VOAL

VOAL

BILD publikon përgjime të reja mbi zgjedhjet në Dibër

June 17, 2019

Komentet

Drama e eksporteve thellohet në vitin 2024, rënie me 23% për janar-shkurt

2024-a ka nisur negative për pjesën më të madhe të eksportuesve shqiptarë, të cilët po ndikohen si nga konjuktura e pafavorshme e kërkesës ndërkombëtare e çmimeve në bursa, ashtu dhe nga zhvlerësimi i ndjeshëm i monedhës së përbashkët.

Tekstilet e këpucët po vijojnë me rënie për muaj radhazi dhe kanë filluar tashmë mbylljet e fabrikave. Përveç “ushqime, pije e duhan”, dhe “produkte kimike e plastike”, që shënuan një rritje modeste, edhe të gjitha grupet e tjera ishin me rënie.

INSTAT njoftoi se në Shkurt 2024 eksportet e mallrave arritën vlerën 32 mld lekë, duke u ulur me -16,1%, në krahasim me të njëjtën periudhë të një viti më parë. Në janar eksportet kishin rënë me 29%.

Në shkurt, sipas INSTAT, Gjatë muajit Shkurt 2024, në uljen e eksporteve prej -16,1%, negativisht kanë ndikuar grupet: “Minerale, lëndë djegëse, energji elektrike” me -7,7 pikë përqindje, “Tekstile dhe këpucë” me -4,5 pikë përqindje, Materiale ndërtimi dhe metale” me -2,3 pikë përqindje etj. Ndërsa pozitivisht kanë ndikuar grupet: “Produkte kimike dhe plastike” me +0,4 pikë përqindje dhe “Ushqime, pije, duhan” me +0,1 pikë përqindje.

Në këtë dymujor eksportet e mallrave arritën vlerën 62 mld lekë, duke u ulur me -23,0%. Grupet që kanë ndikuar negativisht në uljen vjetore të eksporteve për dy mujorin, janë: “Minerale, lëndë djegëse dhe energji elektrike” me -13,9 pikë përqindje, “Tekstile dhe këpucë” me -4,8 pikë përqindje, “Materiale ndërtimi dhe metale” me -3,1 pikë përqindje, etj. Ndërsa pozitivisht kanë ndikuar grupet: “Produkte kimike dhe plastike” me +0,4 pikë përqindje dhe “Ushqime, pije, duhan” me +0,1 pikë përqindje.

Tekstilet dhe këpucët nuk ngrenë kokë, kanë filluar mbylljen e fabrikave

Në shkurt, eksportet e tekstile e këpucë, grupi më i madh eksportues në vend (me 30% të totalit), ranë me 15.7%. Për dy mujorin tkurrja është 17.6%.

Prej muajsh industria po kalon një periudhë të vështire e ndikuar nga shumë faktorë si rritja e kostove që ka bërë që partnerët të zhvendosen në Lindjen e Mesme duke ulur porositë dhe sidomos zhvlerësimi i euros, që redukton të ardhurat e tyre kur konvertohen në lekë. Aktualisht një euro këmbehet me më pak se 104 lekë, nga 116 lekë që ishte në shkurt 2023.

Kjo situatë po detyron shumë fabrika të mbyllen, sipas njoftimeve nga Shoqata e Eksportuesve. Falimentet më të mëdha kanë ndodhur në rrethe dhe në fabrika që kishin të punësuar nën 120 punonjës, që punonin kryesisht me nënkontraktim, të cilat kishin norma më të ulëta fitimi dhe nuk ishin në gjendje të përballonin krizën.

Materiale ndërtimi dhe metale vijojnë tkurrjen

“Materialet e ndërtimit dhe metalet” kaluan në grupin e dytë më të madh në vend për dy mujorin, me 19.4% të totalit. Ky grup ndikohet nga ecuria e Kurum, përpunuesit të çelikut, që është një nga eksportuesit më të mëdhenj në vend. Në shkurt ky grup ra me 11.8%, ndërsa për 2 mujorin tkurrja është 17.1%. Sektori po vuan nga kërkesa e dobët rajonale dhe tkurrja e çmimeve.

Minerale, lëndë djegëse, energji me rënie të fortë

“Minerale, lëndë djegëse, energji” kaloi në grupin e tretë më të madh në vend, me 18.8% të totalit, si rrjedhojë e tkurrjes së fortë në muajt e parë të vitit. Në shkurt grupi i reduktoi shitjet me 33%, ndërsa për 2 mujorin rënia është 49%, e ndikuar nga ecuria negative në janar. Ecuria e këtij grupi është e varur nga shitjet e Bankers Petroleum, eksportuesi më i madh në vend dhe nga tregtimi i energjisë elektrike, që lidhet me motin.

Ushqime pije e duhan, me zor mbahet

“Ushqime pije e duhan”, një nga grupet me ecurinë më të mirë vitet e fundit po shënon një rritje modeste. Në shkurt, eksportet e tij u rritën me vetëm 1.5%, ndërsa për 2 mujorin zgjerimi ishte 1.35%. Pavarësisht potencialeve, sektori po ndikohet nga rritja e kostove, që po e bëjnë atë më pak konkurrues në rajon si dhe nga ecuria e motit.

Makineri, pajisje, pjesë këmbimi dëmtohen nga euro

“Makineri, pajisje, pjesë këmbimi” ishin grupi tjetër që shfaqi ecuri të mirë vitet e fundit, si rrjedhojë e hyrjes së fabrikave që montonin pjesë për industrinë automotive. Por edhe ky grup po vuan nga zhvlerësimi i euros, rritja e kostove dhe mungesa e fuqisë punëtore. Në shkurt eksportet ranë me 11.9%, ndërsa për 2 mujorin tkurrja është 10.1%.

Thellohet ndjeshëm deficiti tregtar

Ndërsa eksportet po vijojnë të bien, importet i janë rikthyer rritjes, duke thelluar ndjeshëm deficitin tregtar. Sipas INSTAT, në këtë dymujor eksportet e mallrave arritën vlerën 62 mld lekë, duke u ulur me -23,0%, ndërkohë importet e  mallrave arritën vlerën 134 mld lekë, duke u rritur me 5,0%, krahasuar me një vit më parë. Deficiti tregtar arriti vlerën 72 mld lekë, duke u rritur me 52,6%, krahasuar me të njëjtën periudhë të 2023.

Rriten eksportet me Kosovën, bien me Italinë, Turqinë e Kinën

Në muajin Shkurt 2024, vendi me të cilin Shqipëria ka pasur rritje më të madhe të eksporteve, në krahasim me Shkurt 2023 është: Kosova (21,2%). Ndërsa vendet me të cilat eksportet kanë pasur uljen më të madhe, janë: Italia (-16,2%), Greqia (-41.6%) dhe Gjermania (-5.1%).

Gjatë këtij dymujori vendet me të cilët Shqipëria ka pasur uljen më të madhe të eksporteve, në krahasim me një vit më parë, janë: Italia (-12,1%), Turqia (-9,3%) dhe Kina (-29,2%).

Në muajin Shkurt 2024, vendet me të cilët Shqipëria ka pasur rritjen më të madhe te importeve, janë: Turqia (61,4%), Gjermania (12,5%) dhe Greqia (29,6%). Ndërsa vendet me të cilat importet kanë pasur uljen më të madhe, janë: Italia (-8,9%), Kina (-27,9%) dhe Maqedonia (-16,6%).

Gjatë këtij dymujori, vendet me të cilët Shqipëria ka pasur rritje më të madhe të importeve, në krahasim me një vit më parë, janë: Turqia (30,4%), Greqia (32,%) dhe Gjermania (12,6%). Ndërsa vendet me të cilat importet kanë pasur uljen më të madhe janë: Italia (-4,1%), Kina (-15,3%) dhe Maqedonia (-11,8%).

Shkëmbimet tregtare me vendet e BE-së zënë 57,7%, të gjithë tregtisë. Në Shkurt 2024, eksportet drejt vendeve të  BE-së zënë 74,0 % të eksporteve gjithsej dhe importet nga vendet e BE-së zënë 50,7% të importeve gjithsej. Partnerët kryesorë tregtarë janë: Italia (28,1%), Turqia (12,0%), Gjermania (7,3%)  dhe Greqia (7,2%).

Shkëmbimet tregtare, për dymujorin e parë 2024, me vendet e BE-së zënë 58,1 % të gjithë tregtisë. Në periudhën Janar – Shkurt 2024, eksportet drejt vendeve të BE-së zënë 75,8%  të eksporteve gjithsej dhe importet nga vendet e BE-së zënë 49,9% të importeve gjithsej. Partnerët kryesorë tregtarë janë: Italia (28,8 %), Turqia (10,0%), Greqia (7,4%) dhe Gjermania (7,2%)./MONITOR

Strategjia e re e Ukrainës: Gërmo, mbahu, gjej ushtarë, shpreso në armatim amerikan

Një rekrut i ri në ushtrinë ukrainase duke marrë pjesë në stërvitje ushtarake në një vend të panjohur në Ukrainën qendrore, 12 mars 2024.

 

Mike Eckel

Rusët po përparojnë. Ukrainasit po gërmojnë.

Disa javë pasi e arritën fitoren më të madhe në fushëbetejë pas gati një viti, pushtimin e qytetit industrial Avdivka, forcat ruse po çajnë përpara – në disa vende ngadalë, e në disa të tjerë me shpejtësi.

Komandantët ukrainas po nxitojnë për të ndërtuar vija mbrojtëse të frontit – llogore, bunkerë, pengesa me gjemba kundër tankeve dhe mina fushore. Por disa ekspertë thonë se këto vija mbrojtëse është dashur të ndërtoheshin muaj më parë.

Ndërkohë, oficerët e logjistikës dhe rekrutuesit ushtarakë po bëjnë përpjekje të mëdha për të gjetur më shumë burra për t’i rifreskuar njësitë e dërrmuara dhe të asgjësuara.

Gjendja në fushëbetejë është e zymtë për Ukrainën, thonë ekspertët, dhe mungesa e furnizimit me armatim nga Shtetet e Bashkuara po e bën gjendjen edhe më të zymtë. Rusia gëzon tani një përparësi dhe asgjë nuk ka mundësi ta ndryshojë atë në të ardhmen e afërt, paralajmërojnë analistët ushtarakë.

