Unë jam Centauri i fundit, i tha vetes.
Jam i fundit,- se tërë populli i dikurshëm i centaurëve s’është më.
Jam i fundit.
Centauri i Fundit i botës.
I fundit.
Ai lëvizi mbi pllajën e stralltë, plot shegë dhe fiq të egër, agavie të mëdha dhe kaktuse të çuditshëm.
I njomur nga vesa e ndritshme e mëngjesit luhatej ngadalë si në ëndërrim me pamjen e tij të pazakontë dhe padyshim hyjnore.
Ai po përshkonte hapësirën ekzotike të fillimvjeshtës grishëse dhe njëkohësisht tërë mijëvjeçarët e ekzistencës.
Ajri i ngrohtë, por edhe i freskët i rrëshqiste mbi fytyrën me flokët e mëdha kaçurrela, mbi vetullat e dendura dhe mjekrën e shpupuritur, – një fytyrë autoritare dhe tërheqëse si ajo e një binjaku të vetë Zeusit të fshehur dikur sipër reve misterioze.
Por sytë në këtë fytyrë qenë melankolikë me një qetësi të thellë si qetësia e shurdhët para fillimit të shtrëngatave, ose si mbas mbarimit të gjithçkaje dhe të vetë botës.
Ç’do të thotë të jesh Centauri i Fundit, e pyeti veten.
S’do të ketë të tjerë të ngjashëm si unë, po vallë çdo e ngjashme zhduket përgjithmonë?
Ahere pse ka ekzistuar kjo e ngjashme dhe u pranua si e tillë?
Dhe a mundet të ripërtërihet?
Të jesh Centauri i Fundit do të thotë të mbartësh në veten tënde tërë të ngjashmit që s’janë, kështu ata janë ende ndërmjet teje, pra kuptimi i vdekjes së tyre s’ka vlerë gjersa ti ende jeton.
Ti ende jeton që të mos vdesin ata.
Ti ende jeton,- për të vërtetuar një ekzistencë të mrekullueshme dhe të pamohueshme dot.
Populli i centaurëve do të mbesë patjetër në kujtesën e shekujve.
Ky popull i pathyeshëm, me krenari të epërme, me intelektin e dyfishtë të njeriut dhe të kalit ka qenë i shumtë dhe i përhapur kudo.
Centaurët mësonin heronjtë, vetë Akilin, dinin mjeshtërinë enigmatike të mjekimit të plagëve të trupit dhe të shpirtit.
Bënin gosti madhështore, ndërroheshin me përkushtim, por jo edhe pa ndrojtje nga të gjithë edhe nga zotat edhe nga vdekatarët.
Shëmbëlltyra e çdo centauri -gjysmë njeri e gjysmë kalë tregonte një ngjizje të hatashme të natyrës së gjallë dhe mendimit, një variant tepër interesant, madje poetik të kozmogonive.
Lindja e centaurëve e ka një zanafillë, që tashme është harruar.
Zotat janë përherë të pavdekshëm, njerëzit lindin nga njerëzit.
E vërtetë e lindjes së centaurëve është ndryshe.
Krejt ndryshe.
Ky është sekreti i tyre i madh dhe unik.
Me të vërtetë centaurët kanë lindur vetëm ahere kur njerëzit në fillim besuan pamëdyshje se ata ekzistonin.
Centaurët qenë krijesa të plotfuqishme të besimit të njerëzve.
Madje dhe zotat skeptikë, që i nënvleftësojnë njerëzit e brishtë u ndikuan nga ky besim universal duke pranuar ekzistencën e centaurëve, duke e shpjeguar dhe argumentuar si mundësi krijimi e befasie të vetë sqimë, dhe hirit të plleshëm të substancës hyjnore.
Kështu centauret u bënë qenie intime të njerëzve dhe të zotave.
Shumimi i centaurve qe shumimi i besimit për ta.
Kjo qe premisa dhe thelbi i ekzistencës së tyre.
