Studimet për historinë e gjuhës shqipe prof. Kolec Topalli i ka nisur që në vitet ’70 dhe rezultatet e para të kësaj pune kanë parë dritën e botimit në të vetmen revistë shkencore të Institutit të Gjuhësisë “Studime Filologjike”. Këto kërkime, të kryera në kushte të vështira të jetesës së tij në ato vite, ishin fryt i pasionit dhe përkushtimit të tij ndaj studimit të historisë së gjuhës shqipe, pasi nuk ishte e lehtë t’i hyje një fushe studimore ku ishin përpjekur kolosët e albanologjisë botërore e shqiptare prej më se një shekulli e në disa breza studiuesish. Vullneti, këmbëngulja dhe dashuria për gjuhën shqipe e studimin shkencor të saj e shtynë të mësojë gjuhët e huaja të domosdoshme, klasike e të reja, për t’u marrë me këtë fushë studimesh, për të siguruar literaturën shkencore në fushën e gjuhësisë historike indoeuropiane e shqipe dhe për të përvetësuar arritjet më të konsoliduara të shkencës albanologjike në këtë fushë para se të marrë guximin të hedhë hapa të reja të mëtejshme. Këto hapa, në fillim të përqendruara në çështje të veçanta të fonetikës historike të shqipes, por të njëpasnjëshme e shumë sistematike, të shtrira në një periudhë njëzetvjeçare, sollën produkte të rëndësishme shkencore që u konkretizuan në një numër të konsiderueshëm prej 8 monografish për fonetikën historike të shqipes, prej të cilave doli edhe vepra madhore Fonetika historike e shqipes.
Përvoja e fituar në studimet e thelluara për fonetikën historike shërbeu si bazë për hulumtime të mëtejshme në morfologjinë historike të shqipes, të cilat u realizuan në katër monografi të tjera për pjesët themelore të sistemit gramatikor të gjuhës shqipe dhe më pas në veprën tjetër përgjithësuese Gramatika historike e gjuhës shqipe me mbi 1700 faqe.
Në gjithë këtë vëllim të madh pune shkencore për rindërtimin e historisë së gjuhës shqipe, pjesë e rëndësishme e saj dhe e lidhur ngushtë me të ishte etimologjia e kategorive të ndryshme të fjalëve të shqipes, përmes së cilës dalin edhe ligjet fonetike që përcaktojnë evolucionin e gjuhës dhe, anasjelltas, njohuritë e sakta për ligjet apo rregullsitë fonetike që kanë vepruar në gjuhë japin edhe etimologji të goditura.
Në këtë mënyrë, studimet për fonetikën dhe gramatikën historike të shqipes e çuan autorin natyrshëm edhe te rindërtimi i historisë së fjalëve, të origjinës së tyre, të zbulimit të kuptimeve më të hershme apo të kryehershme të tyre, pra te etimologjia e fjalëve të shqipes dhe pasqyrimi i tyre në një fjalor etimologjik.
Vështirësia me të cilën përballet studiuesi për rindërtimin e formës dhe të kuptimit të fjalëve është e madhe në rastin e shqipes, e cila ka një dokumentim shkrimor relativisht të vonë, në shekullin XVI, dhe jo të vëllimshëm, me një numër të kufizuar tekstesh. Ndryshe qëndron puna me gjuhë si greqishtja, latinishtja apo indishtja e vjetër që kanë një histori shumë të gjatë shkrimi të dokumentuar me tekste të shumta që dëshmojnë se si kanë qenë përdorur fjalët në periudha të hershme të historisë së tyre dhe kur kanë hyrë në këto gjuhë. Veç kësaj shqipja është një gjuhë që ka pësuar shndërrime të shumta gjatë shekujve dhe forma e fjalëve ka ndryshuar mjaft nën veprimin e theksit dinamik duke ndikuar në tkurrjen e rrëgjimin e tingujve, çka e vështirëson identifikimin e formës së hershme të fjalës. Për shqipen mbetet të zbatohet kryesisht metoda krahasuese, për ato fjalë që gjenden edhe në gjuhët e tjera simotra indoeuropiane, dhe metoda e krahasimit dhe e rindërtimit të brendshëm, për fjalët e krijuara brenda gjuhës me brumin e saj. Por ato gjurmë të vjetra të ruajtura në tekstet e vjetra shqipe, në të folmet e dialektet e shqipes, sidomos në ato të diasporës që ruajnë tipare arkaike, në folklorin gojor dhe ndonjëherë edhe në onomastikë, janë të dhëna të çmuara për historianin e gjuhës për të rindërtuar etimonin e fjalëve. Këtë metodë pune kanë ndjekur albanologët e shquar paraardhës, që nga Gustav Meyeri, Jokli e sidomos Çabej, në rezultatet e shënueshme që kanë arritur në fushën e studimeve etimologjike të shqipes. Në kohën e Meyerit njohuritë për tekstet e vjetra shqipe dhe numri i teksteve shqipe që kishin studiuesit në dispozicion ishin më të kufizuara dhe të tilla ishin edhe njohuritë për dialektet e shqipes. Jokli i çoi më përpara studimet etimologjike të shqipes duke zbatuar një metodë më efikase për shqyrtimin e prejardhjes së një fjale: mbledhjen sa më të gjerë të dëshmive të fjalës në gjuhë, të trajtave e varianteve të saj në hapësirë e në kohë; studimin e fjalës së pari brenda gjuhës, duke u nisur nga mjetet e vetë shqipes dhe pastaj duke bërë krahasime me gjuhët fqinje ose më të largëta; shqyrtimin e fjalës në lidhje të ngushtë me sendin apo konceptin që shënon ajo, sipas metodës fjalët dhe sendet, një metodë ndërdisiplinore që lidh gjuhësinë me etnografinë apo kulturën popullore. Këtë metodë të mësuesit dhe mikut të tij përvetësoi dhe ndoqi Eqrem Çabej në studimet e tij etimologjike, duke i çuar në një shkallë më të lartë mbas grumbullimit prej një kohe të gjatë prej tij dhe prej institucioneve shkencore të një materiali mjaft të pasur për shqipen, si nga tekstet e shkruara, të vjetra e të reja, ashtu edhe nga dialektet e nga folklori, studime që u konkretizuan në 6 vëllimet Studime etimologjike në fushë të shqipes, tashmë të botuara, me një numër të konsiderueshëm njësish leksikore të shqyrtuara për nga burimi i tyre.
Fjalori etimologjik i Kolec Topallit mbështetet mbi këto arritje të gjuhësisë historike paraardhëse dhe mbi një literaturë të gjerë të botuar ndërkohë në këtë fushë nga studiues shqiptarë e joshqiptarë. Hulumtimi i teksteve të vjetra, që ai i ka siguruar prej kohësh në formë të dixhitalizuar, ka qenë një burim i pazëvendësueshëm dhe mbështetje solide për rindërtimin e fazave më të vjetra, të padokumentuara, të shqipes. Prof. Koleci është studiuesi që u referohet vazhdimisht autorëve të vjetër, edhe me ndihmën e teknologjive të reja informatike, duke gjetur aty material të çmuar që shërben qoftë si shtysë për një interpretim të ri etimologjik apo si konfirmim i ideve të kristalizuara me kohë. Studimet e tij etimologjike të pasqyruara në fjalor mbështeten në një pasuri të madhe të dhënash nga të folmet e shqipes nga të gjitha trevat ku flitet ajo, brenda apo jashtë kufijve shtetërorë apo edhe nga diaspora arbëreshe, të mbledhura nga një literaturë e pasur dokumentare. Falë përvojës së fituar nga arritjet vetjake e të paraardhësve, falë shfrytëzimit të të dhënave të reja burimore dhe punës intensive e sistematike disavjeçare, ai arriti të përfundojë një fjalor etimologjik të gjuhës shqipe me numrin më të madh të njësive leksikore të dhëna deri më sot nga një fjalor i kësaj natyre për shqipen, gjithsej 42.846 njësi leksikore duke përfshirë edhe derivatet, dhe 2331 njësi onomastike.
Baza e fjalorit etimologjik të prof. Kolecit janë studimet etimologjike të kryera nga Eqrem Çabej, gur themeli dhe pikënisje për studimet e sotme etimologjike, siç e thotë vetë në parathënien e fjalorit. Ashtu siç mori Çabej si pikë referimi fjalorin etimologjik të Gustav Meyerit për të bërë kritikën, shtesat apo plotësimet shumë më të zgjeruara në studimet e tij, ashtu niset edhe Kolec Topalli nga studimet e Çabejt, meqenëse aty gjen të përmbledhur gjithë studimet e mëparshme bashkë me kritikat përkatëse, dhe që këtej ndërton edhe kritikën e tij me zgjidhje e propozime të reja apo përforcime të zgjidhjeve të dhëna më parë.
Për sa i përket metodës së studimit përsëri modeli është ai i Çabejt, tashmë i sprovuar për studimet etimologjike të gjuhës shqipe, e cila ka specifikat e saj si gjuhë më vete brenda familjes së gjuhëve indoeuropiane pa lidhje gjenetike me asnjërën nga gjuhët e tjera të kësaj familjeje dhe si gjuhë e lashtë, por e dëshmuar vonë me shkrim. Në studimet e tij Çabej nisej nga një konceptim i gjerë i etimologjisë jo thjesht si gjetje e etimonit apo gurrës së një fjale, por vështrimi i jetës së fjalës në një kuptim të përgjithshëm: zona e përhapjes së fjalës, mjedisi ku u formua ajo dhe zhvillimi i brendshëm i saj, degëzimet në forma dhe kuptime sekondare, prodhimtaria e saj në gjuhë, lidhjet me fjalë të tjera përbrenda leksikut të gjuhës etj. Si metodë të punës shkencore ai kishte mbështetjen mbi faktet konkrete të gjuhës shqipe, njohjen e lëndës së gjallë gjuhësore në të gjitha shfaqjet e format e saj në hapësirë dhe në kohë për të dhënë interpretimet gjuhësore. Ai nisej së pari nga krahasimi i brendshëm i fjalës me fjalë të tjera brenda gjuhës dhe pastaj kalonte në krahasimin e jashtëm.