“Për forcat ukrainase, gjendja mbetet e vështirë, si pasojë e shumë faktorëve, siç janë: përpjekjet e vonshme për mobilizim, ndërtimi i fortifikatave të pamjaftueshme, hapat e gabuar gjatë luftimeve më 2023, dhe më e rëndësishmja, dështimi vendimtar i partnerëve për ta dhënë municionin e premtuar, me gjithë zotimet e mëhershme”, sipas një oficeri rezervë, i cili e udhëheq një organizatë të inteligjencës që është e lidhur me ushtrinë ukrainase, dhe i cili nuk mund të flasë publikisht për shkak të kufizimeve ushtarake.

“Është goxha keq, në të vërtetë”, tha Konard Muzyka, një analist i mbrojtjes nga Polonia, i cili i vizitoi disa vende në Ukrainë në afërsi të vijave të frontit javën e kaluar.

“Ukrainasit nuk janë në gjendje ta frenojnë dukshëm përparimin e rusëve”, tha ai për Radion Evropa e Lirë (REL).

“Rusët do të pushtojnë fshatra dhe vendbanime të reja ngadalë, por sigurt. Nuk do të jetë një fitore e shpejtë. Por mendoj se mund të thuash se, tani për tani, ukrainasit nuk kanë qenë më të dobët se sot mbase prej verës së vitit 2022”, tha ai.

Rënia e Avdivkës

Në një anë të pushtimit rus, Ukraina ka pasur sukses të jashtëzakonshëm: në Detin e Zi.

Në fushëbetejë është shumë më ndryshe.

Arritjen më të madhe në fushëbetejë Ukraina e shënoi në disa muaj në vitin 2022, kur e çliroi rajonin e Harkivit në verilindje, dhe rajonin e Hersonit, në bregun perëndimor të lumit Dnejpër, në jug.

Vitin e kaluar, komandantët ukrainas – të udhëzuar nga këshilltarët perëndimorë, trajnuesit perëndimorë dhe inteligjenca perëndimore – synim parësor e patën ndërtimin e një strukture të re të forcës, e cila do t’i printe një kundërofensive ndaj trupave ruse.

Forcat ukrainase e nisën ofensivën në qershor të vitit të kaluar me urdhër të gjeneralit Valeriy Zaluzhniy, komandanti kryesor i ushtrisë së vendit në atë kohë, duke çarë përpara në tri vende përgjatë vijës së frontit 1.200 kilometra të gjatë.

Kundërofensiva nuk shkoi mirë.

Mbrojtja e Rusisë u dëshmua shumë më e fortë dhe më e sofistikuar sesa e kishin parashikuar komandantët ukrainas.

Kah fundi i vitit 2023, trupat ukrainase ngecën, siç pati sugjeruar Zaluzhniy në një shkrim të publikuar në The Economist.

Tetorin e kaluar, ndërkohë, në Avdivkës, forcat ruse filluan të çajnë përpara për ta pushtuar qytetin e fortifikuar dukshëm, në mënyrë që të mos i lejonin forcat ukrainase të kërcënonin në kryeqytetin rajonal të Donjeckut, më pak se 20 kilometra në jug. Përpjekjet fillestare për t’i rrethuar forcat ukrainase, dështuan.

Kah janari, forcat ruse u riorganizuan dhe në javën që pasuan, me përdorim të shtuar të avionëve luftarakë dhe armëve të rënda, duke mos u lënë trupave ukrainase mundësi të mbrohen.

Madje edhe njësi elitare ishin zhvendosur atje për të ndihmuar në vijën e mbrojtjes, por më 17 shkurt, komandantët ukrainas njoftuan se qyteti u pushtua dhe i tërhoqën forcat nga atje.

“Një vit pa ndërtimin e vijave mbrojtëse të frontit”

Prej se ra Avdivka, forcat ruse kanë çarë përpara në perëndim, duke lëvizur me shpejtësi në ditët e para, por së fundmi, janë ngadalësuar.

Ekspertët thonë se mbrojtja e ukrainase po organizohet dhe se forcat ruse po varen dukshëm nga sulmet e këmbësorisë, për shkak të humbjeve të mëdha të automjeteve të blinduara gjatë pushtimit të Avdivkës; disa vlerësojnë se Rusia i humbi më shumë se 600 pajisje të rënda si, tanke, automjete të blinduara për bartjen e personelit dhe transportues të këmbësorisë.

“Deri tani, armiku nuk ka qenë në gjendje t’i thyejë vijat e mbrojtjes në drejtim të Avdivkës. Por ata po përpiqen vazhdimisht të çajnë përpara. Mbi të gjitha, ata tani po luftojnë kundër vendbanimit Orlivka. Këtu, ata po pësojnë humbje të mëdha, por prapëseprapë po vazhdojnë të luftojnë ditë e natë”, tha Maksym Zhorin, nënkomandant i Brigadës së Tretë Sulmuese të Ukrainës.

Të dhënat deri më 12 mars tregojnë se Orlivka, e cila shtrihet në veriperëndim të Avdivkës, është mposhtur nga forcat ruse.

Forcat ruse po u bëjnë trysni ukrainasve edhe në Robotine, në rajonin e Zaporizhjas, në afërsi të Kupianskit në pjesën lindore të rajonit të Harkivit dhe në perëndim të Bahmutit.

Stabilizimi i vijës së frontit

Rreth një javë para rënies së Avdivkës, komanda kryesore e Ukrainës u trondit kur presidenti Volodymyr Zelensky e shkarkoi Zaluzhniyn. Ai u zëvendësua nga komandanti i forcave tokësore të Ukrainës, gjenerali Oleksandyr Syrskiy.

Syrskiy e dha urdhrin përfundimtar për t’u tërhequr nga Avdivka.

Zëvendësuesi i Syrskiyt si komandant i forcave tokësore, gjenerallejtënant Oleksandr Pavlyuk sugjeroi javën e kaluar se forcat ukrainase mund të jenë në gjendje ta kryejnë edhe një ofensivë këtë vit.

“Detyra jonë është ta stabilizojnë vijën e frontit, të shkatërrojmë sa më shumë, gjë që po e bëjmë, dhe ta rimarrin veten sa më shumë dhe t’i rifreskojmë njësitë, në mënyrë që ta krijojmë një grup sulmues dhe të kryejmë kundërofensiva këtë vit”, tha Pavlyuk.

Nuk dihet nëse do të jetë e mundur një kundërofensivë e re, sidomos duke e ditur se autoritetet ukrainase po nguten për të ndërtuar vija të reja mbrojtëse, të cilat është dashur të ndërtoheshin muaj më parë, sipas ekspertëve.

Nëntorin e kaluar, Zelensky njoftoi për fillimin e ndërtimit të një sërë fortifikatave në perëndim të Avdivkës dhe në vende të tjera.

“Ukraina nuk ka vija të mira dytësore, nuk ka diçka sikur Vijat Surovikin që rusët i ndërtuan vitin e kaluar”, tha Michael Kofman, një analist veteran ushtarak nga Carnegie Endowment për Paqe Ndërkombëtare.

Ku janë armët?

Një tjetër telash me të cilin forcat ukrainase përballen është furnizimi me armë nga Perëndimi dhe SHBA-ja.

Derisa më herët trupat ukrainase ishin në gjendje të shtyheshin me forcat ruse për qitje artilerie, tani shkalla e qitjes është dukshëm në të mirë të Rusisë: së paku pesë kundër një, dhe madje sipas disa vlerësimeve, 10 kundër një në të mirë të rusëve.

Zyrtarët amerikanë thanë më 12 mars se i kanë grumbulluar 300 milionë dollarë për një paketë të re armatimi, e cila përfshin raketa kundërajrore, predha artilerie të kalibrit 155 milimetra, municion për sistemet HIMARS dhe municion thërrmues.

Por drejtori i CIA-s, William Burns, tha para Senatit më 11 mars se Ukraina do të humbë “terren të madh” pa armatim dhe pajisje të reja amerikane.

Ai tha se Ukraina ka mundësi të mbahet gjatë vitit 2024 deri në vitin e ardhshëm, por jo edhe më gjatë.

“Pa ndihmë ushtarake nga Perëndimi dhe pa ndryshime të mëdha në strategjinë e Kievit, pozita e Ukrainës në fushëbetejë do të vazhdojë të përkeqësohet derisa ta arrijë një pikë krize, mbase në verë”, tha Dara Massicot, eksperte për ushtrinë ruse nga Carnegie Endowment. Radio Evropa e Lirë

Përgatiti: Ekrem Idrizi

Këshilli i Ambasadorëve Amerikanë: Shtetet e Bashkuara duhet të mbesin të angazhuara në Ballkanin Perëndimor

VOA/Garentina Kraja

Këshilli i Ambasadorëve Amerikanë ka botuar këto ditë një raport pas vizitës fakt-mbledhëse në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoninë e Veriut. Në një intervistë për Zërin e Amerikës, ambasadori Philip Hughes, përfaqësuesi i këtij grupi që mbledh rreth vetes ambasadorë jo të karrierës, thotë se këto tri shtete të Ballkanit kanë bërë përparim të jashtëzakonshëm, por ato vazhdojnë të përballen me sfida nga ndërhyrjet politike të fqinjëve të tyre apo në rastin e Shqipërisë nga kriminaliteti dhe korrupsioni dhe mungesa e një demokracie të mirëfilltë. Zoti Hughes po ashtu foli për vendimin e Shteteve të Bashkuara për ta shpallur person non-grata ish Presidentin e Shqipërisë, Sali Berisha.

Zëri i Amerikës: Këshilli i Ambasadorëve amerikanë, ishte për një vizitë fakt-mbledhëse në Shqipëri, Kosovë dhe Maqedoni të Veriut. Cilat janë gjetjet tuaja?

