimet masive të korrupsionit dhe epshit kanibalesk, NËNA do të flasë, do të denoncojë. Nëse zemra e saj shpërthen, dhimbja do të mbytë të gjithë botën, sepse tani kjo grua e thjeshtë, e shtypur nga një mjedis patriarkal, shndërrohet në një figurë tragjike arketipe, që rebelohet kundër korrupsionit të pushtetit.
Në premierën e shfaqjes ishin të pranishëm shkrimtari Odise Plaku, vepra e të cilit vihet për herë të parë në Greqi, dhe ambasadorja e Shqipërisë, znj. Luela Hajdaraga së bashku me stafin e saj.
Kjo shfaqje është ndjekur me shumë interes nga një numër i konsiderueshëm shqiptarësh që jetojnë dhe punojnë në Greqi.
Vënia në skenë e monodramës “Amber Alert” është mundësuar nga kompania kulturore “DIONIS ANIGMA” me mbështetjen e organizatës vullnetare jofitimprurëse “Buzëqeshja e Fëmijës” dhe të ambasadës së Shqipërisë.
Dy fjalë për autorin Odise Plaku
Shkrimtari Odise Plaku lindi në qytetin e Fierit dhe aktualisht jeton në Tiranë.
Sot punon si shef i Departamentit të Botimeve Parlamentare në Kuvendin e Shqipërisë.
Nga kritika letrare ai është cilësuar si një prej zërave të veçantë të poezisë së sotme shqipe. Në listën e krijimtarisë së tij në gjininë e poezisë numërohen një sërë vëllimesh, ku gërshetimi i tematikave krijon një tablo tërheqëse për lexuesin, duke i bërë ata pjesë të gjithë kësaj bote emocionale dhe artistike. Ai është një krijues që i ka kushtuar jo pak vëmendje edhe krijimtarisë në prozë për fëmijë dhe të rritur me tema të ndjeshme nga realiteti i jetës së përditshme. Në bagazhin e tij krijues numërohem mbi 20 botime të gjinive të ndryshme.
Por pasioni që mbizotëron në krijimtarinë e tij letrare është gjinia skenike e dramës, monodramës, komedisë për të rritur dhe për fëmijë. Tashmë në jetëshkrimin e tij krijues numërohen mbi dhjetë vepra skenike të vlerësuara nga spektatori dhe kritika.
Një ndër veprat e tij, monodrama “Klithma e një nënë të marrë”, mbetet më e suksesshmja ndër vite dhe është vënë në skenë jo vetëm në Shqipëri, por dhe në vende të tjera, ku ka marrë vlerësime të merituara.
Në qendër të kësaj vepre qëndron trafikimi i qenieve njerëzore, një plagë e mprehtë sociale me karakter jo vetëm lokal, por në një prizën më të gjerë, atë global. Janë me miliona njerëz në botë, fëmijë, vajza, djem, gra e burra, fati i të cilëve endet nëpër labirintet e dhimbjes e të harresës.
Me këtë botim autori Odise Plaku ecën i sigurt dhe me dinjitet në urën e bashkëpunimit të ndërtuar tashmë kaq qartësisht në marrëdhëniet kulturore mes Shqipërisë dhe Greqisë, duke iu dhënë atyre më shumë mundësi për të njohur një tjetër zë dhe emër krijues në panteonin e letërsisë.
Ajo që “fluturoi” si rrallëkush në tokë, në skenë, qysh dje u nis të fluturojë drejt përjetësisë. Lili Cingu nisi kështu fluturimin e fundit, duke krijuar një pështjellim emocional mbarë popullor si herët në kohë, kur largimi për njerëzit që shoqëria i kishte lakuar gjatë dhe regjistruar për së gjalli në memorien kombëtare, kur sado e rëndë gjendja shëndetësore, lamtumira përjetohet e papritur.
Në këto pak orë që kaluan në natën e fundme, ku mjellma u zhyt pa ndalur në vallen e saj të dhimbshme, nxituan të gjithë të jenë në hapësirën ujore të saj me gjithçka të mundshme, me zemër disa, me mendje jo pak, me komunikime simboleve shumë dhe përkufizime të identitetit artistik të saj. Në këto ditë të vorbullës së përjetimit të lamtumirës, çdo vlerësim në masën njerëzore ka fuqinë e verdiktit përcaktues të vendit që të shquarit zënë në regjistrimin e fundit.