Metoda e krahasimit të brendshëm në studimet etimologjike të Kolec Topallit është parësore në shpjegimin e burimit të fjalëve të ndryshme. Në analizën etimologjike të fjalës ai sheh së pari lidhjet e saj me fjalët e tjera të afërta brenda gjuhës, vendin që zë fjala në sistemin leksikor të shqipes. Më tej ai kërkon lidhjet me fjalët përgjegjëse të gjuhëve me të cilat shqipja ka qenë në kontakte prej shekujsh dhe pastaj me ato të gjuhëve simotra indoeuropiane. Kështu psh. në këtë mënyrë ai e kërkon shpjegimin e një fjale si mëngoj jo te lat. manicare por te fjala ag e shqipes, e kështu me radhë.
Një tjetër veçori metodologjike dhe meritë e punës së prof. Kolecit që e ka bërë të arrijë rezultate të mira në zgjidhjet etimologjike është shqyrtimi i dukurive fonetike në lidhje e ndërvarësi me njëra-tjetrën, ku një ndryshim tingullor prek e ndikon në krejt sistemin fonetik të gjuhës, dhe më anë tjetër në lidhje e varësi kontekstuale, e parë kjo jo vetëm brenda kufijve të fjalës, por edhe më gjerë, brenda një konteksti sintagmatik apo të fjalisë. Kjo mënyrë vështrimi e dukurive në sistem mund të duket e vetëkuptueshme dhe aksiomatike për gjuhëtarin, por nuk është aspak e lehtë për t’u zbatuar në studimet konkrete. Ajo kërkon një njohje shumë të mirë të ligjeve apo rregullsive të zhvillimit fonetik të gjuhës, dhe njëkohësisht një vëmendje të vazhdueshme për të ndjekur gjithë pasojat që ka shkaktuar në sistem një ligj a dukuri e caktuar.
Suksesi i një etimologjie të goditur varet nga përputhja e formës dhe përmbajtjes, që do të thotë më një anë përligjja nga pikëpamja e zhvillimit historik e të gjithë tingujve që përbëjnë leksemën, natyrisht të parë në lidhje e varësi sistemore, përcaktimi e respektimi i kronologjisë relative dhe absolute të dukurive fonetike për të ndarë ç’është huazim prej gjuhëve të tjera dhe ç’është fjalë e trashëguar nga një periudhë më e lashtë indoevropiane, dhe në anë tjetër koherenca kuptimore me leksemën bazë ose zanafillëse nga ka rrjedhur fjala e analizuar. Barazimet gjuhësore janë krahasuar në njëfarë mënyre me ekuacionet matematikore, dhe jo më kot zhvillimet fonetike të qëndrueshme e të përsëritura gjatë një periudhe kohore të caktuar janë përkufizuar si “ligje” fonetike, pra nënkuptojnë saktësi të madhe. Në shumicën e interpretimeve etimologjike prof. Koleci u përmbahet me vijimësi këtyre premisave, prandaj zgjidhjet e tij etimologjike janë përgjithësisht të mbështetura. Kontributet etimologjike të prof. Kolecit janë të niveleve të ndryshme kronologjike, që nga ato të periudhës indoevropiane, si paralelizma me gjuhët e tjera simotra, pastaj të periudhës së huazimeve nga gjuhët e tjera, dhe sidomos ka shumë shpjegime të prejardhjes së fjalëve brenda shqipes, me mjete të brendshme të gjuhës. Këtu hyjnë edhe një numër i mirë zbërthimesh nga onomastika, që pasurojnë ndihmesën e tij edhe në këtë fushë.
Ndryshe nga karakteri studimor dhe përzgjedhës që kanë studimet të Çabejt, vepra e Kolec Topallit ka karakteristikat e një fjalori, pra ka karakter informativ, sintetik e rindërtues, siç e përcakton vetë autori. Në këtë mënyrë, i detyruar edhe nga përmasat e reduktuara të një fjalori të tillë, ai i shmanget paraqitjes së debateve shkencore për mendimet e tezat e dhëna nga studiuesit e mëparshëm dhe jep vetëm mendimin që duket më i argumentuar dhe i mbështetur në të dhënat e gjuhës shqipe. Pra fjalori i drejtohet një publiku më të gjerë sesa atij të rretheve shkencore, të gjithë atyre që kanë dëshirë të njohin prejardhjen dhe historinë e fjalëve të shqipes.
Megjithëse mbështetet në shkallë të gjerë në studimet etimologjike të paraardhësve, fjalori i ri etimologjik ka mjaft kontribute të reja. Këto kontribute mund të përmblidhen në disa çështje.
Së pari, autori ka rimarrë në shqyrtim dhe i ka parë me sy kritik shumë nga zgjidhjet etimologjike të albanologëve paraardhës, duke përmirësuar, saktësuar ose kundërshtuar mjaft prej tyre. Këtu kanë gjetur zbatim njohuritë e thelluara të autorit nga studimet e fonetikës e të morfologjisë historike të shqipes, të historisë së gjuhës shqipe e të dialekteve të saj, mbi bazën e të cilave janë rrëzuar zgjidhjet e mëparshme dhe janë marrë në sy zgjidhje të tjera. Psh. folje si blej, endem, davarit, dergjem, dëboj, dëftoj, lyej, mbërthej, mbërrij, mbuloj, ndërgon, ndërsej, ngacmoj, ngallmoj, ngec, ngul, njom etj., emra si brengë, buall, buzë, domën, lëbogër, lëpê, mbles, myjë mye mbiemra si i mbarë, i mbramë e shumë të tjera. Përveç kësaj, ka edhe propozime alternative për një numër të madh shpjegimesh të dhëna nga autorët paraardhës, si Çabej, duke hedhur në diskutimin shkencor paralelisht një rindërtim të tjetër të brendshëm ose të rrafshit indoeuropian, psh. acar, bërryl, lë, etj.
Së dyti, janë dhënë interpretime të reja dhe etimologji të reja fjalësh të patrajtuara deri sot, që përbëjnë kontribute shumë të rëndësishme në fushën e etimologjisë së shqipes. Këto ndihmesa të reja janë bërë të mundura falë një pune këmbëngulëse për grumbullimin, analizën dhe interpretimin e të dhënave, të njohura apo të panjohura më parë, nga dialektet e të folmet e shqipes, dhe sidomos nga vjelja e teksteve të vjetra shqipe, që mbeten kurdoherë një burim i pazëvendësueshëm dhe mbështetje solide për rindërtimin e fazave më të vjetra, të padokumentuara, të shqipes.
Këto kontribute të reja etimologjike janë pjesërisht fjalë krahinore të paregjistruara në fjalorë, por të gjetura prej autorit në materiale dialektologjike apo folklorike, disa të tjera janë fjalë të vjetruara, që lidhen me periudha të caktuara historike, pastaj një numër i madh janë fjalë të reja, të hyra në dhjetëvjeçarët e fundit nga gjuhët e huaja ose të krijuara brenda shqipes me brumin e saj dhe që jo gjithmonë kanë gjetur pasqyrim nëpër fjalorët e shqipes së sotme. Nga grupi i parë, fjalë krahinore pak a shumë të rralla, përmendim bagolínë f. “bar me gjethe të holla…” fjalë e Veriut, bajgúsh m. emri i një kandrre, fjalë e dialektit toskë, bálla sh. “gjysma sholle a gome për këpucë”, fjalë dialektore e toskërishtes, bobotë “qull me miell misri, bukë e papjekur mirë”, bretk “kryqet, kërbishtet”, burbulec “një lloj krimbi”, buzhel “i shëndoshë”, dafnjéj “shqyej, copëtoj”, fjalë krahinore e gegërishtes (Elbasan, Tiranë, Kosovë), dafurrój “kërkoj diçka me nxitim”, fjalë krahinore (Durrës), dahúk “diçka e gjatë e me majë”, fjalë krahinore e geg. qendrore (Krujë, Tiranë, Kavajë), dujkë “pemë e pjekur shumë”, lakut “llupës”, fjalë të toskërishtes, laper “rreckaman, rrugaç”, ndóset mb. “i tërë”, fjalë e gegërishtes veriore, ndrýpem “rrëzohem, bie përdhe”, ndrys “ngjesh”, ngájë “shkak, arsye”, ngárdhe “yçkël, pengesë, ngatërresë”, fjalë e dialektit gegë, ngërzís “ngacmoj; shtie ngatërresa”, ngufás, ngjelkë, ngjéthet “lëshon gjethe, vishet me gjethe”, pafille, pahi “gardh me hunj ose me dërrasa”, i pakajshëm “i pahijshëm”, torlë etj.