Philip Hughes: Na ka bërë përshtypje të thellë përparimi që Maqedonia e Veriut dhe Kosova kanë bërë që nga shpallja e pavarësisë së tyre dhe përparimin që ka bërë Shqipëria, që nga përmbysja e regjimit brutal të Enver Hoxhës dhe rilindja si shtet demokratik. Njëkohësisht, na bëri përshtypje ndikimi i madh i fqinjëve në politikat e këtyre tre shteteve – rolin e madh që Serbia luan në skenën politike të Kosovës, rolin e madh që Bullgaria luan në skenën politike të Maqedonisë së Veriut dhe Shqipëria e cila, siç e kuptuam, ka detyrim kushtetues të përkujdeset për mirëqenien e shqiptarëve jashtë kufijve të saj. U befasuam me aspiratën e këtyre shteteve për t’u bërë pjesëmarrës të plotë të komunitetit Euro-Atlantik dhe përparimit që kanë bërë për të realizuar këto qëllime. Njëkohësisht, në secilin rast, ato kanë pengesa për integrim në BE dhe në rastin e Kosovës edhe në NATO. Në rastin e Shqipërisë, çështjet e korrupsionit dhe kriminalitetit në njërën anë dhe problemet me një qeverisje të mirëfilltë demokratike nga anën tjetër, janë pengesa të shkaktuara nga vetë klasa politike e , Shqipërisë, që ky vend duhet t’i tejkalojë.

Zëri i Amerikës: Duke patur parasysh këto sfida, si duhet të angazhohen hartuesit e politikave amerikane me rajonin?

Philip Hughes: Duhet të provojmë të vazhdojmë dialogun e ngushtë me të gjitha palët në rajon dhe natyrisht ta vazhdojmë praninë e forcave amerikane atje. Ne vizituam Kampin Bondsteel dhe jemi thellësisht të impresionuar me profesionalizmin e ushtrisë tonë dhe kontributin që ajo jep në rajon… Nxisim qeverinë e Shqipërisë që të vazhdojë përpjekjet për të tejkaluar dy sfidat që i përmenda. Është vështirë për një qeveri që ka avantazhet siç i ka qeveria e Kryeministrit Rama, avantazhet e krijuara për shkak të bojkotimit të zgjedhjeve të mëparshme nga Partia Demokratike, që ka një pozitë të tillë komanduese në aspektin elektoral, të nxisë garë të vërtetë demokratike dhe t’i japë hapësirë palës tjetër. Mungesa e garës së vërtetë demokratike do të shndërrohet në pengesë për Shqipërinë nga ata që hezitojnë ta pranojnë vendin në Bashkimin Evropian për arsye të ndryshme dhe nuk u duhen dhënë arsye të tjera.

Zëri i Amerikës: Një nga çështjet kundërthënëse të viteve të fundit është vendimi i qeverisë së Shteteve të Bashkuara për të shpallur ish Presidentin e Shqipërisë Sali Berisha, persona non-grata. Në raport e konsideroni këtë vendim të padrejtë. A mund të na shpjegoni përse?

Philip Hughes: Kjo që thoni është paksa një lexim i gabuar i asaj që ne po përpiqemi të themi në raport. Është vështirë të gjykojmë rastin e Sali Berishës, sepse nuk kemi qasje tek faktet. Nuk e dimë se çfarë dëshmish i janë paraqitur Departamentit të Shtetit, apo çfarë provash kishte Sekretari Blinken kur bëri përcaktimin. Ajo që po përpiqemi të themi në raportin tonë, ajo që po përpiqemi të nënvizojmë, është se ky mund të jetë një rast, ku një nga ligjet tona po praktikohet në mënyrë shumë të përgjithshme, pa vëmendjen e duhur të Kongresit, duke sjellë pasoja të padëshiruara. Kjo është situatë në kundërshtim me traditat tona ligjore në Shtete të Bashkuara, ku njerëzit duhet të kenë qasje ndaj dëshmisë kundër tyre, në mënyrë që të kenë mundësinë për të kundërshtuar provat dhe të argumentojnë për të mbrojtur veten. Dhe kjo nuk është e mundur me mënyrën se si këto rregullore për shpalljen (non-grata) janë hartuar. Ajo që u përpoqëm të theksojmë është se kemi të bëjmë me diçka që bie ndesh me traditat ligjore amerikane dhe ndoshta duhet shqyrtuar. Ndoshta ka qenë e padrejtë, nuk e di, sepse nuk i kam faktet për rastin e Sali Berishës. Por është e sigurt se ai nuk ka qasje ndaj fakteve dhe nuk ka patur mundësinë që të mbrohet nga shpallja e vendimit apo të argumentojë në mbrojtje të vetes. Kjo nuk është mënyra se si ne i bëjmë gjërat në aspektin ligjor, në përgjithësi në SHBA, ndonëse ai natyrisht është shtetas i huaj.

Zëri i Amerikës: Shpallja, megjithatë, është mbështetur në një ligj të Kongresit, si një mjet politik për të luftuar korrupsionin dhe përcaktimet publike kanë filluar në vitin 2018 me prokurorin Adriatik Llalla. Dua t’iu pyes për kornizën kohore të këtij vendimi, sepse ju thoni se është vendim i administratës së Presidentit Biden, i Sekretarit Blinken. A mund të ketë filluar procedura nga administrata e mëparshme?

Philip Hughes: Qeveria amerikane, para zgjedhjes së Presidentit Biden më 2020, mund të ketë patur prova apo të dhëna nga Shqipëria, nuk e di. Ambasada u tregua e gatshme të na takonte por nuk na dhanë asnjë informacion, nuk hynë në asnjë nga faktet e rëndësishme që çuan te vendimi. Prandaj nuk e di se kur qeveria amerikane mund t’i ketë siguruar fillimisht të dhënat që mund të kenë çuar në vendimin e Sekretarit Blinken. Të gjitha diskutimet u përqëndruan në vendimet e marra gjatë administratës së Presidentit Biden.

Zëri i Amerikës: Dhe së fundmi, sa i rëndësishëm mbetet rajoni i Ballkanit?

Philip Hughes: Mendoj se mbetet shumë i rëndësishëm, sepse është një rajon që po bën përparim demokratik dhe ekonomik. Shpresoj që edhe Kosova një ditë të kalojë pragun dhe të anëtarësohet jo vetëm në BE, por në NATO për ta plotësuar praninë e aleancës në këtë pjesë të botës. Por nga përvoja ime, Shteteve të Bashkuara shpesh u duhet të përballen me çështje urgjente, dhe kjo shkakton vonesa në trajtimin e çështjeve të tjera të rëndësishme. Gjatë viteve ’90, konfliktet në Ballkan ishin kriza të menjëhershme. Tani ato nuk janë të tilla, por mund të bëhen sërish pjesë e një krize të menjëhershme, nëse konflikti në Ukrainë ka një përfundim të keq për ukrainasit, ose nëse Rusia vazhdon agresionin, apo në rastin ekstrem, synon të vërë në provë Nenin 5 të traktatit të NATO-s, në përpjekje për të thyer aleancën. Prandaj ky rajon duhet të ketë vëmendje politike të vazhdueshme dhe përparësi nga Shtetet e Bashkuara.

Ukraina sulme me dronë në thellësi të territorit rus në ditën e fundit të zgjedhjeve

Makinat e djegura në rajonin rus Belgorod, pas bombardimeve ukrainase (16 mars 2024)

VOA/Marrë nga Associated Press

Ukraina ndërmori një sulm masiv me dronë të dielën ndërsa rusët votonin në ditën e fundit të zgjedhjeve presidenciale që pritet të zgjasin me gjashtë vite të tjera qëndrimin në pushtet të presidentit Vladimir Putin.

Ministria ruse e Mbrojtjes raportoi se ka rrëzuar 35 dronë ukrainas gjatë orëve të natës, përfshirë katër në rajonin e Moskës.

Kryebashkiaku i Moskës, Sergei Sobyanin, tha se një dron i pestë pranë aeroportit Domodedovo të kryeqytetit, u rrëzua mëngjesin e së dielës. Nuk pati njoftime për viktima apo dëme.

Sipas ministrisë ruse të Mbrojtjes, dy dronë të tjerë u rrëzuan mbi rajonin Kaluga në jug të kryeqytetit rus dhe në rajonin Yaroslav, në verilindje të Moskës.

Sulmet në rajonin Yaroslav, që gjendet rreth 800 kilometra larg kufirit me Ukrainën, janë ndër sulmet me rrezen më të gjatë që Ukraina ka bërë deri më tani.

Dronë të tjerë ukrainas u rrëzuan në rajonet Belgorod, Kursk dhe Rostov, që kanë kufij të përbashkët me Ukrainën, si dhe në rajonin jugor Krasnodar, njoftoi ministria ruse e Mbrojtjes.

Guvernatori i Belgorodit, Vyacheslav Gladkov tha se bombardimet ukrainase vranë të dielën një vajzë 16-vjeçare dhe plagosën babanë e saj.

Një dron ra mbi një rafineri në rajonin Krasnodar, duke shkaktuar një zjarr që u fik disa orë më vonë, njoftuan autoritetet rajonale. Një punonjës vdiq nga një infarkt në zemër, thanë zyrtarët.

Në depozitat e naftës në Krasnodar, Rusi

Në depozitat e naftës në Krasnodar, Rusi

Rafineritë e naftës dhe depozitat e gazit kanë qenë objektiva kryesore të sulmeve të dronëve ukrainas.

Goditjet pasuan një seri sulmesh ukrainase gjatë ditëve të fundit, të cilat Presidenti rus Putin i cilësoi si një përpjekje e Ukrainës për të frikësuar banorët dhe për të sabotuar zgjedhjet presidenciale të Rusisë.

“Këto sulme të armikut nuk janë lënë dhe nuk do të lihen pa u ndëshkuar”, u zotua ai të premten gjatë një takimi të Këshillit rus të Sigurisë. “Jam i sigurt se populli ynë, populli i Rusisë, do t’i përgjigjet kësaj me një forcë bashkimi edhe më të madhe”.

Ndërkaq, ushtria ukrainase njoftoi se 14 dronë rusë u rrëzuan në rajonin Odesa të dielën. Ky sulm pason sulmet me raketa balistike ndaj këtij qyteti port të premten, ku u shkatërruan shtëpi dhe u vranë të paktën 21 persona. Një raketë e dytë goditi më pas ekipet e emergjencave që mbërritën në vendngjarje.