Dhe Lili mori atë që e kishte dëgjuar prej vitesh në çdo mjedis, ku ajo me autoritetin artistik trajtonte lëvizjet magjepsëse të valles së saj që mbledhur vijueshëm ishte jeta e saj. Jo të gjithë të ngjashmit e saj e kanë këtë fund që sado tragjik për mjellmën vet, mbetet i pashtyeshëm në përjetimin publik, që në fundin e pashmangshëm merr dhe duartrokitjet më të sinqertë dhe masive të jetës së saj të gjallë se kjo nuk ka vend në skenën, por eterin e pamatë të frymës së kombit! Lili zbriti dje fizikisht për herë të fundit shkallët e gjëra mbi kolonadën ku shkruhet OPERA, pikërisht ato shkallë që i ngjiti gati 60 vite më parë. Vetë Pallati kishte diçka më shumë se një vit që ishte përuruar dhe skena e madhe e Shqipërisë impononte dhe trupa artistike muzikore më të kompletuara.
Mjeshtri i drejtimit koreografike Panajot Kanaçi filloi ethshëm procesin e përzgjedhjes së talenteve të vallëzimit, që do të krijonin brezin e dytë të vallëzuesve të Ansamblit Popullor. Si esteticien i përkorët, ai zgjodhi ashtu si kish nisur udhëtimin vallëzimi shqiptar etalone që përfaqësonin denjësisht tiparet e racës, temperamentin dhe karakterin që do mishëronte krijimet e tij që vallet burimore i lartësoi në nivel tablosh autentike, por të para me syrin e personalitetit të tij krijues. Koha e centralizuar e pushtetit që kishte parametra siç dihet rigoroze në vizionin e Kanalit dhe mirëkuptimin e shefit të institucionit, grupi shpejt zbuloi elementin premtues, ku spikaste Lili me aftësinë natyrore të vallëzimit dhe ndjeshmërinë e përjetimit.
I ndodhur në të njëjtën kohë dhe në të njëjtin vend kam ndjekur rrugëtimin e saj dhe të grupit të ri si shok brezi dhe shumë shpejt si drejtues artistik i institucionit. Jeta në atë kohë zhvillohej në mënyrë të ndryshme, ku gjiri i kolektivit të gruponte detyrohem me të tjerët. Përzgjedhja e miqësive, simpatia për aftësinë më bëri përkrahës së angazhimit të këtij grupi të ri talentesh me mundësitë jo të pakta që më jepte detyra.
Ngjarja më shpërthyese e atyre viteve të mbyllura ishte pjesëmarrja e Ansamblit Popullor në Festivalin e Dizhonit në vjeshtën e vitit 1970. Një shans i jashtëzakonshëm për kohën, një moment që evidentoi Lili Cingun si yllin femëror të së ardhmes së vallëzimit shqiptar. Ishte tërheqja fizike e saj, rinia dhe ajo eleganca e trashëguar nga nëna e thjeshtë dhe e nderuar, që francezi president i festivalit të përzgjedhë figurën emblematike të saj, ku kostumi i Tropojës i stilizuar me shije nga piktori Hysen Devolli, t’i këndonte në trup dhe vallëzim dhe qafa e saj e gjatë ta magnetizonte Mesieur Levavas seur për t’i varur ‘Gjerdanin e Artë’ të fituar nga Ansambli.
Ky veprim mori në jetën e Lili Cingut vlerën e pagëzimit dhe kurorëzimit. Gjithçka më pas erdhi natyrshëm. Largimi natyror i Lefta Mullisit, Medina Lubonjës, Veronika Manos etj. sollën hierarkinë e re të vlerave femërore vallëzuese nëpër dhjetëvjeçarët vijues të Ansamblit, ku Lili Cingu shkëlqeu dhe me Artin e saj ngriti piedestalin e merituar nga ku tashmë shqiptarët këndej dhe andej e kundrojnë dhe do ta admirojnë pambarimisht.
Janë vite të një karriere të gjatë sa gjithë vitet e jetuara deri sot ato që përbëjnë modelin, që la për sferën e interpretuesve artistikë Lili Cingu. Kur doli në pozicionin e parë të solistes valltare, ajo intuitivisht apo dhe e ushqyer nga mentori i saj, mjeshtri i rrallë Kanaçi, iu përkushtua kultivimit të imazhit të saj. Me urtësi dhe punë të shumtë e zhvendosi jetën e saj, studion e mjeshtrit bashkë me partnerin e ri që gjithashtu e gdhendi mentori Kanaçi, fluturuese Rexhep Çeliku, njësoj i urtë, i talentuar dhe i pa zulmtë si ajo. Simbiozë fatlume.