Një numër etimologjish të reja janë fjalë me burim onomatopeik (psh. fjalët që kanë në bazë rrënjën curr- me burim onomatopeik) ose të ashtuquajturat krijime elementare, si psh. formimet që kanë në bazë rrënjën bob-, bub-, gog-, kok- etj. Një numër të madh përbëjnë sidomos fjalët e reja ose relativisht të reja, të hyra në shqipe nëpërmjet kontakteve kulturore me gjuhët ndërkombëtare, si italishtja, frëngjishtja, anglishtja apo greqishtja e re. Krahas burimit të drejtpërdrejtë të huazimit, me interes për lexuesin është edhe dhënia e burimit origjinal të ndërmjetëm të leksemës. Këto lloj fjalësh përbëjnë një pjesë të madhe të leksikut aktiv të shqipes dhe deri sot, në shumicën e tyre, nuk janë pasqyruar nëpër fjalorë a studime etimologjike. Prandaj paraqesin interes për lexuesin e gjerë përsa i përket burimit të tyre, sidomos për fjalë tashmë të rrënjosura në shqipe, si abazhur etj. dhe janë me rëndësi edhe për pasurimin dhe përditësimin e fjalorëve të shqipes së sotme. Në shpjegimin e huazimeve kulturore, jepet edhe origjina e tyre në gjuhën burimore nga është përhapur fjala, duke marrë kështu në disa raste fjalori edhe karakter enciklopedik (psh. Nikotinë, nga emër personi, amazonë etj.)
Por ka edhe një numër etimologjizimesh fjalësh të mbarë gjuhës të mbetura më parë pa shpjegim të cilave autori u jep shpjegim qoftë me mjete të brendshme, psh. blacë “pyll i ulët me shkurre”, blanë “shenjë plage, njollë”, dokë, mashurkë, ngashërej, nguc etj. ose i rindërton si të burimit të lashtë indoevropian, psh. lodër, fjalë e trashëguar, që lidhet me rrënjën ie. lç dh- “rritem”, ku bëjnë pjesë irl. vj. luaid “lëviz”, imluadi “vë në lëvizje”; ngjis1 fol. “bashkoj dy sende me zamkë, me tutkall etj.”, fjalë e paetimologjizuar saktë më parë, që sipas autorit mund të lidhet me rrënjën ie. ghadh- “bashkoj, jam i lidhur ngushtë”, ku bëjnë pjesë friz. gadia “bashkoj”, ags. geador, to goedere (ang. together) “bashkë” etj.
Ajo që bie në sy në këtë fjalor etimologjik është se shumë nga etimologjitë e reja janë shpjeguar nga formime brenda shqipes. Ky është rezultat i njohjes së mirë të vetë gjuhës shqipe e të dialekteve të saj, si edhe i historisë së gjuhës e gramatikës historike të saj. Një numër etimologjish që nga albanologët e huaj të shkollës së gjuhësisë indoevropiane janë shpjeguar si baza të rindërtuara indoevropiane deri-diku të dyshimta ose të pasigurta, me njohuritë më të gjera të fituara për lëndën gjuhësore të shqipes tani mund të shpjegohen më lehtë me mjetet e brendshme të shqipes. Këtë metodë, siç e pamë, e zbatoi së pari Jokli, edhe pse nganjëherë në mënyrë të ekzagjeruar, por me shumë rezultat e zbatoi Çabej dhe e shohim gjithashtu të përdorur mjaft mirë e me sukses në fjalorin e prof. Kolecit.
Një tjetër kontribut i fjalorit është plotësimi i zërave etimologjikë të dhënë më parë me dëshmi të reja nga përhapja dialektore-gjeografike, në bazë të kërkimeve në Kartotekën e Leksikut të Shqipes (KLSH), me dëshmi nga lënda folklorike dhe tekstet e vjetra shqipe, ku merret në vështrim, përveç autorëve tashmë të njohur e të botuar, edhe Fjalori i Da Lecces, Kuvendi i Arbënit, Doktrina e Gjon Kazazit etj. të botuar vitet e fundit. Në këtë mënyrë, fjala e trajtuar gjen dokumentimin e saj më të plotë të jetës së saj të gjallë në hapësirën shqiptare dhe në tekstet e shkruara.
Një ndihmesë për fjalorët e ardhshëm shpjegues të shqipes si dhe për studiuesit e fjalëformimit të shqipes është pasqyrimi mjaft i plotë i derivacionit të leksemës bazë, të evidentuar dhe plotësuar edhe nga kërkimet në KLSH e në fjalorët krahinorë, materialet folklorike etj. Fjalët e prejardhura nga leksema bazë analizohen dhe shpjegohen edhe ato nga prejardhja e tyre, kur nuk janë të qarta me vështrim të parë.
Me dokumentimin e parë të fjalës në tekstet e vjetra shqipe, fjalori është në njëfarë shkalle edhe fjalor historik. Ky është një hap i rëndësishëm drejt një fjalori të mirëfilltë historik, që na mungon dhe për të cilin mbetet për t’u hetuar dokumentimi i shumicës së fjalëve të shqipes në letërsi në periudhën e Rilindjes.
Në fjalorin etimologjik për emrat e bimëve jepet edhe emërtimi shkencor latinisht, që është një ndihmesë e rëndësishme për fjalorin shpjegues të ardhshëm të shqipes, ku të shënohen edhe emërtimet latine të bimëve, dhe një ndihmë për gjuhëtarët, studiuesit e botanikës, por edhe për përkthyesit.
Duke dhënë shpjegime për pjesën më të madhe të leksikut të shqipes, fjalori jep njohuri njëkohësisht për fusha të ndryshme të jetës e veprimtarisë njerëzore, për mënyrën e jetesës, për botëkuptimin e karakterin, zakonet e doket, besimet e mitet, për marrëdhëniet njerëzore në përgjithësi. Prandaj autori me të drejtë e cilëson fjalorin enciklopedi të kombit. Sa për shembull po sjell fjalën baner “shkop me gjethe i ngulur si shenjë, flamur” në Shestan e Ulqin dhe festën e quajtur Dita e banirit në Shestan, ku fshatarët dalin majë një kodre dhe në të lindur të diellit ngrenë një banir, një shkop me një xhufkë me gjethe, një fjalë me interes për studimet etnografike.
Një fjalor i tillë u shërben jo vetëm gjuhëtarëve por edhe intelektualëve të tjerë të fushave të ndryshme e, në fund të fundit, të gjithë atyre që kanë dëshirë të njohin origjinën e fjalëve të shqipes. Ai shërben edhe si model për mënyrën si procedohet për rindërtimin e burimit të fjalës mbi baza shkencore, larg përpjekjeve diletante për zbërthime arbitrare fjalësh.
Me gjithë vështirësitë e ndriçimit të prejardhjes së fjalëve të shqipes, autori i fjalorit nuk ngurron të përballet me etimologji të vështira, të pazgjidhura ose të mbetura pezull duke shtruar edhe zgjidhje në formë hipotezash, shpesh herë më shumë se një të tillë, por me argumentimin përkatës të mbështetur nga aparati shkencor i nevojshëm gërshetuar me intuitën e mprehtë të gjuhëtarit. Kështu fjalori paraqet gjendjen dhe nivelin e studimeve etimologjike të shqipes në kohën e sotme dhe u ofron një bazë të qëndrueshme shkencore brezave të ardhshëm të gjuhëtarëve që do t’i çojnë më tej këto studime. Uroj që autori i fjalorit të ketë shëndet e jetë të gjatë që të vazhdojë ta përsosë më tej, siç ka bërë gjatë gjithë kohës që e ka pasur në dorë veprën deri në botimin e saj.
*Gjuhëtare, Akademia e Studimeve Albanologjike
Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë
Shqipëria dhe Kosova kanë zgjedhur rrugën e ekonomisë së tregut dhe kjo është diçka që nuk mund të ketë kthim mbrapa. Sulmet që i bëhen sot Albin Kurtit, si komunist, si majtist, apo si njeri që nuk e do ekonominë e tregut, mendoj që janë dashakeqe dhe me synime të caktuara. Unë nuk e kam takuar kurrë Albinin, edhe pse e kam ndjekur me vëmendje, sepse mbi të gjitha më ka pëlqyer rruga e tij e ndjekur për të arritur aty ku ai është sot , më ka pëlqyer mendimi i tij dhe idetë e tij për zhvillimin e Kosovës dhe integrimin e saj ne Evropë.
Albini është një i ri, do e quaja, me aspirata të qarta në drejtim të zhvillimit të ekonomisë së tregut dhe mbështetës e përkrahës i fortë i saj. Ai e do ekonominë e tregut në një formë që mendoj se është e duhura .
Cilat janë idetë e tij dhe si i mbron ai ato me çfarë kam parë e dëgjuar në përmbushje të programit të tij të majtë, nëse është i tillë?
Albinin nuk e kam dëgjuar kurrë të thotë se do të shtetëzojë ekonominë e Kosovës, nuk e kam dëgjuar të thotë se gjithë punët publike do ua kalojë 10 kompanive në Kosovë, nuk e kam dëgjuar të thotë se do të kontrollojë mediat përmes këtyre kompanive dhe nuk e kam dëgjuar të thotë, në asnjë rast, se do të vijë në pushtet me votime dhe jo me zgjedhje.
As ka lënë të kuptohet që do ndjekë këtë rrugë.
Këtu ndahen gjërat.
Ka kaq kohë që ai me kujdes ecën përpara dhe me një studim të saktë se si mund të vijë vetëm përmes votës dhe zgjedhjeve të lira. Ai bëri një hap të jashtëzakonshëm, me një studim të qartë dhe objektiv të përcaktuar që në zgjedhjet e 2021 do vinte në pushtet.