Ministria britanike e Mbrojtjes tha të dielën se Sekretari i Mbrojtjes, Grant Shapps hoqi dorë nga një udhëtim i planifikuar më herët këtë muaj në Odesa, për shkak të rrezikut nga raketat ruse. Gazeta Sunday Times njoftoi se zoti Shapps, i cili e pati vizituar Kievin në 7 mars, ishte paralajmëruar nga shërbimet britanike të zbulimit se Rusia kishte mësuar itinerarin e udhëtimit të tij.

Forcat ruse përdorën edhe pesë raketa S-300 në rajonet Kharkiv dhe Donetsk, si dhe dy raketa X-59 me vetëdrejtim në rajonin Chernihiv, njoftuan forcat ajrore ukrainase.

Zjarrfikësit ukrainas duke fikur zjarret pas sulmeve ruse në Zolochiv, të rajonit ukrainas Kharkiv

Zjarrfikësit ukrainas duke fikur zjarret pas sulmeve ruse në Zolochiv, të rajonit ukrainas Kharkiv

Ndërsa lufta ka hyrë në vitin e tretë, forcat ruse kanë bërë përparim të ngadaltë dhe të vazhdueshëm përgjatë vijës së frontit, të mbështetur tek avantazhi i kapaciteteve të tyre luftarake, ndërsa Ukraina është kundërpërgjigjur me sulme të shtuara me dronë në thellësi të territorit rus, si dhe sulme përtej kufirit.

Të shtunën, dy persona u vranë dhe tre të tjerë u plagosën nga bombardimet ukrainase në qytetin rus Belgorod, i cili është sulmuar rregullisht.

Ushtria ruse gjithashtu pretendoi se pati ndalur të shtunën një tjetër përpjekje për një sulm të shpejtë dhe të papritur nga ato që i quajti “grupe sabotazhi dhe zbulimi” të Ukrainës.

Korpusi i Vullnetarëve Rusë, ku marrin pjesë rusë që luftojnë së bashku me ukrainasit, publikoi një video në mediat sociale të shtunën ku pretendohet se janë kapur rob 25 ushtarë rusë. Ky pretendim nuk u vërtetua dot në mënyrë të pavarur.

Lek Mirakaj: Sot me dt 17 Mars 2024 uzurpuesit e Vatres do mbledhin ple(h)niumin e partise

Z.Lek Mirakaj, Vatran Veteran prej 1992 kur u vendos në SHBA direkt nga internimi ku diktatura komuniste bashkë me familjen e kishte degdisur aty prej kur ai ishte vetëm 2 vjeçar, katër breza të internuar! Në internim kishin lindur edhe fëmijët e tij. Familja Mirakaj ka vuajtur vrasje, burgje, hetuesi, internime  950 vjet. Dhe sot Z.Lek Mirakaj ka vënë alarmin për situatën e degraduar në Vatër. Në fakt Z.Lek Mirakaj ka kohë që ka vënë alarmin si shumë e shumë Vatranë të tjerë të nderuar kur shohin kapjen nga një bandë uzurpuese ilegjitime e këtij institucion të trashëguar nga Konica, Noli dhe gjithë ajka e elitës shqiptare në mërgim, pjesa e së cilës që u kthye në Atdhe përfundoi në burgje dhe përpara skuadrave të pushkatimit të regjimit mizor diktatorial.

Ja çfarë shkruan Z.Lek Mirakaj:

“Sot me dt 17 Mars 2024 uzurpuesit e Vatres do mbledhin ple(h)niumin e partise.

Ta quejsh organizate patriotike e jo fitimprurese nuk ashte korrekte.

Nen shembullin e partise socialiste, mbledhjen do e bejne larg selise nga friga se ne seli mund te penetrohen nga elementi armik antiparti.

Mbledhjet e rradhes ndoshta mund te planifikohet ne Alaska ne nje kohe sa me te afert ,

por jo me shpejt se dy vjeçari i nevojshem per perpunimin e direktivave qe do dalin nga ple(h)numi i dites sotme historike.

Suksese ne misionin mire paguem te shkatërrimit te nje vjetersije,

keshtu e kanë emertu uzurpuesit Vatren e Nolit e Konices.

Vatra do mbijetojë.”

Macron: “Operacione në terren në Ukrainë? Peut-être”

Presidenti ngre mundësinë e përfshirjes së drejtpërdrejtë të forcave perëndimore në konfliktin ukrainas: “Shumë vende në Evropë janë plotësisht në linjën tonë”

Deklaratat e presidentit francez u mblodhën nga gazetarët e Le Parisien

VOAL- “Mund të ndodhë që në një moment të caktuar – nuk e shpresoj dhe nuk do të marr iniciativën – do të jetë e nevojshme të kryhen operacione në terren, çfarëdo qofshin ato, për t’u përballur me forcat ruse. Fuqia e Francës është se ne mund ta bëjmë atë”. “Peut-être” i shqiptuar të shtunën nga Emmanuel Macron tingëllon si përsëritje e një koncepti dhe për këtë arsye forcon mundësinë e pjesëmarrjes së drejtpërdrejtë evropiane në konfliktin midis Ukrainës dhe Rusisë. Fjalët e presidentit francez janë mbledhur nga gazetarët e Le Parisien, në fluturimin e kthimit nga Berlini pas takimit me kancelarin gjerman, Olaf Scholz dhe kryeministrin polak, Donald Tusk.

Cituar nga gazeta në numrin e saj në stendat e gazetave të dielën, Macron tha: “Si mund të thuash se Rusia nuk mund ta fitojë luftën dhe të vendosë kufij a priori, ndërkohë që është Rusia ajo që merr përgjegjësinë për përshkallëzimin, që menaxhon paqartësinë, mungesën e kufijve dhe kërcënimi?”. Presidenti francez, sipas gazetarëve të pranishëm, nuk ndihet aspak i vetmuar në Evropë: “Shumë vende të Europës dhe jo ndër më të voglat – tha ai – janë krejtësisht në linjën tonë”.

Macron, duke folur ende për gazetarët, mohoi se ka dallime për këtë çështje midis Francës dhe Gjermanisë: “Nuk ka pasur kurrë ndonjë mosmarrëveshje mes meje dhe kancelarit. Ne kemi mendime shumë të ngjashme për qëllimet dhe situatën. Është mënyra se si i përkthenim ato që është e ndryshme,” tha ai, duke aluduar për “kulturat strategjike” të dy vendeve.

“Gjermania ka një kulturë strategjike të kujdesit të madh, të mosndërhyrjes dhe qëndron larg nga energjia bërthamore,” shpjegoi ai. “Një model shumë i ndryshëm nga ai i Francës, e cila posedon armë bërthamore dhe ka mbajtur dhe forcuar një ushtri profesionale.”

Presidenti francez u përpoq gjithashtu të zvogëlojë forcën e Moskës: “Ne nuk duhet të frikësohemi, nuk jemi përballë një fuqie të madhe. Rusia është një fuqi e mesme me armë bërthamore, por GDP e saj është shumë më e ulët se ajo e evropianëve, më e ulët se ajo e Gjermanisë apo Francës”.rsi-eb

78 spiunë të Sigurimit punojnë në institucione publike? Kryetarja e Autoritetit të Dosjeve: Diçka është bërë, por ka ende…

Kryetarja e Autoritetit të Dosjeve, Gentiana Sula, e ftuar në emisionin Kjo javë në News 24 të moderatores Nisida Tufa, u pyet për faktin se ajo ka deklaruar në një intervistë më 2022 se 78 bashkëpunëtorë të Sigurimit të Shtetit ende punojnë në institucione publike në vendin tonë.

Moderatorja Nisida Tufa tha se në atë kohë, Sula ka deklaruar se kanë qenë 78 bashkëpunëtorë të Sigurimit, duke shtuar se a dihet sesa bashkëpunëtorë të Sigurimit të Shtetit ende kanë funksione publike. Kryetarja e Autoritetit të Dosjeve, Gentiana Sula u shpreh se diçka është bërë për të hequr këta “personalitete” nga funksionet e tyre, por se duhet bërë ende punë për të pastruar jetën publike nga këta individë.

Nisida Tufa: Më 2022, zonja Sula në një intervistë jeni shprehur se 78 personalitete vazhdojnë ende punën e tyre edhe sot, pasi nuk filtrohen dot.

Gentiana Sula: Kuptohet që sa më i vogël numri, më të kënaqur jemi ne. Por mbetemi të pakënaqur, për sa kohë që propozimi ynë për reformën zgjedhore akoma nuk merret në konsideratë. Me mjetet që ka Kodi Zgjedhor, të mundësohet vetë-deklarimi. Sot jo çdo individ është i filtruar. Diçka është bërë me Komisionin Bezhani, por jo çdo institucion sjell listat e veta. Edhe partitë parlamentare nuk po i sjellin listat. Të informohet çdo institucion për kandidatët e vet në raport me implikimet me Sigurimin e Shtetit. Njerëzit shpesh nuk jetojnë më, por ka shumë rëndësi të dihen ca gjëra, për të bërë me dije se çfarë modelesh promovojmë në shoqëri.

(Balkanweb)

Intervista- Ulutas: KFOR-i vazhdon përpjekjet për të parandaluar çdo përshkallëzim, i gatshëm t’i përgjigjet çdo sfide

VOA/Edlira Bllaca

Komandanti i misionit paqeruajtës të NATO-s në Kosovë, KFOR-it, Ozkan Ulutas, e vlerëson të qetë por ende të brishtë situatën e sigurisë pas tensioneve të vitit të kaluar në veri të Kosovës. Në një intervistë për Zërin e Amerikës, zoti Ulutas tha se KFOR-i po vazhdon përpjekjet për të parandaluar çdo përshkallëzim ndërsa mbetet i gatshëm t’i përgjigjet çdo sfide që mund të ndodhë. Ai tha se sulmi i 29 majit mbi trupat e KFOR-it dhe sulmi i dhunshëm i 24 shtatorit në veri ishin të paprovokuara dhe të papranueshme, duke bërë thirrje që autorët e një dhune të tillë të mbahen përgjegjës.