Mijëvjeçarë më pas njerëzit u bënë konfuzë,- nisi të zbehet besimi i tyre për centaurët.
Njerëzit u bënë dyshues, të vrazhdë, nisin ta urrenin çdo gjë poetike që përhapte dhe rregullonte harmoninë midis gjërave, madje dhe lidhjet midis tyre dhe zotave olimpikë.
Fantazia e tyre u ftoh, u bë e plogët, tepër meskine, shumë egoiste, kontradiktore.
Njerëzit u mbërthyen keqas, pa rrugëdalje në këtë krizë besimi.
Kur një pjesë e tyre qe krejt mosbesuese,- ahere një pjesë e centaurve zhdukej vetvetiu, -por mbeteshin ende shumë centaurë përderisa të tjerët ende i besonin.
Kur shtohej numri i të lëkundurve midis atyre që besonin dhe nuk besonin ahere në përgjithësi kentaurët sëmureshin seriozisht, qenë të pafuqishëm, por ende mund të ëndërronin për mbijetesë.
Por ndodhi ajo më e tmerrshmja,- më fatalja.
Njerëzit në përgjithësi nuk besonin më tek ekzistenca e centaurëve dhe populli i madh i centaurve u shpërbë vetvetiu në ajër, format e dukshme të tyre mjegulloheshin, pastaj bëheshin të tejpashme, mund të shquheshin akoma në parafundin e tyre si forma centaurësh ajrorë, prej erërash dhe flladesh, deri sa përfundimisht u zhdukën, humbën në padukshmërinë e patjetërsueshme.
Më gjatë nga të gjithë vetëm fëmijët, por edhe poetët, e kanë besuar ekzistencën e centaurve.
Ky besim e mbajti tepër gjatë gjallë gjeneratën e fundit të centaurve tashmë të papërfillur.
Por tani në botë qe vetëm një fëmi që besonte me gjithë fuqitë e shpirtit se ishte i vërtetë dhe i gjallë centauri i fundit.
Vetëm një fëmijë dhe askush tjetër.
Por kjo qe krejt e mjaftueshme dhe mrekullibërëse.
Centauri i Fundit jetonte pikërisht se jetonte ky fëmijë.
Centauri qe me përmasa vigane përpara këtij fëmije që ishte dhjetë vjeç.
Pikërisht ky dhjetëvjeçar i paepur bënte që centauri madhështor të përjetonte në qenien e tij moshën e tërë mijëvjeçarëve.
Centauri i Fundit e kapërceu pllajën.
Doli në tërthoret plot burime të një lugine.
Aty ishte shtëpia e gurtë, ku ishte fëmija dhe familja e tij.
Në skaj kullotnin dhitë.
Centauri i Fundit u pushtua nga emocionet.
E pa fëmijën në oborrin e shtëpisë.
Dhe fëmija e pa.
Nga tërë pjesëtarët e familjes vetëm fëmija mund të shihte centaurin.
Për të tjerët centauri qe i papashëm dot.
Ata s’besonin, pra s’e shihnin, s’mund ta shihnin, sepse s’donin ta shihnin.
Ishte kaq e thjeshtë.
Pafundësisht e thjeshtë.
– Erdhe, tha fëmija(nje djale 10 vjecar )
– Erdha.
– Dukesh pak i lodhur.
– Vërtetë. Jam pak i lodhur. E di që ekzistoj falë teje. Nëse ti s’je mirë, as unë s’jam mirë. Nëse jam pak i lodhur kjo do të thotë se edhe ti je pak i lodhur.
– Mbase është kështu, tha fëmija, por me një zë gazmor.
– Kështu është. Padyshim. Ti dhe unë jemi e njëjta gjë. Çdo gjë që të ndodh ty më ndodh edhe mua.
– Jo. Ti ekziston pavarësisht se dua unë. Ti je jo se jam thjeshtë unë. Nuk të kam krijuar unë. Ti je shumë më përpara se sa të lindja unë. Centaurët si ti kanë qenë gjithmonë.