Që nga viti 2010, kalkulimi i tij i shtonte çdo vit nga 30 mijë vota të rinjsh dhe me ato e lidhi besën, pa zhurmë, në heshtje dhe me premtim që do qeverisë mirë.
Ai arriti që në 15 vite të siguronte rreth 300 mijë vota të rinjsh, çdo vit, për të ardhur në pushtet, dhe këto të rinj janë bijtë e drejtuesve të LDK-së, PDK-së etj. Albini ka folur për zhvillimin e ekonomisë dhe rritjen e mirëqenies, ka folur për biznesin dhe klimën e tij se si mund ta thellojë konkurrencën që të ketë garë dhe zhvillim. Ai ka thënë që do shtojë vendet e punes jo të administatës shetërore, se ajo është barrë për shtetin, por do përmirësoj klimën e biznesit, që vendet e punës të vijnë nga biznesi. Ai ka theksuar se do rrisë rolin e shtetit si arbitër në zhvillimin e ekonomisë së tregut mbi bazën e parimeve të zhvillimit të saj dhe jo përmes kontrollit dhe prishjes së klimës së të bërit biznes . Zhvillimi i ekonomisë së tregut është i ndërtuar në disa parime të qarta që e bëjnë atë udhëheqëse të një shoqërie që do të zhvillohet.
Shikoni vendet e komunitetit Europian si garojnë kompanitë, bizneset dhe si zhvillohet vendi.
Rritja e punësimit bëhet përmes kësaj rruge: barazisë në garë dhe përcaktimit të qartë të rregullave për pjesëmarrje në tender apo në mbikqyrje me rregulla të qarta, dhe jo përmes hartimit të rregullave nga një kompani në mënyrë që ajo të bëhet fituese e gjithë tenderave.
Kam bindjen që ajo që i mungon Kosovës dhe Ballkanit Perëndimor është zhvllimi i industrisë financiare jo bankare, sepse ajo është gjeneruese edhe e vendeve të punës dhe bën të mundur rritjen e personalitetit të individit, e shkëput individin nga shteti, e vendos ekonominë në binarë të zhvillimit dhe shteti kryen vetëm rolin e tij si arbitër .
Kjo industri është leva e zhvillimit të ekonomive të këtyre vendeve dhe largimi nga populizmi e rritja e përgjegjësisë individuale të çdo individi.
Jam i bindur që Albini do ta programojë këtë nëse do që çdo qytetar të ketë personalitetin dhe dinjitetin e tij, si në të gjitha vendet e zhvilluara.
E fundit, Albini thotë se na duhet bashkimi kombëtar dhe unë e mbështes plotësisht.
Kush na ndalon ne që të kemi shoqëri sigurimi të shtrira si në Kosovë dhe Shqipëri dhe mbikqyrje të përbashkëta? Kush na ndalon që të kemi sistem bankar të përbashkët dhe dege bankash në të dy vendet ? Kush na ndalon që të kemi sistem doganor të përbashkët? E kështu me radhë sisteme të përbashkëta në të gjithë sektorët, lëvizje të lirë të mallrave brenda dy teritoreve. Do kemi nje treg më të madh, do kemi nje ekonomi më të madhe, cilësi të mallrave dhe produkteve më të mirë dhe ne fund nje ekonomi më të gjerë.
Ne në sigurime e kemi krijuar privatisht këtë treg. Shqiptarët e Kosovës dhe të Shqipërisë lëvizin pa siguracion nga njëri vend në tjetrin, por mbikëqyrësit nuk e kanë rregullluar këtë marrëdhënie.
Basketbollin e bashkuam, duke krijuar Ligën Unike dhe shpresojmë që ta çojmë më tej.
Sa gjëra të tjera ka për të bërë, le ti bëjmë! Ose të paktënqeveritë mos t’i pengojnë nëse nuk duan ti udhëheqin. Një treg 5 milionë është për të gjithë një hapësirë e re.
Albini po e thotë, ne duhet ta mbështesim dhe të jemi me të.
Departamenti amerikan i Shtetit i tha Zërit të Amerikës se deri tani ka siguruar vetëm 23 për qind të dozave të kërkuara të vaksinës kundër COVID-19 për diplomatët amerikanë.
Ambasadori amerikan në Prishtinë, Philip Kosnett, në një kabllogram dërguar Departamentit të Shtetit, të cituar nga shtypi amerikan, paraqet një situatë të zymtë për gjendjen e punonjësve në ambasadë.
“Rreth 20 për qind e personelit të ambasadës janë infektuar me COVID-19, dhe shumica dërmuese janë personel lokal, që është shenjë për kontrollin joefektiv të sëmundjes në Kosovë. Kosova sillet sikur një vend që nuk ka raste me COVID-19…Por, Kosova është një shtet i shkatërruar nga pandemia…”, thuhet mes tjerash në kabllogram, në të cilin nënvizohet se “derisa Departamenti i Shtetit të jetë në gjendje të sigurojë vaksinë për vendet e shërbimit si Prishtina, ndikimi i pandemisë në shëndet, mirëqenie dhe produktivitet do të mbetet i thellë”.
Në përgjigje të interesimit të Zërit të Amerikës për shqetësimin e ngritur nga ambasadori amerikan Kosnett dhe situatën me diplomatët amerikanë që shërbejnë jashtë Shteteve të Bashkuara, një zëdhënës tha se “deri sot DASH ka marrë rreth 23 për qind, ose 73 mijë e 450 doza nga 315 mijë që ka kërkuar. Kjo sasi do të mbulonte në tërësi forcën punonjëse të Departamentit brenda dhe jashtë vendit dhe do të përfshinte të gjithë ata që punojnë nën autoritetin e Shefit të Misionit, përfshirë anëtarët e familjeve, partnerët ndërinstitucionalë, kontraktorët dhe punonjësit lokal”, tha zëdhënësi.
Ambasadori Kosnett në kabllogramin e tij nënvizon sfidat e izolimit dhe shëndetit mendor të atyre që shërbejnë në ambasadë.
Zëdhënësi i Departamentit të Shtetit i tha Zërit të Amerikës se “e kuptojmë ankthin që ka shkaktuar pandemia, si në Shtetet e Bashkuara ashtu edhe gjithandej botës”, duke nënvizuar se qëllimi është të vaksinohet 100 për qind e personelit, kurdo që kjo bëhet e mundur.
Departamenti i Shtetit tha se ka dërguar gati 80 për qind të sasive të para të vaksinave në terren, duke theksuar se kriteret e shpërndarjes së tyre do të varen nga disa faktorë si të dhënat e institucioneve shëndetësore, rastet e shfaqura mes punonjësve, shkalla e përhapjes dhe prirjet e sëmundjes në terren, si dhe cilësia e infrastrukturës mjekësore në vendet mikpritëse etj.
Kosova po kalon një gjendje të rënduar nga pandemia dhe është vendi i vetëm në Ballkan ku ende nuk ka filluar vaksinimi.
Rastet me Covid-19 vazhdojnë të shtohen dhe autoritetet kanë shprehur shqetësim se kjo javë mund të shënojë rritje të mëtejshme pas një periudhe grumbullimesh për shkak të zgjedhjeve parlamentare të 14 shkurtit.
Kosova pret që dozat e para të vaksinave të mbërrijnë në fund të muajit ose në fillim të marsit.
Shokuese, tronditese, e dhimbeshme dhe tragjike ikja e jote e parakoheshme nga kjo bote miku im i shtrenjte Seit [
Tit ] Hyseni …aq me shume teksa kam mesuar gjithcka reth shkaqeve qe cuan ne shuarjen tende asisoj e ne ate moshe …
….Rralle kam njohur ne jeten time nje njeri me zemer aq te madhe sa c’ishe ti…me ate buzeqeshje, mencuri, trimeri e humor te llojit tend ku ne ato vite perfundoje aty ku s’ta priste mendja qofte edhe per nje fjale goje… por ti ishe e mbete djale trim, me karakter, personalitet e dinjitet …shok e mik i mire, i rralle e besnik !