Zëri i Amerikës: Zoti Ulutas së pari faleminderit për kohën tuaj dhe mundësinë për të realizuar këtë intervistë. Do të doja fillimisht të ju pyes për vlerësimin tuaj mbi situatën e sigurisë në Kosovë dhe cilat janë sfidat kryesore për misionin e KFOR-it këtë vit?

Ozkan Ulutas: Në përgjithësi, situata në terren është e qetë, por mbetet e brishtë. Ne jemi duke ndjekur nga afër çdo zhvillim të rëndësishëm të sigurisë, duke përfshirë veriun e Kosovës dhe posaçërisht në disa komuna atje, përmes një pranie të dukshme dhe fleksibile, që përfshin patrullime të rregullta dhe angazhim me komunitetet lokale. Pas rritjes së tensioneve vitin e kaluar, NATO-ja ka vendosur qindra trupa shtesë. Ne kemi katërfishuar praninë e KFOR-it në veri të Kosovës dhe kemi trefishuar numrin e patrullimeve, duke përfshirë edhe zonën përgjatë vijës administrative të kufirit. Misioni ynë aktualisht numëron rreth katër mijë e 600 trupa, nga 28 vende kontribuuese, duke përfshirë aleatët dhe partnerët e NATO-s. Këta janë hapa të kujdesshëm për të siguruar që misioni i KFOR-it të vazhdojë të përmbushë mandatin e tij të bazuar në Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara të vitit 1999, për të ofruar një mjedis të sigurt për të gjitha komunitetet që jetojnë në Kosovë dhe lirinë e lëvizjes, në çdo kohë dhe në mënyrë të paanshme. Një nga përparësitë tona është të ndërtojmë marrëdhënie dhe të përpiqemi të kuptojmë shqetësimet e banorëve lokalë dhe perceptimin e tyre mbi sigurinë. Ky është çelësi për ruajtjen e një mjedisi të sigurt dhe për të kontribuar në qëndrueshmërinë e rajonit. KFOR-i gjithashtu vazhdon të krijojë kornizën e nevojshme të sigurisë që dialogu i lehtësuar nga Bashkimi Evropian ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës të ecë përpara. Kjo është e vetmja rrugë drejt paqes dhe qëndrueshmërisë afatgjate. Ne do të vazhdojmë përpjekjet tona për të parandaluar përshkallëzimin dhe jemi të gatshëm t’i përgjigjemi sfidave të mundshme, duke përshtatur praninë tonë sipas nevojës, në përputhje me mandatin tonë. Ne vazhdojmë të veprojmë si reagues i tretë i sigurisë, pas Policisë së Kosovës dhe Misionit Evropian për Sundimin e Ligjit – EULEX, me të cilët ne bashkëpunojmë dhe bashkërendohemi në mënyrë të rregullt.

Zëri i Amerikës: Zoti Ulutas, shumë udhëheqës dhe ekspertë nga rajoni janë duke folur mbi rrezikun nga përshkallëzimi i marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë. Si i komentoni ju këto shqetwsime?

Ozkan Ulutas: Si komandant i KFOR-it, unë i marr shumë seriozisht shqetësimet e tyre. Ne jemi duke vëzhguar nga afër çdo zhvillim të sigurisë në rajon. KFOR-i vazhdon të zbatojë mandatin e tij bazuar në Rezolutën 1244 të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, për të siguruar një mjedis të sigurt për të gjithë njerëzit që jetojnë në Kosovë dhe lirinë e lëvizjes në çdo kohë dhe në mënyrë të paanshme. Ne kemi një marrëdhënie të gjatë tashmë me të gjitha komunitetet që jetojnë në këtë zonë. Ne angazhohemi me ta në baza të rregullta. Ne e dimë se të gjithë njerëzit që jetojnë në Kosovë dëshirojnë dhe meritojnë paqe dhe siguri të qëndrueshme. Siç tha edhe Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s gjatë vizitës së tij në Ballkanin Perëndimor, nëntorin e kaluar, “qëndrueshmëria në rajon varet nga të gjitha palët që duhet të zgjedhin diplomacinë mbi dhunën. NATO-ja mbështet fuqishëm dialogun e lehtësuar nga Bashkimi Evropian ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës. Të dyja palët duhet të angazhohen në mirëbesim. Kjo është e vetmja mënyrë për të arritur zgjidhje që respektojnë të drejtat e të gjitha komuniteteve”.

Zëri i Amerikës: Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Stoltenberg, paralajmëroi në dhjetor të vitit të kaluar se aleanca po shqyrton shtimin e një pranie të përhershme të trupave në Kosovë. Ju si e shihni këtë, a rekomandoni një rritje të përhershme të numrit të trupave dhe cili do të ishte qëllimi i tyre?

Ozkan Ulutas: Misioni jonë aktualisht përbëhet prej rreth katër mijë e 600 trupash, nga 28 vende, duke përfshirë aleatët dhe partnerët e NATO-s. Megjithatë, ne vazhdimisht rishqyrtojmë praninë tonë dhe jemi gjithmonë të gatshëm ta ndryshojmë atë sipas nevojës ose sido që të jetë e përshtatshme. Pas tensioneve vitin e kaluar, NATO vendosi rreth një mijë trupa shtesë në Kosovë. Vendosja e këtyre trupave shtesë ishte një hap i kujdesshëm i ndërmarrë për të siguruar që ne mund të vazhdojmë të zbatojmë mandatin tonë për të siguruar një mjedis të sigurt për të gjitha komunitetet që jetojnë në Kosovë.

Zëri i Amerikës: Siç e përmendët, vitin e kaluar pati shumë tensione, sidomos në pjesën veriore të Kosovës. Cili është vlerësimi juaj mbi atë që ndodhi në Banjskë shtatorin e kaluar dhe cili ishte synimi i këtij sulmi sipas këndvështrimit të KFOR-it?

Ozkan Ulutas: Para së gjithash, sulmi i 29 majit mbi trupat e KFOR-it dhe sulmi i dhunshëm i 24 shtatorit në veri të Kosovës kundër Policisë së Kosovës ishin të paprovokuara dhe të papranueshme. Autorët e një dhune të tillë duhet të mbahen përgjegjës. Ne u kemi kërkuar autoriteteve përkatëse në Prishtinë dhe Beograd që të kryejnë hetimet e nevojshme ligjore për të vërtetuar faktet dhe për të sjellë përgjegjësit para drejtësisë. Të gjitha këto qëndrime u shprehën shumë qartë edhe nga Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg gjatë udhëtimit të tij në rajon nëntorin e kaluar. Nën hijen e dhunës, NATO vendosi rreth një mijë paqeruajtës shtesë dhe armatim më të rëndë në Kosovë. Ky ka qenë përforcimi më i madh i kontingjentit tonë në Kosovë në një dekadë dhe kjo tregon se NATO-ja është e gatshme të ruajë paqen.

Zëri i Amerikës: Komandant Ulutas, në tetor të vitit të kaluar pati një grumbullim trupash serbe pranë kufirit me Kosovën, që nxiti reagime të shumta. Ju keni komunikim të vazhdueshëm me ushtrinë serbe, cila ishte përgjigja e tyre dhe cilat janë gjasat për një përshkallëzim të ri?

Ozkan Ulutas: Unë e kam bërë përparësi timen nxitjen e komunikimit dhe bashkërendimit të bazuar në besim. Si komandant i KFOR-it, kam takime të rregullta me shumë njerëz, duke përfshirë përfaqësues të institucioneve të Kosovës dhe organizatave të sigurisë së Kosovës, shefin e Shtabit të Forcave të Armatosura të Serbisë, shefin e misionit të Bashkimit Evropian për Sundimin e Ligjit dhe përfaqësues të Kombeve të Bashkuara, të Organizatës për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) dhe komunitetin diplomatik. Nuk do të spekuloj për ndonjë skenar të ardhshëm, por ajo që mund të them është se ne jemi plotësisht të përqendruar në misionin tonë, nën një mandat të qartë të Kombeve të Bashkuara. Përpjekjet tona janë thelbësore për sigurinë e qëndrueshme në Kosovë dhe për qëndrueshmërinë rajonale. Ne jemi të përkushtuar të vazhdojmë të punojmë ngushtë me të gjithë aktorët ndërkombëtarë dhe vendorë të përfshirë, për të ulur gjasat e një përshkallëzimi tjetër të tensioneve. Siç tha Sekretari i Përgjithshëm Stoltenberg, kur vizitoi rajonin nëntorin e kaluar, “qëndrueshmëria varet nga të gjitha palët që duhet të zgjedhin diplomacinë në vend të konfliktit. Ne do të vazhdojmë të mbështesim dialogun Beograd-Prishtinë duke ofruar kornizën e nevojshme të sigurisë që diplomacia të ecë përpara. Kjo është e vetmja rrugë drejt paqes dhe qëndrueshmërisë afatgjate, për të mirën e të gjitha komuniteteve që jetojnë në Kosovë. Beogradi dhe Prishtina duhet të ndërmarrin hapa konkret për të shtensionuar situatën dhe të përmbahen nga sjelljet e mëtejshme të papërgjegjshme. Dialogu i lehtësuar nga BE-ja është mënyra e vetme për të zgjidhur çështjet e pazgjidhura dhe për të arritur një zgjidhje që respekton të drejtat e të gjitha komuniteteve. Ky është çelësi për sigurinë e qëndrueshme në Kosovë dhe qëndrueshmërinë në rajon.

Zëri i Amerikës: Zoti Ulutas, cili është mendimi juaj mbi përfshirjen e Serbisë në sulmin e 24 shtatorit?