– Por s’do të jenë gjithmonë.
– Jo, do të jenë. Besomë do të jenë. S’do të harrohen. Asnjë harresë nuk i mohon dot. Do të jenë përgjithmonë.
– Ndoshta.
– Do të jenë përgjithmonë, jo se unë besoj se ti je. Unë besoj sepse ti ke qenë. Prandaj do të jesh.
– Ti je i vetmi që ende beson. Unë tashmë jam Centauri i Fundit.
– Por unë s’do të jem fëmija i fundit që beson dhe të sheh ty.
– Kam frikë se je fëmija i fundit dhe unë jam Centauri i Fundit. Po, po, i fundit.
– S’je Centauri i Fundit, qeshi fëmija. S’ka asnjëherë Centaur të Fundit. Asnjëherë. S’ka Centaur të Fundit. Ashtu siç nuk ka Fëmijë të Fundit.
– E vërtetë. Përherë do të ketë fëmijë. Por jo të gjithë fëmijët do të besojnë tek kentaurët. Jo të gjithë fëmijët do të jenë si ty. Ti je fëmijë i veçantë. Ti je fëmijë që dallon nga të tjerët. Prandaj unë nuk jam zhdukur. Po të mos ishe ti, as unë s’do të isha.
– Po e tepron pak, tha fëmija. Unë jam një qenie njerëzore. Do të plakem dhe do të vdes një ditë. Por ti s’do të vdesësh, besomë!
– Ditën që ti s’do të jesh, as unë s’do të jem.
– Mos u shqetëso! Do të jesh! Patjetër do të jesh.
– Po si vallë? Si do të jem? Nëse askush s’beson si mund të jem?
– Përherë do të ketë dikush që do të besojë. Jam krejt i sigurt.
– Nuk kam dyshim se pikërisht unë kentauri i fundit jam se beson ti, fëmija i fundit.
– E ku e di ti, se do të lindin përsëri fëmijë që do të besojnë si unë? E nëse do të ketë njëmijë fëmijë si unë në botë do të ketë njëmijë kentaurë përsëri.
– Ah! Këtë s’e kisha menduar.
– Bën mirë ta mendosh.
Pastaj fëmija heshti.
Centauri s’dinte ç’të bënte.
Ky dialog i kishte zbuluar lidhjen midis Përkohësisë dhe Përjetësisë.
U dëgjua një zë.
Një grua e hijshme, e ëma e fëmijës, i thirri birit të saj.
Ajo doli nga dera e shtëpisë duke mbajtur në duar diçka.
Centauri i Fundit e pa gruan.
Në fakt gruaja s’mund ta shihte dot.
Vetëm fëmija mund ta shihte atë.
Askush tjetër.
Gruaja mbante në duar një copë dru në formë katërkëndëshi- ku qe pikturuar një fytyrë burri, praruar me ar.
– Biri im, tha gruaja. Shikoje, kjo është ikona e Jezu Krishtit.
– E shoh nënë, tha fëmija me dashuri.
– Është Zoti ynë. Jezu Krishti i mahnitshëm. U sakrifikua për mëkatet tona. Duhet të besojmë, që të na falen mëkatet.
– Po nënë. Po pse mban mbi kokë këtë kurorë prej gjëmbash?
– Është kurora e një Mbreti të Mbretërve.
– Ah, nënë!
– Ai u kryqëzua dhe u ringjall për ne biri im.
– Ah, sigurisht!
– Ne besojmë tek Jezu Krishti. Pa të s’jemi asgjë!
Fëmija heshti.
Nëna e përqafoi, pastaj me ikonën u fut përsëri në shtëpi.
Centauri ra në mendime.
– Kush është ky Jezu Krishti, e pyeti fëmijën.
– Është Zoti i njerëzve tani.
– Si? Kanë kaluar kaq shumë shekuj. Unë e di se Zeusi është Zoti ynë i lashtë.