Ata i dhanë ngacmimin krijues Panajotit dhe përfituan prej tij krijimet e dueteve, një gjini tjetër që ndonëse zuri fill me tronditin Idilin Kurbat, që theu dyert e teatrit tonë nën ekzuberancën e Leftës dhe Besimit deri sa u anatemuar nga dashakeqësit që nuk kanë munguar kurrë, u pasua me disa të tjerë të dedikuar çiftit Cingu&Rexhepi. Madje, deri te krijimi i fundit i mjeshtrit kur ai i larguar tashmë nga skena dhe shëndetësisht, m’u afrua në fillimet e ’90-ës, për Festivalin e RTSH, me krijimin e një dueti të ri për ta, por me një frymë të re të krijimtarisë së tij, ku elementi etnik rikrijohej me një kompozim në bashkëkohësi, mbase zgjedhja e re e evolucionit krijues të tij, që nuk mundi ta gjallojë. Sigurisht që u vendos në natën finale të festivalit dhe mbase hera e parë dhe e fundit kur ai krijoi për këtë event.
Individualisht mjellma jonë e ndjeu se largimi i saj nga institucioni për arsye biologjike, ndonëse ajo nuk ishte në zgrip të energjive, nuk ishte vallja fundore e saj. Ajo nuk pati nevojë për institucionin, sepse një institucion i ri e përpiu shpejt e shpejt, Diaspora Shqiptare deri në një vendosje jetësore mes kësaj të fundit dhe atdheut mëmë. Ture, koncerte, festivitete artistike dhe familjare mbushën jetën e saj intensivisht. Nuk na mungonte sa herë që Rexhepi e ndjente se duhet të ishte ajo krah tij, kur personaliteti i saj i jepte një vlerë të shtuar evenimentit të rëndësishëm artistik. Vitet rrodhën dhe u rralluan drurët e pyllit artistik.
E ftuar dhe e respektuar ndodhej në vend, por edhe aty ku zhvillime historike dhe artistike kërkonin mbështetje nga njerëz si ajo dhe të tjerë në vendet jashtëkufitare të vëllezërve sa herë plisi zbardhte dhe flamuri kombëtar valëzonte. Lili Cingu nuk iu dorëzua derteve që nuk iu ndanë, por jetoi me medalionin e suksesit që do ta shoqërojë përjetësisht.
Taylor Swift ka bërë historinë në çmimet Grammy të këtij viti, duke u bërë artistja e parë që fiton 4 herë kategorinë “Albumi i vitit”.
Ajo mori çmimin nga ylli i muzikës Celine Dion, e cila së fundmi ka shfaqur probleme shëndetësore. Swift njoftoi gjatë eventit se po punon për një album surprizë. Miley Cyrus dhe Billie Eilish morën çmimet e tjera kryesore në ceremoninë e së dielës.
Çmimet më të mira Grammy
Album of the year – Taylor Swift, Midnights
Record of the year – Miley Cyrus, FlowersSong of the year –
Billie Eilish, What Was I Made For?
Best new artist – Victoria Monét
ALBUM OF THE YEAR
Boygenius – “The Record”
Janelle Monáe – “The Age of Pleasure”
Jon Batiste – “World Music Radio”
Lana Del Rey – “Did You Know That There’s a Tunnel Under Ocean Blvd”
Miley Cyrus – “Endless Summer Vacation”
Olivia Rodrigo – “Guts”
SZA – “SOS”
Taylor Swift – “Midnights” – *WINNER
RECORD OF THE YEAR
Billie Eilish – “What Was I Made For?”
Boygenius – “Not Strong Enough”
Jon Batiste – “Worship”
Miley Cyrus – “Flowers” – *WINNER
Olivia Rodrigo – “Vampire”
SZA – “Kill Bill”
Taylor Swift – “Anti-Hero”
Victoria Monét – “On My Mama”
SONG OF THE YEAR
Billie Eilish – “What Was I Made For?” – *WINNER
Dua Lipa – “Dance the Night”
Jon Batiste – “Butterfly”
Lana Del Rey – “A&W”
Miley Cyrus – “Flowers”
Olivia Rodrigo – “Vampire”
SZA – “Kill Bill”
Taylor Swift – “Anti-Hero”
BEST NEW ARTIST
Victoria Monét – *WINNER
Gracie Abrams.