Ozkan Ulutas: Serbia është një partnere afatgjatë e NATO-s, nëpërmjet dialogut politik dhe bashkëpunimit praktik, duke respektuar plotësisht politikën e deklaruar nga Serbia për neutralitet ushtarak. Bashkëpunimi shtrihet në veçanti në fusha të ndryshme, duke përfshirë atë ushtarake dhe shkencore. Për më tepër NATO-ja dhe Serbia kanë zhvilluar ushtrime të përbashkëta ushtarake në të kaluarën. Ne presim të forcojmë edhe më tej bashkëpunimin tonë. Nga këndvështrimi im, si komandant i KFOR-it, do të doja të veçoja kanalin e rregullt të komunikimit që kam me shefin e Shtabit të Forcave të Armatosura të Serbisë, gjeneralin Mojsiloviç. Ky është çelësi për të siguruar transparencë të ndërsjellë, ndërgjegjësimin për situatën si dhe për të identifikuar paralajmërimet e hershme që na lejojnë të shmangim tensionet e mundshme. Ne jemi duke monitoruar nga afër çdo zhvillim të rëndësishëm të sigurisë në rajon. KFOR-i ka një prani të shkathët, fleksibile dhe të dukshme në mbarë Kosovën. Ne mbetemi syhapur dhe të përqendruar në zbatimin e përditshëm dhe të paanshëm të mandatit tonë. Ne jemi të pajisur mirë dhe të gatshëm për të përballuar çdo situatë që mund të ndikojë në mjedisin e sigurisë dhe ne vazhdojmë të operojmë si reagues i tretë i sigurisë, pas Policisë së Kosovës dhe misionit të Bashkimit Evropian për Sundimit të Ligjit, (EULEX).

Zëri i Amerikës: Zoti Ulutas, agjencitë amerikanë të zbulimit kanë paralajmëruar në raportin e fundit se ky vit mund të sjellë përplasje të reja ndëretnike në Kosovë. Cili është vlerësimi juaj për tensionet ndëretnike dhe a ka ndërmarrë KFOR-i masa shtesë për të rritur shkallën e sigurisë në zonat e banuara me shumicë serbe në Kosovë?

Ozkan Ulutas: Siç thash ne mund të përshtatemi me çdo zhvillim të situatës në terren, por qëllimi ynë kryesor është të parandalojmë çdo rrezik për ripërtëritje të dhunës, si dhe të konsolidojmë një kuadër sigurie të favorshëm për dialogun dhe bashkëjetesën paqësore midis të gjitha komuniteteve. Në këtë drejtim, aktivitetet e përditshme të kryera nga njësitë tona patrulluese, ekipet tona të Monitorimit Ndërlidhës dhe personeli ynë i bashkëpunimit civilo-ushtarak janë thelbësore. Pas incidentit të dhunshëm të 24 shtatorit kundër Policisë së Kosovës, tensionet janë shtuar në rajon dhe për pasojë NATO-ja ka vendosur forca rezervë me kapacitete shtesë. Tani jemi duke zhvilluar më shumë aktivitete, veçanërisht në veri të Kosovës. Këta janë hapa të kujdesshëm për të siguruar që KFOR-i të ketë forcat që i nevojiten për të vazhduar përmbushjen e mandatit të tij, në çdo kohë dhe në mënyrë të paanshme.

Zëri i Amerikës: Si e shihni ju përgatitjen ushtarake në Serbi dhe blerjet e bëra së fundmi nga Kosova? A jeni të brengosur se kjo mund t’i vendosë trupat e KFOR-it në mes?

Ozkan Ulutas: Ne mbikëqyrim nga afër çdo zhvillim që mund të ndikojë në sigurinë në mbarë Kosovën dhe qëndrueshmërinë rajonale. Unë dhe të gjitha trupat që shërbejnë nën misionin e KFOR-it të udhëhequr nga NATO-ja, jemi të përqendruar të kryejnë mandatin tonë të Kombeve të Bashkuara, të sigurojmë një mjedis të sigurt për të gjithë njerëzit që jetojnë në Kosovë dhe lirinë e lëvizjes në çdo kohë dhe në mënyrë të paanshme. Ne do të vazhdojmë përpjekjet tona për të parandaluar çdo përshkallëzim dhe jemi të gatshëm t’i përgjigjemi çdo sfide që mund të ndodhë, duke përshtatur praninë tonë sipas nevojës dhe duke vazhduar bashkëpunimin e ngushtë me Policinë e Kosovës dhe EULEX-in, të cilët janë reaguesi i parë dhe i dytë i sigurisë.

Dronët ukrainas sulmojnë dy rafineri ruse

Ofensivat vazhdojnë – Sipas Putinit, Kievi po përpiqet të shqetësojë zgjedhjet presidenciale në vazhdim

VOAL- Disa dronë ukrainas sulmuan dy rafineri ruse të naftës në rajonin e Samara. Guvernatori Dmitry Azarov e njoftoi këtë në Telegram, duke treguar se një zjarr shpërtheu në uzinën Sysran. Azarov tregoi se sulmi ndaj sulmit në Novokuybyshevsk u prish. Për më tepër, punonjësit e të dy rafinerive u evakuuan dhe nuk u raportua për viktima.

Në javët e fundit, Ukraina ka shtuar ofensivën e saj ndaj infrastrukturës ruse të naftës, veçanërisht ato në pjesën perëndimore të vendit. Pas sulmit raketor të Rusisë në Odessa dje, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky njoftoi se do të pasonte një “përgjigje e drejtë”.

Belgorod është një pikë e nxehtë për sulme, ndërsa po votohet në Rusi

Ushtria ruse tregoi këtë të shtunë se kishte zmbrapsur inkursionet e reja të armatosura nga Ukraina në rajonin kufitar të Belgorodit, ku megjithatë tre persona u raportuan se kishin vdekur. Qyteti rus ka qenë prej ditësh skenë e sulmeve tokësore nga grupe që pretendojnë se janë pro-ukrainas dhe kundërshtojnë presidentin rus Vladimir Putin. Ky i fundit akuzon Ukrainën se po përpiqet të shqetësojë zgjedhjet presidenciale që po zhvillohen.

Në Rusi është dita e dytë e votimit dhe nuk mungojnë protestat në qendrat e votimit. Mediat ruse bëjnë me dije se 13 persona janë arrestuar për dëmtime apo zjarre. Sipas autoriteteve lokale, pjesëmarrja në votime është e lartë, madje edhe në rajonet ukrainase të kontrolluara nga Moska.rsi-eb

Evropa do t’i përdorë asetet e ngrira ruse për të blerë armë për Ukrainën

Mbështetësit evropianë të Ukrainës do t’i përdorin mjetet e fituara nga asetet e ngrira ruse, për ta financuar blerjen e armatimit për Kievin.

Kështu tha kancelari gjerman, Olaf Scholz, të premten pas një takimi në Berlin me presidentin francez, Emmanuel Macron, dhe kryeministrin polak, Donald Tusk.

Scholz, Macron dhe Tusk e ritheksuan mbështetjen e tyre për Ukrainën gjatë atij takimi.

Duke folur në një konferencë për media pas takimit, Scholz tha se përfitimet nga asetet e ngrira të Rusisë në Evropë, do të përdoren për blerjen e armëve.

Mbështetja evropiane për Ukrainën është bërë tepër e rëndësishme, pasi presidenti amerikan, Joe Biden, po e ka të vështirë ta bindë Kongresin amerikan ta miratojë një paketë prej 60 miliardë dollarëve ndihmë ushtarake për Kievin.

Zyrtarët e Perëndimit po shkojnë drejt konfiskimit të aseteve të ngrira financiare të Rusisë, në vlerë rreth 300-350 miliardë dollarëve, për ta mbështetur Ukrainën.

Pothuajse shumica e gati 210 miliardë eurove të rezervave ruse të bllokuara në BE – para së gjithash obligacionet dhe llojet e tjera të garancive në të cilat kishte investuar Banka Qendrore e Rusisë – po mbahen në depozituesin e quajtur Euroclear në Bruksel.

Liderët e BE-së mund ta japin dritën jeshile për një vendim të tillë në fund të këtij muaji. Disa në bllok kanë ende dyshime, megjithatë, dhe Banka Qendrore Evropiane ka paralajmëruar se marrja e aseteve të ngrira ruse duhet të bëhet vetëm në bashkëpunim me fuqitë e G7-ës.REL

Ukraina po kërkon ushtarë, duke përfshirë edhe refugjatët jashtë vendit

Ushtria e Kievit ka nevojë për 500 000 burra dhe një faqe interneti fillon rekrutimin – “Është një temë, por Zvicra nuk do të riatdhesojë askënd”, thotë deputeti Martin Bäumle

VOAL- Ukraina ka nevojë për rekrutë të rinj për të luftuar kundër Rusisë dhe ka nisur një fushatë rekrutimi dhe trajnimi për të bindur civilët të regjistrohen. “Ka mungesë të njerëzve normalë të motivuar për të luftuar. Kështu ne krijuam një faqe interneti dhe nisëm një fushatë rekrutimi civil”, thotë Ivan Buryak, rreshter ukrainas i Brigadës 93.

Ushtria e Kievit aktualisht ka nevojë për 500,000 ushtarë. Kjo është arsyeja pse po diskutohet për një ligj të ri për mobilizimin, i cili duhet të lehtësojë rekrutimin brenda, por edhe jashtë vendit, siç ka shpjeguar ministri i Mbrojtjes Rustem Umerov për Bild TV. “Ne duam një situatë të drejtë dhe të barabartë për të gjithë, vendi ynë është në rrezik. Ne do të dërgojmë një ftesë për ata që jetojnë jashtë vendit. Ata mund të vijnë dhe t’i shërbejnë Ukrainës. Ata ende do të duhet të na përgjigjen. Le të kujtojmë se është lufta e Rusisë kundër nesh”.

Në Gjermani vlerësohet se ka 190,000 refugjatë ukrainas në moshë rekrutimi. Në Zvicër do të ishin disa mijëra. Dhe pastaj ka nga ata që ishin në Konfederatë edhe para luftës. Për këshilltarin kombëtar të të Gjelbërve Liberal Martin Bäumle, bashkë-president i grupit të miqësisë Zvicër-Ukrainë, “është një çështje në komunitet, e kupton nëse flet me ukrainasit. Ata janë të shqetësuar dhe pyesin se çfarë do të ndodhte nëse ky ligj do të hynte në fuqi. Unë i përgjigjem se vendimi i takon natyrshëm Ukrainës, por e sigurt është se Zvicra nuk do të riatdhesojë askënd dhe nuk do të lejojë rekrutimin e detyruar.