– Sa kohë që njerëzit e kanë besuar këtë gjë Zeusi qe vërtet Zot, pa asnjë tjetër. Por Zeusi dhe zotat e tjerë nuk i beson më askush. Prandaj s’janë më. Tani njerëzit besojnë Jezu Krishtin. Nëna ime e beson. Edhe unë kam nisur ta besoj. Por mos u tremb, unë besoj plotësisht tek ty centauri im. Gjithmonë do të besoj tek ty. Mos u ligështo! S’do të të braktis!
– E kuptoj. S’do të më braktisësh.
– Asnjëherë.
– E kuptoj. Jam tepër i lashtë. Ti je një fëmijë, shpresoj që të jetosh sa më gjatë. Me që ra fjala, s’e kam idenë e kohës, ç’shekull është? A mund të më thuash diçka për këtë?
– S’e di si matej koha më përpara. Tani koha matet me lindjen e Jezu Krishtit. Është viti 435 mbas lindjes së tij.
– Viti 435? E kam të vështirë ta kuptoj. Mbase në të vërtetë koha matet ndryshe, ose nuk matet fare. S’mund të matet ajo që s’ka fund, as fillim e as mbarim. Koha! Ah, koha!
Sytë e Centaurit të Fundit u njomën.
Djali ju afrua.
Centauri u përkul dhe e përqafoi.
E mbajti në krahët e tij të fuqishëm.
– Vrapo, i tha djali.
Ashtu sëbashku : Trupi i djalit i mbërthyer pas kraharorit të centaurit, -të dy si një qenie e bashkuar mrekullisht.
Centauri vrapoi me shpejtësi.
Kishte në këtë lëvizje diçka më shumë se energji, forcë, diçka më shumë se vetë kuptimi i lëvizjes.
Kishte diçka nga shpejtësia e dritës.
E mendimit.
Ata qenë të pashkëputshëm nga njëri-tjetri.
Të pakonceptueshëm në ndarje.
Qenë bashkë si logjikë, si shpirt.
Qenë bashkë si lindje dhe si vdekje, por më tepër si amshim.
Hapësirat hapeshin para tyre, por s’mbylleshin më mbas tyre.
Ata në shumë se në shtigje guri, anash ujëvarave, gjineshtrave, shpellave dhe maleve vraponin në kohë, si të qenë vetë koha.
Kapërcenin gjithçka në të katër pikat e horizonteve, fushat e molosëve, ndonëse tempullit të Dodonës, përbri portave të Trojës dhe të Tebës, të Babilonisë, të Romës, në brigjet e Eufratit, të lumit ilir Aos, të Nestosit, buzë Vezuvit dhe Etnës, afër tempujve të mëdhenj paganë plot skulptura dhe relieve, në kufijtë ndarës të epokave, në malet e Europës dhe të Azisë, por dhe mes gërmadhave të Kartagjenës, në shkretëtirat egjiptiane të piramidave, në bregdetet e Bosforit dhe të Kalkidës, në skajet e Hindisë përrallore, nën akujt e Himalajave, për t’u rikthyer, por gjithmonë për të mos u ndalur.
Qe vrapi i një mbijetese të pabesueshme edhe përtej vdekjes të të dyve, të djalit dhe të Centaurit të Fundit.
Trupat e të dyve do të bëheshin të lehtë, pa peshë e do të përfundonin në krijesa ajri të shëndetshëm dhe të pastër.
Në të vërtetë ky vrapim qe një fluturim fantazmagorik përmes dhe përtej shumë realiteteve që ka e do të ketë universi.
Një fluturim kurajoz dhe kuptimplotë që sfidon gjërat e përkohshme, efemere.
Centauri i Fundit me djalin e përqafuar në krahë.
Centauri i Fundit që e tregon këtë djalë, më Mbret se të gjithë Mbretërit e botës,- më shpirt se të gjithë shpirtrat, sikur do të thotë përpara Amshimit: Ja ky djalë! Është Ati im dhe njëkohësisht është edhe Biri im!
Ah, Centauri i Fundit! (1999)
Komentet