I kishe vertet shoket e rralle o Tit Hyseni ndaj dhe ishe i rrethuar kurdohere me shoke e miq pa fund te cilet te donin e i doje sic dije ti…
Kam qene i privilegjuar te jem nje nder shoket e miqte e tu te mire e te afert te pakten qe nga 1975 e ne vazhdim dhe ruaj sa e sa kujtime sportive e njerezore te vecanta ndaj dhe dhimbja per largimin tend nga kjo bote e cmendur me dhembi fort …mu drodh shpirti e me semboi zemra sepse ne syte e ne kujtesen time e te kujtdo qe te njohu nga afer por edhe thjesht kujtdo qe te pa nga shkallet e stadiumit ashtu sic ishe ti … kollos e gjigand fizikisht nuk mund te shuhen kaq pa besueshmerisht …
Qysh heret i ingranuar ne Ekipet kombetare te moshave … me trajneret Thanas Jance e Refik Resmja…qysh ne ate kohe kur luajte per Shkendine e madhe te Zyber Koncit …e derisa ne mes viteve 70 erdhe tek Tirona jote e zemres…ti ishe e mbete njeri nga futbollistet mbrojtes me te forte e me te mire te futbollit shqiptar deri ne mes vitet 80 kur ja u dorezove fanellen Hodjes e Lekbellos me shoke…
Ti dhe brezi yt i periudhes 75-85 meritoni nje respekt te vecante ne historine e klubit bardhe e blu pasi moret persiper ti mbanit serisht nderin klubit tone pas asaj ikje te madhe te brezit te famshem te Lym Alles…dhe ja dolet madje fituat aso kohe edhe nje titull kampion e 2 kupa te Shqiperise …
Do te mbahesh mend perhere per fizikun tend , per sedren e grinten tende te rralle sportive , per zemren e madhe …per goditjet e forta te topit nga distanca ku ke shenuar edhe disa gola te rralle …por mbi te gjitha per njerzillikun e fisnikerine tende ku si djale Camerie shfaqe vlerat me te mira njerezore te krahines nga ku e kishe edhe prejardhjen e origjinen tende familjare…
Prekese vertet dedikimet e mikut e bashkeudhetarit tend ne jete e ne sport emrit te njohur e shume te respektuar Sulejman Staroves ne faqen e tij te fb …per largimin tend kaq te dhimbshem…
Tirana e asaj kohe e kishte per nder te te kishte TY -Tit Hyseni si kapiten te saj…
Respekt per ju te gjithe…G.Tafaj, A.Nallbani, B .Sharra , P.Dhales, A.Naci, H.Frasheri, B.Vladi, S.Hyseni, R.Shehu, F.Bekteshi, L.Sengla, A.Cela, F.Llambi, P.Dibra, I.Metani, E.Gezdari, R.Hicka, I.Muca …por edhe trajnereve tuaj te atehershem E. Shehu, Z.Konci,F.Deliallisi e F.Frasheri…per gjithcka bete per klubin e skuadren tone …
Zevendesuat plejaden e fameshme te B.Tafait , S.Halilit, F. Frasherit, Kasmit, Ali e Osman , Memes. Hykes, Bukovikut, Bytycit, Ishkes, Gjokes, Xhackes e Kazanxhiut me shoke….e me pas ja u late radhen nje tjeter brezi te shkelqyer bardhe e blu te tilleve si… M. Baci , Mersini, B.Nallbani…Hodja, Lekbello, Bimo, Alimehmeti, Liti, Kepi, Omuri, Josa, Stoja, Daja, Beliu, Ramadani, S.Mema …A.Kola, A.Minga, Sh. Muca etj qe do e conin Tironen tone atje ku i takon te jete perhere …ne fronin e Mbretereshes se futbollit shqiptar …
Është ofenduese nese dikush mendon së pasanikët gjithmonë kan qenë të pasur.Kjo ka mbetur nga e kaluara e karikuar, e sistemit komunist që kurrë nuk janë hulmutuar priardhjet e pasurisë.Madje as që ka pasur dikush guximin të merret më ato punë.Sot, të gjithë po e dijnë së kush dhe si është pasuruar .Sot, të gjithë po e dijnë , dhe po e shohin shumicën e varfëruar.Janë pasuruar njerëzit mbrenda nate sikur këto pasurime mbrenda natës të paligjshme , të ishin të lejuara.Sikur një ketegori politike dhe biznisore ju është lejuar që të bëjnë ama bash çka të dëshirojnë në Kosovë.Madje, çka është edhe më keq , ata menduan dhe ende mendojnë së e kan edhe të drejtën morale.Kjo elitë politike i ka siguruar familjët e tyre edhe për shumë e shumë gjenerata, në kohën kur shumica po jetojnë keq.Dhe ky pasurim i tyre i vazhdueshem po zgjatë hiq më pak se 22 vite të tranzicionit .Që 22 vite është duke ju punuar popullit pas shpinës, që është tradhëti e madhe.Të gjithë neve na është bër shumë e pa çartë së si është e mundur që dikush të lejohet të pasurohet aq gjatë dhe aq shumë në kurriz të qytetarëve.Ky”durim” nuk është në traditën familjare dhe as farefisnore, dhe as në planin kombëtar. Këta pinë në mëngjes vena dhe pije tjera që kushtojnë më qindra apo mijëra euro, e shumica prej nesh pimë ujë të thjeshtë.Mos të flasim për dreka e darka , mos të flasim për pasurime marramendëse të tyre dhe për shtëpitë luksoze që I kan.Për patriotizmin po mësojmë nga shfaqjët e tyre teatrore para medieve të shkruara dhe para medieve elektronike, në menyrë më ofenduese . Populli si populli I mësuar të jetojë në frikë, duke preferuar heshtjën.kësaj radhe nuk e preferojë heshtjën, së doli tamli mbi përshesh si thuhet në gjuhën e pupullit. I ndëshkuan zullumqarët më votën e lirë .Këtë gjë e merituan pushtetet e deritashme të formuara kryesisht nga PDK dhe LDK.I bashkojë interesi , krimi dhe korrupcioni . Kjo që po e thëm është vëtem një përpjekje më shumë për lexuesit e ndëruar dhe publikun e gjerë, që të mësojnë së , kur erdhi puna të hajnit, u lan anash pikëpamjet dhe dallimet partiake, u lanë anash edhe dallimet e tyre ideologjike .Këta siq thotë një fjalë e popullit e patën edhe dhinë edhe qumshitin.E paramendojë së do të pyetni “ qka do të bëjnë ata që nuk e kan as dhinë as qumshtin”?…
Ai ishte një erudit,një poliglot (në moshën 20 vjeçare fliste 22 gjuhë ) dhe një mendje epërane e kohës së vet.Një sivëlla i kultit të Intelektit që së bashku me emra rrezatues si Erazmi i Rotherdamit, Thomas Moore,Johan Reuchlin,Nicolla i Kuzës ,Marsilio Ficino etj i dhanë zë Rilindjes Evropiane.
Një emër për të cilin jam plotësisht i sigurt se 95% e shqiptarve të cilëve po ju drejtohem nuk e kanë dëgjuar ndonjëherë më parë .Quhet Pico della Mirandola dhe është nga ata humanistë që Diogjeni i lashtë i kërkonte me kandil në mes të ditës për t’ju dhënë emrin e plotmerituar “Njerëz”.
Jo vetëm mirëedukimi i tij(i shkolluar në 4 universitete)dhe kujtesa e mrekullueshme që dispononte(aq sa sot kur vërejnë një person me kujtesë të fortë ,ka mbetur si shpreheje në Itali ti thonë :”Kush kujton se je,Pico della Mirandola?”) por ajo që e identifikon dhe ia përjetëson emrin këtij intelektuali pansofik është Njeriu dhe dashuria për Lirinë .
Vepra e tij “De dignitate Hominem” (“Për Dinjitetin e Njeriut”) është një nga veprat themelore të antropologjisë rilindase dhe një konceptim esencial i njeriut modern evropian.Aq sa nëse Ficino e vuri njeriun në qëndër të botës (“copula mundi”) përmes doktrinës së vet, Mirandola përmes vullnetit për të zgjedhur, i dha mundësi për tu ngritur në shkallën e Qenies dhe e pajisi me Dinjitet.(një koncept ky fondamental dhe i inkorporuar në pjesën më të madhe të Kartave të Lirive dhe të Drejtave të Njeriut dhe në preambulat e kushtetutave më demokratike perëndimore.)Për të ,njeriu përmes “vullnetit për tu bërë ” është krijues i vetvetes dhe farkëtues i Fatit dhe të ardhmes së tij.”Njeriu,kjo mrekulli madhështore!”-shprehej plot tone mahnitëse Ai.
Intelektuali i vërtetë , ka një marrdhënie të ngushtë dhe simbiotike me Lirinë .Ai e urren kapsulimin nëpër dogma të caktuara fetare apo politike dhe të konservohet ideologjikisht duke vetmohuar Lirinë .Sepse nëse ai vetprivohet nga kjo gjë e shenjtë duke u konformuar, ai pushon së qëni më një qënie autentike duke pësuar metamorfozën e shpejtë e të tmerrshme të Uniformizimit.
Si një mendimtar i lirë dhe një intelektual me respekt të thellë për Njeriun dhe Lirinë Pico della Mirandola përmes kurajos për të qënë dhe guximit të tij intelektual kreu një akt të cilin ngurrojnë ta bëjnë madje dhe sot në postmodernitet qytetarët dhe intelektualët me karton akademik ndaj pushtetit dominues:ngriti krye intelektualisht kundër pushtetit temporal Papal.
Përmes 900 tezash teologjike dhe filosofike për diskutim publik ai i hodhi dorashkën e sfidës një pushteti i cili për nga pesha dhe rëndësia vazhdonte të kurorëzonte ende mbretër dhe që të shtypte me majën e gishtit të vogël. Për ata që nuk e kuptojnë këtë akt, ”ky zjarr prej të marri” ishte një guxim Prometean!-Jetojmë në erën e Demokracisë dhe njeriu prej Frikës fshihet ende pas vetes,lejon ti nëpërkëmbin dinjitetin dhe nuk ngrihet kur e skllavërojnë Demonët egërshanë të Pushteteve.Imagjinojeni pak veten në kohën e Mirandolës?!
-Mendimtari në fjalë jo vetëm që e sfidoi “Fortesën e Shën Pjetrit” por e vazhdoi insistimin e tij qytetar,demokratik dhe intelektual duke qëndruar për një vit në Romë ,në pritje të një përgjigjeje nga ana e Vatikanit.Ky diskutim publik nuk u mbajt kurrë por Ati i Shenjtë mori masa duke e ndaluar për qarkullim libërthin e tij “De omni re scibili”.Por Shpirtrat e Mëdhenj e gjunjëzojnë Frikën! Mirandola nuk u dorëzua por u kundërpërgjigj intelektualisht duke shkruar “Apologia”, një vepër e cila u cilësua si “heretike” prej një komisioni papal dhe u dënua nga Bulla Papale (4/8).Të tjerat janë pak të rëndësishme për tu cilësuar.