Ligji i ri – i cili parashikon një goditje ndaj përjashtimeve nga shërbimi dhe sanksioneve për ata që nuk e ndjekin thirrjen – ka qenë në diskutim në parlamentin ukrainas për më shumë se dy muaj, duke përfshirë shtyrjet dhe ndryshimet. Një diskutim që ndiqet me kujdes edhe nga ne.rsi-eb

Shqipërinë po e mbysin importet- Ushqimet e importuara zënë 80% të tezgave, emigrimi rrit presionin mbi prodhimin dhe çmimet në bujqësi

Në dhjetor 2023, importet e ushqimeve, kryesisht perimeve, frutave dhe zarzavateve shënuan rritje vjetore me 27% në sasi. Ushqimet e importuara zënë 80% të tezgave dhe shpesh vijnë me çmime më të ulëta se prodhimi vendas. Bulmetrat, mishi, patatja dhe fasulja nga Turqia dhe Egjipti, Serbia e Greqia shiten më lirë se prodhimet e Korçës. Ekspertët e bujqësisë pohojnë se, importet janë të pranishme në kulturat për të cilat mungon prodhimi vendas, teksa në vijim kjo mund të dekurajojë mbjelljet dhe të ekspozojë vendin ndaj çmimeve të importit.

Më shumë se 80% e perimeve, frutave dhe zarzavateve në tregjet vendase të pakicës janë nga importi. Patatet dhe fasulet po vijnë nga Egjipti dhe Turqia, perimet dhe frutat nga Greqia, bulmetrat dhe drithërat nga Serbia, Ukraina, Maqedonia e Veriut etj.

Kanalet e importit të ushqimeve janë rizgjuar dhe po intensifikohen, duke dekurajuar edhe më tepër fermerët dhe blegtorët të ushtrojnë profesionin e tyre. Zbrazja e fshatrave nga popullsia po tkurr sipërfaqet e mbjella në fusha në disa kultura dhe, nga ana tjetër, turizmi po nxit rritjen e kërkesës për produkte ushqimore. Për të plotësuar nevojat ushqimore, vendi po i drejtohet importit, i cili po rritet me shpejtësi kohët e fundit.

Për të gjithë vitin 2023, importet e ushqimeve në sasi u rritën me 10% në krahasim me vitin 2022, zgjerimi më i lartë në dy dekadat e fundit. Në dhjetor, sasitë e importeve të ushqimeve janë intensifikuar edhe më shumë duke u rritur me rreth 27% në raport me dhjetorin 2022 dhe në janar 2024 ishin 20% më të larta se në janar 2023.

Bilanci tregtar në prodhimet e fushës u përkeqësua më shumë në janar. Eksportet e zarzavateve ranë me mbi 20% dhe importet tyre u rritën me 80% në krahasim me janarin 2023. Ekspertët e bujqësisë mendojnë se kjo po ndodh për dy arsye. Së pari ka mungesë të prodhimit vendas në disa kultura dhe së dyti, kostot vendase po i bëjnë produktet jokonkurruese me importin. P.sh., këtë vit, një kilogram fasule e Korçës shkoi në tregjet e pakicës në rreth 500 lekë për kilogram, teksa fasulja e importuar nga Egjipti kushton vetëm 300 lekë për kilogram.

Në një konkurrencë të ngjashme po përballet patatja, qepa dhe karota dhe prodhime të tjera që në këtë periudhë po vijnë më lirë nga importi se nga fushat e Korçës dhe Divjakës.

Të dhëna të detajuara nga tregtia e jashtme tregojnë se importet janë rritur për produktet e bulmetit, drithërave, mishit dhe zarzavatet, të cilat po vijnë nga Egjipti, Turqia, Franca dhe rajoni.

Që pas luftës, Ukraina po bëhet një eksportues i madh i drithërave në vendin tonë, duke ulur varësinë e furnizimeve nga Rusia.

Burimi: INSTAT

Ekspertët e bujqësisë pohojnë se, importet janë të pranishme në kulturat për të cilat mungon prodhimi vendas dhe tregu i kërkon.

Ruzhdi Koni, një nga eksportuesit më të mëdhenj dhe furnitor me fara e fidanë i prodhuesve, thotë se importet ushqimore janë rritur, sidomos bulmetrave, për shkak të rënies së numrit të bagëtive. Vitin e kaluar pati pak prodhim në mollë dhe patate në Korçë, për shkak të çmimit të lartë të farës.

Agronomi Nevion Telha pohoi se Korça vijon të jetë një prodhues i madh i patates dhe qepës, por këtë vit është rritur presioni i tregtarëve nga Tirana, të cilët thonë se furnizohen më lirë nga importi.

Sipas të dhënave zyrtare nga doganat, çmimi referencë për pataten që vjen nga Kosova është 19 cent, rreth 20 lekë, ndërsa patatja e Korçës del nga prodhuesit me shumicë në 40 deri në 50 lekë.

Nga ana tjetër, konsumatorët që në kohë inflacioni priren të furnizohen me artikuj që kushtojnë lirë dhe në këtë mënyrë po zgjerojnë importin. Tregtarët pohojnë se në një masë, importet po nxiten nga zhvillimet e vrullshme në turizëm.

Vitin e kaluar pati kërkesë të lartë për ushqime nga rritja e vizitorëve në kohën e verës. Prodhimet vendase u konsumuan në një kohë të shkurtër, duke lënë magazinat bosh në dimër.

Zarzavatet dhe prodhimet e importit “pushtojnë” tregun në dimër

Importoi i zarzavateve shënoi rekord në muajin janar 2024, duke pësuar rritje vjetore me 80.7%. Vendi importi mbi 7 tonë zarzavate nga shtetet e huaja në janar nga 4,2 mijë tonë në janar 2023.

Rritje të importeve pësuan edhe prodhimet e tjera ku ka mungesë prodhimi në vend. importet e produkteve të bulmetit u rriten me 22.5% në janar, frutat pësuan rritje me 35%, mishi 16 % etj.

Vitin e kaluar, Shqipëria importoi 1,1 milionë tonë ushqime, ose 102 mijë tonë më shumë se në vitin 2022, me rritje vjetore 10%. Të dhënat më të detajuara tregojnë se, rritja më e madhe e importeve gjatë vitit 2023 në sasi ishte për drithërat.

Në të gjithë vitin janë importuar 287 mijë tonë drithë, me rritje vjetore 19%. importi i drithërave ka qenë në ulje gjatë dekadës së fundit, për shkak të tkurrjes së popullsisë dhe plakjes së saj.

P.sh., në vitin 2023, importet e drithërave ishin 21% më të ulëta se në vitin 2020. Por vitin e kaluar importi i këtij produkti u ringjall, pas një rënie të mprehtë në vitin 2021, ku pati shumë prodhim vendas nga frika se lufta në Ukrainë mund të sillte mungesa në tregjet ndërkombëtare.

Mbjellja e grurit u rrit në vitin 2021, e nxitur edhe nga qeveria, por kur nisën korrjet, çmimet në tregjet ndërkombëtare ranë aq shumë, sa një pjesë e madhe e prodhimit vendas mbeti stok në magazina, ose shkoi në vetëkonsum, duke sjellë rënie të importit.

Pas drithërave, rritjen më të madhe të importeve e kishin nënproduktet e miellit, të cilat përfaqësohen nga ushqimet industriale të tilla si makaronat, me rreth 20%. Ushqimet industriale, që gjejnë përdorim të gjerë, sidomos në restorante, janë rritur vitin e kaluar nga konsumi i turistëve.

Rritje dyshifrore patën importet e prodhimeve të bulmetit, me rreth 11%, mishit 13% dhe zarzavateve, me rreth 13%. Të dhënat tregojnë se rritja e importeve u bë më agresive në dhjetor të vitit të kaluar dhe në janar 2024.

Të dhënat nga INSTAT tregojnë se në dhjetor, importet e zarzavateve u rritën me 80% në krahasim me të njëjtën periudhë të vitit 2022, dhe gjithashtu, importi i frutave për të njëjtën periudhë u rrit me 55%. importi i drithit e vajit shënoi rritje vjetore me rreth 47% në dhjetor të 2023, importi i kafshëve të gjalla u rrit me 21.7% dhe produktet e bulmetit gjithashtu me 21% më shumë se dhjetori 2022.

Në dhjetor dhe janar, vendi pati fluks të lartë turistësh, por prodhimi vendas ishte konsumuar më parë dhe një pjesë e konsiderueshme e ushqimeve po vjen nga importi.

Tregtarët pohojnë se historikisht në dimër ka importe të ushqimeve, për shkak se prodhimi vendas pakësohet, por këtë sezon vihet re një prani më e lartë e importeve.

Burimi: INSTAT

Ushqimet tani po i marrim nga Serbia

Në vendin e parë për importin e ushqimeve në sasi është Serbia, e cila eksportoi në Shqipëri 242 mijë tonë ushqime për vitin 2023, me një rritje vjetore prej 30%. Vendi ynë importoi nga Serbia rreth 22% të totalit të ushqimeve vitin e kaluar.

Rritja më e madhe ishte në importin e drithërave, me rreth 30% dhe në fruta dhe arra, importet e të cilave shënuan rritje vjetore me 6000% më 2023. Vendi ynë importoi nga Serbia 1853 tonë fruta dhe arra, nga vetëm 30 tonë më 2021.

Rritje të madhe nga Serbia shënuan edhe importet e zarzavateve të përpunuara, të cilat arritën në 2200 tonë, me rritje vjetore 58%. importi i kafshëve të gjalla gjithashtu shënoi rritje me 110%.

Burimi: INSTAT

Importet e ushqimeve shënuan rritje të fortë edhe nga vendet e tjera të rajonit, si Maqedonia e Veriut, 27.7%, dhe Kosova, me 28%, të ndikuara kryesisht nga drithërat, frutat dhe zarzavatet e freskëta dhe ato të përpunuara.

Vitin e kaluar, nga Maqedonia e Veriut u vu re një rritje shumë e madhe e importit të mishit, me rreth 146%, frutave, 113%, teksa shihet rritje e importit të çajit, erëzave dhe kakaos nga të gjitha vendet e rajonit.