Fred again..
Ice Spice
Jelly Roll
Coco Jones
Noah Kahan
The War and Treaty
BEST POP VOCAL ALBUM
Kelly Clarkson, “Chemistry”
Miley Cyrus, “Endless Summer Vacation”
Olivia Rodrigo, “GUTS”
Ed Sheeran, – (Subtract)
Taylor Swift, “Midnights” – *WINNER
BEST POP SOLO PERFORMANCE
Billie Eilish – “What Was I Made For?”
Doja Cat – “Paint the Town Red”
Miley Cyrus – “Flowers” – *WINNER
Olivia Rodrigo – “Vampire”
Taylor Swift – “Anti-Hero”
BEST POP DUO/GROUP PERFORMANCE
Labrinth Featuring Billie Eilish – “Never Felt So Alone”
Lana Del Rey Featuring Jon Batiste – “Candy Necklace”
Miley Cyrus Featuring Brandi Carlile – “Thousand Miles”
SZA Featuring Phoebe Bridgers – “Ghost in the Machine” – *WINNER
Taylor Swift Featuring Ice Spice – “Karma”
PRODUCER OF THE YEAR, NON-CLASSICAL
Jack Antonoff – *WINNER
Dernst “D’Mile” Emile II,
Hit Boy
Metro Boomin
Daniel Nigro
SONGWRITER OF THE YEAR, NON-CLASSICAL
Edgar Barrera
Jessie Jo Dillon
Shane McAnally
Theron Thomas – *WINNER
Justin Tranter
BEST RAP ALBUM
Drake & 21 Savage – “Her Loss”
Killer Mike – “Michael” – *WINNER
Metro Boomin – “Heroes & Villains”
Nas – “King’s Disease III”
Travis Scott – “Utopia”
BEST RAP PERFORMANCE
Baby Keem ft. Kendrick Lamar – “The Hillbillies”
Black Thought – “Love Letter”
Coi Leray – “Players”
Drake & 21 Savage – “Rich Flex”
Killer Mike ft. André 3000 – “Scientists & Engineers” – *WINNER
BEST COUNTRY ALBUM
Brothers Osborne – “Brothers Osborne”
Kelsea Ballerini – “Rolling Up the Welcome Mat”
Lainey Wilson – “Bell Bottom Country” – *WINNER
Tyler Childers – “Rustin’ in the Rain”
Zach Bryan – “Zach Bryan”
BEST COUNTRY SOLO PERFORMANCE
Brandy Clark – “Buried”
Chris Stapleton – “White Horse” – *WINNER
Dolly Parton – “The Last Thing on My Mind”
Luke Combs – “Fast Car”
Tyler Childers – “In Your Love”
BEST ROCK ALBUM
Foo Fighters – “But Here We Are”
Greta Van Fleet – “Starcatcher”
Metallica – “72 Seasons”
Paramore – “This Is Why” – *WINNER
Queens of the Stone Age – “In Times New Roman…”
BEST ROCK PERFORMANCE
Arctic Monkeys – “Sculptures of Anything Goes”
Black Pumas – “More Than a Love Song”
Boygenius – “Not Strong Enough”- *WINNER
Foo Fighters – “Rescued”
Metallica – “Lux Æterna”
BEST R&B ALBUM
Babyface – “Girls Night Out”
Coco Jones – “What I Didn’t Tell You”
Emily King – “Special Occasion”
Summer Walker – “Clear 2: Soft Life EP”
Victoria Monét – “Jaguar II” – *WINNER
BEST R&B PERFORMANCE
Chris Brown – “Summer Too Hot”
Coco Jones – “ICU”- *WINNER
Robert Glasper Featuring Sir & Alex Isley – “Back to Love”
SZA – “Kill Bill”
Victoria Monét – “How Does It Make You Feel”
BEST ALTERNATIVE MUSIC ALBUM
Arctic Monkeys – “The Car”
Boygenius – “The Record” – *WINNER
Gorillaz – “Cracker Island”
Lana Del Rey – “Did You Know That There’s a Tunnel Under Ocean Blvd”
PJ Harvey – “I Inside the Old Year Dying”
BEST AFRICAN MUSIC PERFORMANCE
ASAKE & Olamide, “Amapiano”
Burns Boy, “City Boys”
David Featuring Must Keys, “UNAVAILABLE”
Ayra Starr, “Rush”
Tyla, “Water” – *WINNER
BEST SCORE OR SOUNDTRACK FOR VISUAL MEDIA (Includes Film and Televison)
“Barbie,” Mark Ronson & Andrew Wyatt, composers “Black Panther: Wakanda Forever,” Ludwig Göransson, composer
“The Fabelmans,” John Williams, composer
“Indiana Jones and the Dial of Destiny,” John Williams, composer
“Oppenheimer,”Ludwig Göransson, composer – *WINNER
I fundit “klasik” i brezit te tij qe vuri guret e pare ne formatimin e “Konservatorit Shteteror” sot “Universiteti i Arteve” studiuar dhe perfunduar studimet ne Konservatorin “ George Porumbesku” te Rumanise.