Mirandola qe një antikonformist i lindur.Reagimet e tij ishin të një natyre substanciale.Ai ironizonte,kritikonte dhe kundërargumentonte vetëm për gjëra themelore. I tillë është psh ironizimi dhe aludimi që bënte ndaj Krishtërimit kur shkoi dhe i ndezi qiri gravurës së Platonit në Kishë .Me këtë akt donte të tregonte që “Krishtërimi nuk është gjë tjetër veçse Platonizimi i Popullit”. Diçka për të cilën ky religjion duhet ti ishte mirënjohës Platonit për shumë nga konceptet e tij pararendëse.
Ose kur tek vepra “Disputationes adversus Astrologiam” bënte dallimin mes “shkencës fisnike”(astronomisë ) dhe “artit të sharlatanëve”(astrologjisë ) diçka “popullore” në kohën e tij por një fenomen negativ e me rrënjë graminore edhe në kohën tonë .Fallxhorët e djeshëm që gënjenin Mbretërit dhe Masat janë po e njëjta rracë që gënjen Politikanët e Vulgun edhe në ditët tona.Madje si në Perëndim ashtu edhe në vëndin tonë ka sot politikanë të cilët s’bëjnë as edhe një hap nga shtëpia pa u konsultuar me parë me fallxhorët e tyre personalë .
Pico della Mirandola ishte një mendimtar me frymëzim heroik.Ai nuk qe vetëm një kërkues i dijes dhe të vërtetës në kuptimin teorik por edhe kuptimin praktik të saj.Prej këtij bashkëpuntori intelektual të Akademisë Neoplatonike të Firenzes dhe akteve të tij të guximshme duhet të ushtrohemi vazhdimisht sesi të vrasim Frikën dhe të kemi kurajon civile dhe guximin e duhur intelektual për të reaguar,kritikuar dhe sfiduar konstruktivisht diktatin dhe të metat e Pushteteve.
Me shëmbullin e tij ai na tregoi që intelektuali nuk është vetëm përgjegjës i fatit të vet por edhe i shoqërisë në të cilën bën pjesë dhe se përmes lirisë së mendimit njeriu afirmon integritetin dhe dinjitetin e vet.Tek ai kundruam një qytetar dhe një qënie politike në veprim i cili i doli përpara një pushteti të mishëruar dhe i tha: ”Ndal!Ti nuk mund ta nëpërkëmbësh Dinjitetin,të ma këmbesh Lirinë dhe ta ofendosh Inteligjencën time!” Në këtë kuptim,akti i tij për tu ngritur,për të mos u konformuar dhe për tu mosbindur qytetarisht meriton të ketë “ithtarë ” edhe në mesin e intelektualëve shqiptarë .-Sepse mbi të gjitha,ky vend ka nevojë për intelektualë “të lirë” nga epruvetat e Pushteteve!
Shqipëria dhe Bashkimi Europian prej gati një viti po zbatojnë një marrëveshje në kufirin shqiptaro grek për patrullimin e përbashkët dhe goditjen e formave të krimit.
Viti 2020 megjithë periudhën e pandemisë së koronavirusit shënoi një rritje të hyrjes nga greqia të të huajve të parregullt nga vendet e treta, por edhe vijimin e transportimit të lëndëve narkotike nga Shqiëpria drejt vendit fqinj.
Ministri i Brendshëm shqiptar Bledi Çuçi dhe Komisionerja e Bashkimit Europian për Punët e Brendshme Ylva Johanson kanë vlerësuar në pikën e Kakavijës në kufi me Greqinë punën e trupave të përbashkëta policore shqiptare dhe të FRONTEX.
“Shqipëria është i vetmi vend i rajonit që pavarësisht se nuk është një vend i Bashkimit Europian ka një program të përbashkët me FRONTEX në fushën e sigurisë në kufi”, tha Ministri i Brendshëm shqiptar. Zoti Çuçi tha më tej se rreth 18mijë të huaj të parregullt u bllokuan vitin e shkuar në territorin shqiptar dhe dhjetërarrjete kriminale u goditën.
“Unë mund t’ju them që jo vetëm që është rritur numri i klandestinëve dhe emigrantëve që vijnë nga Greqia në Shqipëri, numri i këtyre që kapen dhe që intervistohen. Vitin që kaloi 2020, shifra ishte rreth 18 mijë të tillë, por si Ministër i Brendshëm mund t’ju siguroj që ne po bëjmë gjithçka që të luftojmë krimin e organizuar që lidhet me këtë fluks lëvizje të emigrantëve. Vetëm në 2020-ën janë 112 procedime, çështje, që lidhen me trafikun e njerëzve dhe drogës që gjenerohen nga kufiri, është gati dyfishi i asaj që kemi patur një vit më përpara”.
Ndërsa Komisionerja e BE-së për Punët e Brendshme Ylva Johanson tha selufta kundër krimit dhe menaxhimi i migracionit janë fenomene ndërkufitare dhe për këtë arsye duhet të punohet së bashku.
“Në prill do të paraqes një strategji, e cila do të jetë e përqendruar tek krimi i organizuar dhe trafiku i qenieve njerëzore. Do të doja t’ju thoja që ekzistojnë dy prirjeqë janë të theksuara: së pari, grupet e krimit të organizuar po bëhen gjithnjë e më tepër ndërkombëtare, dhe së dyti aspekti dixhital. Pra, ata po përdorim shumë herë më tepër mjedisin dixhital “, tha zonja Johanson.
Kufiri shqiptaro grek njihet si pika e hyrjes për disa mijëra të huaj të parregullt që e përdorin Shqipërinë si një pikë tranzit për të kaluar drejt vendeve europiane. Nga ana tjetër kufiri i gjelbër shqiptar shërben dhe si një pikë dalje për disa qindra emigrantëshqiptarë që synojnë të hyjnë pa dokumente të rregullta në Greqi. Sipas një raporti të fundit të policisë greke gjatë vitit 2020 u dëbuan nga Greqia rreth 2900 emigrantë të paligjshëm shqiptarë të bllokuar kryesisht në zonat kufitare me Shqipërinë.
Autoritetet janë ende duke punuar për të përcaktuar identitetin e atyre që sulmuan Kapitolin më 6 janar, shumë prej të cilëve me sa duket ishin të motivuar nga teoritë e rreme të konspiracionit se ish Presidenti Donald Trump fitoi zgjedhjet e vitit 2020 por se iu mohua fitorja për shkak të manipulimeve të gjera në zgjedhje.
Teoritë e konspiracionit shpesh mbështeten në analizimin e prerë të gjërave në të drejta dhe të gabuara, dhe kjo mund t’i shtyjë njerëzit të bëjnë veprime që mund të mos i kishin menduar kurrë më parë, thotë Peter Ditto, një profesor i shkencave psikologjike në Universitetin Irvine të Kalifornisë.
“Moralizimi i çështjeve i mobilizon njerëzit të veprojnë”, thotë ai. “Nëse do të besoja se zgjedhjet amerikane ishin vjedhur nga fituesi legjitim, me siguri që do të sulmoja edhe Kapitolin. Është një veprim i llogjikshëm nëse kjo do të kishte ndodhur vërtet. Problemi është, se nuk ndodhi”.
Sipas një studimi të Universitetit Emory botuar në revistën Journal of Personality, njerëzit që kanë më shumë gjasa të përqafojnë teoritë e konspiracionit janë më pak kërkues dhe shpesh shfaqin prirje narcisiste, të tilla si një ndjenjë e tepruar e vetë-rëndësisë, nevoja për vëmendje dhe admirim, marrëdhënie problematike, mungesë ndjeshmërie për të tjerët dhe që kanë një vetëvlerësim të brishtë.
Nika Kabiri, eksperte në procesin e vendimmarrjes njerëzore pranë Universitetit të Uashingtonit në Siatëll, thotë se të gjithë tërhiqen potencialisht nga teoritë e komplotit, edhe pse disa shumë më tepër se të tjerët.
“Ne të gjithëve na tërheqin potencialisht ato teori sepse të gjithë e urrejmë pasigurinë. Të gjithëve nuk na pëlqen ideja për të mos ditur pse ndodhin gjërat. Na bën të ndihemi sikur nuk kemi kontroll në botë. Ne duam shpjegim”, thotë ajo. “Është një tendencë e natyrshme që truri i njeriut të kërkojë shpjegime”.
Një teori konspirative është të fajësosh ose të shpjegosh një ngjarje të rëndësishme ose një grup rrethanash si një komplot sekret që zakonisht mendon se është organizuar nga njerëz të fuqishëm. Të menduarit në mënyrë konspirative gjithashtu mund të përqafojë idenë se nga publiku po mbahet një sekret i madh.
Kur një personalitet i shquar, qoftë një regjisor filmi apo një president, përhap një teori konspirative, thotë ekspertja Kabiri, teoria e konspiracionit merr më shumë vëmendje.
“Njerëzit i përkrahin këto besime sepse ata janë tashmë të pakënaqur”, thotë ajo. “Ka diçka që duan, ndoshta, të shpjegojnë diçka që nuk u mbush mendjen dhe teoria u jep atyre një përgjigje për atë që e kanë parë si diçka të pabesueshme”.
Kohët e pasigurive, si pandemia, mund të ndihmojnë në nxitjen e përhapjes së teorive të konspiracionit.
“Në veçanti njerëzit janë më të prirur ndaj mendimit konspirativ, janë të ndjeshëm ndaj këtyre teorive kur ndihen të kërcënuar dhe të shqetësuar, siç janë shumë njerëz tani,” thotë zoti Ditto. “Kur bota duket konfuze dhe e pakuptueshme, si tani. Kur njerëzit janë të vetmuar dhe kërkojnë lidhje me të tjerët”.