Pavarësisht rritjes së importeve të ushqimeve nga rajoni, Shqipëria vitin e kaluar ishte me suficit tregtar në tregtinë e mallrave në vlerë, me shtetet fqinjë të rajonit, përveç Serbisë.

Sipas të dhënat të INSTAT, Shqipëria eksportoi në rajon 76,4 miliardë lekë mallra më 2023 dhe importoi 52 miliardë lekë. Eksportet drejt rajonit ishin 1.4 herë më të larta se importet. Shqipëria ishte suficitare ndaj Kosovës, Maqedonisë së Veriut dhe Malit të Zi, ndërsa ishte deficitare në tregtinë me Serbinë.

Vlera më e lartë e eksporteve shqiptare me rajonin u realizua me Kosovën. Në vitin 2023 u eksportuan 41 miliardë lekë mallra dhe u importuan 11 miliardë lekë.

Eksportet shqiptare në Kosovë ishin tre herë më të larta se importet. Kosova është partneri kryesor i Shqipërisë në rajon, me të cilën kryhet mbi 40% e tregtisë rajonale.

Partneri i dytë tregtar i Shqipërisë në rajon është Serbia, me të cilën më 2023 u krye 26% e volumit tregtar rajonal. Për shkak të uljes së çmimeve më 2023, tregtia në vlerë pësoi tkurrje me Serbinë, por deficiti tregtar vijoi të jetë i lartë.

Nga Serbia u importuan vitin e kaluar 24 miliardë lekë mallra dhe u eksportuan rreth 10 miliardë lekë. importet nga Serbia janë 2,4 herë më të larta se eksportet tona atje. Importet nga ky vend dominohen kryesisht nga gruri dhe prodhimet blegtorale, ndërsa eksportet tona në Serbi përfaqësohen kryesisht nga prodhimet e bujqësore, zarzavatet.

Nga viti 2010 deri më 2023, importet nga Serbia u rritën me 104% ndërsa eksportet shqiptare në Serbi, për të njëjtën periudhë, u zgjeruan me 500%. Për të njëjtën periudhë, deficiti tregtar është zgjeruar jo në favor të Shqipërisë, me rreth 40%.

2023 shënoi të dytin vit radhazi në suficit edhe me Maqedoninë e Veriut. Të dhënat tregojnë se eksportet drejt vendit fqinjë ishin 16 miliardë lekë, ndërsa importet, 14.1 miliardë lekë.

Në historinë shumëvjeçare të tregtisë, Shqipëria, për herë të parë më 2022 kaloi në suficit tregtar me Maqedoninë e Veriut, që ka vijuar edhe më 2023. Maqedonia e Veriut është partneri i tretë tregtar pas Kosovës dhe Serbisë.

Eksportet shqiptare në Maqedoninë e Veriut dominohen nga materialet e ndërtimit, nafta dhe zarzavatet.

Importet përfaqësohen kryesisht nga materialet e ndërtimit, ushqimet e përpunuara, produktet kimike dhe plastike, si dhe mineralet. Shqipëria rezultoi suficitare edhe me Malin e Zi, ku eksportet shqiptare arritën në 9,6 miliardë lekë dhe ishin 4 herë më të larta se importet nga ky vend.

Tregtia me rajonin zuri vetëm 10% të volumit të tregtisë me jashtë në vitin 2023.

Burimi: INSTAT

Emigrimi rrit presionin mbi prodhimin dhe çmimet në bujqësi

Emigrimi i popullsisë rurale drejt zonave urbane apo jashtë vendit po ndikon në uljen e prodhimit nga ngastrat e për rrjedhojë, qytetet e vogla që më parë furnizoheshin nga fshatrat rreth tyre, tani kanë burim të vetëm Tiranën dhe Lushnjën.

Sipas informacioneve që u siguruan nga “Monitor”, tregjet e fshatarëve në bashkitë e Burrelit, Rrëshenit, Kukësit, Tropojës, Fushë-Arrësit-Pukës nuk ekzistojnë më, pasi nuk ka më prodhim. Janë shuar tregjet e kafshëve dhe prodhimeve nga fshati.

Të rinjtë nga zonat e Veriut janë larguar në masë. Banorët e mbetur janë të rrallë dhe shumë të plakur për të punuar tokën. Veriu nuk mund ta zhvillojë bujqësinë intensive, për shkak të tokës së pakët në dispozicion, por shumë nga parcelat e vogla furnizonin tregun e qyteteve dhe siguronin vetëkonsum në fshat.

Tani, edhe banorët e zonave rurale janë shndërruar në konsumatorë tregu, si për produktet bujqësore edhe ato blegtorale, duke ndikuar në këtë mënyrë në uljen e prodhimit dhe në rritje të kërkesës e për rrjedhojë, edhe të çmimeve.

Sipas një studimi të organizatës së emigracionit iOM gjatë vitit 2017-2021, përqindja e meshkujve të punësuar në sektorin bujqësor është ulur në katër vitet e fundit. Në të kundërt, përqindja e meshkujve të punësuar në sektorin jobujqësor ka arritur në më shumë se 70%.

Përqindja e femrave të punësuara në sektorin bujqësor është ulur gjatë katër viteve të fundit krahasuar me meshkujt. Nga ana tjetër, përqindja e femrave të punësuara në sektorin jobujqësor u rrit, nga 57% në vitin 2017, në 60% në vitin 2021.

Përvoja ka treguar se njerëzit nga zonat rurale priren të migrojnë së brendshmi, në vend që të përfshihen në migracionin e jashtëm ndërkombëtar.

Për këtë arsye, ka të ngjarë që mekanizimi i veprimtarive bujqësore të mos kapë ritmin e personave që largohen drejt zonave urbane.

Ekspertët e IOM rekomandojnë që politikëbërësit shqiptarë të gjejnë instrumente që lejojnë hyrjen e emigrantëve për motive punësimi, të gatshëm të bëjnë punë në bujqësi.

Për këtë, Shqipëria konkurron thuajse me të gjitha vendet në Europë, që kërkojnë forcë pune në bujqësi.

Nëse nuk ka alternativa të qëndrueshme të politikave migratore, kjo mund të çojë në rritjen e çmimeve të mallrave të shportës dhe artikujve të tjerë bujqësorë, për një vend që ende varet shumë nga prodhimi vendas.

Prej disa vitesh, studimet sektoriale vazhdojnë të raportojnë mungesa në fuqinë punëtore në bujqësi, si dhe në ndërtim edhe në prodhim, i cili ka intensitet punësimi.

Importet po rrisin ekspozimin nga krizat e jashtme

Gjatë vitit të kaluar, teksa importet e ushqimeve në sasi u rritën me 10%, eksportet qëndruan në vendnumëro, nga rritjet dyshifrore gjatë dekadës. Sektori i bujqësisë, i cili po vuan mungesën e punonjësve dhe subvencioneve, po tkurret.

Prodhimi i Brendshëm Bruto në bujqësi ra në tremujorin e tretë të vitit 2023 për të gjashtin tremujor radhazi, duke e bërë rënien të qëndrueshme në sektor.

Një pjesë e prodhimit vendas po zëvendësohet me import. Situata e krijuar ka nxitur çmime më të larta në grupet që nuk prodhohen në vend.

Çmimi i qepëve dhe patateve këtë vit ka shënuar rritje vjetore me mbi 21%, për shkak se prodhimi vendas është zëvendësuar me import. Kurse çmimi i bulmetit u rrit me rreth 40% dy vitet e fundit prej mungesës së qumështit. Reduktimi i prodhimit e ekspozon vendin ndaj krizave të jashtme dhe monopoleve të grupeve të importit. Shpesh, çmimet e importit nuk janë shumë elastike, pasi zhvillimet në vend kanë treguar se, ndryshimi me ulje i çmimeve në tregjet ndërkombëtare nuk reflektohet.

Çmimet e mallrave të importit, sidomos produkteve ushqimore, kanë rënë ndjeshëm gjatë vitit 2023 në raport me një vit më parë, por kjo nuk është reflektuar në tregun e brendshëm, përkundrazi çmimet janë rritur më tej. Të dhënat e tregtisë së jashtme të përpunuara nga “Monitor” tregojnë se në vitin 2023, çmimet për njësi të importeve të ushqimeve kanë shënuar rënie vjetore mesatarisht me 11%.

(Kalkulimet u bënë duke llogaritur vlerën e një kilogrami mall të importuar në 2023 dhe në të njëjtën periudhë 2022, me të dhënat e INSTAT të tregtisë me jashtë). Një kilogram ushqim i importuar ka kushtuar mesatarisht 129.7 lekë në vitin 2023 nga 146 lekë në vitin 2022.

Për disa produkte ushqimore të shportës, rënia e çmimeve të importit ishte shumë e lartë, teksa tregu i brendshëm reagoi me rritje të çmimit.

Për shembull, një kilogram vaj nga importi ka kushtuar 33% më lirë më 2023, por të dhënat nga inflacioni tregojnë se çmimi i vajit u rrit mesatarisht me 6% në të njëjtën periudhë.

Vlera e drithërave të importuara ra me 24% më 2023, por çmimet në tregun e brendshëm u rritën me 5% në këtë grup që ka burim kryesor importin. Çmimet e importit, bulmetit dhe vezëve shënuan rënie vjetore me 12.2% në periudhën referuese, por çmimet në tregun e brendshëm u rritën 14.5% për këtë grup.

Çmimet e zarzavateve të importuara ranë me 10%, ndërsa në tregun e brendshëm, çmimet në këtë grup u rritën me 18%. Vitin e kaluar, në kulmin e sezonit të prodhimit, importi i domateve nga rajoni u rrit me shpejtësi në muajt qershor dhe korrik. Të dhënat e INSTAT treguan se në muajin qershor 2023, u importuan mbi 2600 tonë zarzavate, me rritje 150% në krahasim me qershorin 2022.

Në muajin korrik, rritja vijoi edhe me 31.5%. Tregtarët e pakicës në kryeqytet pohuan se, mungesat në treg për domate, speca e kastravecë u plotësuan me importe nga Kosova, Italia dhe Greqia. Kërkesat e larta nga sezoni turistik rikthyen importet e zarzavateve në një periudhë që nuk kishte ndodhur më parë./Monitor


Send this to a friend