Takimi i fundit me te ishte kur sapo kish kapercyer te 90-tat. Kish mbetur po ai qe kishim njohur, petagogun e palodhur. I qete , i regullt , me pamje artisti ne qetesine e tij si dekada me pare ndonese kish mbetur vetmitar dhe jasht cdo vemendjeje nga instancat …
Nuk e therriste me askush…. Nuk e pame ne asnje medium, interviste televizive apo ne ndonje rresht gazete ndonese ka nje krijimtari te bolleshme ne disa zhanre kryesisht vokale nder arkivat e RTSH-se qe flene prej vitesh.
Ne borderote e “Te drejtave te autorit” as qe behej fjale te figuronte qofte edhe si statistike.
I sapo dale nga shtepia, diku tek “Pallatet Agimi” shkonte te mirrte pensionin e lehte modest, pak me shume se nje lemoshe….
E pyeta per “Pension te Posacem” si Krijues, Artist, Kompozitor e Dirigjent , Petagog i sa e sa brezash ne dekadat e para plot uri te muzikanteve te diplomuar qe u bene gjeneratoret e pare te kultures muzikore ne vend …
Qeshte lehte , ndalonte hapin, sme shihte ne sy, as pergjigje …!
Kurre nuk shante.
E kisha permendur si fenomen te trishtuar ne ndonje nga shkrimet e mija “fejbuksiane” drejtuar ndonje titullari te larte shteti … por “ncukk”- “Qeveria ka halle” e smerret me kesi “vogelsira”.
I paharruar ky emer artisti dhe ne mendje me vjen nje nga dhjetra kenget e tij kenduar ne sa e sa festivale por edhe nga ne ne “zboret ushtarake studentore” te kohes .
Ishte nje kenge rreshtore qe ne studentet e kendonim edhe kur shkonim ne menxe apo per te fjetur :
“Marshojme fitimtare.
Mbi supe ngritur bajoneta.
Nje nene nga ballkoni.
Lule hedh permbi helmeta” !
Ia kendonim me shume edhe atij kur e kishim dhe si Komandant Toge gjate diteve te zborit ne fakultet me komandat famoze te tij kur na thoshte :
-Toga , ju lutem gatitu !!
Ky ishte i miri , i urti, i bute si mendafsh Prof Nexho.
Te tere ne qeshnim, te tereve na bente te vinim buzen ne gas. Por i bindeshim pa medyshje.
Ashtu e donte puna ….
E sot, perseri mbetur akoma gjalle pa aspak vemendjen e duhur qe u “vrapon” mosha ne ngjitje per ne te 80-ta e pertej, ka plot “Nexhbedinë” te tjere pak a shume me te njejten pamje tek i sheh rruges.
Ndoshta dikush do i permende kur te mbyllin syte….
I paharruar Kompozitori , Petagogu, Dirigjenti, Njeriu, Artisti pa “kapaçken” e lyer me te verdhe ku shkruhet “Mjeshter i Madh” por qe mbetet edhe me i Madh se ky titull veç se me emrin e tij:
Është shuar në moshën 95-vjeçare, Nexhmedin Doko, kompozitori i shquar, autor i shumë këngëve të muzikës së lehtë dhe teksteve shkollorë.
Nexhmedin Doko lindi në vitin 1929, në qytetin e Beratit. Në vitin 1950 përfundoi me rezultate të larta Liceun Artistik “Jordan Misja” në Tiranë. Prof. Doko ishte “produkt” i Konservatorit të njohur rumun “Ciprian Porumbescu” (kompozitori i muzikës së himnit kombëtar), ku vijoi studimet në dirigjim dhe kompozim (1958-1962).