Sipas ekspertit Ditto njerëzit shpesh përqafojnë teori konsiprative sepse nuk mund të pranojnë shpjegime të thjeshta për ngjarje tronditëse që u ndryshojnë jetën.
Një teori konspirative në lidhje me sulmet terroriste e 11 shtatorit thotë se kullat binjake në Nju Jork ranë nga një shembje e kontrolluar dhe jo se avionët u përplasën në to.
Spekulimet e pavërtetuara në lidhje me pandeminë COVID-19 thonë se virusi doli nga një laborator kinez dhe ishte ndoshta një armë e sajuar biologjike.
Shumë amerikanë e kanë të vështirë të besojnë se Presidenti John F. Kennedy, një figurë e rëndësishme politike, u vra nga një njeri i vetëm i armatosur, një djalë i thjeshtë, prandaj përqafojnë idenë e paprovuar se duhet të ketë pasur një komplot më të madh për të vrarë presidentin.
Studiuesit e universitetit Emory zbuluan se njerëzit që kanë më shumë të ngjarë të përqafojnë teoritë konspirative janë shpesh më pak të pëlqyeshëm dhe më pak të ndërgjegjshëm, ndërsa shoqërohen nga ndjenja e së drejtës së patjetërsueshme, madhështia, depresioni dhe ankthi.
“Nëse jeni në një komunitet të ngushtë, qoftë në mediat sociale ose në jetën reale, me njerëz që i përmbahen të njëjtit besim, ekziston një përkushtim ndaj këtij besimi që është edhe më intensiv sesa nëse e ke menduar vetëm”, thotë Kabiri.
Ditto thotë se një milion vjet evolucion i shtyn njerëzit të futen në grupe me njerëz që ndajnë të njëjtin mendim.
“Ne jemi shumë fisnorë. Ne jemi vërtet të lidhur me njerëzit që janë si ne. Është shumë e pazakontë të kesh një vend ku supozohet të miqësohesh, të lidhesh dhe të bashkëpunosh me njerëz që nuk duken si ty dhe nuk kanë të njëjtat vlera”, thotë Ditto. “Eksperimenti Amerikan, në thelb, është një përpjekje për të punuar kundër të gjitha forcave të evolucionit dhe për t’i shtyrë njerëzit në këtë rrugë pozitive ku ata të bashkëpunojnë. Është shumë më e lehtë t’i ndash njerëzit”.
Nga pushtet i centralizuar ne’ centralizim pushtetesh ekonomike, politike e mediatike.
Nga bunkere lagjesh, ne lagje bunker Surreli.
Nga bij bllokmenesh me rroba prej jashte shteti, sot jane diplomate e perfaqesues te Shqiperise qe prej shume vitesh jetojne jashte vendit.
Nga dekorate lufte ne vaksina medalje.
Nga kooperativiste ministra qe punonin per vitin 2050, ne ministra kooperativiste qe po realizojne mandate ende te pavotuara.
Nga fuksa spiune qe burgosin njerezit e lire e te afte, ne gazetare e portale qe paguhen per te lincuar mendimin e pavarur.
Nga hajdute te prones private, ne mashtrues e abuzues te prones publike e private.
Nga shembes xhamish e kishash, ne faldrona shkaterrues te kultures e artit.
Nga retushim foto e ngjarje historike, ne autoproduksion politik kasetash mediatike.
Nga patatja gjelle e buke, ne kanocet e mbledhura neper plehra e te shitura me kg per te jetuar.
Nga te mitur te zhdukur qe u thithet gjaku per te kuruar bllokmenet, ne femije qe punojne ne miniera e qe humbin jeten ne grumbujt e mbetjeve urbane.
Nga dush me vajgur e shampo me tullon, ne tarraca plot me depozita uji e gjeneratore energjie elektrike.
Nga njeriu i ri i Shqiperise Socialiste, ne njeriu i buzeqeshur i epokes moderne.
Nga kampe internimi, ne çadrà familjesh te mbetura pa shtepi nga termeti.
Nga Sekretar Partie ne qendra pune qe dekoronin te paaftet e dashnoret, ne provincializem profesionalizmi militant e i qellimshem, i paguar per te mos u zhvilluar.
Nga historiane partie, ne Akademike e Doktore shkencash qe paguhen per historine e pa shkruar.
Nga brigada vullnetare komuniste, ne OJQ te financuara per te mos u ankuar.
Nga krime e vrasje komuniste, ne kercenime jete, mbyllje goje mafioze.
Asgje nuk ka ndryshuar!
Asgje nuk duhet harruar!
20 shkurt 1991 ora 14.06, u rrezua vec busti i nje krimineli.
Krimet e tij sot jane te pandeshkuara!
Historia eshte deri sot e pashkruar!
Mijera shqiptare te ekzekutuar te zhdukur nga kriminelat komuniste jane ende sot pa varr!
E verteta e te vertetat mbeten te pazbardhura!
Nderim popullit te Tiranes per kete beteje historike te 20 shkurtit 1991, nenave qe hapen dyert, strehuan e mjekuan te rinjte e dhunuar nga dhuna komuniste e atyre oreve.
Vleresim e nderim ndaj shqiptareve qe luftuan per kete revolucion demokratik te kesaj date historike.
Nuk ka zhvillim pa histori!
Nuk ka te ardhme pa memorie!
Duhet kujtese per te mos gabuar!
Foto e Dritan Kaba i cili shkruan; “Atehere isha fotoreporter ne RD.
Ky eshte çasti qe kam fiksuar e botuar ne gazeten e neserme.
Asnjehere nuk duhet te harrojme ate dite, aq me shume sot, qe jane rikthyer ne pushtet bijte e eterve.”
Mbledhjen e partisë e hapi Shuli.Shuli tha: Të nderuar hajdutë dhe halabakë të shquar nga të gjitha viset e Shqipërisë, duhet të bëjmë çmos të marrim të gjitha votat e të gjitha subjekteve, sektorëve, skuadrave, kompanive, reparteve, regjimenteve, batalionave. Si ato të sektorit 7 të grupseksionit 3/5, edhe ato të divizioneve 9 dhe 15, që janë hambarë votash budallenjsh që mund të korren lehtësisht me drapërin e flamurit të Stalinit, nëse atë flamur me atë yll, atë drapër dhe atë çekan, do dijmë ta valavisim me rendimentin e duhur dhe me entuziazmin dhe emulacionin e përshtatshëm. Përndryshe, skuadrat policeske respektive të Zonës 13 dhe nënseksionit 7, bashkë me ato të bllokut 23 dhe garnizonit 19 të armiqve tanë, do na i kullufisin të gjitha votat, dhe do fitojnë ata, ndërsa ne do mbetemi me rrush në dorë.
E mahnitur nga retorika brilante revolucionare e Shulit, pasi heshti një çast, salla shpërtheu në ovacione ritmike si çizme ushtarësh mbi kalldrëm Berati.
Pas Shulit, fjalën e mori Tyta.
Të lumtë o Shul sa bukur fole me gjithato shifra, fraksione, emulacione. Me këtë të folur marrim votat duke e torollepsim elektoratin. Por edhe e mbushim Shqipërinë me budallenj të bukur nga ata që na duhen për herë tjetër, nga ata që hanë e pinë, vishen e krihen, nga ata kokboshët që s’lidhin dot dy fjalë. Por ka një problem. Me shifra dhe simbole, njerzit duken si vegla nëpër rafte, si robota, si personazhet e George Orwellit. Prandaj, të lutem, gjuhën e drunjtë, mundësisht të hekurt, përdore, por mos e tepro se na nxjerr bojën. Kaq tha Tyta dhe u mbështet vertikalisht pas murit.
Pas Tytës fjalën e mori Kondaku.
Në këtë Mbledhje për fatet e vendit me diskutime gjeniale si të Shulit, ja nisi Kondaku, bashkoj merakun e çeliktë të Tytës me frikën time të drunjtë për teprime gjuhësore.
Ndërhyri Thepi. Fitorja që me aq ankth po e presim, theksoi Thepi, nuk kushtëzohet vetëm nga përdorimi me dinakëri komuniste i gjuhës së drunjtë, por edhe nga faktorë të tjerë si: përkushtimi njerëzor, besimi ndaj Zotit, predispozicioni genetik, patologjitë e ndryshme, pasionet, veset, virtytet. Çfarë është fitorja në thelbin e saj, unë si Thep them se varet nga raporti i punës me hajdutllëkun, prejnga rrjedh pyetja: Pse po të punosh të mallkojnë, ndërsa po të vjedhësh të mburrin ? Këtë duhet të shkoqisim ne hajdutët dhe halabakët në këtë Mbledhje Partie. Përndryshe e humbim fitoren si Xhaferri simiten. Di gjë për këtë ti e dashura ime Shqekëza ?
Edhe di edhe s’di, tha Shqekëza. Pyet Këmbëzën.
Me të dëgjuar që ju përmend emri, e zbehtë në fytyrë për shkak të përgojimit, pasi u mbush thellë me frymë, fjalën e mori Këmbëza:
Unë Këmbëza që flas e fundit me një tërheqje gishti pas së cilës vjen vdekja…a të vazhdoj ?
Jo-jo, u dëgjuan ca zëra. Po lëvize ti bëhet hataja.
U ul Këmbëza, u ngrit Baruti.