Kompozimet e tij janë interpretuar nga këngëtarë të njohur si Vaçe Zela, Gaqo Çako, Ramiz Kovaçi, Zija Çela etj. Ka marrë pjesë në disa nga festivalet e këngës ku ka fituar edhe çmime. Krijime të Nexhmedin Dokos janë midis të tjerave këngët “Kur jam pranë teje”, “Rini e Zjarrtë, etj., si edh e operetën “Dritë dhe këngë”. Gjithashtu Nexhmedin Doko ka shkruar edhe tekste mësimore muzike. Pas goditjeve të sistemit komunist në fushën e artit dhe kulturës (1973-1974), Nexhemdin Doko u mënjanua thuajse totalisht nga sistemi, në kuadër të luftës famëkeqe së klasave dhe shumë nga krijimet e mëpasshme të tij nuk patën fatin të bëheshin publike, duke e lënë të cunguar CV-në e tij muzikore, fat i hidhur që shoqëroi shumë krijues e artistë të spikatur që jetuan në periudhën e diktaturës komuniste.
Pjesë nga krijimtaria e Nexhmedin Doko
Rini e zjarrtë – Festivali i XIII-të i këngës RTSH – 1974
Takim i brezave – Festivali i XII-të i këngës në RTSH – 1973
Festë në malësi – Festivali i VI-të i këngës në RTSH – 1967
Kur jam pranë teje – Festivali i IV-t i këngës në RTSH – 1965
Kthim nga fusha – Festivali i III-të i këngës në RTSH – 1964
Nëse ti mua më pyet – Festivali i II-të i këngës RTSH – 1963
Kënga e Inxhinieres – Festivali i I-rë i këngës RTSH – 1962
Opereta “Dritë dhe këngë”.
Provat kan filluar me shumë vullnet, profesionalizem, te udhehequr nga regjisori i mirenjohur shqiptar Nikolin Gurakuqi, per realizimin dhe inskenimin e Operës së parë Kosovare “Goca e Kaçanikut” te kompozitorit Rauf Dhomi, e cila do shfaqet per here te pare e kompletuar si (premiere boterore) ne Kosove, pas plot 53 vitesh se egzistuari si veper Kombetare.
E gjithe kjo ne kuader të Pavaresise dhe 25-vjetorin e çlirimit te Kosoves.fb
Gati shtatëdhjetë vjet kinema pa u ndalur asnjëherë
VOAL- Sandra Milo është ndarë nga jeta. Aktorja mbushi 90 vjet më 2023. Ajo ndërroi jetë në shtëpinë e saj dhe mes dashurisë së njerëzve të saj më të dashur, siç kishte kërkuar, njoftoi familja të hënën.
“Sandrocchia”, siç e quajti Federico Fellini, për të cilën ishte muzë, qe një nga aktoret më të njohura të kinemasë italiane.
Karriera e saj ishte shumë e gjatë dhe në kinema e TV ajo punoi me shumë regjisorë të mëdhenj, nga Roberto Rossellini te Antonio Pietrangeli, nga Sergio Corbucci te Luigi Zampa, Dino Risi, Luciano Salce, Duccio Tessari, Pupi Avati, Gabriele Salvatores deri te Gabriele Muccino dhe, siç përmendet, Fellini. Gati shtatëdhjetë vjet kinema pa u ndalur asnjëherë.
Në vitin 1963 ajo luajti edhe në filmin 8 1/2, po nga Fellini, një film që u vlerësua me Oscar për filmin më të mirë të huaj.rsi-eb
Të revoltuara kundër kornizave shoqërore, katër të reja në Prishtinë themeluan kolektivin artistik, Haveit, në vitin 2011. Që nga performanca e tyre e parë, që erdhi si protestë pas vrasjes së Diana Kastratit, një ndër rastet e femicidit në Kosovë, Hana dhe Vesa Qena, Lola dhe Alketa Sylaj, u kthyen në një zë të fuqishëm që përmes artit ballafaquan publikun me realitetin, për të cilin nuk flitej shumë. Hana dhe Alketa rrëfejnë për momente kyçe që përcollën rritjen e tyre si gra, paralelisht me artin dhe aktivizmin e tyre, tashmë me plane për etapën e re artistike të Haveit.
Komentet