Cili është sekreti i fitores ? pyeti me qesëndi Baruti pjesëmarrësit e Mbledhjes. Di ndonjëri nga ju të më thotë; Për një fitore të thellë dhe të merituar, në ç’pozicion duhet të jetë Hëna, në cilën orë duhet të çfaqet eklipsi, si duhet të jetë moti, sa temperatura e ambientit, po lagështira e ajrit, cila muzikë sfondi, sa e trashë duhet të jetë llokma, sa elegante duhet të jetë kocka, sa duhet të zgjasi lëpirja, cilin program me nam duhet të japi televizori, cilët banakierë duhet të rrejnë si derra pasi kanë zbrazur tasa ? Hë de flisni. Jeni të gjithë të lagur. Jam i vetmi i thatë.
Barut, nuk e ke keq, por mos harro se pa mua nuk ndizesh dot, kërceu Kapsolla. Sipas meje, vazhdoi Kapsolla, fitorja nuk është punë, as sakrificl, fitorja është qef.
Aq u desh.
Debati u ndez.
Mbledhja mori zjarr.
U ngritën folën me pathos Gëzhoja, Karikatori, Pistoni, Shtiza, dhe në fund Plumbi.
Me syrin pishë, ballin lart’, zemrën plot, oratorët ngritën në qiell bëmat dhe kontributin e secilit në fushën e betejës, në mes të arenës, duke luftuar dhëmb për dhëmb me elektoratin deri në pikën e fundit të gjakut për t’i xhvatur votën.
U vendos që regjistrimi i Mbledhjes të transmetohet në orën e shikueshmërisë më të lartë nga televizioni kombëtar “Kaka TV”. Producente të jetë spirra. Regjia t’i besohet Skilipecit. Skenografia Tulit. Tekstin ta skalisi Dhjami.
Me ta marrë detyrën delikate, Dhjami sajoi atypëraty një himn në formën e një vjershëze ritmike marciale. Poezia dhjamore u duartrokit nxehtësisht nga të pranishmit derisa duart u gjakosën, sytë u lagën, veshët u shurdhuan, në ulluk të Bythës djersa rrodhi.
U duk sikur pas vjershës lakrimogjene të Dhjamit Mbledhja e Partisë do mbyllej, kur befas u ngrit Bytha;
Tha Bytha:
Shokë, mos u hallakatni, mos u sorollatni. Në këto kohë të vështira, sido që të vejë puna, sado i madh të bëhet sherri, sado i rrezikshëm të ndizet zjarri, pavarësisht ç’i lypset Kombit, të gjithë ne horrat dhe hajdutat, të përgatisim garuzhdet, të mprehim kthetrat, të thërresim në ndihmë George Orwellin, të përsosim Newspeakun, të shtrëngojmë rradhët, të shtrijmë hapin, të mprehim thikat, të përgatitemi për llokmat. U a them këtë, në mënyrë që, nën urdhërat e komandant Shulit, me këshillat e komisar Llozit, me ndihmën e kapter Plumbit, ta cfilitim e ta cfilitim pafund Shqipërinë, sa ujin e zi t’ja nxjerrim.
Çfarë do ta plotësonte një mbrëmje të këndshme me miqtë? Padyshim që një birrë “Korça”.
Birra e parë shqiptare, e cilësuar si “Mbretëresha e birrës”, nuk është vlerësuar me çmime vetëm vitet e fundit, por edhe 92 vite më parë.
Ishte viti 1929 kur mediat ndërkombëtare shkruanin asokohe, se birra “Korça”, u dekorua me një çmim në panairin e Selanikut.
Në vlerësimet e bëra nga “Grand Pirx Hors Concours” por edhe mediat ndërkombëtare të kohës, thuhej se nuk është e nevojshme që në Shqipëri të eksportohen birra nga jashtë vendit, pasi fabrika e birra “Korçës”, është tepër e certifikuar dhe prodhon sasi më shumë nga se janë nevojat e vendit.
Shihni foton e siguruar nga BalkanWeb, e cila i takon vitit 1929.
Enea Lapa, kampion i botës në sportin e arteve marciale Jiu Jitsu, “Pemën që e mbolli në Sarandë dhe frutet e punës i korri ne Amerikë”, duke valëvitur flamurin kuq e zi.
Enea është fitues i shumë aktiviteteve në SHBA, ku është shpallur disa herë kampion Brazillian Jiu Jitsu. Gjatë vitit 2020 Enea ka marrë shumë medalje, ka marrë pjesë në dy kampionate të Amerikës dhe atë botëror. Ai gjithashtu ka marrë një medalje ari, dy medalje të argjendta dhe katër medalje bronzi.
Enea, shkollën e mesme e mbaroi në gjimnazin “Hasan Tahsini” Sarandë, është krenari për të gjithë ne Hasan Tahsinasit, jam krenar dhe unë si ish mësues i tij, krenari është dhe për nxënësit e kësaj shkolle, që për ta të shërbejë si sportisti model, i vullnetshëm, sfidant dhe ti mësojë ata që kur njeriu i vendos vetes një objektiv e arrin atë.
Gjithashtu është një nder i madh dhe për qytetin tonë, për klubin sportiv “Butrinti” dhe qeverinë vendore që një djalë Sarandiot ngre flamurin kombëtar Shqiptar në shtetin më demokratik në botë; në Amerikë. Kjo është një fitore e madhe dhe një vlerësim i veçantë që një sportist nga Saranda të dali kampion bote në sportin e arteve marciale Jiu Jitsu.
Qyteti ynë ka nxjerrë sportista talentë, kampionë e rekordmenë në disiplina të ndryshme të sporteve, si në futboll, volejboll, not, shah të cilët kërkojnë një vlerësim dhe mbështetje morale dhe financiare.
Por rasti i Eneas është i veçantë… nuk doli kampion vendi ose i Ballkanit, nuk doli kampion Europe por kampion bote që do të thotë se ai kapi majat më të larta ne këtë sport. Prandaj duhet mbështetur e vlerësuar Enea nga të gjithë.
Intervistuan e shkruanë mediat më prestigjoze kombëtare, të njëjtën gjë duhet të bëjnë dhe mediat tona lokale mbi arritjet e suksesit të Eneas në sport.
Para se të largohej Enea nga vendi i tij, për një jetë më të mirë, ai mbolli pemën e tij në mes të qytetit, për të lënë një mesazh… që vendin e vendlindjen e tij e do shumë. Që kur të kthehet një ditë ta gjejë të rritur e të lulëzuar bashkë me Sarandën tonë të bukur.
Bravo Enea… Suksese. Respekte.
Edi Vasi.
Fitorja bindëse e Albin Kurtit në njerën anë së bashku më fitorën e Vjosa Osmanit në anën tjetër, përballë PDK, LDK dhe AAK , ishte lajmi më i mirë për popullin e Kosovës, pas shumë vitësh .Natyrisht së kjo fitore nuk është pritur mirë nga Beogradi zyrtar. Nuk është pritur mirë pse dialogu do të jetë krejtë më ndryshe, nuk do te behet sipas axhendave të shovinitet serb, Aleksandar Vuqiq. Dialogu siq e ka thënë edhe kryeministri I ri , Albin Kurti, nuk do do të jëtë prioritet i organëve të reja shtetërore te Kosoves.”Dialogu më Serbine është në vendin e gjashtë apo të shtat”, kishte deklaruar Kurti, e që dialogu nuk do të zhvillohet pa njohje reciproke. Dialogu në Bruksel dhe në Uashington do te zhvillohet pa lëshimet e deritashme karshi palës serbe.Nuk do të diskutohet per “Zajednicën” më kompetnca ekzekutive , që do të ishte një tjetër “Republika Serpska” mbrenda Kosovës.Sigurisht së Kosova më ardhjën në pushtet të forcave përparimtare do të këtë pozicione shumë më të favorshme se deri me tash, edhe për faktin së në krye të Amerikës, ka ardhur demokrati, Joe Bajden. Ofensiva diplomatike e Kosovës do të jetë ne qendër të vëmendjes, për ta mbrojtur sovranitetin dhe integeritetin territorial .Një poen shumë I rëndësishem në këtë drejtim, ishte edhe pranimi I pavarësisë nga ana e Izraelit, si rrjedhojë e Marveshjës së Uashingtonit. Në rritjën e atmosferës së mirë politike pos fitorës madheshtore, pa dyshim së ka ndikuar edhe fitorja e Joe Bajdenit.Shqiptarëve ju janë shtuar shpresat për integrime evropiane , ju janë shtuar shpresat edhe për inkuadrim në KB. Sikurse që janë shtuar shpresat që Amerika më të gjitha kapacitetet do të jetë shumë e pranishme në rajonin e Ballkanit, për dallim nga ish administrata e Trampit. Këto shpresa tona kan bazë reale. Në Kosovë siq dihet ishin këto zgjedhjet e pesta të jashtëzakonshme nacionale , e të cilat pas një kohë të gjatë sollën një vetëdijësim të lartë të popullatës , që më kurrë mos të votohet bllanko. Kësaj radhe fitojë alternativa e mirë politike përballë fiorcave të demoduara dhe reakcionare politike , të cilat vendin e sollën në pozitë të pa mirë politike dhe në pozitë shumë të dobët të rrjedhave ekonomike e sociale. Këto zgjedhje më të drejtë shpresojmë së do të hapin horizonte të reja për Kosovën dhe të ardhmën e saj. Do të sjellin një dinamike të re politike që nuk e kishim .Kjo dinamikë politike besojmë së qysh në start do të japë frytet e para, në krye më kryeministrin, Albin Kurti…
Komentet